Nie znaleziono wyników
Dziewiętnastowieczny rosyjski prozaik, jeden z najwybitniejszych twórców w historii rosyjskiej oraz światowej literatury. Uważany za największego, obok Lwa Tołstoja, powieściopisarza rosyjskiego realizmu. Do swoich powieści Fiodor Dostojewski w mistrzowski sposób wprowadzał elementy naturalizmu i psychologizmu. Podobnie jak przed nim Gogol, wykorzystywał w twórczości literackiej również motywy oniryczne. Jego dzieła skomponowane są wokół niemal manichejskiej koncepcji odwiecznej walki dobra ze złem, w której dobro utożsamiane jest ze szczerym, nieskażonym prawosławiem wyznawanym przez prosty rosyjski lud. Dzięki takim, należącym do absolutnego światowego kanonu, dziełom jak; Bracia Karamazow, Idiota, Zbrodnia i kara Fiodor Dostojewski zyskał status ponadczasowego światowego klasyka.
Fiodor Michajłowicz Dostojewski urodził się w 1821 r. w Moskwie w dość podupadłej, jednak roszczącej sobie pretensje do szlachectwa rodzinie. Ojciec Fiodora zajmował stanowisko ordynatora wojskowego szpitala w jednej z najbiedniejszych dzielnic stolicy. Z przekazów historycznych wynika, że Michaił Dostojewski był znęcającym się nad żoną, siedmiorgiem swoich dzieci oraz pracownikami brutalnym alkoholikiem. Istnieje nawet podejrzenie, że jego zgon nie był do końca naturalny, lecz został przyspieszony przez zdesperowanych jego okrucieństwem służących.
Podobno przyszły pisarz jako dziecko długie godziny spędzał w przyszpitalnym ogrodzie, gdzie , nierzadko przejmujących, opowieści cierpiących pacjentów. Być może właśnie wtedy powstały podwaliny charakterystycznej wrażliwości, która zaowocowała powstaniem najsłynniejszych powieści Fiodora Dostojewskiego. W 1838 r. na wyraźne życzenie ojca Fiodor rozpoczął karierę wojskową, wstępując do Wojskowej Szkoły Inżynieryjnej w Petersburgu, którą ukończył w 1843 r. jako oficer.
Mimo że, wypełniając ojcowską wolę, pilnie uczył się wojskowości, od wczesnej młodości Dostojewski przejawiał raczej zainteresowania literackie niż ścisłe (z przekazów wiadomo, że nie znosił matematyki). Jeszcze w petersburskiej szkole napisał dwa dramaty, niestety te pierwsze wprawki pisarskie się nie zachowały. Po ukończeniu nauki próbował zarabiać przekładami literatury francuskiej, jednak szybko porzucił to zajęcie na rzecz własnej twórczości. Premiera pierwszej powieści Dostojewskiego miała miejsce w 1846 r., i choć Biedni ludzi nie było to dzieło formatu Zbrodni i Kary czy Idioty, książka została bardzo ciepło przyjęta przez krytykę. Niestety sukcesu tego nie powtórzyły opublikowane niedługo później dwie krótkie narracje pisarza, Białe noce i Sobowtór. Dziś uważane za prawdziwe perełki XIX w. nowelistyki, nie znalazły uznania w oczach współczesnej krytyki.
W 1849 r. przyszły autor Zbrodni i kary został aresztowany i skazany na karę śmierci za działalność antypaństwową w związku z jego uczestnictwem w spotkaniach dyskusyjnych tzw. Koła Pietraszewskiego. Ostatecznie, w dosłownie ostatniej chwili przed jego wykonaniem, wyrok zmieniono na 4 lata katorgi. Po 4 latach przymusowej pracy pisarz został wcielony jako szeregowiec do 7. Syberyjskiego Batalionu Liniowego w Semipałatyńsku. Po kilku latach służby przywrócono mu cześć szlachecką i oficerski stopień. Podczas pobytu w wojsku Dostojewski poznał Marię Dymitriewną Isajewą, którą poślubił w 1857 r. Dwa lata później otrzymał pozwolenie na powrót do Petersburga. Przeżycia i refleksje ze swojego pobytu na katordze pisarz zawarł w powieści Wspomnienia z martwego domu (tytuł tłumaczono też jako: Zapiski z umarłego domu i Wspomnienia z domu umarłych). Nosząca również pewne ślady autobiografizmu powieść Skrzywdzeni i poniżeni Dostojewski wydał niemal w tym samym czasie.
Najbardziej chyba znana na świecie powieść, którą stworzył Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i Kara, ukazała się w 1866 r. Bez wątpienia historia, dokonanego przez studenta Rodiona Raskolnikowa, morderstwa starej lichwiarki, jest jedną z najlepiej znanych w dziejach literatury. Mrok bijący ze stron książki jest w pewnym stopniu refleksem głębokiej depresji, w której znalazł się autor po śmierci żony i brata w 1864 r.
W zaliczanej do jego największych osiągnieć powieści Idiota, Fiodor Dostojewski dał z kolei wyraz dopracowywanej przez niego od dłuższego czasu koncepcji człowieka doskonałego, realizującego w idealny sposób pierwotne chrześcijańskie cnoty, i jego miejsca w świecie, który uważał za głęboko zdegenerowany.
Do tzw. wielkiego pięcioksięgu zalicza się jeszcze 3 fabuły pisarza: najmniej znanego Młodzika, antyutopijne i antyrewolucyjne Biesy oraz, wydanych pod koniec życia Fiodora Dostojewskiego, Braci Karamazow. Co ciekawe, Bracia Karamazow mieli być elementem większej całości – trylogii Żywot wielkiego grzesznika, którą pisarz projektował jako zwieńczenie swojej twórczości. Niestety, niedługo po tym, jak ukazali się Bracia Karamazow Fiodor Dostojewski zmarł i jego ambitny projekt nie został nigdy zrealizowany.