Seweryna Szmaglewska

Wyniki wyszukiwania, prezentowane na stronie, dopasowane są do kryteriów wyszukiwania podanych przez użytkownika. Staramy się wyróżniać produkty, które mogą szczególnie zainteresować naszych użytkowników, używając w tym celu oznaczenia Bestseller lub Nowość. Pozycje na liście wyników wyszukiwania mogą być również sortowane - parametr sortowania ma pierwszeństwo nad pozostałymi wynikami.

Zmarła w 1992 r. polska prozaiczka, autorka klasycznej już dziś powieści dla młodzieży Czarne Stopy. Więźniarka obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau i jedyny świadek polskiej narodowości na procesie zbrodniarzy hitlerowskich w Norymberdze. Wspomnienia Seweryny Szmaglewskiej zatytułowane Dymy nad Birkenau zostały włączone do norymberskiego materiału dowodowego. Wieloletnia wiceprezeska Rady Naczelnej ZBoWiD oraz członkini Rady Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa. Za swoje zasługi wojenne oraz książki Seweryna Szmaglewska była wielokrotnie odznaczana Została uhonorowana: Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki, Orderem Sztandaru Pracy oraz Nagrodą specjalną Głównej Kwatery ZHP.

Seweryna Szmaglewska urodziła się w 1916 r. w Przygłowie koło Piotrkowa Trybunalskiego jako córka i Antoniego i Pelagii Szmaglewskich. Jej ojciec był niższym urzędnikiem pełniącym obowiązki sekretarza gminy. Jak na ówczesne warunki rodzicom udało się zapewnić Sewerynie dość gruntowne wykształcenie. Po ukończeniu niższych szczebli edukacji uczyła się ona w Seminarium Nauczycielskim im. Królowej Jadwigi w Piotrkowie Trybunalskim, a po jego ukończeniu wyjechała do stolicy, by kształcić się w Studium Społeczno-Oświatowego Wolnej Wszechnicy Polskiej. Podczas wojny należała do podziemnej antyhitlerowskiej organizacji studenckiej, uczyła na tajnych kompletach. Aresztowana w 1942 r. przez Gestapo została wywieziona do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie przeżyła 3 lata. W styczniu 1945 r. pod Wodzisławiem Śląskim udało jej się uciec z makabrycznego marszu śmierci, w którym, uciekając przed nadciągająca Armią Czerwoną, ss-mani pędzili wycieńczonych więźniów Oświęcimia na zachód. Pisarka zdołała dotrzeć do Boryni (aktualnie włączonej do Jastrzębia Zdroju), gdzie w jednym z gospodarstw doczekała końca wojny.

Po zakończeniu działań wojennych podjęła studia politologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie przeniosła się na Uniwersytet Łódzki. W Łodzi poznała swojego męża architekta Witolda Wiśniewskiego, z którym zamieszkała w Warszawie.

Seweryna Szmaglewska, Dymy nad Birkenau i inne opowieści z nieludzkiego świata

Swoją pierwszą książkę Dymy nad Birkenau Seweryna Szmaglewska wydała jeszcze 1945 r. Na jej stronach autorka dała świadectwo okrucieństwu hitlerowskiego okupanta i opisała nieludzki los, który ludzie zgotowali ludziom. Jej wstrząsająca relacja została w 1946 r. zaliczona do dowodów przedstawionych architektom niemieckiej maszyny eksterminacyjnym podczas procesów przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze. Sama autorka była też jedyną Polką zeznającą tam jako świadek. Drugim świadkiem z Polski był Żyd, Samuel Rajzman, opisujący na potrzeby rozprawy piekło Treblinki. Dymy nad Birkenau Seweryny Szmaglewskiej ze względu na duże walory historyczne oraz literackie zostały przetłumaczone na wiele języków i w okresie PRL znajdowały się na liście obowiązkowych lektur dla szkoły średniej.

Pisarka 15 lat po zakończeniu wojny uzupełniła zawartą w Dymach nad Birkenau relację o swoich przeżyciach z tamtego okresu. W wydanej w 1960 r. publikacji pt. Zapowiada się piękny dzień Seweryna Szmaglewska skupiła się na historii ucieczki z marszu śmierci w styczniu 1945 r. Opowieść o tej odważnej i desperackiej walce o własne życie przez wszystkie lata nie straciła nic ze swojej siły i razem z Dymami zaliczana jest do najważniejszych utworów tzw. literatury obozowej.

Na dokonanie symbolicznego zamknięcia swojej wojennej historii pisarka potrzebowała jeszcze kilkunastu lat od wydania Zapowiada się piękny dzień. W 1973 r. ukazali się Niewinni w Norymberdze, jej opowieść o tym, co widziała i słyszała jako świadek występujący przed Międzynarodowym Trybunałem Wojennym w Norymberdze. Opowieść w pewnym stopniu najbardziej chyba wstrząsająca ze wszystkich jej tekstów poświęconych grozie II wojny światowej. W ławach oskarżonych w norymberskim pałacu sprawiedliwości zasiedli bowiem, jak się okazało, sami niewinni ludzie – żaden z największych zbrodniarzy hitlerowskich nie przyznał się do winy, każdy natomiast, patrząc w oczy swoim ofiarom, dowodził własnej niewinności.

Seweryna Szmaglewska i Czarne Stopy

W 1960 opublikowała jeszcze Seweryna Szmaglewska Czarne Stopy, przygodową powieść dla młodzieży, która na stałe weszła do kanonu polskiej literatury dziecięcej. Jest to uniwersalna opowieść o przyjaźni i kolejnych inicjacjach, którymi naznaczone jest dorastanie. Dlatego też, mimo upływu ponad półwieku od premiery powieści, jest ona wznawiana i chętnie czytana przez kolejne pokolenie dzieci. Akcja toczy się na obozie harcerskim w latach 50-tych, w którym udział bierze kilka harcerskich szczepów, w tym oczywiście tytułowe Czarne Stopy. Seweryna Szmaglewska o obozowym życiu i przygodach potrafi opowiadać, jakby snuła narrację sensacyjną, co z pewnością było i jest w dużej mierze źródłem fenomenu tej książki. W 1973 r. ukazała się kontynuacja przygód dzielnych harcerzy zatytułowana Nowy ślad Czarnych Stóp, a 15 lat później powstał film w reżyserii Waldemara Podgórskiego, będący adaptacją pierwszego tomu.