Nie znaleziono wyników
Zmarły w 1968 r. amerykański pisarz, laureat Nagrody Nobla i Nagrody Pulitzera, powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych twórców XX w. W swoich powieściach, wbrew różnym literackim modom i innowacjom, kontynuował tradycje wielkiego realizmu, stroniąc od formalnych eksperymentów, za to do mistrzostwa doprowadzając sztukę łączenia prostoty języka i fabuły z dotykajacą mitu prawdą o człowieczeństwie. Jego narracje sięgały do doświadczeń i codzienności najniższych warstw społecznych, które poznał jako fizyczny pracownik tymczasowy, przez co często bywa określany mianem pisarza protestu społecznego. Najwybitniejsze powieści, których autorem był John Stainbeck: Myszy i Ludzie, Na Wschód od Edenu czy Grona Gniewu doczekały się równie wybitnych ekranizacji zaliczanych do absolutnej klasyki światowej kinematografii.
John Steinbeck na świat przyszedł w 1902 r. w Salinas i większość dzieciństwa oraz młodości spędził w Kalifornii, która zajmowała zarówno w jego sercu, jak i później twórczości, szczególne miejsce. Jego ojciec, John Steinbeck senior, był potomkiem niemieckich imigrantów, którzy 2 pokolenia wcześniej przybyli do Stanów Zjednoczonych z okolic Düsseldorfu. Jego rodzice założyli w Kalifornii młyn, w którym pracował, zanim ostatecznie zdecydował się na karierę księgowego. Matka, Olivia Hamilton, miała natomiast korzenie irlandzkie. Już w dzieciństwie zauważano dużą wrażliwość przyszłego pisarza, co było wiązane było z wychowaniem wśród samych kobiet (trzy siostry). Od wczesnej młodości datuje się jego miłość zarówno do kalifornijskiej przyrody, jak i pierwsze literackie fascynacje. Jako dziecko najbardziej cenił podobno John Steinbeck książki klasycznych dziś autorów tj.: Sir Thomasa Malory, Andersen, Stevenson i Lewis Carroll, ponadto lubił również sport, dobrze się uczył i chodził do kościoła, nie przysparzając rodzicom większych trosk. Po ukończeniu miejscowej szkoły w 1919 r. rozpoczął studia na Stanfordzie, które ostatecznie zakończył w 1925 r. bez żadnego dyplomu, co nie oznacza, że zwłaszcza z punktu widzenia jego dojrzewania jako twórcy, czas ten był zmarnowany. Studiując bowiem, namiętnie czytał John Steinbeck książki, zapoznając się z podstawowym dla całej kultury śródziemnomorskiej kanonem: mitologią, literaturą, a także historią filozofii. W tym samym czasie podejmował również pierwsze próby pisarskie, nie znalazły one jednak wydawcy. Za studenckich czasów pisarz podejmował się również wielu dorywczych prac fizycznych: na farmach, budowach, w fabrykach, gdzie zetknął się z niższymi warstwami amerykańskiego społeczeństwa, doświadczając ich trudnej codzienności na własnej skórze, co zaowocuje w jego twórczości niezwykłym wyczuleniem na krzywdę prostych ludzi.
Po ostatecznym zakończeniu uniwersyteckiej przygody Steinbeck wyjechał do Nowego Jorku, gdzie zamierzał zrobić karierę literacką. Szybko jednak okazało się, że jego nadzieje były płonne – trafił do pracy przy budowie Madison Square Garden, a kiedy w końcu dzięki protekcji szwagra udało mu się zatrudnić jako reporter, dość szybko został zwolniony. Zawiedziony wrócił do rodzinnej Kalifornii i przez kolejnych kilka lat imał się różnych prac, jeżdżąc po całym stanie. Cały czas też tworzył, jednak nie mógł znaleźć wydawcy swojej prozy. Mimo że niecałą dekadę później opublikował John Steinbeck książki, które zapewniły mu miejsce w literackim panteonie, do połowy lat 30-tych, jego nazwisko pozostawało praktycznienie nieznane. Ani Złota Czara, ani Pastwiska Niebieskie, ani Nieznanemu Bogu nie odniosły specjalnego sukcesu. Wszystko zmieniło się w 1935 r., kiedy opublikował John Steinbeck Tortilla Flat, utrzymaną w łotrzykowskim klimacie narrację, za sprawa której jego nazwisko stało się wreszcie głośne i która przyniosła mu pierwsze poważne pieniądze.
Dwa lata później do księgarń trafiła przełomowa w twórczości pisarza powieść, którą zatytułował John Steinbeck Myszy i ludzie. Prosta, lecz głęboko poruszająca historia dwóch mężczyzn przemierzających ogarniętą Wielkim Kryzysem Amerykę w poszukiwaniu pracy, uznawana jest za pierwsze arcydzieło autora i na stałe weszła do kanonu światowej literatury. To wspaniale napisana, wieloznaczna i ponadczasowa opowieść o pięknej, choć szalenie trudnej, przyjaźni, codziennym znoju, tęsknocie, ale i sile marzeń. Nic więc dziwnego, że już w 1939 r. powstała pierwsza ekranizacja książki, a w 1992 r. drugi film z niezapomnianą kreacją Johna Malkovicha i Gary’ego Sinise’a.
Również kolejna powieść Steinbecka, Grona gniewu, zaliczana jest do najwybitniejszych tytułów XX-wiecznej amerykańskiej literatury. Nagrodzona Pulitzerem liryczna i pełna symboliki, choć pod względem formy boleśnie realistyczna, by nie powiedzieć naturalistyczna, fabuła skoncentrowana na długiej podróży rodziny Joadów z Oklahomy do Kalifornii, gdzie ma czekać na nich nowe życie, ugruntowała renomę pisarza. Kalifornia dla doświadczonych biedą Wielkiego Kryzysu ludzi to nowa ziemia obiecana, a droga Joadów nie bez przyczyny przywołuje paralele biblijne. Już w 1940 r. na podstawie powieści powstał wybitny film w reżyserii Johna Forda.
Niektórzy za szczytowe osiągnięcie pisarza uważają powieść o kilkanaście lat późniejszą. Sam John Steinbeck, Na wschód od Edenu, traktował jako swoje opus magnum, wielką kalifornijską narrację, pełną mitologicznych i biblijnych tropów. Już sam, odsyłający do Księgi Rodzaju, tytuł skłania do refleksji, podpowiadając, jeden z interpretacyjnych kierunków. W tym świetle świat to miejsce wygnania, odbywania wiecznej pokuty, pełen namiętności antyraj. Podobnie jak w przypadku innych arcydzieł Johna Steinbecka, Na wschód od Edenu również doczekało się rychłej i niezwykle udanej ekranizacji. Reżyserem swobodnej adaptacji filmowej książki był Elia Kazan, a jedną z głównych ról zagrał James Dean.