Natalia LL Sum Ergo Sum retrospektywa książka papierowa

Katalog towarzyszący wystawie pt. Natalia LL. Sum ergo sum, prezentowanej od 19 maja do 1 października 2017 roku w Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu jest wydawnictwem specjalnym i ważnym z kilku powodów. Przede wszystkim jest to publikacja ilustrująca, w jej warstwie ikonograficznej, dokumentację z największej prezentacji twórczości Natalii LL w jej długoletniej karierze artystycznej. Wystawy, która –w koncepcji i realizacji autorstwa bodajże najmłodszego w Polsce kuratora Mateusza Kozieradzkiego – z wyczuciem zbalansowanych proporcji doboru dzieł i narracji całej ekspozycji, ma charakter retrospektywny i jest udaną próbą uporządkowania i podsumowania blisko 60-letniego dorobku artystki – poczynając od prac z wczesnych lat 60. XX wieku, po realizacje najnowsze, bo pochodzące z 2016 roku. Równie ważną częścią katalogu, są opublikowane w nim teksty polskich i obcych (Wielka Brytania, Niemcy i była Jugosławia) historyków, krytyków sztuki i filozofów. Richard Demarco, Ješa Denegri i krytyczka sztuki Gislind Nabakowski – byli (i są) świadkami rozwoju drogi twórczej Natalii LL oraz jej przyjaciółmi i organizatorami obecności sztuki polskiej artystki, szczególnie przed upadkiem muru berlińskiego w 1989 roku, na prezentacjach i wystawach w krajach po obu stronach żelaznej kurtyny. Ich eseje, wraz z opracowaniami naukowymi pióra Wojciecha Szymańskiego, Mateusza Kozieradzkiego i Maliny Barcikowskiej poszerzają dotychczasową wiedzę o jednej z najważniejszych polskich artystek drugiej połowy XX wieku, pomimo iż, co trafnie zauważa w swoim opracowaniu Wojciech Szymański, „mogłoby się wydawać, iż powiedziano o niej już wszystko lub zgoła prawie wszystko. Wszak lista ważnych i ambitnych wystaw oraz powstałych wokół nich tekstów krytycznych i teoretycznych ,tylko tych z ostatnich lat, jest długa i obfituje w rewelacyjne wręcz, nowe odczytania oraz rozpoznania”.