Uzyskaj dostęp do tej i ponad 250000 książek od 14,99 zł miesięcznie
- Wydawca: Wolne Lektury
- Kategoria: Poezja i dramat
- Język: polski
- Rok wydania: 2022
Przełomowe dzieło literatury ukraińskiej, tomik wierszy i ballad romantycznych Tarasa Szewczenki.
W pierwszym wydaniu, z roku 1840, Kobziarz zawierał osiem wierszy i ballad. Kolejne tomy poezji Tarasa Szewczenki ze względu na zakaz cenzury były publikowane pod tym samym tytułem (w 1844 i 1860), mimo że zawierały dodatkowo nowe utwory. Pierwszy jednolity zbiór poezji Szewczenki w tłumaczeniu na język polski, przygotowany przez Władysława Syrokomlę, wsławionego gawędami i wierszami lirycznymi z życia drobnej szlachty i ludu, odpowiada trzeciemu wydaniu Kobziarza z pominięciem poematu Hajdamacy, a także ballady Topielica, listu poetyckiego Do Osnowianenki i Psalmów Dawidowych.
Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.
Ebooka przeczytasz w aplikacjach Legimi na:
Liczba stron: 72
Odsłuch ebooka (TTS) dostepny w abonamencie „ebooki+audiobooki bez limitu” w aplikacjach Legimi na:
4,5 (6 ocen)
Oceny przyznawane są przez użytkowników Legimi, systemów bibliotecznych i innych serwisów partnerskich. Przyznawanie ocen premiowane jest punktami Klubu Mola Książkowego.
Legimi nie weryfikuje, czy opinie pochodzą od konsumentów, którzy nabyli lub czytali/słuchali daną pozycję, ale usuwa fałszywe opinie, jeśli je wykryje.
Popularność
Taras Szewczenko
Kobziarz
tłum. Władysław Syrokomla
Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie wolnelektury.pl.
Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Nowoczesna Polska.
ISBN 978-83-288-6379-8
Kobziarz
Książka, którą czytasz, pochodzi z Wolnych Lektur. Naszą misją jest wspieranie dzieciaków w dostępie do lektur szkolnych oraz zachęcanie ich do czytania. Miło Cię poznać!
Od tłumacza
Taras Szewczenko zasługuje na przyznaną sobie nazwę pierwszego dziś śpiewaka Ukrainy. Czując, że jeszcze jest przedwcześnie czynić studia nad życiem i pismami żyjącego autora, przełożyliśmy bez żadnych studiów jego Kobziarza, zbiór dumek i poematów, odznaczających się rzewnością, siłą, głęboką znajomością i pokochaniem ludu.
Poezja ukraińska, która rozpoczęła nową erę naszej, nie może być dla nas obojętną.
W przekładzie naszym opuściliśmy kilka miejsc w Nocy Tarasowej, nie tłumaczyliśmy całego poematu Hajdamacy1: bo tu autor, we krwi maczając pędzel, oszpecił estetyczną piękność swoich obrazów.
Wł. Syrokomla
Kobziarz
Przygrywka (Dumki moje...)
(Думи мої, думи мої...)
Dumki2 moje, źle mnie z wami,
Źle mnie z moim szałem,
Po co ja was z literami
Na karcie spisałem?
Lepiej by was gdzieś przez pola
Zmiotła wiatru siła;
Lepiej by was licha dola
W kolebce zdusiła.
Na żart, na pośmiewisko chyba żyć wam dano;
Polewano was łzami — czemu nie zalano?
Czemu nie zatopiono gdzieś na morskiej fali?
Ludzie by mnie przynajmniej o ból nie pytali,
Dlaczego ja przeklinam mą dolę surową.
«Ot, nie ma czego robić» — mówią, trzęsąc głową.
Dumki, moje wy kwiatki, och, moje wy dziatki,
Za co was pokochałem miłowaniem matki?
Czy płacze nad wami choć jeden człek czuły,
Jak płakałem, gdyście się z piersi mojej snuły?
Może odgłos wasz zawieje
Do duszy dziewczęcej,
Czarne oczka łzami zleje —
Nic już nie chcę więcej;
Jedna łezka pod rzęsami,
Już panem zostałem...
Dumki moje, źle mnie z wami
Źle mnie z moim szałem.
. . . . . . . . . . . . . . . . .
Moje kwiatki, moje dziatki,
Moje wy nadzieje!
Hodowałem sercem matki,
Gdzie ja was podzieję?
. . . . . . . . . . . . . . . . .
Tam w dalekim czeka świecie
Przyjęcie łaskawe,
Szczerą prawdę tam znajdziecie,
A może i sławę.
Ukraino, moja matko,
Gdy ten rój przyleci,
Opiekuj się ich gromadką
Jako własnych dzieci!
Podoba Ci się to, co robimy? Jesteśmy organizacją pożytku publicznego. Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Perebenda
Перебендя
Perebenda stary, ślepy,
Jego dobrze znają stepy,
Bo się dziad ten wszędzie włóczy
I przy kobzie3 pieśni mruczy.
Naród boży słucha dziada
I za pieśni dzięki składa.
On im pieśnią wzmacnia siły,
Choć samemu świat niemiły.
Pod czeremchą lub kaliną
Dni i noce jego płyną,
Bo zła dola tak go trzyma,
Że i własnej chaty nie ma.
Choć nad starą dziada głową
Pożartował los surowo,
On nie zważa, siedzi, śpiewa:
«Ej, nie szumcie w lesie drzewa!»
Gdy mu piosnka sercem miota,
Kiedy wspomni, że sierota,
To potęskni — i znów śpiewa
Pod cienistym dachem drzewa.
Tak na świecie żył nasz stary,
A piosenek miał bez miary.
To o Czałym4 dumkę grzmoce5,
To Turkawkę zaturkoce,
Wśród dziewczęcej pohulanki —
Śpiewa Hryca6 lub Wiośnianki;
A młodzieży przy kwaterce
Szynkareczką zrywa serce,
A mężatkom śpiewać woli
O złej teści7 i topoli;
A na rynek kiedy zbacza,
Gra Łazarza i bogacza,
Lub z westchnieniem i goryczą
Nad kozacką płacze Siczą8,
By wiedzieli ludzie młodzi,
Skąd upadek jej pochodzi.
Taki duch był w Perebendzie,
Pieśń i kobzę włóczył wszędzie,
A jak pieśni przysposobi,
To co zechce z sercem zrobi,
Pożartuje jak umyślnie,
Potem krwawą łzę wyciśnie.
Przez szerokie polne łany
Wieje wicher rozhulany.
Kobziarz siedzi na kurhanie
I gra piosnkę nieprzerwanie.
Step, jak dojrzy ludzkie oko,
Legł błękitno a szeroko,
A mogiła przy mogile,
A w mogiłach zmarłych tyle!
Wicher głaska starowinę
W siwe wąsy i czuprynę,
To do ziemi aż przypada,
By wysłuchać pieśni dziada:
Jak nuta grzmi radością lub czarną rozpaczą,
Jak mu się serce śmieje, ślepe oczy płaczą...
Posłuchał i poleciał...
Bo z pieśnią proroka
Dziad ukrył się na stepie od ludzkiego oka,
Aby wiatr dumkę rozwiał na przestrzeń stepową,
Aby nikt jej nie słyszał, bo to boże słowo.
Już to mówi modlitwę Bogu i naturze,
Już to dumka w kraj świata żegluje na chmurze.
Albo jak orzeł piersią uderza w pierś słońca
I silnymi skrzydłami w błękit niebios trąca.
I zapyta u słońca, jakie zbiegło kraje,
Gdzie swą noc przepędza, a gdzie ze snu wstaje.
Zapyta fali morskiej, o czym ona gwarzy,
Zapyta cichej góry, o czym dumki marzy.
Pogada i znów leci w nadobłoczne kraje,
Bo ziemia, choć szeroka, przytułku nie daje.
Och, bo ten, co przeczuje, ten co wszystko zbada,
Gdzie się słońce niebieskie na nocleg układa,
Co gwarzy fala morska z towarzyszki swemi9,
Ten już nigdzie przytułku nie znajdzie na ziemi.
On jak słońce sam jeden krąży na swej osi,
Ludzie niby go znają, bo go ziemia nosi,
Lecz gdyby się dowiedział sąsiad od sąsiada,
Że on śpi na mogile, że z falami gada,
Wyśmiano by dar boży, co mu zaległ łono,
Głupcem by go nazwano i precz odpędzono.
Dobrze czynisz, ojcze siwy,
Że od świata skrywasz dziwy,
Że natchnione twoje chwile
Odprawujesz10 na mogile.
Ej, gołąbku, czyń swe dzieło,
Póki serce nie zasnęło,
Czyń swe dzieło w mogił ciszy,
Niech go człowiek nie posłyszy.
By nie śmiała się gromada,
Potakiwać jej wypada:
Skacz jak każą, pan zapłaci,
Wszak panowie są bogaci...
Tak na świecie żył nasz stary,
A piosenek miał bez miary;
Pożartuje jak umyślnie,
Potem krwawą łzę wyciśnie.
Topola
Тополя
Wieje wicher, wieje srodze,
Aż szumi dolina,
Bije w topól, co przy drodze,
Aż ku ziemi zgina.
Kształt jej wzniosły, liść szeroki,
Po cóż się zieleni?
Jakby morze legła niwa,
W dalekiej przestrzeni,
Idzie czumak11, schyli głowę,
Zatrzyma się chwilkę;
Idzie czaban12 i z supiłką13
Siądzie na mogile.
Wszędzie pustka, podróżnego
Aż serce zaboli,
Drzew tu nie ma — oprócz jednej
Sierocej topoli.
Któż ją sadził, by zmarniała
Do stepu wciśnięta?
Ja rozpowiem całe dzieje,
Słuchajcie, dziewczęta.
Pokochała, ej, Kozaka
Czarnobrewka hoża;
Kozak odszedł i gdzieś zginął
W głębi Zaporoża.
Gdyby wiedzieć, że porzuci,
Toby nie kochała;
Gdyby wiedzieć, że zaginie,
Iść by mu nie dała.
O wieczornej dobie
Nie chodziłaby po wodę,
Aby z lubym14 pod wierzbami
Porozmawiać sobie.
Gdyby zgadnąć, jaka dola
Do nas się uczepi,
Gdyby zgadnąć — ej, dziewczęta,
Nie badajcie lepiej!
Nie pytajcie swego serca,
Co się tam w nim dzieje;
Bo wie serce, kogo kocha
I po kim więdnieje.
Nie na długo czarne oczko
Z czarnej brewki błyska,
Nie na długo białe lice
Rumieńcem wytryska.
Zwiędnie liczko, zgaśnie oczko
W waszych lat połowie...
Kochajcie się, młodzi ludzie,
Jak wam serce powie.
Zaszczebiotał słowik mały,
Siedząc na kalinie,
Młody Kozak śpiewa pieśnię15,
Chodząc po dolinie.
Wyśpiewuje, aż tam z chaty
Wyjdzie czarnobrewa.
Kiedy wyjdzie, on jej pyta,
Czy się matka gniewa.
I uścisną się raz, drugi
Wśród słowiczych treli,
Posłuchają i odchodzą
Oboje weseli.
Nikt nie widzi, nikt nie słyszy,
Nikt u niej nie spyta:
«Gdzieżeś była, coś robiła
U studni koryta?»
Och, kochała czarnobrewa,
Aż serduszko mdlało;
Czuło dziewczę, że przychodzi
Wycierpieć niemało.
Odszedł luby, z nim odeszła
Najsłodsza otucha.
W dzień i w nocy krasawica16
Jak gołąbka grucha.
Już słowiczek nie szczebiocze,
Mętna w studni woda:
Już nie śpiewa pod wierzbami
Czarnobrewka młoda.
Ej, nie śpiewa czarnobrewka,
Boży świat ją nudzi,
Z ojcem, z matką tak jej tęskno
Jak wśród obcych ludzi.
Bez lubego blask słoneczny
To jak uśmiech wroga;
Wskroś by ziemi z drżącym sercem
Skryła się nieboga.
Minął roczek, minął drugi,
A Kozak nie wraca;
Jak badylek schnie dziewczyna,
Dni tęsknotą skraca.
Nie spytała matka córki:
«Co ci truje lata?»,
Lecz za starca, za bogacza
Biedne dziecko swata.
«Wyjdź, córko, w dziewczym wianuszku
Nie zwiekować wieku.
Będziesz panią przy staruszku
I bogatym człeku».
«Nie chcę, matko, twego państwa,
Nie chcę takiej mowy!
Ręcznikami weselnymi
Spuść mnie w dół grobowy.
Niechaj księża zaśpiewają,
Niech się drużki zbiorą,
Wolę leżeć w ciasnej trumnie,
Niźli żyć z potworą».
Nie słuchała matka córki,
Ale sprawia gody17.
Czarnobrewka widzi, milczy,
