Prawo mediów ebook

Katarzyna Chałubińska-JentkiewiczMonika Nowikowska

Prawo mediów

WYDAWNICTWO C.H.BECK WARSZAWA 2022

Publikacja dofinansowana ze środków finansowych na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego Akademii Sztuki Wojennej przyznanych przez Ministra Obrony Narodowej.

Wydawca:Lucyna Wyciszkiewicz-Pardej

© Wydawnictwo C.H.Beck 2022

Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

www.ksiegarnia.beck.pl

Skład i łamanie: Marta ŚwierkPrzygotowanie wersji elektronicznej: Wydawnictwo C.H.Beck

ISBN: 978-83-8291-118-3

Przedmowa

„Prawo mediów” to publikacja, która obejmuje najważniejsze zagadnienia związane z funkcjonowaniem szeroko rozumianych mediów: prasy, telewizji, radia i Internetu. Zawarta w niniejszej książce problematyka oparta została przede wszystkim na analizie przepisów ustawy z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji1 oraz ustawy z 26.1.1984 r. – Prawo prasowe2. Omówiono zasadę wolności wypowiedzi, regulacje dotyczące funkcjonowania nadawców radiowych i telewizyjnych, w tym dostawców audiowizualnych usług medialnych na żądanie, przekaz medialny w mediach, ochronę dóbr osobistych w działalności mediów oraz odpowiedzialność za treści medialne. Poruszono także takie zagadnienia, jak ochrona dzieci przed szkodliwymi dla nich treściami dostępnymi w mediach czy nowe zjawiska związane z mediami, jak trolling, postprawda, fake news, deepfakes. Należy zauważyć, że zagrożenia i wyzwania związane z funkcjonowaniem mediów stanowią ważny temat badawczy. Rozwój nowych technologii powoduje powstawanie nowych zjawisk, a otoczenie technologiczne podlega ciągłym i dynamicznym zmianom. Wymaga to przyjrzenia się tym procesom. W interesie każdego państwa jak i każdego obywatela leży dysponowanie skutecznym potencjałem bezpieczeństwa, zapewniającym gotowość i zdolność do zapobiegania zagrożeniom występującym w przestrzeni informacyjnej.

Autorki postawiły sobie za cel przybliżenie Czytelnikom najistotniejszych zagadnień prawnych związanych z funkcjonowaniem mediów jak i wynikających z nich zagrożeń, poszukując pewnych tendencji i wspólnych zapatrywań co do wyzwań, jakie stoją przed nowymi mediami. Wyrażamy nadzieję, że zawarte w poszczególnych rozdziałach rozważania przyczynią się także do szerszej dyskusji na temat istotnych, a budzących kontrowersje zagadnień prawa mediów.

Wykaz skrótów

1. Źródła prawa

dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE z 10.3.2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych) (Dz.Urz. UE L 95, s. 1)

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzona w Rzymie z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.)

2. Organy, instytucje i inne podmioty

3. Publikatory i czasopisma

4. Inne

Wykaz literatury

Badźmirowska-Masłowska K., Kształtowanie się systemu ochrony dzieci i młodzieży w mediach audiowizualnych w Polsce – zarys podstawowych zagadnień, [w:] Czego obawiają się ludzie? Współczesne zagrożenia społeczne – diagnoza i przeciwdziałanie, red. M. Libiszowska-Żółtkowska, Warszawa 2007

Badźmirowska-Masłowska K., Ochrona dzieci i młodzieży przed negatywnym wpływem mediów audiowizualnych w świetle dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych (2010/13/UE), [w:] Przestępczość nieletnich – teoria i praktyka, red. S. Ćmiel, J. Zawisza, Józefów 2012

Badźmirowska-Masłowska K., Ochrona dzieci i młodzieży w systemie mediów audiowizualnych w Polsce z perspektywy rozwiązań europejskich, Archiwum Kryminologii 2007–2008, t. XXIX–XXX

Badźmirowska-Masłowska K., Ochrona małoletnich przed zagrożeniami środowiska mediów audiowizualnych i nowych technologii komunikacyjnych w świetle dokumentów Unii Europejskiej i Rady Europy, [w:] Międzynarodowa Konferencja Naukowa z okazji 60 rocznicy wejścia w życie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, red. J. Jaskiernia, Warszawa 2014

Badźmirowska-Masłowska K., Ochrona małoletnich w środowisku mediów audiowizualnych Internetu i innych usług on-line przed współczesnymi zagrożeniami w świetle dokumentów Rady Europy. Wybrane aspekty prawne, Journal of Modern Science 2013, t. 1

Bafia J., Prawo o cenzurze, Warszawa 1983

Bafia J., Prawo o wolności słowa, Warszawa 1988

Balcarczyk J., Prasa internetowa – rejestracja?, PME 2010, Nr 1

Banasiński C., Fryźlewicz M., Promesa (przyrzeczenie) wydania koncesji, MoP 1996, Nr 9

Banaszak A., Prawa człowieka i obywatela w nowej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Prz. Sejm. 1997, Nr 5

Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012

Barendt E., Inaugural Lecture – Press and Broadcasting freedom: Does Anyone have any Rights to Free Speech?, [w:] Media Law, ed. E. Barendt, New York 1993

Barendt E., Hitchens L., Media Law: Text, Cases and materiale, London 2000

Barta J., Przechowywanie utworów na stronach internetowych, ZNUJ 2009, z. 3

Barta J., Markiewicz R., Internet a prawo, Kraków 1998

Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016

Barta J., Markiewicz R., Matlak A., Prawo autorskie w społeczeństwie informacyjnym, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017

Bartoszcze R., Rada Europy a wolność wypowiedzi, Kraków 2000

Batorowska H., Bezpieczeństwo informacyjne w dyskursie naukowym – kierunki badań, [w:] Bezpieczeństwo informacyjne w dyskursie naukowym, red. H. Batorowska, E. Musiał, Kraków 2017

Bauer Z., Dziennikarstwo i nowe media, [w:] Media audiowizualne. Podręcznik akademicki, red. W. Godzic, Warszawa 2010

Biernat S., Wasilewski A., Ustawa o działalności gospodarczej. Komentarz, Kraków 1997

Bloch N., Rola mediów w zarządzaniu kryzysowym, Warszawa 2010

Braun J., Potęga czwartej władzy, Warszawa 2005

Brzeski R., Dezinformacja, Warszawa 2011

Bulandra J., Kościółek J., Przeciwdziałanie mowie nienawiści. Podręcznik dla środowiska politycznego, Kraków 2016

Castels M., Mass Self Communication, Le Monde Diplomatique 2006, Nr 7

Chałubińska-Jentkiewicz K., Audiowizualne usługi medialne. Reglamentacja w warunkach konwersji cyfrowej, Warszawa 2013

Chałubińska-Jentkiewicz K., Cyberodpowiedzialność, Toruń 2019

Chałubińska-Jentkiewicz K., Czas antenowy na audycje w języku polskim, języku mniejszości narodowej lub etnicznej, lub w języku regionalnym, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. A. Niewęgłowski, Warszawa 2021

Chałubińska-Jentkiewicz K., Media audiowizualne w Polsce. Konflikt regulacyjny w dobie cyfryzacji, Warszawa 2011

Chałubińska-Jentkiewicz K., Media audiowizualne. Konflikt regulacyjny w dobie cyfryzacji Warszawa 2011

Chałubińska-Jentkiewicz K., Obowiązek lub zakaz publicznego udostępniania audycji lub przekazu przez podmiot dostarczający audiowizualną usługę medialną na żądanie, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. A. Niewęgłowski, Warszawa 2021

Chałubińska-Jentkiewicz K., Pojęcie audycji europejskiej, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. A. Niewęgłowski, Warszawa 2021

Chałubińska-Jentkiewicz K., Redefinicja celów interesu publicznego w nowych mediach. Od deregulacji do ponownej regulacji?, [w:] Media w erze cyfrowej. Wyzwania zagrożenia, red. K. Chałubińska-Jentkiewicz, M. Nowikowska, K. Wąsowski, Warszawa 2021

Chałubińska-Jentkiewicz K., Samodzielność w zakresie kształtowania katalogu audycji, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. A. Niewęgłowski, Warszawa 2021

Chlebowicz P., Mowa nienawiści na tle wykładni artykułu 13 Konstytucji RP, [w:] Mowa nienawiści a prawo na tle współczesnych zjawisk społeczno-politycznych, red. W. Pływaczewski, M. Duda, Olsztyn 2017

Chruściak R., Konstytucjonalizacja wolności mediów, wolności wypowiedzi oraz Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Kształtowanie przepisów konstytucyjnych i ustawowych, Warszawa 2004

Chryniewicz-Lach E., Przestępstwa przeciwko gromadzeniu i przepływowi danych i informacji, [w:] System Prawa Handlowego, t. 10, Prawo karne gospodarcze, red. R. Zawłocki, Warszawa 2018

Ciborowski L., Walka informacyjna, Warszawa 1996

Ciesielski M., Rola mediów przy definiowaniu kwestii bezpieczeństwa, [w:] Media w erze cyfrowej. Wyzwania zagrożenia, red. K. Chałubińska-Jentkiewicz, M. Nowikowska, K. Wąsowski, Warszawa 2021

Ciesielski M., Terroryzm i media w kontekście paniki moralnej, Kwartalnik Bellona 2012, Nr 2

Ciesielski M., Terroryzm w ponowoczesnym świecie: charakterystyka relacji pomiędzy globalizacją a strukturą zjawiska, [w:] Pozyskiwanie informacji w walce z terroryz-mem, red. P. Herbowski, D. Słapczyńska, D. Jagiełło, Warszawa 2017

Cieślak Z., Model idealny administracji publicznej, [w:] Prace studialne Warszawskiego Seminarium Aksjologii Administracji. Szkice z zakresu prawa administracyjnego materialnego, red. Z. Cieślak, K. Zalasińska, Warszawa 2012

Cisek A., Dobra osobiste i ich niemajątkowa ochrona w kodeksie cywilnym, Wrocław 1989

Czarny-Drożdżejko E., Dziennikarskie dochodzenie prawdy a przestępstwo zniesławienia w środkach masowego komunikowania, Kraków 2005

Czarny-Drożdżejko E., Obowiązkowa rejestracja dzienników i czasopism na gruncie ustawy – Prawo prasowe, PS 2013, Nr 10

Czarny-Drożdżejko E., Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, Warszawa 2014

Dadak W., Przestępstwa motywowane uprzedzeniami (O problemach z analizą przestępczości z nienawiści), CzPKiNP 2018, Nr 4

Dijk, J. van, Społeczne aspekty nowych mediów. Analiza społeczeństwa sieci, Warszawa 2010

Dobosz I., Prawne uregulowanie działalności środków masowego przekazu w Polsce a potrzeba nowej kodyfikacji prawa prasowego, ZNUJ PWiOWI 1980, Nr 23

Dobosz I., Prawo i etyka w zawodzie dziennikarza, Warszawa 2008

Dobosz I., Prawo prasowe. Podręcznik, Kraków 2006

Dobrzycki P., Informacja jako czynnik sprawczy w sferze bezpieczeństwa w aspekcie działalności służb specjalnych, [w:] Bezpieczeństwo informacyjne. Aspekty prawno-administracyjne, red. W. Kitler, J. Taczkowska-Olszewska, Warszawa 2017

Duda M., Przestępstwa z nienawiści w świetle teorii i praktyki orzeczniczej, [w:] Współczesne ekstremizmy, Geneza, przejawy, przeciwdziałanie, red. W. Pływaczewski, P. Lubiewski, Olsztyn 2014

Duda M., Przestępstwa z nienawiści. Studium prawnokarne i kryminologiczne, Olsztyn 2016

Dziomdziora W., Skład osobowy. Kadencja KRRiTV, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Fehler W., O pojęciu bezpieczeństwa informacyjnego, [w:] Bezpieczeństwo informacyjne w XXI w., red. M. Kubiak, S. Topolewski, Siedlce 2016

Ferenc-Szydełko E., Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa 2020

Formicki T., Walka informacyjna i zarządzanie przekazem informacyjnym. Antologia wybranych analiz i artykułów z lat 2008–2017, Warszawa 2017

Frankiewicz A., Regulacja wolności wypowiedzi w polskim porządku prawnym, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002

Gardocki L., Europejskie standardy wolności wypowiedzi a polskie prawo karne, PiP 1993, z. 3

Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000

Garlicki L., Wolność wypowiedzi dziennikarza – przywileje i odpowiedzialność, EPS 2010, Nr 1

Garlicki L., Wolność wyrażania opinii, [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, t. 1, Komentarz do art. 1–18, red. L. Garlicki, Warszawa 2010

Gęsicka D.K., Wyłączenie odpowiedzialności cywilnoprawnej dostawców usług sieciowych za treści użytkowników, Warszawa 2014

Gorman L., McLean D., McLean D., Media i społeczeństwo. Wprowadzenie historyczne, Kraków 2010

Górzyńska T., Prawo do informacji i zasada jawności administracyjnej. Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego i Trybunału Konstytucyjnego, Kraków 1999

Gruchoła M., Ochrona małoletnich internautów w prawie i praktyce Unii Europejskiej, Rozprawy Społeczne 2011, Nr 1 (V)

Grzybczyk K., Lokowanie produktu. Zagadnienia prawne, Warszawa 2012

Grzybczyk K., Prawo reklamy, Warszawa 2008

Grzybczyk K., Zjawisko kryptoreklamy i advertorialu a prawo prasowe, MoP 2009, Nr 10

Grzymkowska M., Zakres ochrony wolności wypowiedzi komercyjnej w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Kwartalnik Prawa Publicznego 2005, Nr 1–2

Habermas J., Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, Warszawa 2007

Ickiewicz-Sawicka M., Mowa nienawiści a etyka słowa – lingwistyczne i kryminologiczne uwarunkowania zjawiska, [w:] Mowa nienawiści a prawo na tle współczesnych zjawisk społeczno-politycznych, red. W. Pływaczewski, M. Duda, Olsztyn 2017

Izdebski H., Kulesza M., Administracja publiczna, Warszawa 2007

Izdebski H., Kulesza M., Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne, Warszawa 2004

Jabłoński W., Kreowanie informacji. Media relations, Warszawa 2007

Jachyra D., Trollowanie – antyspołeczne zachowania w Internecie, sposoby wykrywania i obrony, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2011, Nr 28

Jakimowicz W., Publiczne prawa podmiotowe, Kraków 2002

Jakubowicz K., Wstępne uwagi na temat definicji producenta i producenta niezależnego. Opinia w ramach Zespołu Ekspertów KRRIT z dnia 20 czerwca 1996 r.

Janis M.W., Kay R.S., Bradley A.W., European Human Rights Law. Text and Materials, Oxford 2008

Jaskiernia A., Rada Europy a problemy mediów masowych, Warszawa 2002

Jaskiernia A., Wolność słowa jako wartość w systemie aksjologicznym Rady Europy, HZNPC 2002, Nr 8

Jaskuła L.K., Wolność działalności dziennikarza w perspektywie zjawiska mowy nienawiści (wybrane aspekty prawne), [w:] Status prawny dziennikarza, red. W. Lis, Warszawa 2014

Jaworska-Dębska B., Charakter prawny koncesji, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 1994, Nr 3

Jenkins H., Kultura konwergencji, zderzenie starych i nowych mediów, Warszawa 2007

Joseph S., Schultz J., Castan M., The International Covenant on Civil and Political Rights. Cases, Materials, and Commentary, Oxford 2005

Kalisz A., Przekaz medialny o charakterze mowy nienawiści w kontekście art. 18 ustawy o radiofonii i telewizji, [w:] Mowa nienawiści a prawo na tle współczesnych zjawisk społeczno-politycznych, red. W. Pływaczewski, M. Duda, Olsztyn 2017

Karbowicz A., Szlachecka wolność słowa: fikcja czy rzeczywistość? Cenzura państwowa w XVI-wiecznej Polsce, ZNUJ PPWI 2006, z. 96

Karpen U., Freedom of Expression as a Basic Right: a German Law, The American Journal of Comparative Law 1989, vol. 37, No. 2

Karpen U., Legal protection of individuals against encroachments of media, in particular defamation – the case of German, Media Law & Practice 1993, vol. 14, No. 2

Kaszubski R.W., Olszak M., Koncesja a zasada wolności gospodarczej, Glosa 1998, Nr 7

Katner W.J., Prawo działalności gospodarczej. Komentarz. Orzecznictwo. Piśmiennictwo, Warszawa 2003

Kędzierska-Cieślak A., Glosa do wyroku SN z 19.9.1969 r., II CR 291/68, PiP 1970, z. 5

Kirwil L., Referat na seminarium: „Ochrona małoletnich odbiorców mediów elektronicznych przed treściami zagrażającymi ich rozwojowi – skuteczność aktualnego stanu prawnego, w tym rzeczywista rola stosowanych oznaczeń audycji”, zorganizowanym przez Przewodniczącego KRRiT Jana Dworaka (z 29 czerwca 2011 r.)

Kitler W., Pojęcie i zakres bezpieczeństwa informacyjnego państwa, ustalenia systemowe i definicyjne, [w:] Bezpieczeństwo informacyjne. Aspekty prawno-administracyjne, red. W. Kitler, J. Taczkowska-Olszewska, Warszawa 2017

Konarski X., Komentarz do ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, Warszawa 2004

Konarski X., Nowe obowiązki dostawców usług internetowych w prawie polskim i Unii Europejskiej, MoP 2020, Nr 20

Kononiuk T., Wolność prasy, wolność dziennikarzy, Forum dziennikarzy 1998, Nr 8–7

Konstytucja RP, t. 2, Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 4, red. L. Garlicki, Warszawa 2005

Kosmus B., Krytyka prasowa, [w:] Prawo prasowe. Komentarz, red. B. Kosmus, G. Kuczyński, Warszawa 2018

Kosmus B., Ogłoszenia zwykłe i reklamy, [w:] Prawo prasowe. Komentarz, red. B. Kosmus, G. Kuczyński, Warszawa 2018

Kozłowska A., Reklama, socjotechnika oddziaływania, Warszawa 2006

Krajniak O., Sprawozdanie prasowe B.ze sprawy karnej, Toruń 2005

Krzywicki L., Rozwój moralności. Świat i człowiek, Warszawa 1905

Kubala W., Zezwolenie na wykonywanie działalności gospodarczej, MoP 2000, Nr 7

Kunczik M., Zipfel A., Wprowadzenie do nauki o dziennikarstwie i komunikowaniu, Warszawa 2000

Laws J., The Limitation of Human Rights, Public Law 1998

Litwiński P., Zasady odpowiedzialności pośredników w dostarczaniu informacji w Internecie (Intermediary Service Providers – ISP), MoP 2002, Nr 24

Lively D.E., Nowe środki społecznego przekazu a teoria ustawodawcza: Współczesne problemy amerykańskiej wolności prasy, przeł. P. Szałamacha, RPEiS 1993, z. 3

Lubasz D., Chomiczewski W., Wyłączenia odpowiedzialności host providerów – w poszukiwaniu równowagi pomiędzy dobrami prawnie chronionymi, [w:] Zarys Prawa Własności Intelektualnej, t. 5, Własność intelektualna w obrocie elektronicznym, red. J. Kępiński, K. Klafkowska-Waśniowska, R. Sikorski, Warszawa 2015

Łapińska R., M. Żebrowska, Wiek dorastania, [w:] Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, red. M. Żebrowska, Warszawa 1986

Łętowska E., Zwodnicze uroki pokusy hate speech, [w:] Mowa nienawiści w Internecie. Jak z nią walczyć, Materiały z konferencji zorganizowanej przez Obserwatorium Wolności Mediów w Polsce, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz Zakład Praw Człowieka WPiA UW i Zakład Praw Człowieka Wydział Politologii UMCS w dniu 29 grudnia 2012 r., red. D. Bychawska-Siniarska, D. Głowacka, Warszawa 2013

Łopatka A., Prawo do swobodnego wyrażania opinii, Warszawa 1993

Malarewicz A., Konsument a reklama. Studium cywilnoprawne, Warszawa 2009

Małecki M., Glosa do postanowienia SN z 5.3.2015 r., III KK 274/14, OSP 2016, Nr 10

Marks S., Clapham A., International Human Rights Lexicon, Oxford 2005

Matlak A., Prawo autorskie w społeczeństwie informacyjnym, Kraków 2004

Mazurek K., Członkostwo w Radzie Mediów Narodowych po zmianach, n.ius, Legalis

Michalski B., Obowiązywanie dekretu prasowego z 1938 r. – problem kontrowersyjny, PiP 1966, z. 4–5

Michalski B., Podstawowe problemy prawa prasowego, Warszawa 1998

Michalski B., Przedmiot i kierunki badań prawnych dotyczących prasy i dziennikarstwa, ZP 1968, Nr 3

Miczyńska-Kowalska M., Media w komunikacji społecznej. Informacja, czy celowa manipulacja?, [w:], Media w Polsce. Pierwsza władza IV RP?, red. M. Sokołowski, Warszawa 2007

Mik C., Standardy Rady Europy dotyczące wolności prasy, Pal. 1993, Nr 9–10

Mika I.B., Sponsorowanie w radiu i telewizji, Kraków 2006

Milkowski K.M., Standardy Unii Europejskiej wobec penalizacji mowy nienawiści w Internecie, [w:] Mowa nienawiści a prawo na tle współczesnych zjawisk społeczno-politycznych, red. W. Pływaczewski, M. Duda, Olsztyn 2017

Mizerski R., Wolność ekspresji, [w:] B. Gronowska, T. Jasudowicz, M. Balcerzak, M. Lubiszewski, R. Mizerski, Prawa człowieka i ich ochrona, Toruń 2010

Młynarska-Sobaczewska A., Wolność informacji w prasie, Toruń 2003

Modliński E., Pojęcie interesu publicznego w prawie administracyjnym, Warszawa 1932

Mrozowski M., Media masowe. Władza, rozrywka i biznes, Warszawa 2001

Murdoch A., Kreatywność w reklamie, Warszawa 2012

Niezgódka-Medkova M., Szubiakowski M., Koncesjonowanie działalności gospodarczej, Gospodarka, Administracja Państwowa 1989, Nr 8

Nijakowski L., Mowa nienawiści w świetle teorii dyskursu, [w:] Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, Toruń 2008

Niżankowska A., Prawo do integralności utworu, Warszawa 2007

Nowicki A.M., Prawa i wolności osobiste i polityczne, [w:] Obywatel – jego wolności i prawa. Zbiór studiów z okazji 10-lecia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, oprac. B. Oliwa-Radzikowska, Warszawa 1998

Nowicki M., Wokół Konwencji Europejskiej. Krótki komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka,Kraków 2006

Nowikowska M., Granice dozwolonej krytyki prasowej działalności osób pełniących funkcje publiczne, Warszawa 2020

Nowikowska M., Mowa nienawiści a wolność wypowiedzi, [w:] Media w erze cyfrowej. Wyzwania i zagrożenia, red. K. Chałubińska-Jentkiewicz, M. Nowikowska, K. Wąsowski, Warszawa 2021

Nowikowska M., Odpowiedzialność za naruszenie prawa autorskiego w Internecie, Cybersecurity and Law 2019, Nr 2

Nowikowska M., Utwór jak przedmiot prawa autorskiego, [w:] Prawo własności intelektualnej, red. J Sieńczyło-Chlabicz, Warszawa 2018

Nowikowska M., Wyłączenie bezprawności rozpowszechniania wizerunku osób powszechnie znanych w materiale prasowym, SP 2019, Nr 46

Nowikowska M., Zjawisko „trollingu” w Internecie, [w:] Media w erze cyfrowej. Wyzwania zagrożenia, red. K. Chałubińska-Jentkiewicz, M. Nowikowska, K. Wąsowski, Warszawa 2021

Nowińska E., Vall M. du, Reklama a informacja w komunikacji rynkowej, ZNUJ PWiOWI 2001/77

Nowińska E., Reklama – sponsoring – telesprzedaż – lokowanie produktu, [w:] Prawo mediów, red. J. Barta, R. Markiewicz, A. Matlak, Warszawa 2008

Nowińska E., Wolność wypowiedzi prasowej, Warszawa 2007

Orżewski W., Prawo w mediach, Warszawa 2004

Ossowska M., Podstawy nauki o moralności, Warszawa 1966

Paczoska K., Rejestracja, [w:] Prawo prasowe. Komentarz, red. B. Kosmus, G. Kuczyński, Warszawa 2018

Paczuszka A., Rosyjskie służby specjalne. Czyli jak rozbić państwo, Łódź 2018

Palzer C., Horizontal Rating of Audiovisual Content in Europe. An Alternbative to Multi-level Classification?, IRIS plus, Legal Observations of the European Audiovisual Observatory, October 2003

Papierkowski Z., Czy prawo prasowe obowiązuje?, Pal. 1957, Nr 3

Phillips O.H., Ellenbogen G., The Constitutional Law of Great Britain and the Commonwealth, London 1952

Phllips O.H., Jackson P., Constitutional and Administrative Law, London 1978

Piątek S.,K. Wojciechowski, Słowniczek, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Piątek S., Katalog audycji, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Piątek S., Koncesja na telesprzedaż, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Piątek S., Nałożenie obowiązku lub zakazu w drodze ustawy, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Piątek S., Rejestracja, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Piątek S., Uzyskanie koncesji, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Piątek S., Warunki lokowania produktu, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Piątek S., Wojciechowski K., Słowniczek, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Pietrzak M., Reglamentacja wolności prasy w Polsce (1918–1939), Warszawa 1963

Pinkalski Z., Glosa do wyroku SN z 29.10.2010 r., I CSK 646/09, Gl. 2011, Nr 3

Pisarek W., Wolność słowa a wolność prasy, ZP 2002, Nr 1–2

Pittaro M. L., Cyber Stalking Typology, Etiology, and Victims, [w:] Cyber Criminology Exploring Internet Crimes and Criminal Behavior, ed. K. Jaishankar, CRC Press Taylor and Francis Group, 2011

Płatek M., Pozorna ochrona dziecka przed wykorzystaniem seksualnym (po nowelizacji k.k.), PiP 2011, z. 2

Płonkowski T., Ewolucja mediów a granice życia publicznego i prywatnego w Polsce, [w:] Środki masowej informacji w Polsce po likwidacji instytucji cenzury (1990––2000), red. J. Adamowski, Warszawa 2000

Pływaczewski W., Mowa nienawiści oraz inne formy zachowań destrukcyjnych na tle wybranych problemów ekokryminologicznych, [w:] Mowa nienawiści a prawo na tle współczesnych zjawisk społeczno-politycznych, red. W. Pływaczewski, M. Duda, Olsztyn 2017

Podrecki P., Prawo Internetu, Warszawa 2007

Prawo i praktyka w reklamie, red. T. Drozdowska, X. Konarski, E. Szczęsna, Warszawa 2003

Prawo mediów, red. J. Barta, R. Markiewicz, A. Matlak, Warszawa 2008

Prawo reklamy i promocji, red. E. Traple, Warszawa 2007

Preussner-Zamorska J., Dozwolony użytek chronionych utworów, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2007

Rączka G., Prawne zagadnienia hostingu, PPH 2009, Nr 4

Rejman G., Zagadnienie odpowiedzialności w prawie prasowym, Pal. 1984, Nr 3

Robertson G., Nicol A.G., Media Law, London 1992

Sadomski J., Wolność słowa. Zakaz cenzury, [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016

Sadomski J., Zasada wolności prasy i innych środków przekazu, [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016

Sadurski W., Prawo do wolności słowa w państwie demokratycznym, PiP 1992, z. 10

Sadurski W., Wolność prasy w systemie praw człowieka (wybrane zagadnienia), [w:] Obywatel – jego wolności i prawa. Zbiór studiów przygotowany z okazji 10-lecia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, oprac. B. Oliwa-Radzikowska, Warszawa 1998

Sarnecki P., Prawo konstytucyjne RP, Warszawa 2004

Sarnecki P., Regulacja problematyki środków społecznego przekazu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Prawo mediów, red. J. Barta, R. Markiewicz, A. Matlak, Warszawa 2008

Schaap J.A., Freedom of Speech: the Internet and the Netherlands, International Legal Practitioner 1997, vol. 22, No. 1

Sienkiewicz P., Problemy inżynierii informacji, w: Informacja w walce zbrojnej, Warszawa 2002

Sieńczyło-Chlabicz J., Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę. Analiza cywilnoprawna, Kraków 2006

Sieńczyło-Chlabicz J., Ochrona prywatności i wizerunku osób powszechnie znanych w świetle orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – von Hannover v. Niemcy, ZNUJ PWiOWI 2007, Nr 100

Sieńczyło-Chlabicz J., Reklama wprowadzająca w błąd jako czyn nieuczciwej konkurencji w prawie polskim i Unii Europejskiej, R.Pr. 2004, Nr 1

Sieńczyło-Chlabicz J., Zawadzka Z., Nowikowska M., Prawo prasowe, Warszawa 2019

Sierocki R., Sokołowski M., Metafory sieci. (Re)definiowanie Internetu, [w:] Nowe media w systemie komunikowania: Edukacja, cyfryzacja, red. M. Jeziński, Toruń 2011

Siwicki M., Nielegalna i szkodliwa treść w Internecie. Aspekty prawnokarne, Warszawa 2011

Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Komentarz, Kraków 1998

Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Kraków 2002

Skrzydło W., Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 1998

Sobczak J., Dylematy społeczeństwa informacyjnego, [w:] Oblicza Internetu. Internet w przestrzeni komunikacyjnej XXI wieku, red. M. Sokołowski, Elbląg 2006

Sobczak J., Dylematy zawodu dziennikarskiego (dziennikarstwo między politologią a polonistyką), [w:] red. R. Bäcker, J. Marszałek-Kawa, J. Modrzyńska, Zrozumieć politykę. Główne problemy teorii polityki i współczesnej myśli politycznej, Toruń 2004

Sobczak J., Europejski ład komunikacyjny w procesie globalizacji, [w:] Europejska myśl polityczna wobec globalizacji. Tradycja i wyzwania współczesności, red. J. Sobczak, R. Bäcker, Łódź 2005

Sobczak J., Europejskie standardy wolności słowa w orzecznictwie Europejskiego Trybunału w Strasburgu, [w:] Polska wobec Unii Europejskiej. Wybrane zagadnienia, red. S. Wojciechowski, Toruń 2001

Sobczak J., Fetysz wolności prasy, [w:] Prawne, ekonomiczne i polityczne aspekty funkcjonowania mediów i kreowania ich zawartości, red. P. Dudek, M. Kuś, Toruń 2010

Sobczak J., Polskie prawo prasowe wobec wyzwań europejskich, [w:] Polskie media w jednoczącej się Europie. Szanse i wyzwania, red. I. Dobosz, B. Zając, Kraków 2006

Sobczak J., Prawo prasowe, Komentarz, Warszawa 2008

Sobczak J., Prawo środków masowej informacji, Toruń 1999

Sobczak J., U podstaw doktrynalnych liberalnej koncepcji wolności prasy, [w:] Czy istnieje IV władza? Wolność prasy w teorii i praktyce, red. T. Gardocka, J. Sobczak, Toruń 2010

Sobczak J., Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, Poznań 1994

Sobczak J., Wolność myśli, wypowiedzi, słowa, przekazywania i otrzymywania informacji w projektach konstytucji zgłaszanych w dobie prac ustawodawczych w latach 1993–1997, [w:] W kręgu mediów i polityki, red. D. Piontek, Poznań 2003

Sobczak J., Wolność środków społecznego przekazu czy wolność ekspresji w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości w Strasburgu, [w:] Kulturowe instrumentarium wolności. Etyka i prawo, red. R. Paradowski, Poznań 2005

Sokolewicz W., Wolność prasy i jej gwarancje, [w:] Księga pamiątkowa profesora Marcina Kudeja, red. A. Łabno, E. Zwierzchowski, Katowice 2009

Sokolewicz W., Wolność słowa prasy i zgromadzeń, [w:] Prawa człowieka w Stanach Zjednoczonych, red. L. Pastusiak, Warszawa 1985

Sonczyk W., Media w Polsce, Warszawa 1999

Starmer K., European Human Rights Law. The Human Rights Act 1998 and the European Convention on Human Rights, London: Legal Action Group 1999

Sun-Tzu, Sun-Pin – Sztuka wojny, Gliwice 2004

Szot L., Wolność dziennikarzy w polskim systemie prawnym, Wrocław 2003

Szpor F., Państwo i ustrój pod ochroną cenzury w latach osiemdziesiątych ZP 1998, Nr 3–4

Świadczenie usług drogą elektroniczną oraz dostęp warunkowy. Komentarz do ustaw, red. D. Lubasz, M. Namysłowska, Warszawa 2011

Turulska M., Mowa nienawiści powodowana orientacją seksualną, [w:] Mowa nienawiści a prawo na tle współczesnych zjawisk społeczno-politycznych, red. W. Pływaczewski, M. Duda, Olsztyn 2017

Tymieniecka-Cichoń A., Mowa nienawiści a media społecznościowe, [w:] Mowa nienawiści a prawo na tle współczesnych zjawisk społeczno-politycznych, red. W. Pływaczewski, M. Duda, Olsztyn 2017

Voorhoof D., Defamation and Libel Laws in Europe – The Framework of Article 10 of the European Convention on Human Rights (ECHR), Tolley’s Journal of Media Law & Practice 1992, vol. 13

Walaszek-Pyzioł A., Energia i prawo, Warszawa 2002

Wilkowska M., Wybrane zagadnienia związane z pobieraniem nielegalnych kopii utworów z Internetu, PPH 2007, Nr 12

Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000

Wiszniewska I., Skubisz R., Środki zapobiegania nieuczciwej reklamie w projekcie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, PiP 1992, z. 4

Wiśniewski L., Wolność prasy w świetle Konstytucji RP, ustaw oraz wiążącego Polskę prawa międzynarodowego. Problemy podstawowe, [w:] Wolność słowa w mediach, red. D. Górecki, Łódź 2003

Wiśniewski L., Wolność słowa i druku, Studia Prawnoustrojowe 1987, Nr 3–4

Wiśniewski L., Wolność słowa i druku, [w:] Prawa człowieka. Model prawny, red. R. Wieruszewski, Ossolineum 1991

Wojciechowska A., Autorskie prawa osobiste twórców dzieła audiowizualnego, Kraków 1999

Wojciechowski K., Audycje europejskie, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Wojciechowski K., Działalność reklamowa, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Wojciechowski K., Produkcje niezależne, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Wojciechowski K., Reklamy i telesprzedaż, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Wojciechowski K., Sponsorowanie audycji, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Wojciechowski K., Szczególne zadania, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Wojciechowski K., Udział producentów, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Wojciechowski K., Zakaz kryptoreklamy, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. S. Piątek, W. Dziomdziora, K. Wojciechowski, Warszawa 2014

Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., Wrocław 2001

Woźniak M., Antykonkurencyjne praktyki w relacjach między przedsiębiorcami: uwagi na tle nowego rozporządzenia P2B, Zeszyt Naukowy Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie 2019, Nr 52

Wójcik K., Usługa cachingu. Wyłączenie odpowiedzialności z tytułu świadczenia usług drogą elektroniczną, [w:] Internet a prawo autorskie, Lublin 2016

Wrzosek M., Wojna przyszłości. Doktryna, technika, operacje militarne, red. A. Niewęgłowski, M. Chrzanowski, Warszawa 2018

Wydra Ł., Glosa do wyroku SN z dnia 30 września 2016 r., I CSK 598/15, Gl. 2017, Nr 4

Wyrozumska A., Znaczenie prawne zmiany statusu Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w Traktacie Lizbońskim oraz Protokołu Polsko-Brytyjskiego, PS 2008 Nr 2

Youngs R., English, French and German Comparative Law, London 1998

Zapała C., Czas antenowy na audycje europejskie, [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, red. A. Niewęgłowski, Warszawa 2021

Zapendowska J., Rzeczywistość w nowych grach komputerowych, [w:] Człowiek w świecie rzeczywistym i wirtualnym. Wybrane patologie społeczno-wychowawcze w cyberprzestrzeni, red. A. Andrzejewska, J. Bednarek, S. Ćmiel, Józefów 2013

Zaremba M., Ogłoszenia i reklamy, [w:] Prawo prasowe, Komentarz, red. M. Zaremba, Warszawa 2018

Zawadzka Z., Autorskie prawa majątkowe, [w:] Prawo własności intelektualnej, red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Warszawa 2018

Zawadzka Z., Prawo autorskie w Internecie, [w:] Prawo własności intelektualnej, red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Warszawa 2018

Orzecznictwo

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

Wyr. TK z 25.2.2014 r., SK 65/12, OTK-A 2014, Nr 2, poz. 14

Wyr. TK z 18.2.2014 r., K 29/12, OTK-A 2014, Nr 2, poz. 11

Wyr. TK z 14.12.2011 r., SK 42/09, OTK-A 2011, Nr 10, poz. 118

Wyr. TK z 9.11.2010 r., K 13/07, OTK-A 2010, Nr 9, poz. 98

Wyr. TK z 12.5.2008 r., SK 43/05, OTK-A 2008, Nr 4, poz. 57

Wyr. TK z 20.2.2007 r., P 1/06, OTK-A 2007, Nr 2, poz. 11

Wyr. TK z 30.10.2006 r., P 10/06, OTK-A 2006, Nr 9, poz. 128

Wyr. TK z 23.3.2006 r., K 4/06, OTK-A 2006, Nr 3, poz. 32

Wyr. TK z 5.5.2004 r., P 2/03, OTK-A 2004, Nr 5, poz. 39

Uchw. TK z 2.3.1994 r., W 3/93, OTK 1994, poz. 17.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego

Wyr. SN z 6.11.2020 r., I CSK 727/18, Legalis

Wyr. SN z 17.9.2020 r., I CSK 608/18, Legalis

Wyr. SN z 24.7.2020 r., I CSK 673/18, Legalis

Wyr. SN z 8.11.2019 r., I NSK9/19, Legalis

Wyr. SN z 18.10.2019 r., I NSK 60/18, Legalis

Wyr. SN z 23.3.2018 r., I CSK 430/17, Legalis

Wyr. SN z 15.2.2018 r., I CSK 281/17, Legalis

Wyr. SN z 19.11.2016 r., I CSK 715/15, Legalis

Wyr. SN z 30.9.2016 r., I CSK 598/15, Legalis

Wyr. SN z 14.1.2015 r., II CSK 747/13, OSNC 2016, Nr 1, poz. 9

Wyr. SN z 8.10.2014 r., II CSK 19/14, Legalis

Wyr. SN z 8.7.2011 r., IV CSK 665/10, OSNC 2012, Nr 2, poz. 27

Wyr. SN z 5.1.2011 r., III SK 32/10, Legalis

Wyr. SN z 29.10.2010 r., I CSK 646/09, Legalis

Wyr. SN z 26.3.2009 r., I CSK 299/08, Legalis

Wyr. SN z 21.3.2007 r., I CSK 292/06, Legalis

Wyr. SN z 27.1.2006 r., III CSK 89/05, Legalis

Wyr. SN z 26.1.2006 r., V CSK 83/05, Legalis

Wyr. SN z 3.11.2004 r., IV KK 132/04, Legalis

Wyr. SN z 15.7.2004 r., V CK 675/03, OSNC 2005, Nr 7–8, poz. 135

Wyr. SN z 22.6.2004 r., V KK 70/04, OSNKW 2004, Nr 9, poz. 86

Wyr. SN z 8.1.2004 r., I CK 40/03, Legalis

Wyr. SN z 20.11.2002 r., II CKN 1033/00, Legalis

Wyr. SN z 5.4.2002 r., II CKN 1095/99, OSNC 2003, Nr 3, poz. 42

Wyr. SN z 28.9.2000 r., V KKN 171/98, OSNKW 2001, Nr 3–4, poz. 31

Wyr. SN z 1.6.2000 r., III RN 64/00, OSNP 2001, Nr 6, poz. 183

Wyr. SN z 17.2.1993 r., III KRN 24/92, Wokanda 1993, Nr 10, s. 8

Uchw. SN z 22.6.2017 r., III CZP 8/17, Legalis

Post. SN z 1.9.2011 r., V KK 98/11, OSNwSK 2011, Nr 1, poz. 154

Post. SN z 15.12.2010 r., II KK 250/10, Legalis

Post. SN z 7.5.2008 r., III KK 234/07, OSNKW 200, Nr 9, poz. 69

Post. SN z 5.2.2007 r., SN IV KK 406/06, OSNwSK 2007, Nr 1, poz. 367

Post. SN z 12.11.2003 r., V KK 52/03, OSP 2005, Nr 2, poz. 25

Post. SN z 4.9.2003 r., IV KKN 502/00, Legalis

Post. SN z 13.6.2002 r., V CKN 1040/00, OSNC 2003, Nr 7–8, poz. 111

Orzecznictwo sądów administracyjnych

Wyr. NSA z 27.2.2018 r., II GSK 1412/14, Legalis

Wyr. NSA z 12.10.2006 r., II GSK 400/05, Legalis

Wyr. NSA z 25.11.2003 r., II SA 2764/2002, Legalis

Wyr. NSA z 25.11.2003 r., II SA 1794/02, Legalis

Wyr. NSA z 1.10.1998 r., II SA 916/97, II SA 920/97, Legalis

Wyr. NSA z 22.9.1994 r., II SA 698-712/94, ONSA 1995, Nr 3, poz. 126

Wyr. NSA z 26.5.1998 r., II SA 919/97, Gl 1999, Nr 7

Wyr. NSA w Warszawie z 11.1.1988 r., II SA 2125/87, OSP 1989, Nr 4, poz. 80

Post. NSA z 12.5.1994 r., II SA 438/94, Jurysta 1994, Nr 7

Wyr. WSA w Warszawie z 24.6.2005 r., VI SA/Wa 1549/04, Legalis

Wyr. WSA z 3.11.2004 r., II SA 3986/03, Legalis

Orzecznictwo sądów apelacyjnych

Wyr. SA w Warszawie z 13.4.2021 r., V ACa 647/20, Legalis

Wyr. SA w Katowicach z 8.2.2021 r., V ACa 16/19, Legalis

Wyr. SA w Rzeszowie z 26.1.2021 r., I ACa 461/10, Legalis

Wyr. SA w Szczecinie z 20.1.2021 r., I ACa 763/19, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 20.10.2020 r., I ACa 314/19, Legalis

Wyr. SA w Krakowie z 6.10.2020 r., I ACa 216.20, Legalis

Wyr. SA w Katowicach z 21.9.2020 r., V ACa 344/18, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 10.9.2020 r., I ACa 695/19, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 9.9.2020 r., I ACa 696/19, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 3.6.2020 r., I ACa 26/20, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 16.1.2020 r., IACa 501/19, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 10.1.2019 r., I ACa 1838/17, Legalis

Wyr. SA w Szczecinie z 8.11.2018 r., I ACa 505/18, Legalis.

Wyr. SA w Warszawie z 25.10.2018 r., I ACa 400/18, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 11.10.2018 r., I ACa 192/18, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 14.6.2018 r., IACa 186/17, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 19.4.2018 r., V ACa 1089/17, Legalis

Wyr. SA w Katowicach z 28.3.2018 r., I ACa 1015/1724, Legalis

Wyr. SA w Krakowie z 15.11.2017 r., I ACa 560/17, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 13.10.2017 r., I ACa 1208/16, Legalis

Wyr. SA w Krakowie z 9.9.2017 r., I ACa 1494/15, Gazeta Prawna 2017, Nr 182, s. 5

Wyr. SA w Krakowie z 8.9.2017 r., I ACa 1494/15, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 18.4.2017 r., I ACa 55/16, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 2.4.2017 r., VI ACa 1910/16, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 12.1.2017 r., VI ACa 1579/15, Legalis

Wyr. SA w Łodzi z 13.1.2017 r., I Aca 884/16, Legalis

Wyr. SA w Warszawie 11.6.2015 r., I ACa 1842/14, Leglis

Wyr. SA w Warszawie z 23.12.2014 r., I ACa 933/14, Legalis

Wyr. SA w Białymstoku z 30.10.2014 r., II AKa 221/14, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 23.5.2014 r., I ACa 477/14, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 3.4.2014 r., I ACa 1511/13, Legalis

Wyr. SA w Katowicach z 13.2.2014 r., I ACa 1086/13, Legalis

Wyr. SA w Poznaniu z 12.2.2014 r., I ACa 1247/13, Legalis

Wyr. SA w Łodzi z 18.8.2013 r., I ACa 406/13, Legalis

Wyr. SA w Lublinie z 6.6.2011 r., II AKa 91/11, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 23.6.2006 r., VI ACa 245/06, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 5.9.2003 r., VI ACa 120/03, Legalis

Wyr. SA w Warszawie z 5.2.2003 r., I ACa 601/02, Legalis

Wyr. SA w Poznaniu z 6.9.1996 r., I ACr 176/96, Legalis

Wyr. SA w Krakowie z 6.2.1992 r., I ACr 364/91, [w:] B. Gawlik, Dobra osobiste. Zbiór orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie, Kraków 1999

Post. SA w Rzeszowie z 31.1.2013 r., I ACa 482/12, Legalis

Orzecznictwo sądów okręgowych

Wyr. SO w Łomży z 3.3.2020 r., I C 542/18, Legalis

Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu

Orz. ETPC z 2.2.2016 r. w sprawie Magyar Tartalomszolgáltatók Egyesülete i Index.hu ZRT v. Węgry, skarga Nr 22947/13

Orz. ETPC z 15.6.2015 r. w sprawie Delfi AS v. Estonia, skarga Nr 64569/09

Orz. ETPC z 12.2.2012 r. w sprawie Vejdeland i inni v. Szwecja, skarga Nr 1813/07

Orz. ETPC z 5.7.2011 r. w sprawie Wizerkaniuk v. Polska, skarga Nr 18990/05

Orz. ETPC z 17.9.2010 r. w sprawie Manole i inni v. Mołdawia, skarga Nr 13936/02

Orz. ETPC z 30.3.2010 r. w sprawie Petrenco v. Mołdawia, skarga Nr 20928/05

Orz. ETPC z 2.2.2010 r. w sprawie Kubaszewski v. Polska, skarga Nr 571/04

Orz. ETPC z 6.10.2009 r. w sprawie Kuliś v. Polska, skarga Nr 27209/03

Orz. ETPC z 16.7.2009 r. w sprawie Feret v. Belgia, skarga Nr 15615/07

Orz. ETPC z 26.2.2009 r. w sprawie Kudeshkina v. Rosja, skarga Nr 29492/05

Orz. ETPC z 24.2.2009 r. w sprawie Długołęcki v. Polska, skarga Nr 23806/03

Orz. ETPC z 12.2.2008 r. w sprawie Guja v. Mołdawia, skarga Nr 14277/04

Orz. ETPC z 27.9.2007 r. w sprawie Dzhavadov v. Rosja, skarga Nr 30160/04

Orz. ETPC z 20.9.2007 r. w sprawie Çetin i Şakar v. Turcja, skarga Nr 57103/00

Orz. ETPC z 17.7.2007 r. w sprawie Sanocki v. Polska, skarga Nr 28949/03

Orz. ETPC z 9.1.2007 r. w sprawie Kommersant Moldovy v. Mołdawia, skarga Nr 41827/02

Orz. ETPC z 6.7.2006 r. w sprawie Erbakan v. Turcji, skarga Nr 59405/00

Orz. ETPC z 22.2.2005 r. w sprawie Pakdemirli v. Turcja, skarga Nr 35839/97

Orz. ETPC z 17.12.2004 r. w sprawie Cumpana i Mazare v. Rumunia, skarga Nr 33348/96

Orz. ETPC z 29.6.2004 r. w sprawie Chauvy i inni v. Francja, skarga Nr 64915/01

Orz. ETPC z 18.5.2004 r. w sprawie Éditions Plon v. Francja, skarga Nr 58148/00

Orz. ETPC z 30.3.2004 r. w sprawie Radio France i inni v. Francja, skarga Nr 53984/00

Orz. ETPC z 4.12.2003 r. w sprawie Gündüz v. Turcji, skarga Nr 35071/97

Orz. ETPC z 28.10.2003 r. w sprawie Steur v. Holandia, skarga Nr 39657/98

Orz. ETPC z 27.5.2003 r. w sprawie Skałka v. Polska, skarga Nr 43425/98

Orz. ETPC z 5.11.2002 r. w sprawie Demuth v. Szwajcaria, skarga Nr 38743/97

Orz. ETPC z 14.5.2002 r. w sprawie Gawęda v. Polska, skarga Nr 26229/95

Orz. ETPC z 17.7.2001 r. w sprawie Ekin Association v. Francja, skarga Nr 39288/98

Orz. ETPC z 10.10.2000 r. w sprawie Ibrahim Aksoy v. Turcja, skarga Nr 28635/95

Orz. ETPC z 21.9.2000 r. w sprawie Tele 1 Privatfernsehgesellscgaft v. Austria, skarga Nr 32240/96

Orz. ETPC z 28.10.1999 r. w sprawie Wille v. Liechtenstein, skarga Nr 28396/95

Orz. ETPC z 20.5.1999 r. w sprawie Bladet Tromsø i Stensaas v. Norwegia, skarga Nr 21980/93

Orz. ETPC z 20.5.1999 r. w sprawie Rekvenyi v. Węgry, skarga Nr 25390/94

Orz. ETPC z 21.1.1999 r. w sprawie Fressoz i Roire v. Francja, skarga Nr 29183/95

Orz. ETPC z 23.9.1998 r.w sprawie Steel i inni v. Wielka Brytania, skarga Nr 24838/94

Orz. ETPC z 24.5.1988 r. w sprawie Müller i inni v. Szwajcaria, skarga Nr 10737/84

Orz. ETPC z 19.2.1998 r. w sprawie Bowman v. Wielka Brytania, skarga Nr 24839/94

Orz. ETPC z 9.4.1997 r. w sprawie Grauso v. Polska, skarga Nr 27388/95

Orz. ETPC z 24.2.1997 r. w sprawie De Hayes i Gijsels v. Belgia, skarga Nr 19983/92

Orz. ETPC z 13.7.1995 r. w sprawie Tolstoy Miloslavsky v. Wielka Brytania, skarga Nr 18139/91

Orz. ETPC z 26.9.1995 r. w sprawie Vogt v. Niemcy, skarga Nr 17851/91

Orz. ETPC z 27.4.1995 r. w sprawach połączonych Piermont v. Francja, skargi Nr 5773/89 i 15774/89

Orz. ETPC z 23.9.1994 r. w sprawie Jersild v. Dania, skarga Nr 15890/89

Orz. ETPC z 20.9.1994 r. w sprawie Otto-Preminger-Institut v. Austria, skarga Nr 13470/87

Orz. ETPC z 24.2.1994 r. w sprawie Casado Coca v. Hiszpania, skarga Nr 15450/89

Orz. ETPC z 24.11.1993 r. w sprawach połączonych Informationsverein Lentia i inni v. Austria, skargi Nr 13914/88, 15041/89, 15717/89, 15779/89, 17207/90

Orz. ETPC z 25.6.1992 r. w sprawie Thorgeirson v. Islandia, skarga Nr 13778/88

Orz. ETPC z 26.11.1991 r. w sprawie Observer i Guardian v. Wielka Brytania, skarga Nr 13585/88

Orz. ETPC z 26.11.1991 r. w sprawie Sunday Times v. Wielka Brytania (2), skarga Nr 13166/87

Orz. ETPC z 23.5.1991 r. w sprawie Oberschlick v. Austria, skarga Nr 11662/85

Orz. ETPC z 22.5.1990 r. w sprawie Autronic AG v. Szwajcaria, skarga Nr 12726/87

Orz. ETPC z 28.8.1986 r. w sprawie Glasenapp i Kosiek v. Republika Federalna Niemiec, skarga Nr 9228/80

Orz. ETPC z 8.7.1986 r. w sprawie Lingens v. Austria, skarga Nr 9815/82

Decyzja EKPC z 21.10.2008 r. w sprawie Wołek, Kasprów i Łęski v. Polska, skarga Nr 20953/06

Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości

Wyr. TS z 21.2.2018 r. w sprawie C-132/17, Peugeot Deutschland GmbH v. Deutsche Umwelthilfe eV, EU:C:2018:85

Wyr. TS z 10.4.2014 r. w sprawie C-435/12, ACI Adam BV i inni v. Stichting de Thuiskopie i Stichting Onderhandelingen Thuiskopievergoeding, EU:C:2014:254

Wyr. TS z 5.6.2014 r. w sprawie C-360/1, Public Relations Consultants Association Ltd v. Newspaper Licensing Agency Ltd i inni, EU:C:2014:1195

Wyr. TS z 23.10.2003 r. w sprawie C-245/01, RTL v. NLM, EU:C:2003:580

Rozdział I. Pojęcie, istota i system Prawa mediów w Polsce

§ 1. Wolność środków społecznego przekazu

Zasada wolności środków społecznego przekazu stanowi podstawę funkcjonowania wszystkich uczestników rynku medialnego i decyduje o roli mediów w społeczeństwie. Zasada wolności prasy i innych środków przekazu została wyrażona wprost w art. 14 Konstytucji RP, zgodnie z którym Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu. Zawarty w art. 14 Konstytucji RP termin „środki społecznego przekazu” jest pojęciem względnie nowym. Obok Konstytucji, pojęcie to używane jest na gruncie ustawy z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji. Po wejściu w życie Konstytucji RP pojęcie środków społecznego przekazu zastąpiło w RTVU dotychczas używany w niej termin „środki masowego przekazu”. W doktrynie wskazuje się, że posłużenie się przez ustrojodawcę terminem relatywnie nowym, z pominięciem utrwalonych w tym zakresie pojęć, takich jak „środki masowego przekazu”, „środki masowego komunikowania” czy „mass media”, można uznać za wadę, która wprowadza zamieszenie pojęciowe i może być przyczyną wątpliwości oraz nieporozumień interpretacyjnych1. Termin ten ujmuje się stosunkowo szeroko. Znaczna ilość mediów przekazuje treści różnorodne, w których obok przekazów istotnych z punktu widzenia debaty publicznej, zawarte są również idee i informacje całkowicie tej debacie obojętne, a nawet szkodliwe. Wyznaczenie zakresu podmiotowego art. 14 Konstytucji RP powinno więc zostać dokonane z uwzględnieniem dyrektywy interpretacyjnej nakazującej możliwe najszersze wykładanie pojęć konstytucyjnych2.

Sformułowanie „środki społecznego przekazu” nie posiada definicji legalnej w RTVU. Pojęcie to występuje w art. 7 ust. 1 RTVU, zgodnie z którym w skład Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wchodzi pięciu członków powoływanych: dwóch przez Sejm, jeden przez Senat i dwóch przez Prezydenta, spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w zakresie środków społecznego przekazu. Sąd Najwyższy w post. z 7.5.2008 r.3 wskazał, że „określenie środki społecznego przekazu wyraźnie zaczerpnięte jest z nauki społecznej Kościoła rzymskokatolickiego, w której mowa o instrumentis communicatonis socialis”. W przywołanym postanowieniu SN uznaje, że w istocie chodzi o wszystkie środki przekazu.

Należy zauważyć, że w innych przepisach RTVU ustawodawca posługuje się terminem zbliżonym do „środków społecznego przekazu”, tj. „środkami masowego przekazu” (art. 36 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 pkt 2; art. 38 ust. 2 pkt 3 i art. 38a ust. 3 pkt 1) oraz terminem „radiofonia i telewizja”. Wydaje się, że „wzajemna relacja tych pojęć jest taka, iż radiofonia i telewizja zawiera się, wraz np. z prasą drukowaną, czy masowymi mediami internetowymi w środkach masowego przekazu, które z kolei poszerzone o media nie mające masowego oddziaływania, ale dostępne publicznie (takie jak media społecznościowe), wchodzą w zakres środków społecznego przekazu”4.

Tym samym należy przyjąć, że środki społecznego przekazu to pojęcie najszerszeze stosowanych w ustawie o radiofonii i telewizji. Wolność prasy i innych środków społecznego przekazu obejmuje wszelkie środki masowego przekazu, a więc nakierowane na niezindywidualizowanych z góry odbiorców, niezależnie od przekazywanych przez poszczególne media treści, jak również dostępne publicznie media niemające masowego oddziaływania5.

System medialny (także system prawny) jest odzwierciedleniem poziomu rozwoju społeczeństwa. W wyr. z 20.2.2007 r.6 TK stwierdził, że „po II wojnie światowej idea wolności słowa stała się trwałym składnikiem katalogu praw i wolności jednostki, stanowiącego fundamentalną część standardu państwa demokratycznego. Zamieszczenie tej idei w powszechnie przyjętych dokumentach międzynarodowych przyczyniło się do jej rozpowszechnienia, a także określenia jej treści. Nie ulega wątpliwości, że dokumenty międzynarodowe ukierunkowały treść normatywną idei wolności słowa w konstytucjach pisanych; zwłaszcza tych, które weszły w życie stosunkowo późno, już w okresie utrwalonego katalogu praw i wolności w państwie demokratycznym. Z treści przepisów zamieszczonych w dokumentach międzynarodowych wynika jednak, że współcześnie nie chodzi tylko o wolność słowa, ale o szeroko pojętą wolność wypowiedzi (ekspresji) we wszelkiej formie, gwarantującą zarazem wolność poglądów”.

§ 2. Zakres wolności wypowiedzi

Media, ze względu na rozwój sieci internetowej i tym samym nowy zasięg oddziaływania, bezpośrednio wpływają na światopogląd jednostki i całego społeczeństwa. Zakres oddziaływania współczesnych mediów pogłębiany jest przez proces cyfryzacji i personalizacji przekazu. Wolność mediów (prasy) uznawana była za podstawowy element polityki, który pozwala na zachowanie równowagi pomiędzy rządzonymi a rządzącymi. Próbę definicji wolności prasy podjął J. Habermas, który wprowadził definicję „sfery publicznej”, uznając ją za domenę życia społecznego, w której dokonuje się formowanie opinii publicznej. Ten publiczny charakter dotyczy zarówno cech samego przekazu, jak i audytorium, ale także funkcji mediów i sfery ich oddziaływania7. Oczywiście, w odniesieniu do roli tego środka wobec zjawisk i stosunków społecznych, istnieje niebezpieczeństwo jego wykorzystania w celach propagandowych. W szczególności zjawisko to dotyczy wykorzystywania mediów przez władzę publiczną. Zakres oddziaływania władzy może obejmować ograniczenia dotyczące treści jak i ograniczenia dostępu do prowadzenia działalności medialnej. Media to także przestrzeń relacji rynkowych. W warunkach gwałtownego rozwoju tego sektora przestaje on być jedynie sferą oddziaływania poszczególnych sił społecznych. Liczy się jako ważna gałąź przemysłu, czyli przemysł kultury. Generalnie można powiedzieć, że funkcje opiniotwórcze i kreacyjne współczesnych mediów w warunkach globalizacji, indywidualizacji przekazu i wzajemnego oddziaływania władzy i sfery publicznej mają także istotne znaczenie w odniesieniu do realizacji wartości, o których mowa w art. 31 ust. 2 i 3 Konstytucji RP. Konstytucja zapewnia ochronę praw i wolności obywatelskich. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. W dziedzinie mediów dotyczy to w szczególności wolności słowa, jako wartości generalnej, jak również – gdy chodzi o zawartość programową – postaw moralnych, a także, gdy chodzi o aspekt gospodarczy działalności audiowizualnej – poczucia dobrobytu jednostki.