William Wharton

Wyniki wyszukiwania, prezentowane na stronie, dopasowane są do kryteriów wyszukiwania podanych przez użytkownika. Staramy się wyróżniać produkty, które mogą szczególnie zainteresować naszych użytkowników, używając w tym celu oznaczenia Bestseller lub Nowość. Pozycje na liście wyników wyszukiwania mogą być również sortowane - parametr sortowania ma pierwszeństwo nad pozostałymi wynikami.

Zmarły w 2008 r. amerykański pisarz, malarz i psycholog. Późny debiutant – swoją pierwszą powieść pt. Ptasiek William Wharton opublikował w mocno już dojrzałym wieku, mając 53 lata. Chociaż jego talent doceniano zarówno w Europie, jak i jego ojczyźnie (czego dowodem National Book Award), bezprecedensowa popularność twórczości pisarza w Polsce, której szczyt przypadał na lata 90-te, była swojego czasu prawdziwym fenomenem. Proza pisarza najczęściej określana jest mianem obyczajowo-psychologicznej, jednak zdecydowanie, z racji swojego wykształcenia w szczególny sposób koncentrował się on na psychologii bohaterów, których procesy psychiczne i wewnętrzny świat w dużej mierze stanowiły oś wszystkich jego powieści. Trzy tytuły pisarza: Ptasiek, Tato i W jasną księżycową noc, doczekały się ekranizacji.

William Wharton urodził się jako Albert William du Aime, w 1925 r. w Filadelfii w rodzinie robotniczej. Przodkowie jego ojca pochodzili z Francji, z którą pisarz związał większą część swojego dorosłego życia. Mimo dość skromnych warunków materialnych młody Albert cenił wartość edukacji i wykształcenie zawsze miało dla niego wartość. Podczas II wojny światowej na ochotnika zgłosił się do amerykańskiej armii i został wysłany do Europy. Brał udział w operacji ofensywnej w Ardenach zimą 1944/45 r. Przeżycia i obrażenia wojenne położyły się cieniem na całym dalszym życiu autora Ptaśka i bez wątpienia miały fundamentalne znaczenie dla jego życiowych wyborów oraz kształtu jego sztuki.

William Wharton, książki, życie i sztuka

Dzięki rządowym programom pomocy dla weteranów i rencie inwalidzkiej mógł pozwolić sobie na studia. Wybrał Wydział Sztuk Pięknych University of California, zrobiły również doktorat z psychologii. Co ciekawe chociaż popularność i uznanie przyniosły mu książki, William Wharton zawsze uważał się przede wszystkim za artystę malarza i to nie dzieła literackie, lecz swoje obrazy cenił najbardziej. Jego stosunek do nich był wyjątkowo osobisty; sprzedawał je bardzo niechętnie i tylko jeżeli był do tego zmuszony ze względów finansowych. Gdy tylko zresztą, dzięki sukcesowi jego pisarstwa, osiągnął stabilizację ekonomiczną, starał się wykupić tyle swoich obrazów, ile mógł, przez co jego dzieła w prywatnych kolekcjach są absolutną rzadkością.

Motyw wyjątkowej, mistycznej i uzdrawiającej mocy sztuki pojawia się zresztą także w jego prozie. W powieści Spóźnieni kochankowie William Wharton wykreował bohatera, który sens życia odnajduje w malarstwie, a jego obrazy stają się jedynymi rzeczami, które widzi jego niewidoma przyjaciółka. Duchowość, stronę etyczną i estetyczną życia pisarz uznawał za kwestię najwyższej wagi, czego dowiódł, wyprowadzając się w 1960 r. z całą rodziną do Europy, stwierdziwszy, że współczesna kultura amerykańska jest ogłupiająca i nie spełnia jego standardów.

Każdy, kto miał do czynienia z twórczością pisarza, wie również, że traktował on swoją prozę naprawdę poważnie, na jej kartach poszukując odpowiedzi na fundamentalne pytania, formułując życiowe prawdy, przestrogi i recepty. Jako psycholog William Wharton książki traktował do pewnego stopnia także jako rodzaj osobistej terapii, koncentrował więc ich fabułę wokół przeżyć i psychiki bohaterów. Wielu z jego protagonistów zresztą można uznać za specyficzne alter ego pisarz, zaś w innych postaciach dostrzec inspirację osobowością i biografią jego bliskich (np. w powieści Tato William Wharton wplata bardzo dużo motywów autobiograficznych, nawiązując w widoczny sposób także do losów swoich rodziców).

William Wharton – książki, które pokochali Polacy

Sama historia kariery literackiej pisarza przedstawia się nad wyraz ciekawie. Pierwsza powieść, którą zatytułował William Wharton Ptasiek, premierę miała w 1978 r., a więc po przekroczeniu przez autora pięćdziesiątki. Opowieść o owładniętym obsesją na temat ptaków młodzieńcuszybko zdobyła serca zarówno miłośników tego typu prozy, jak i krytyki. Doceniano dojrzałość autora, wyczucie w prowadzeniu narracji i specyficzny, jedyny w swoim rodzaju, klimat jego prozy. Za powieść Ptasiek William Wharton został wyróżniony National Book Award, co bardzo pomogło w starcie jego literackiej kariery. Kilka lat później Alan Parker na podstawie debiutu pisarza nakręcił pamiętny film z Nicholasem Cage’em w roli głównej.

Rychłej ekranizacji doczekała się także druga fabuła pisarza, którą (bardzo znacząco) zatytułował William Wharton Tato oraz trzecia książka jego pióra, Księżycowa jasna noc, nawiązująca do jego przeżyć w Ardenach. Te trzy tytuły w zasadzie wyczerpują listę znaczących dokonań pisarza, jeżeli chodzi o Amerykę i Europę. Zupełnie inaczej było w Polsce, w której każda książka pisarza była wielkim bestsellerem. Popularność Whartona nad Wisłą była wyjątkowa do tego stopnie, że praktycznie połowa z jego powieści, m.in. Tam, gdzie spotykają się wszystkie światy, Al, Nigdy, Nigdy mnie nie złapiecie, została przygotowana tylko i wyłącznie na rynek polski. Fenomen uwielbienia pisarza przez polskich czytelników został nawet opisany w oddzielnych wydawnictwach: Kim jest William Wharton Joanny Podolskiej i Bert. Szkic do portretu Williama Whartona Krzysztofa Fordońskiego.