Klimatyczne książki od Książkowych Klimatów – nasz majowy wydawca miesiąca. Z pasji do odkrywania tego, co nieznane w 2013 roku powstało we Wrocławiu wydawnictwo, które swoje zainteresowanie – a tym samym zainteresowanie czytelniczek i czytelników – skupiło na literaturze dotychczas nieodkrytej, a przez to (niesłusznie) niedocenianej. Literacka mapa Klimatów pokazuje więc „te miejsca […] które pomimo niewielkiego oddalenia geograficznego, wciąż pozostają w cieniu”.

Zapraszamy do odkrywania współczesnej prozy europejskiej wraz z wydawnictwem Książkowe Klimaty!

Literatura mówiąca więcej o świecie wokół nas, zrywająca ze schematami i stereotypami

Założyciel Klimatów, Tomasz Zaród, od początku istnienia oficyny stawiał na to, co wydawałoby się iść pod prąd. Kiedy polski rynek wydawniczy zalewały kolejne fale zachodnioeuropejskich i amerykańskich bestsellerów, Książkowe Klimaty patrzyły w zupełnie inną stronę. I wygląda na to, że wcale nie wyszły na tym jak Zabłocki na mydle.

Literatura czeska, słowacka, rumuńska, grecka, węgierska, bułgarska ale także turecka i irańska – przyniosły wydawnictwu nie tylko doskonale rozpoznawalną wśród czytelników markę, ale także liczne wyróżnienia i nagrody w środowisku wydawniczym, jak choćby prestiżowa „Inicjatywa Wydawnicza” przyznana Klimatom w 2022 oraz 2023 roku za serię „Czeskie klimaty”.

Odważny krok i obfite plony – literatura w najlepszym wydaniu

Zacznijmy jednak od początku, choć już wówczas Tomasz Zaród narobił zamieszania, a to za sprawą powieści „Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej)” Pavola Rankova, która nie tylko zdobyła tytuł najlepszej książki literackiej w Słowacji, ale w natychmiast została dostrzeżona w Polsce i w 2014 roku stała się potrójną zwyciężczynią Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus” – zdobyła wyróżnienia dla autora, dla  tłumacza oraz Nagrodę im. Natalii Gorbaniewskiej, przyznawaną przez publiczność.

Księga szeptów rumuńskiego pisarza Varujana Vosganiana (od 2012 roku regularnie typowanego na pretendenta do zdobycia literackiego Nobla), z niezwykłą wrażliwością opowiadająca o ludobójstwie Ormian, powtórzyła sukces Rankova, zdobywając w 2016 „Angelusa” dla tłumaczki oraz nagrodę im. Natalii Gorbaniewskiej.

A na tym wcale nie koniec! Pośród wydanych przez Książkowe Klimaty tytułów nominowanych i nagradzanych w prestiżowych konkursach oraz plebiscytach znajdziemy także Turcja. Obłęd i melancholia Ece Temelkuran, Bóg mi świadkiem Makisa Tsitasa, nominowane do Nagrody Literackiej NIKE i zarazem finalistę Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus Po trochu Weroniki Gogoli oraz fenomenalny Rzeszot, stanowiący debiut prozatorski Bartosza Sadulskiego.

Proza „naszego” świata – fenomen literatury środkowoeuropejskiej

Mogłoby się wydawać, że w Polsce, w kraju, gdzie zaledwie 40% dorosłych przyznaje się do przeczytania jednej książki w roku, niszowa, niekiedy trudna, zaangażowana społecznie i politycznie proza z krajów tak mało egzotycznych jak Czechy, Słowacja, Rumunia czy Węgry, nie znajdzie odbiorcy. Tymczasem badania sobie, a życie – jak zwykle – pokazuje, że rynek wydawniczy to prawdziwa skrzynia z niespodziankami.

Literatura krajów środka zdaje się wymykać klasycznej definicji; nie ma w niej miejsca na sztywne schematy gatunkowe, ostre krawędzie konwencji czy pisanie w języku ultraliterackim. Tym, co łączy prozę po 1990 roku, szczególnie w krajach rozkwitających w ciągu ostatnich 30 lat, jest jej gęstość, mięsistość, brak zgody na kompromisy i nieustanne przyglądanie się zachodzącym wokół nas zmianom w podejściu do tematów społecznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych. W świecie literatury, nawet bardziej niż za pośrednictwem innych mediów, odbijają się wszystkie mikro i makro problemy współczesnej cywilizacji.

Równocześnie jest w tych historiach ożywcza świeżość, autentyczność, prawdomówność i zaskakująca dojrzałość. Dzisiejsza Europa na literackiej mapie Książkowych Klimatów to wielobarwny związek kultur, które wzajemnie się przenikają, wzbogacają, jednocześnie wciąż zostając narodowymi i skupionymi wokół regionów.

Czesi, Słowacy, Rumuni, Węgrzy, Grecy, Turcy – ukochani przez czytelników autorzy Klimatów

Dalekowzroczna i przemyślana strategia przyjęta przez wydawnictwo Książkowe Klimaty w ciągu dekady przyniosła nie tylko wiele znakomitych i cenionych tytułów, ale zaowocowała zgrabnymi seriami wydawniczymi ułatwiającymi poruszanie się pośród niekiedy dość trudnych do zapamiętania nazwisk. Dzięki temu nam także łatwiej będzie przeprowadzić Was przez labirynty klimatowych opowieści.

Blisko, bliżej, ale wciąż inaczej

Przemiany ustrojowe i demograficzne, rewolucja technologiczna, globalizacja, postęp i

Proza czeska

Jaroslav Rudiš, autor związany z Książkowymi Klimatami od początku istnienia wydawnictwa, to już niemal kultowy autor kojarzony z postmodernistyczną literaturą czeską. Jego Czeski raj, Stacja Europa Centralna, Cisza w Pradze czy nominowana do najbardziej prestiżowych europejskich nagród literackich Ostatnia podróż Wintemberga stały się kanonicznymi tytułami w dyskursie o współczesnej prozie środkowoeuropejskiej.

Jak może wskazywać tytuł, Wady snu Radki Denemarkovej to oniryczna, tragiczno-komiczna opowieść o życiu, a zarazem próba zmierzenia się z postrzeganiem siebie przez pryzmat innych.

Kolekcjoner śniegu Jan Štiftera urzeka nieuchwytnym klimatem migoczącym jak śnieg zbierany przez bohatera.

Uhonorowana nagrodą Magnesia Litera W ciemność Anny Bolavy to zakorzeniona w magii ludowej historia zanurzania się w obsesji i próbie ucieczki z dusznego miasteczka.

Uznany za literacki fenomen debiut Mateja Horavy, czyli zbiór opowiadań Palinka urzeka klimatem, językiem i bogactwem formy wynikającym z jej prostoty. Utrzymane w klimacie kafkowskim W szafie Terezy Semotamowej ujmuje metaforycznością i groteskowym humorem.

Po słowacku

Tematy tabu, trudne i niewygodne problemy związane z ludzką kondycją podejmuje w swojej prozie Ivana Dobrakova, nagradzana słowacka autorka. Zarówno w Bellevue, jak i w Pod słońcem Turynu w przewrotny, słodko-gorzki sposób dokonuje wglądu w człowieczeństwo.

Nad miejscem kobiet w świecie zastanawia się Denisa Fulmeková, opisując losyAgátyoskarżonej o czary, a Pavol Rankov zabiera czytelników w podróż do przeszłości, dzięki fikcyjnej Legendzie o języku doszukując się wspólnych cech różnych totalitaryzmów.

Kornélie to utrzymana w konwencji realizmu magicznego powieść Beaty Balogovej, w której to kobiety nadają rytm i bieg historii snutej przez pokolenia, a w Słoniu na Zemplinie, znakomitym reportażu poświęconym Słowacji, Andrej Ban zastanawia się między innymi nad tym, ilu Słowaków przypada na jednego niedźwiedzia.

Nie tylko po sąsiedzku

Książkowe Klimaty to jednak nie tylko koszula bliższa ciału i choć w katalogu wydawnictwa znajdziemy również literaturę piękną rodzimych autorów, jak choćby Ostatniego Maćka Bielawskiego czy wspomniane już „Po trochu” Weroniki Gogoli albo „Rzeszot” Bartka Sadulskiego, to obok czeskich i słowackich klimatów można znaleźć też nieco „egzotyki”.

Opa! Greckie klimaty

Założyciel wydawnictwa, Tomasz Zaród, nie kryje się ze swoją miłością do Grecji i pewnie niejednego Zorbę w życiu zatańczył, ale co istotniejsze – wyłuskał dla czytelników greckie… kryminały. Fonos. Zbrodnia po grecku (nie mylić z grecką tragedią) to zbiór współczesnych (z dwoma wyjątkami) opowiadań kryminalnych. W Kronice pewnego miasta Pandelis Prevelakis przywołuje sielski obraz miasteczka wyidealizowanego przez upływ czasu. Mozaikowy, nastrojowy obraz Cypru ukazany przez pryzmat cypryjskiej rodziny odnajdziemy w Albumie z opowieściami Georgiou Antonisa, a Lena Kitsoupolou przygląda się kondycji ludzkiej psychiki, umieszczając bohaterów Nietoperzy w sytuacjach rodem z  greckich tragedii.

Rumunia i Bałkany

W swojej debiutanckiej powieści, wydanej przez Książkowe Klimaty w 2021 roku Tatiana Țîbuleac porusza temat więzi z matką. Lato, gdy mama miała zielone oczy natychmiast podbiło serca polskich czytelników, a autorka doczekała się nominacji do prestiżowych nagród.

Podszyte czarnym humorem opowieści Svetislava Basary zebrane w tomie Letnie przesilenie to obrazy, w których surrealne wizje mieszają się z ułamkami obrazów z niegdysiejszej jugosłowiańskiej – i dzisiejszej serbskiej – rzeczywistości.

Sebastian Mihail w reportażu Od dwóch tysięcy lat zastanawia się, co we współczesnej Europie, a szczególnie w Rumunii, oznacza „być Żydem”. Requiem dla nikogo Zlatka Enewa to próba zmierzenia się z tematem wynarodowienia w Bułgarii, a nad tym, czym jest ojczyzna, zastanawia się Ayfer Tunç w Historiach z ojczyzny.

Zimniej nie znaczy gorzej

Oferta wydawnicza Klimatów z roku na rok się rozszerza, podobnie jak ich zainteresowania. Obok propozycji czeskich, greckich czy rumuńskich znajdziemy w portfolio także te nieco bardziej orientalne albo… wręcz przeciwnie.

Jak choćby wstrząsający reportaż o pobycie w niewoli spisany przez kurdyskiego aktywistę Behrouza Boochraniego Tylko góry będą ci przyjaciółmi.

Za książkę Śmierć w cichym zakątku życia Oliver Bottini otrzymał najważniejszą niemiecką nagrodę przyznawaną autorom kryminałów.

Duchy z miasteczka Demmin Vereny Kessler to oniryczna podróż do makabrycznych zdarzeń z 1945 roku i ich skutków.

W pieszą przeprawę przez Europę, z wierszami Homera w plecaku, zabiera nas Patrick Leigh Fermor, autor Czasu drogi.

Książka, przy której nie można szczerzyć zębów? Genealogiczno-stomatologiczna powieść Korzenie Fina Miiki Nuisiainena. Także z krainy Muminków pochodzi Rok zająca, komedia pełna zwrotów akcji i ciętego, ironicznego humoru z łotrzykowskim zacięciem.

My zachęcamy – nie tylko w maju! – do sięgania po tytuły Książkowych Klimatów, bo to nie tylko świetna literatura, ale także niezwykły kalejdoskop europejskich ojczyzn.