Zaczęła z przytupem

od powieści Petra Šabacha Gówno się pali. Mocny, kontrowersyjny tytuł na wejście – odważnie! Stąd też nazwa wydawnictwa – Afera. Julia Różewicz zaryzykowała wydaniem książki, której nie chciało żadne inne polskie wydawnictwo. I wygrała.

Afera powstała w 2010 r. we Wrocławiu. Specjalizuje się we współczesnej literaturze czeskiej. Julia Różewicz, założycielka wydawnictwa, świadomie zrezygnowała z publikacji klasyki naszych południowych sąsiadów, uznając, że jest już bardzo dobrze znana polskiemu czytelnikowi.

W rodzimych księgarniach brakowało jej natomiast autorów i autorek, którzy zapełniali listy bestsellerów w Czechach. Na polski rynek wprowadziła wiele czeskich pisarzy i pisarek.

W katalogu wydawnictwa znajdziemy takie nazwiska jak: Jan Balabán, Bianca Bellová, Tereza Boučková, Jiří Březina, Roman Cílek, Emil Hakl, Petra Hůlová, Vojtěch Matocha, Markéta Pilátová, Iva Procházková, Petra Soukupová, Michal Sýkora, Petr Šabach, Marek Šindelka, Pavel Šrut, Zdeněk Svěrák czy Kateřina Tučková.

Literatura czeska dla wszystkich

Jaki jest klucz wyboru publikowanych przez Aferę książek? Odpowiedź znajdujemy na stronie internetowej wydawnictwa:

Wybieramy nasze tytuły

kierując się prestiżowymi czeskimi nagrodami literackimi, sukcesem sprzedażowym danej publikacji lub zwykłym wydawniczym „nosem”.

W ofercie Afery znajdziemy czeską beletrystykę, literaturę faktu, kryminały, książki dla dzieci i młodzieży oraz tytuły o charakterze humorystycznym i satyrycznym.

Celem wydawnictwa jest przybliżenie polskim czytelnikom tego, czym żyje, o czym dyskutuje, co uważa za ważne czeski rynek literacki. Jak czytamy na stronie internetowej Afery:

Założenie jest proste

chcemy pokazać Wam (wszystkim!) to, co najlepsze z Czech.

Afera pokazuje to, co najlepsze we współczesnej czeskiej literaturze, a my zaprezentujemy Wam najciekawsze, naszym zdaniem, tytuły z oferty wrocławskiej oficyny.

Przegląd półek Wydawnictwa Afera

„Literatura czeska jest dla wszystkich” przekonuje wrocławskie wydawnictwo. Zajrzyjmy więc do katalogu Afery i przekonajmy się, czy tak naprawdę jest.

Afera oferuje powieści obyczajowe, historyczne, kryminały w serii Czeskie Krymi, prozę współczesną, książki biograficzne, humorystyczno-satyryczne oraz książki dla dzieci i młodzieży.

Proza współczesna

Literatura czeska jest bardzo różnorodna. Nie brakuje w niej twórców i twórczyń, którzy odważnie eksperymentują z formą i językiem, podejmują odważne tematy, przekraczają granice literackich konwencji i gatunków.

Buntowniczka Hůlová

Książki Petry Hůlovej, jednej z najwybitniejszych czeskich pisarek, wywołują dyskusje, właśnie ze względu na niepokorną postawę pisarki.

Autorkę interesuje przede wszystkim emocjonalny świat kobiet, dlatego też w swojej twórczości podejmuje tematy molestowania i przemocy, odważnie pisze także o kobiecej seksualności.

Przykładem niepokornej natury Petry Hůlovej jest na przykład Plastikowe M3 czyli czeska pornografia. Książka w prowokacyjny sposób obnaża naszą hipokryzję związaną z intymną sferą życia człowieka.

W Macosze autorka opisuje z kolei trudne doświadczenia związane z macierzyństwem, a w Krótkiej historii ruchu zadaje niewygodne pytania dotyczące światopoglądu feministycznego.

Kontynuator mistrzów

Czesi lubią krótkie formy i są w niej mistrzami. Wystarczy tu wspomnieć takich wielkich pisarzy jak Bohumil Hrabal czy Ota Pavel. Marek Sindelka kontynuuje tradycje mistrzów, udowadniając, że literatura naszych południowych sąsiadów w krótkiej formie nie ma wielu konkurentów.

Książka Zostańcie z nami to zbiór opowiadań, za którą autor otrzymał najważniejszą czeską nagrodę literacką Magnesia Litera. Znajdziemy w niej utwory o ludziach niedoskonałych, takich jak my, mających podobne troski i problemy. Możemy się w opowiadaniach Sindelki przejrzeć jak w lustrze, choć to to może być nieprzyjemne doświadczenie.

Czeski realizm magiczny

Realizm magiczny nie jest tylko domeną literatury latynoamerykańskiej. Dobrze sprawdza się także na gruncie literatury czeskiej. Nie wierzysz? Sięgnij po powieść Markéty Pilátovej Ciemna strona. To historia ludzi, dla których hipnoza, wyginanie łyżeczek siłą umysłu, podróże w czasie są częścią codzienności.

Powieści obyczajowe

Petra Soukupová, pisarka i scenarzystka, nazywana jest „specjalistką od krojenia rodziny”. W swoich książkach analizuje relacje między rodzicami a dziećmi oraz między rodzeństwem. Zajmują ją małe i duże rodzinne dramaty, przygląda się dynamice międzyludzkich relacji.

W powieści Sprawy, na które przyszedł czas dokonuje wiwisekcji małżeństwa, od pierwszej randki do kryzysu. Natomiast w książce Pod śniegiem przygląda się relacjom między siostrami, które wracają do rodzinnego domu, gdzie czeka na nie przykra niespodzianka. Pod śniegiem to bestseller w Czechach, podobnie jak inne książki Petry Soukupovej: Zniknąć oraz Najlepiej dla wszystkich

Powieści historyczne

Czytelnikom, lubiącym powieści osadzone w przeszłości, polecamy książki Kateřiny Tučkovej. Afera wydala dotychczas dwie książki autorki.

Na pewno warto zwrócić uwagę na powieść Wypędzenie Gerty Schnirch, czyli debiut literacki pisarki. To opowieść o Niemce, mieszkającej w Brnie, która w 1945 r. wraz z córką została wypędzona z miasta. Przeszła gehennę: przemoc, gwałty, marsz śmierci, ale z te wszystkie tragiczne wydarzenia, nie zabiły w niej miłości do Brna. W 1950 r. postanowiła wrócić do miasta, choć nikt nie czekał tutaj na „parszywą Niemkę”.

Kolejna powieść Kateriny Tuckovej, Boginie z Žítkovej, stała się fenomenem literackim w Czechach. Zdobyła wiele nagród, była najlepiej sprzedająca się książką czeską w 2012 r. Dobrze przyjęli ją także czytelnicy w Polsce. Książka opowiada o kobietach, żyjących w Wysokich Karpatach i zajmujących się leczeniem ziołami. Wątek historyczny sięga XVII w.

Czeskie Krymi

Literatura naszych południowych sąsiadów ma sporo do zaoferowania wielbicielom powieści kryminalnych. Na polskim rynku książki dominują kryminały anglosaskie, skandynawskie i oczywiście, naszych rodzimych autorek i autorów. Wciąż brakuje jednak kryminalnych tytułów z Europy Środkowej. Dzięki wrocławskiej Aferze poznajemy coraz więcej reprezentantów tego gatunku zza południowej granicy.

W serii Czeskie Krymi znajdziemy książki takich autorów i autorek jak: Michal Sýkora, Iva Procházková, Jiří Březina, Daniel Petr, František Šmehlík.

Czeska literatura kryminalna wyróżnia się mocnym zarysowaniem tła społeczno-obyczajowego. Tamtejsi pisarze i pisarki używają ramy gatunkowej, by opowiedzieć o ważnym problemie społecznym, poruszają w swoich książkach tematy, którymi żyje czeskie społeczeństwo.

Warto pokreślić, że czeskie krymi jest bliskie życiu. Bohaterowie mają zwykłe ludzkie słabości, są normalnymi ludźmi, którzy popełniają zło, ponieważ znaleźli się w nienormalnych okolicznościach. A na dodatek fabuła okraszona bywa charakterystycznym czeskim humorem.

Kryminalna podróż po Czechach

Detektywi z Trójcy Świętej Michala Sýkory to kryminały o śledczych z Ołomuńca, którym dowodzi podinspektor Maria Výrova, zwana Wielką Sową. Znajdziemy w nich z jednej strony dobrą intrygę kryminalną i świetnie wykreowane postaci, a z drugiej ważne tematy społeczne: od polityki, przez rodzinne relacje po los zwierząt.

Czeski humor jest nieodłącznym elementem cyklu kryminalnego Ivy Procházkovej o podinspektorze Marianie Holinie. Czytelnicy kochają tę serię za bezpretensjonalnych, sympatycznych bohaterów, którzy podczas śledztwa wykorzystują niekonwencjonalne metody.

Podobnie jak w dwóch powyższych kryminałach również w powieści Usłyszeć śpiew jeleni Františka Šmehlíka spotkamy całą galerię niezwykle ciekawych bohaterów. Zamieszkują oni malowniczą osadę w Beskidzie Śląsko-Morawskim, w której dotychczas nic niepokojącego się nie działo. Ale pewnej nocy ciszę przerywa krzyk kobiety.

Jiří Březina, kolejny autor, wydawany w serii Czeskie Krymi, zaprasza czytelników do Budziejowic. W mieście tym pracuje młody policjant, Tomáš Volf, dyscyplinarnie przeniesiony do policyjnego archiwum. Śledczy jest jednak uparty i zdeterminowany, więc to „zesłanie” nie przeszkadza mu w rozwiązywaniu zagadek kryminalnych.

Nie sposób pominąć tu ciekawego kryminalnego debiutu literackiego Daniela Petra. Siostra Śmierć inspirowana jest prawdziwą historią. Václav Rákos, śledczy z Uścia nad Łabą, podejrzewa, że pacjentka szpitala w Rumburku, przyjęta w związku z zatruciem alkoholem metylowym, została zamordowana. Dwa lata wcześniej doszło tu do sześciu innych zgonów. Główny bohater uważa, że to bardzo podejrzane.

Humor i satyra w czeskiej literaturze

Czeski humor jest specyficzny. Pozwolił on Czechom przetrwać najmroczniejsze czasy w ich historii. Co ważne nasi południowi sąsiedzi uważają, że śmiać się można ze wszystkiego i wszystkich. Życie jest bowiem zbyt krótkie i trudne, by się smucić.

Czeska literatura humorystyczna i satyryczna ma długą tradycję – przede wszystkim należy tu wymienić dwa wielkie nazwiska czeskiej literatury: Jaroslava Haška i Bohumila Hrabala.

Ikona czeskiego poczucia humoru

Afera wprowadziła do polskich księgarń dzieła pisarza uważanego za kontynuatora wyżej wymienionych mistrzów. Utwory Petra Šabacha charakteryzują się ironicznym, ale pełnym ciepła humorem. W jego twórczości znajdziemy pochwałę prostego życia oraz czułość dla bohaterów, którym nie wszystko układa się tak, jak by to sobie wymarzyli.

Pierwszą wydaną w Polsce książką Petra Šabach było Gówno się pali, zbiór opowiadań, w których spotkać można wiele barwnych postaci. Bohaterom przydarzają się absurdalne przygody, ale próbują sobie z nimi jakoś radzić. Czesi pokochali tę książkę, wznawiano ją już kilkanaście razy, została także sfilmowana, a film, który powstał na jej podstawie ma już status kultowego.

Podobną popularnością cieszyła się w Czechach także książka Masłem do dołu. To opowieść o dwóch sześćdziesięciolatkach, którzy nie chcą być statecznymi, nudnymi staruszkami, a opinie innych na temat ich życia mają w nosie.

Książki dla dzieci i młodzieży

Młodym czytelnikom z oferty Afery polecamy Serię Truchlin Vojtěcha Matochy. To cykl zawierający zarówno elementy pełnej emocji powieści przygodowej, jak i motywy urban fantasy i książek detektywistycznych. Przenosi młodych czytelników do Truchlina, dzielnicy Pragi, w której czas zatrzymał się 100 lat temu. Nikt nie wie, dlaczego tak się stało. Głowni bohaterowie Jirka i En muszą uratować pozostałe części miasta przed rozlewająca się z Truchlina ciemnością. Niepokojącą atmosferę powieści wzmacniają klimatyczne czarno-białe ilustracje.

Czytajmy różnorodnie!

Warto czytać różnorodną literaturę i poznawać punkty widzenia pisarzy i pisarek z różnych zakątków świata. Księgarskie półki uginają się od tytułów z literatur anglojęzycznych. Powielają one doskonale znane wątki i motywy, świat w nich opisywany poznaliśmy już wzdłuż i wszerz. „Mniejsze literatury” są mniej znane, co wcale nie znaczy, że gorsze. Warto wzbogać wirtualne półki o pozycje autorek i autorów z Europy Środkowej, by nie tylko poznać literaturę danego kraju, ale także jego kulturę i mentalność mieszkańców.

Na zakończenie podkreślmy jeszcze raz to, co jest ważnym przesłaniem Wydawnictwa Afera: Literatura czeska jest dla wszystkich!