Jorge Luis Borges

Wyniki wyszukiwania, prezentowane na stronie, dopasowane są do kryteriów wyszukiwania podanych przez użytkownika. Staramy się wyróżniać produkty, które mogą szczególnie zainteresować naszych użytkowników, używając w tym celu oznaczenia Bestseller lub Nowość. Pozycje na liście wyników wyszukiwania mogą być również sortowane - parametr sortowania ma pierwszeństwo nad pozostałymi wynikami.

Zmarły w 1986 r. argentyński prozaik, eseista i poeta. Jeden z największych argentyńskich pisarzy, którego dzieła, będące inspiracją dla takich autorów jak choćby Umberto Eco, zaliczane są do absolutnej klasyki literatury światowej. Przez blisko dwie dekady dyrektor Argentyńskiej Biblioteki Narodowej. Erudyta i poliglota, człowiek wyjątkowej kultury i szerokich horyzontów. Ze względów politycznych konsekwentnie pomijany przez Szwedzką Akademię, nigdy nie doczekał się, w powszechnym mniemaniu absolutnie mu należnej, Nagrody Nobla. Prekursor realizmu magicznego i mistrz krótkiej formy; bez wątpienia Jorge Luis Borges opowiadania wzniósł na poziom bezdyskusyjnego mistrzostwa. Dwa najsłynniejsze tomy opowiadań jego pióra: Fikcje i Alef uznawane są za absolutne perełki nowelistyki. W sierpniu 2021 r. Państwowy Instytut Wydawniczy przypomniał polskim czytelnikom, jeden z najsłynniejszych tytułów pisarza, Raport Brodiego.

Jorge Francisco Isidoro Luis Borges Acevedo na świat przyszedł w 1899 r. w Buenos Aires w rodzinie o dość skomplikowanych korzeniach i różnorodnych tradycjach. Wśród jego przodków nie brakowało wybitnych, wysokich rangą wojskowych, odgrywających znaczącą rolę w historii Ameryki Łacińskiej, oraz artystów i poetów. Ponieważ rodzina ze strony ojca miała częściowo anglosaskie pochodzenie, w domu mówiono zarówno po angielsku, jak i hiszpańsku (nawet pochodząca z Urugwaju matka pisarza nauczyła się tego języka), więc mały Jorge od dzieciństwa był anglojęzyczny i wzrastał w tradycji sztuki i kultury europejskiej. Mimo dość słabego zdrowia i delikatnej kondycji (urodził się jako wcześniak) był chłopcem wyjątkowo bystrym. Między innymi dzięki ojcu od dziecka rozwijał się bardzo intensywnie intelektualnie; to właśnie ojciec wtajemniczył go w uroki poezji i literatury, otwierając przed synem podwoje swojej imponującej biblioteki. To tam poznawał Jorge Luis Borges opowiadania z tysiąca i jednej nocy, mitologię grecką, Biblię, Szekspira – teksty z tworzące podstawy kultury europejskiej – jak i autorów współczesnej literackiej awangardy. Sam Jorge Guillermo Borges miał nie tylko znakomity gust literacki, ale i pewne ambicje pisarskie, a także szerokie zainteresowania, którymi zaraził potomka. Z wykształcenia adwokat, poza literatura pasjonował się psychologią, której nauczał.

Jorge Luis Borges i książki, czyli dzieciństwo w bibliotece

Wzrastając w takiej atmosferze, Jorge Luis Borges książki czytał samodzielnie już jako czterolatek, a niedługo później próbował już swoich sił jako autor. Co ciekawe, nie były to dziecięce wierszyki lub bajeczki, lecz teksty siegające do tradycji światowej kultury i literatury. W wieku 6 lat napisał Jorge Luis Borges opowiadanie, dla którego wzorem był Don Kichot, jak również stworzył swój pierwszy esej odnoszący się do greckiej mitologii. Niedługo później przetłumaczył z angielskiego na hiszpański Szczęśliwego księcia Oscara Wilde’a, a przekład ten został (pod nazwiskiem jego ojca) opublikowany na łamach El País.

Jednak mimo ogromnego potencjału intelektualnego przyszły pisarz był dzieckiem nieśmiałym i jąkającym się, a jego stan pogorszyło pójście w wieku 9 lat do szkoły (wcześniej za jego edukację odpowiadała guwernantka), gdzie był wyśmiewany i dręczony przez inne dzieci. Nic więc dziwnego, że edukacja instytucjonalna była dla niego małego Jorge traumą.

Jorge Luis Borge, życie i sztuka

W 1914 r. rodzina wyjechała do Europy, by u tamtejszych lekarzy szukać pomocy dla ślepnącego ojca autora Fikcji. Tam zastał ich wybuch wojny i zmusił do ucieczki. Osiedli w Genewie, gdzie w tamtejszym liceum pisarz wreszcie odnalazł jemu podobnych rówieśników. Podczas wojny rodzina wielokrotnie zmieniała miejsce pobytu, co bardzo stymulowało jego rozwój młodego człowiek. Pisze Jorge Luis Borges opowiadania, eseje i pierwsze wiersze, wszędzie angażując się w miejscowe życie kulturalne. W Hiszpanii zbliżył się do ultraistów, których idee silnie wpłyną na jego wczesną twórczość.

Do ojczyzny ostatecznie wrócił w 1924 r. Kontynuował zarówno swoją pracę literacką, jak i teoretyczno-literacką, dla której przestrzenią stają się kolejne (niektóre zakładane przez samego pisarza) czasopisma. W Argentynie szybko staje się nieformalnym liderem awangardy literackiej. W kolejnych latach i dekadach nieustannie szukał nowych środków wyrazu; porzucił ultraizm, kierując się ku metafizycznemu ujęciu rzeczywistości, pisał o ciemnych zaułkach rodzinnego miasta i jego ulicznej kulturze. Od drugiej połowy lat 30-tych fascynowały go klimaty bardziej fantastyczne z elementami magii, bardzo widoczne już w tomie opowiadań Powszechna historia nikczemności. W latach 40-tych oddał w ręce czytelników Jorge Luis Borges Fikcje i Alef, tomy erudycyjnych, silnie inter- i metatekstualnych opowiadań zaliczanych do jego największych dokonań literackich. Jego kariera ze względu na otwartą niechęć pisarza wobec reżimu przyhamowała za rządów peronistów, jednak po przewrocie wojskowym jego notowania bardzo wzrosły, został nawet mianowany dyrektorem Biblioteki Narodowej. W tym czasie okazało się także, że pisarz podobnie jak kiedyś jego ojciec zaczął tracić wzrok. To jednak nie powstrzymało go przed kontynuowanie literackiej pracy ani przed podróżowaniem po całym świecie z wykładami. Nieocenioną pomocą była dla niego matka, a później żony. Co ciekawe, choć Jorge Luis Borges wielokrotnie się zakochiwał, po raz pierwszy ożenił się dopiero jako 68-latek, a małżeństwo, podobno m.in. ze względu na silne uzależnienie pisarza od matki (która żyła 99 lat), nie przetrwało długo. Drugi raz ożenił się tuż przed śmiercią ze swoją uczennicą i sekretką. Zmarł i został pochowany w Genewie, gdzie przeprowadził się w ostatnich miesiącach życia.