Literacka Nagroda Europy Środkowej Angelus przyznawana jest prozaikom pochodzącym z Europy Środkowej i tłumaczonym na język polski. Nagroda ufundowana została przez władze Wrocławia, od lat aspirującego do roli jednego z najbardziej kulturotwórczych ośrodków w tej części kontynentu.

Jako, że właśnie poznaliśmy laureata najnowszej edycji, postanowiliśmy sprawdzić, które tytuły nagrodzone Angelusem dostępne są w abonamencie Legimi. Wniosek? Jest nieźle. Sami spójrzcie.

Pierwszym autorem, który odebrał Angelusa (w 2006 r.), był ukraiński pisarz Jurij Andruchowycz. Nagrodzono jego powieść Dwanaście kręgów, będącą niby kryminalną historią, a w rzeczywistości swoistym portretem współczesnej Ukrainy. Minęło zaledwie 13 lat, a kraj, który opisał funkcjonuje w zupełnie innych realiach.

Rok później uhonorowano Austriaka Martina Pollacka. Śmierć w bunkrze. Opowieść o moim ojcu to niezwykle emocjonalna, bo pisana o najbliższych krewnych, historia radykalizacji poglądów, które doprowadziły do tego, że ojciec autora został wysoko postawionym oficerem SS, ściganym po II Wojnie Światowej za zbrodnie wojenne.

Przeskakujemy do roku 2011, w którym triumfowała Swietłana Aleksijewicz. Tak, ta Aleksijewicz, która kilka lat później odebrała literackiego Nobla. Angelus przypadł jej za chyba najbardziej znany tom, a mianowicie Wojna nie ma w sobie nic z kobiety.

Rozliczenie z narodową przeszłością? Szczególnie, gdy mówimy o społeczeństwie, które raczej odgrywało rolę pokrzywdzonego? Trudne, kontrowersyjne, ale w przypadku Muzeum porzuconych sekretów Oksany Zabużko doskonale napisane i dzięki temu na Ukrainie okrzyknięte książką dekady, a po 3 latach (w 2013 r.) nagrodzone Angelusem.

Węgier, Czech, Żyd i Słowaczka. W 1938 roku jeszcze młodzi, jeszcze niemogący przewidzieć, jak tragiczne będą ich ciągle splatające się losy. Pavol Rankov napisał Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej) na tyle zgrabnie, że po uznaniu na Słowacji przyszedł niebawem czas na Angelusa.

Ludobójstwo, jakie zgotowali niewiele ponad 100 lat temu Turcy Ormianom to oś powieści Księga szeptów, autorstwa Varujana Vosganiana. Rumuński pisarz pochodzenia ormiańskiego prowadzi narrację, pokazując jak kolejne pokolenia prześladowanego narodu starają się poradzić sobie z traumą zagłady.

Trylogia Opowieści z ostatnich dni to dla czytelnika podróż na kazachskie stepy, jeszcze pod radzieckim panowaniem. Imperium chyli się ku upadkowi, ale na jego peryferiach niewiele wskazuje na to, by miały nastąpić jakieś zmiany. Oleg Pawłow prezentuje nam całą galerię bohaterów, którzy w tej ponurej rzeczywistości próbują przeżyć.

W 2018 roku nagrodę otrzymał Maciej Płaza za Robinsona w Bolechowie – powieść o wojennych i powojennych perypetiach 2 rodzin. Punktem wyjścia dla tej historii było ukrycie (tuż przed pojawieniem się Niemców) przez właściciela bolechowskiego majątku bezcennych skarbów.

To pierwsza i ostatnia jak do tej pory nagroda dla polskiego twórcy, gdyż w tym roku uhonorowano bułgarskiego pisarza Gieorgija Gospodinova. Jego Fizyka smutku to wielowątkowa opowieść o naszej części Europy, rozpoczynająca się blisko 100 lat temu na jednym z prowincjonalnych jarmarków.

Aż 9 na 14 tytułów nagrodzonych Angelusem dostępnych jest w abonamencie Legimi. Warto po nie sięgnąć – ambitniejsza literatura z naszego regionu, poza nielicznymi wyjątkami, nie jest zbyt popularna, a opowiada o skomplikowanym i zróżnicowanym świecie, w którym żyjemy, z różnych perspektyw. Jest też wyjątkową lekcją historii, pozwalając zrozumieć, że nie jesteśmy pępkiem świata (a przynajmniej nie jedynym).