Notes Na 6 Tygodni nr 109 ebook

WYDAWCA

Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana

ADRES REDAKCJI

ul. Mokotowska 65/7, 00−533 Warszawa,

t: +48 22 625 51 24, +48 22 827 64 62,

m: +48 516 802 843,

e: [email protected]

REDAKTORKA NACZELNABogna Świątkowska

ZASTĘPCZYNI REDAKTORKI NACZELNEJMagda Roszkowska

REDAKTORKI DZIAŁU „ORIENTUJ SIĘ”Ada Banaszak, Joanna Glinkowska

REKLAMA I PATRONATY

Ela Petruk

REDAKCJA I KOREKTAJustyna Chmielewska

AUTORZYAda Banaszak, Ewa Dyszlewicz, Joanna Glinkowska, Andrzej Marzec, Małgorzata Piernik, Adam Przywara, Agata Pyzik, Katarzyna Roj, Monika Rosińska, Magda Roszkowska, Agnieszka Sosnowska, Bogna Świątkowska

ORIENTUJ SIĘ

Informacje i ilustracje pochodzą z materiałów prasowych promujących wydarzenia kulturalne; drukujemy je dzięki uprzejmości artystów, kuratorów, galerii, instytucji oraz organizacji kulturalnych.

PROJEKT

LaszukK+S / HegmanK+S

Notes elektro

issuu.com/beczmiana

notesna6tygodni.pl

REKLAMA

Zamów cennik:[email protected]

PRZYGOTOWANIE WYDANIA ELEKTRONICZNEGO:

Magdalena Wojtas, 88em.eu

JAK OTRZYMAĆ ARCHIWALNY NOTES

Zasil konto Bęca (ING BŚ 02 1050 1038 1000 0023 3025 8183 z dopiskiem „Na rozwój FNKBZ”) darowizną minimum 13 PLN, prześlij nam o tym wiadomość na adres [email protected], podaj adres, pod jaki mamy wysłać wybrany przez ciebie numer NN6T, a my wyślemy ci go pocztą priorytetową natychmiast. Większe wpłaty przyjmiemy entuzjastycznie!

Aleksandra BujnowskaBez tytułu

olej na płótnie, 60 x 90 cm, 2016

Praca powstała specjalnie na zamówienie „Notesu na 6 tygodni”.

Od autorki: Obraz przedstawia grupę małych wilków, które wyglądają jakby były zrośnięte. Tworzą jeden organizm – hybrydę z pięcioma głowami.

Aleksandra Bujnowska – zajmuje się malarstwem i fotografią. W latach 1999–2004 studiowała historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 2001–2006 studiowała malarstwo w pracowni profesora Jarosława Modzelewskiego oraz w pracowni fotografii profesora Grzegorza Kowalskiego na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Studia ukończyła z wyróżnieniem. Swoje prace pokazywała m.in. w BWA w Tarnowie (Zielono / Czarne), Galerii Monopol (Granatowy to nowy czarny), Salonie Akademii (Inna formuła obrazu) w Warszawie oraz podczas Biennale Malarstwa „Bielska Jesień” w Galerii Bielskiej w Bielsko-Białej.

Kama Sokolnicka: praca z cyklu Schematy przepływów, prezentowana w ramach wystawy Centrum Niezrównoważenia, fot. Justyna Chmielewska

Samowola budowlana, pięciokondygnacyjny pensjonat przy wyciągu narciarskim na tzw. Ugorach w dzielnicy Pardałówka w Zakopanem, nakaz rozbiórki od 2009 roku, stan z października 2016, fot. Daria Pawlaczyk

CENTRUM NIEZRÓWNOWAŻENIA

W ramach wystawy podsumowującej tegoroczną edycję cyklu Synchronizacja. Projekty dla miast przyszłości biuro Fundacji Bęc Zmiana zostało przekształcone w Centrum Niezrównoważenia. Centrum opiera się – a raczej chwieje – na sześciu filarach: migracji (instytucji, roślin, materiałów, funkcji), wykorzystaniu istniejących zasobów w nowy sposób (dachy, tarasy, pustostany, resztki), powstrzymywaniu się zamiast nadprodukcji, przymierzu zamiast psucia przestrzeni, lokalności pokręconej z globalnością (bazary, ciuchy, jedzenie) oraz na niczym nieskrępowanej wyobraźni: bezwstydnej i inspirującej. Ilustracją tych kluczowych dla współczesnego projektowania zagadnień stały się prace artystów i architektów: projekty Simone De Iacobisa, Małgorzaty Kuciewicz i Jakuba Szczęsnego z grupy CENTRALA, seria plakatów zaprojektowanych przez Fontarte, dokumentacja instalacji Chwasty Karoliny Grzywnowicz (przed i po skoszeniu), kolaże Marty Kowalczyk, pawilon wybudowany przez PACIOREX, Trzonolinowce Ryszarda Semki, pracownia Macieja Siudy, proporczyki Kamy Sokolnickiej, makieta bazaru przy Bakalarskiej Aleksandry Wasilkowskiej, leginsy Alfa Omegi oraz zbiór dobrych praktyk dla rzemieślników i architektów, czyli Karta Zakopiańska.

do 31.12Warszawa, ul. Mokotowska 65/7beczmiana.pl

Rekonstrukcja statku Séraphique, przewożącego niewolników na trasie Nantes–Antyle w drugiej połowie XVIII wieku. Źródło: www.eenigheid.slavenhandelmcc.nl

ATLAS UCHODŹCZY

Przygotowany przez Pawła Mościckiego Refugee Atlas to internetowy atlas wizualny, który za pomocą montażu fotografii, filmów, obrazów malarskich, tekstów i muzyki ukazuje kulturowe, społeczne i polityczne problemy związane z migracją i doświadczeniem uchodźców. Inspirowany słynnym Atlasem Mnemosyne niemieckiego historyka sztuki Aby’ego Warburga, Refugee Atlas ukazuje nie tylko uchodźcze historie, ale także migrację samych obrazów, gestów, wyobrażeń i motywów kulturowych w przestrzeni i czasie. Zgromadzone na stronie internetowej materiały, podzielone według tematów na 20 tablic, mają za pomocą dramatycznych zestawień tworzyć „krótkie spięcia” prowokujące do refleksji nad „długim trwaniem” zjawisk, które prezentowane są dziś często w całkowitej izolacji od kontekstu historycznego. Atlas otwiera karta przedstawiająca uchodźcę jako figurę kluczową dla zachodniej kultury: wygnanie Adama i Ewy z Raju Mościcki zestawia m.in. z fragmentem Eneidy Wergiliusza oraz międzywojenną algierską pocztówką przedstawiającą podróż Mahometa z Mekki do Medyny.

refugeeatlas.com

Olga Szczechowska: bez tytułu, 2016, praca opublikowana w książce Helibo Seyoman

HELIBO SEYOMAN

Warszawa to piosenka Davida Bowiego napisana we współpracy z Brianem Eno. Pierwotnie ukazała się w styczniu 1977 roku na płycie Low, pierwszej z serii tzw. Trylogii berlińskiej artysty. Utwór ten uważa się za muzyczne odzwierciedlenie ponurego klimatu miasta, które Bowie ujrzał podczas swojego (rzekomego) spaceru z Dworca Gdańskiego – gdzie w wyniku awarii zatrzymał się pociąg, którym artysta podróżował z Władywostoku do Paryża – na plac Wilsona (wtedy Komuny Paryskiej). Tajemnicze słowa zmyślonego języka, którym Bowie posługuje się w Warszawie, stały się punktem wyjścia dla książki Helibo Seyoman – zbioru prac stworzonych przez pisarzy, artystów wizualnych i grafików z Warszawy i Berlina. Każdy z twórców miał wykorzystać tytułową frazę, zaczerpniętą z utworu Bowiego, aby przekazać wymyśloną przez siebie opowieść o historycznych więziach dwóch miast. Zabronione było jednak odwoływanie się do postaci Davida Bowiego i jego utworu. Na artbooka składają się m.in. prace Aleksandry Waliszewskiej, opowiadanie Jakuba Żulczyka, kolaże Agnieszki Brzeżańskiej, grafiki Tymka Borowskiego, rysunki Andreasa Töpfera i poezja Gregora Weichbrodta. Publikacja ukazuje się w języku polskim i angielskim. Zamieszczony w niej tekst Agaty Pyzik oraz pracę wizualną Gregora Różańskiego znajdziecie w NN6T na s. 132–139.

Premiera: 15.12, godz. 19Warszawa, Instytut Zarządzania Otoczeniem (godnym uwagi), ul. Żurawia 1abeczmiana.pl

Materiały prasowe Urzędu Dzielnicy Ursus

TO TUTAJ WSZYSTKO SIĘ ZACZĘŁO

W czterdziestą rocznicę strajków czerwca 1976 roku w Ursusie wspólnymi siłami Ośrodka Kultury Arsus, Urzędu Dzielnicy i artystki Jaśminy Wójcik została wydana publikacja poświęcona przeszłości i teraźniejszości tej części miasta. Na łamach książki Ursus. To tutaj wszystko się zaczęło wspomnieniami dzielą się uczestnicy strajków, opozycjoniści i byli pracownicy Zrzeszenia Przemysłu Ciągnikowego „Ursus”. Z kolei młodsi mieszkańcy dzielnicy wyjaśniają, czym dla nich jest Ursus oraz jakie znaczenie ma dla nich historia dawnych Zakładów Mechanicznych. „Oddaliśmy głos społeczności Ursusa, ponieważ uważamy, że historia powstaje i wybrzmiewa z wielogłosu, a nie z jednej monumentalnej, obiektywnej prawdy, która zresztą nigdy nie istnieje” – tłumaczy formułę książki Jaśmina Wójcik, jej pomysłodawczyni i redaktorka.

ursus.warszawa.pl

Adam Przywara dla NN6T:BRUTALNA INWIGILACJA

W Nowym Jorku na Dolnym Manhattanie przy 33 Thomas Street wznosi się budynek-zagadka. Brutalistyczna bryła wysokości ponad 160 metrów jest pilnie strzeżoną fortecą, na temat której od lat krążą miejskie legendy. Wieżowiec zaprojektowany został pod koniec lat 60. przez znaną amerykańską pracownię John Carl Warnecke & Associates. Nie bez powodu jego bryła wydaje się bliższa abstrakcyjnym architektonom Malewicza niż otaczającym go przeszklonym biurowcom. Long Lines Building jest bowiem technologicznie zaawansowanym schronem nuklearnym, mającym chronić nie ludzi, lecz maszyny: sieci komputerowe, kable i przyrządy telekomunikacyjne odpowiadające za obsługę długodystansowych połączeń telefonicznych. Tajemniczy brutalistyczny moloch stał się niedawno tematem medialnych dyskusji, a wszystko za sprawą materiału, który przygotowali dziennikarze śledczy platformy The Intercept. Autorzy raportu, na podstawie sprawozdań Edwarda Snowdena, postawili tezę, że Long Lines Building to nie tylko jeden z najważniejszych punktów przepływu informacji telekomunikacyjnych w Stanach Zjednoczonych, ale także centrum ich inwigilacji przez jednostki NSA. Język brutalizmu, który cechować ma przejrzystość i czytelność bryły, zyskuje w tym przypadku niejednoznaczny etycznie wymiar, jako architektura zapewniająca kryjówkę przed prawem i opinią publiczną w centrum wielomilionowej metropolii. [AP]

theintercept.com

Szkic skweru przy 33 Thomas Street, źródło: theintercept.com

INSTYTUT ZARZĄDZANIA OTOCZENIEM (GODNYM UWAGI)

Zadaniem Instytutu Zarządzania Otoczeniem (godnym uwagi) – patainstytucji powołanej do życia przez Fundację Bęc Zmiana – ma być (chwilowe) wypełnienie luki spowodowanej przez brak instytucji, która systematyzowałaby ogromne pole wiedzy i praktyki architektonicznej generowanej przez stołecznych badaczy i projektantów. W tymczasowej siedzibie IZO(gu) przy placu Trzech Krzyży odbywają się wykłady, prelekcje i spotkania dotyczące materialnej i niematerialnej tkanki Warszawy – miasta o niezwykle ciekawej i złożonej architektonicznej przeszłości. Samym eksponatem i przedmiotem badań może być pustostan, w którym zagnieździł się Instytut: budynek wzniesiony zaraz po wojnie, w wyniku jednego z pierwszych konkursów architektonicznych w stolicy, pełnił funkcję łącznika pomiędzy ówczesnym gmachem Ministerstwa Przemysłu i Handlu (dziś Rozwoju) a budynkiem mieszkalnym (mieszczącym dziś na parterze pocztę). W ramach tymczasowo stałej ekspozycji IZO(gu) oglądać można wykradzione z terenu rozbiórek różnych obiektów elementy budynków, czyli klaser materii architektonicznej Warszawy z kolekcji grupy projektowej CENTRALA, a wciąż ewoluujący program wydarzeń znajdziecie na stronie internetowej projektu Synchronizacja oraz na facebooku Bęc Zmiany.

do 16.12Warszawa, Instytut Zarządzania Otoczeniem (godnym uwagi), ul. Żurawia 1abeczmiana.plsynchronicity.plCzytaj więcej na str. 65

Klaser materii architektonicznej Warszawy ze zbiorów grupy projektowej CENTRALA. Ekspozycja w Instytucie Zarządzania Otoczeniem (godnym uwagi), fot. Justyna Chmielewska

Anna Kristiansson: The Voice. Praca zgłoszona do projektu Acclimatize, Moderna Museet 2016

Monika Rosińska dla NN6T:PRZEMYŚLEĆ KLIMAT

Acclimatize to nazwa internetowej platformy, w ramach której kuratorzy sztokholmskiego Moderna Museet – Ylva Hillström, Camilla Carlberg i Svante Helmbaek Tirén – zapraszają wszystkich zainteresowanych do refleksji nad zmianami klimatycznymi. Strona gromadzi zarówno wypowiedzi artystów, takich chociażby jak Olafur Eliasson, Isaac Julien czy Bea Szenfeld, jak i opinie „zwykłych” obywateli. Każdy może wziąć udział w dyskusji, przesyłając swoje stanowisko czy pytanie w formie zdjęcia, filmu, eseju, wywiadu lub wiersza. Zgromadzone w ten sposób informacje trafią do rąk pracowników think tanku, którego zadaniem będzie stworzenie ekspertyzy dotyczącej wyzwań sformułowanych przez Organizację Narodów Zjednoczonych na rok 2030. [MR]

acclimatize.modernamuseet.se

WOJNY O INFRASTRUKTURĘ

W wydanej dwa lata temu książce Extrastatecraft architektka Keller Easterling poddała syntezie trwające w polu akademickim dyskusje dotyczące roli infrastruktury we współczesnej produkcji kapitalistycznej. Jak twierdzi Easterling, w XXI wieku to właśnie infrastruktura może okazać się punktem zapalnym dla szeroko zakrojonych działań antysystemowych. Tak dzieje się aktualnie w rezerwacie Standing Rock, gdzie rdzenna społeczność Indian oraz aktywiści wspólnie blokują budowę rurociągu naftowego Dakota Access. Lobby naftowe, w które swój kapitał zainwestował także prezydent elekt, wspierane jest aktualnie przez policję i wojsko, przy użyciu siły starające się stłumić opór aktywistów. [AP]

standwithstandingrock.net

Rezerwat Standing Rock, 31 sierpnia 2016, fot. Justin Deegan, źródło: publicseminar.org

Jakub i Tymek Jezierscy: fragment ilustracji z książki Dziwny dom nad Wisłą

ARCHITEKTONICZNE HITY ZIMY

Zimowe nowości wydawnicze Fundacji Bęc Zmiana w różny sposób opowiadają o architekturze XX wieku. Dziwny dom nad Wisłą – wierszowana opowiastka Zuzanny Fruby z ilustracjami Jakuba i Tymka Jezierskich – przybliża czytelnikom burzliwe losy zaprojektowanej przez Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcę Willi Szyllerów. Ta modernistyczna „maszyna do mieszkania”, uznana za jeden z najciekawszych budynków warszawskiego międzywojnia, w 2002 roku została wyburzona w związku z poszerzaniem sąsiadującego z nią Wału Miedzeszyńskiego.

Więcej szczęścia miały budynki, którym poświęcona jest obszerna publikacja Architektura VII dnia, autorstwa Izabeli Cichońskiej, Karoliny Popery i Kuby Snopka. Na ten (pierwszy!) przewodnik po architekturze kościołów zbudowanych w czasach PRL składają się setki fotografii, dziesiątki infografik, rozmowy z projektantami świątyń i badaczami architektury, a także szlak turystyczny po 408 najciekawszych – i wciąż niewyburzonych – obiektach w całym kraju.

Najmniejsza pod względem formatu, ale wielka pod względem treści książka Adrichalim (hebr. Architekci) – publikacja zbiorowa pod redakcją Bogny Świątkowskiej – to mały leksykon żydowskich architektów, którzy w XX wieku wyjechali z terenów polskich i stali się ikonicznymi postaciami architektury izraelskiej. Owym „pionierom, budowniczym i wizjonerom”, jak nazywa ich we wstępie do książki Michael Jacobson, trafiła się niepowtarzalna szansa: mogli bez skrępowania formułować radykalny współczesny język architektoniczny i przestrzenny, którym chciało się posługiwać nowe państwo.

beczmiana.pl

Max Avdeev, Łódź 2016. Zdjęcie z książki Architektura VII dnia

Projekt: Iwo Borkowicz

RADYKALNY PENSJONAT

Iwo Borkowicz został laureatem Young Talent Architecture Award, wygrywając organizowany przez Fundację Miesa van der Rohe konkurs na najlepszy dyplom z dziedziny architektury, urbanistyki i projektowania krajobrazu obroniony w Europie w roku akademickim 2015/16. Jego propozycja jest odpowiedzią na kryzys mieszkaniowy na Kubie. Architekt, na podstawie dwumiesięcznych badań terenowych, opracował projekt zakładający symbiotyczną relację pomiędzy budownictwem socjalnym opartym na kooperatywach mieszkaniowych a modelem rozproszonego turyzmu. Biorąc pod uwagę rosnące zapotrzebowanie na miejsca noclegowe dla turystów podróżujących do Hawany, Borkowicz zaprojektował budynki łączące funkcje mieszkaniowe z hotelowymi. Wynajmowane pokoje zapewniłyby źródło dochodu dla mieszkańców i pozwoliły w krótkim czasie spłacić pożyczkę zaciągniętą na budowę domów. Każdy z pięciu przedstawionych przez projektanta prototypów uwzględnia przestrzenie wspólne na parterze i dachu, lokale dla sprzedawców ulicznych oraz zakłada możliwość łatwego łączenia i zmiany funkcji z jednostek mieszkaniowych na hotelowe. Borkowicz podkreśla rolę samych mieszkańców w procesie decydowania o wyglądzie i rozmieszczeniu ich przyszłych mieszkań, a także znaczenie wykorzystania lokalnych materiałów i sposobów zdobienia (rękodzieło, kolorystyka). Zwycięski projekt przypomina nowatorskie pomysły rewitalizacji przestrzeni miejskich i nowe wzorce rozbudowy miast – m.in. koncepcje Alejandra Araveny i jego pracowni Elemental – które Justin McGuirk opisuje w książce Radykalne miasta.

miesbcn.com

PONADCZASOWY RAMS

Oprócz szeroko rozpoznawanych urządzeń elektronicznych dla firmy Braun, Dieter Rams tworzył także meble. Wystawa Dieter Rams: Modular World jest pierwszą ekspozycją skupiającą się na tym aspekcie działalności niemieckiego projektanta. Pokaz obiektów – m.in. słynnego systemu półek 606 – uzupełniają materiały archiwalne, dokumentacje procesów projektowych oraz wywiad, w którym Rams wyjaśnia podstawy swojej pracy. Jego charakterystyczna filozofia projektowania, inspirowana japońskim spojrzeniem na proporcje, harmonię i wizualny porządek, znalazła wyraz w słynnym, sformułowanym w latach 70. manifeście, w którym Rams podkreślał wartość prostoty, szczerości i ponadczasowości. „Dobry dizajn jest trwały, unika bycia modnym, dzięki czemu nigdy nie staje się przestarzały” – lubi mawiać niemiecki projektant. [MR]

do 12.03Weil am Rhein, Vitra Design Museum design-museum.de

Dieter Rams: odbiornik T1000, fot. Andreas Sütterlin. Dzięki uprzejmości Vitra Design Museum

CZYTELNIA DIZAJNU

Warto odnotować, że od października 2016 roku działa w Warszawie ogólnodostępna czytelnia dizajnu. Gospodarzem tej przestrzeni jest Instytut Działań Projektowych – organizacja pozarządowa, która zajmuje się popularyzacją dizajnu: edukacją, konsultacjami biznesowymi i badaniami. Fakt, że taka przestrzeń istnieje, cieszy najbardziej, kiedy przypomnimy sobie jakiekolwiek próby (zawsze nieudane) wypożyczenia książki na temat projektowania z biblioteki uniwersytetu lub uczelni artystycznej. Zbiory IDEPE obejmują publikacje polskie i zagraniczne, a także magazyny oraz czasopisma poświęcone projektowaniu. [MR]

Warszawa, Racławicka 99facebook.com/idepedesign

USTA–USTA

Działający już od 10 lat kolektyw Slavs and Tatars doczekał się przeglądu swojej dotychczasowej twórczości: w ramach wystawy Usta–usta prace ze wszystkich ich projektów po raz pierwszy zostaną zaprezentowane w murach w jednej instytucji. Artyści, koncentrujący swoje działania na kwestiach dotyczących obszarów „na wschód od byłego Muru Berlińskiego i na zachód od Wielkiego Muru w Chinach”, sięgają do zakurzonych tradycji, zapomnianych historii i niepopularnych tekstów źródłowych, aby rozbijać nasze przekonania o własnej tożsamości, koncepcje języka czy wyznania. Posługując się całym spektrum środków wyrazu – instalacjami, grafikami, tkaninami, a także wykładami i publikacjami – Slavs and Tatars ujawniają arbitralność konstruktów, które nas otaczają i które bez zastanowienia przyjmujemy jako prawdę. Osią wystawy Usta–usta będzie idea wspólnego czytania, stąd obecność wielu prac dźwiękowych, dla których rzeźby i instalacje kolektywu pełnią funkcję scenografii. Ekspozycja, której kuratorem jest Jarosław Lubiak, pokazana zostanie również w Teheranie, Stambule, Wilnie, Belgradzie i Dreźnie. Niebawem powstanie również pierwsza monografia grupy, przygotowana przez Waltera Königa.

do 19.02Warszawa, CSW Zamek Ujazdowski, ul. Jazdów 2csw.art.pl

Slavs and Tatars: Alphabet Abdal, 2015. Materiały prasowe CSW Zamek Ujazdowski

Obiekt z kolekcji Moniki Powalisz. Materiały prasowe galerii lokal_30

PAPIER, KAMIEŃ, NOŻYCE

Monika Powalisz jest scenarzystką i dramatopisarką, Mateusz Szczypiński – artystą i historykiem sztuki. Łączy ich papier, a właściwie „korba” na punkcie papieru. Monika kompulsywnie kolekcjonuje niemal wszelkie papierowe przejawy projektowania graficznego: od pożółkłych, nigdy niezapisanych zeszytów, przez nigdy nienaklejone etykiety zapałczane, niewypełnione adresowniki, puste koperty, dziewicze bloki listowe, papiery pakowe, którymi kiedyś okładano z troską cenne egzemplarze książek, po dawno przeterminowane kalendarzyki oraz nieaktualne mapy i foldery podróżne. Na zbiór Mateusza składają się pisma i magazyny z czasów, gdy średniej klasy ciuch z Zachodu wart był jedną pensję polskiego urzędnika. Kiedy kolekcja Szczypińskiego urosła do rozmiarów, które zmusiły go do budowania ze stert papieru ścianek działowych w mieszkaniu, artysta postanowił poddać ją recyklingowi i z ilustracji z czasopism zaczął tworzyć kolaże. Na wystawie papier–kamień–nożyce można obejrzeć prace Szczypińskiego wybrane przez Powalisz oraz obiekty z kolekcji Powalisz wybrane przez Szczypińskiego.

do 11.02Warszawa, lokal_30, ul. Wilcza 29a/12lokal30.pl

Bartek Buczek: Seria zimowa XIII

KAMUFLAŻ

Wystawa KA-MU-FLAŻ to pokaz prac finalistów konkursu Fundacji Grey House: Michaliny Bigaj, Bartka Buczka, Macieja Cholewy, Kamila Kukli i Ewy Sadowskiej. Tym, co według kuratorów ekspozycji łączy ich twórczość i charakteryzuje sztukę w ogóle, jest tytułowa strategia kamuflażu. Stanowi on tarczę obronną dla słabych i niegotowych do walki w otwartym polu, jest także narzędziem używanym przez wszelkiej maści tricksterów. Młodzi artyści łączą w swojej twórczości te dwa jego aspekty: z jednej strony, pozbawieni wsparcia instytucji oraz rozpoznawalnych nazwisk, wciąż poszukują strategii „przetrwania” i „wtopienia się” w pole sztuki, z drugiej – ich twórczość obfituje w nagłe zwroty akcji, pojawia się w najbardziej niespodziewanych miejscach, aby zaraz zniknąć, a czasem nawet udaje, że wcale nie jest sztuką.

do 5.01Kraków, Szara Kamienica, Rynek Główny 6szarakamienica.pl

Lucy Lippard: #blackprotest, 2016. Fotografia ze zbiorów Konsorcjum Praktyk Postartystycznych

Stach Szumski, Światowid, 2016. Dzięki uprzejmości Klików i Obrotów

Ewa Dyszlewicz dla NN6T:CHMURA

Życie galerzysty z różnych względów nie sprzyja bujaniu w obłokach. A gdyby tak odwrócić sytuację i przenieść galerię w chmurę? Po Billy Gallery, pionierskim projekcie Tymka Borowskiego i Pawła Sysiaka, w polskim internecie pojawiła się nowa wirtualna przestrzeń wystawiennicza. Projekt Kliki i Obroty, powołany do życia przez artystę Piotra Kopika, opiera się na interakcji widza z prezentowanymi w trzech wymiarach wirtualnymi artefaktami. Część z nich – jak Zgładź osiedlowego Światowida Stacha Szumskiego czy wideo Jany Shostak – została zaadaptowana do cyfrowego medium, inne to prace powstałe specjalnie z myślą o środowisku cyfrowym (Karol Komorowski, Olga Kowalska). W najbliższych miesiącach w Klikach będą się pojawiać kolejne realizacje, a później – jak zapowiada Kopik – formuła wirtualnej galerii zacznie ewoluować. [ED]

klikiiobroty.eu

Anna Okrasko: Polonia Bytom, materiały prasowe CSW Kronika

POLONIA BYTOM

Z jednej strony ceniony niegdyś klub piłkarski, z drugiej Polacy mieszkający poza granicami kraju. Fetyszyzacja ruin versus ucieczka do „lepszego świata”. Polonia Bytom – najnowsza wystawa Anny Okrasko – jest efektem kilkuletniej pracy artystki z polskimi emigrantami zarobkowymi w Holandii, a zarazem opowieścią o samym Bytomiu jako miejscu przejścia, w którym jedyną stałą jest zmiana. Artystka próbuje odnaleźć genius loci przemysłowego miasta, badając stany ruchu i stagnacji oraz zachodzące między nimi zależności. Prezentowane w ramach ekspozycji instalacje wideo, fotografie, obiekty, a także scenariusz filmowy Patrioci oraz książka fotograficzna powstała we współpracy z Joanną Bębenek i Justyną Chmielewską pokazują nie-miejsca, obiekty przejściowe, wskazujące na brak zakorzenienia i stałości: drogi, lotniska, torowiska, pasaże, rozkłady jazdy.

do 7.01Bytom, CSW Kronika, Rynek 26kronika.org.pl

Agnieszka Polska: Watery Rhymes, 2014. Dzięki uprzejmości artystki i ŻAK | BRANICKA

MINISTERSTWO SPRAW WEWNĘTRZNYCH

Wystawa Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Intymność jako tekst prezentuje różnorodne głosy w poezji i sztukach wizualnych, dla których wspólnym rodzajem ekspresji jest narracja pierwszoosobowa i konfesyjny charakter wypowiedzi, a reprezentowanie siebie w języku staje się orężem w walce o podmiotowość. W czasach, kiedy praktyki społeczne zorientowane na dystans i ironię traktują z podejrzliwością kategorie takie jak szczerość i autentyczność, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych usiłuje zrehabilitować słowa i obrazy jako narzędzia samoświadomości. Zadaje pytanie o to, na ile wyznanie może wykraczać poza narcystyczny wymiar mówienia „o sobie”, i zamiast tego stanowić źródło komunikacji oraz identyfikacji dla odbiorcy. W ramach ekspozycji pokazane zostaną prace m.in. Aldony Kopkiewicz, Amalii Ulman, Andrzeja Szpindlera, Chris Kraus, Deny Yago, Ewy Zarzyckiej, Jakuba Głuszaka, Konrada Góry, Jaakko Pallasvuo i Zuzanny Bartoszek.

26.01 – 2.04Warszawa, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, ul. Pańska 3artmuseum.pl

Norbert Delman: Syndrom Feniksa, szkic

SYNDROM FENIKSA

W psychologii, medycynie i psychiatrii syndrom feniksa oznacza „stany skrajnego ożywienia i zamierania funkcji ciała i całej osobowości polegające na cyklicznym doświadczaniu pobudzenia energetycznego i inflacji psychicznej (ożywienia, mocy, boskości) oraz wycofania, izolacji i alienacji psychicznej”. Joanna Rzepka-Dziedzic – kuratorka wystawy Syndrom Feniksa – obserwuje i bada to zjawisko na podstawie zarówno własnych przeżyć, jak i doświadczeń osób ze środowisk twórczych, którymi się otacza, prowadząc od kilkunastu lat galerię sztuki współczesnej. W ramach przygotowanej przez nią ekspozycji zaprezentowane zostaną prace artystek i artystów – m.in. Norberta Delmana, Katarzyny Kmity, Natalii Bażowskiej, Marty Frank, Piotra Bujaka czy Wojciecha Kucharczyka – będące ich indywidualnymi interpretacjami tej przypadłości. Często ich charakter jest interwencyjny lub terapeutyczny: mają zapobiegać cyklicznemu wypaleniu, pomóc w regeneracji lub udoskonalić przebieg cyklu.

31.12 – 21.01Katowice, Galeria Szara, ul. Misjonarzy Oblatów NMP 4galeriaszara.pl

SZESNASTA PODRÓŻ

Po raz kolejny Fundacja Artystyczna Podróż Hestii zaprasza studentów kierunków artystycznych do udziału w konkursie, w którym nagrodą główną jest miesięczna rezydencja w Nowym Jorku lub Walencji. Zgłoszenia do 16. edycji konkursu Artystyczna Podróż Hestii będzie można wysyłać już od 9 stycznia. W zeszłym roku o artystyczną podróż za ocean walczyło 414 studentów z całej Polski, a bilet do Nowego Jorku otrzymał Piotr Urbaniec, absolwent Wydziału Nowych Mediów na warszawskiej ASP. 

Zgłoszenia: 9.01 – 24.03artystycznapodrozhestii.pl

BEZCENNE

W latach 2014–2016 kolekcja Muzeum Narodowego w Warszawie wzbogaciła się o (bez)cenne dzieła. Większość z nich została zakupiona bądź ofiarowana, a część stanowią zabytki utracone w czasie ostatniej wojny. W ramach wystawy Bezcenne pokazanych zostanie ponad 200 spośród pozyskanych prac, w tym malarstwo, rzeźba, rysunek, grafika, fotografie oraz wyroby rzemiosła artystycznego, poczynając od starożytnych zabytków – egipskich masek i antycznych naczyń – a kończąc na pracach współczesnych twórców.

do 12.02Warszawa, Muzeum Narodowe, Al. Jerozolimskie 3mnw.art.pl

CHCĘ ZOBACZYĆ

Gościem specjalnym 16. edycji Watch Docs – festiwalu poświęconego prawom człowieka w filmie – będzie autor powieści Łaskawe oraz książek reporterskich Zapiski z Homs i Czeczenia. Rok III Jonathan Littell. Podczas festiwalu odbędzie się polska premiera jego filmu Szkodliwe jednostki, o dzieciach-żołnierzach przymusowo wcielanych do powstałej w Ugandzie pod koniec lat 80. Armii Bożego Oporu Josepha Kony’ego. O nagrodę dla najlepszego filmu zawalczą m.in. dokument Nieustraszony wróbel, poświęcony chińskiej aktywistce Ye Haiyan słynącej z niekonwencjonalnych metod walki o prawa pracownic seksualnych, i Zrób sobie kraj, w którym brytyjski filmowiec Anthony Butts przygląda się od wewnątrz powstaniu samozwańczej Donieckiej Republiki Ludowej na wschodzie Ukrainy. Ponad 60 pokazywanych w ramach festiwalu filmów zostało podzielonych na sekcje tematyczne: Chcę zobaczyć, poświęconą szczególnie palącym problemom związanym z łamaniem praw człowieka, Rekonstrukcja. Polityka pamięci, Populizm. Reaktywacja oraz Próba mikrofonu – ta ostatnia dotyczy wolności słowa.

9–15.12Warszawawatchdocs.pl

Kadr z filmu Curumim, reż. Marcos Prado. Materiały prasowe MFF Watch Docs

Kadr z filmu Dzika, reż. Nicolette Krebitz

Andrzej Marzec dla NN6T:DZIKA

Bezkompromisowy obraz Nicolette Krebitz jest niezwykle ciekawą filmową próbą odzyskania wypartej przez współczesną kulturę zwierzęcości. Dzikato historia nudnej pracownicy biurowej, która w drodze do pracy spotyka w miejskim parku wilka. Zetknięcie z nieoswojoną istotą sprawia, że główna bohaterka zaczyna powoli przypominać sobie o wypartym, wewnętrznym, zwierzęcym składniku swojej egzystencji. W jej uporządkowany, harmonijny świat wdziera się pragnienie innego, bardziej autentycznego życia, które powoli zaczyna dezintegrować stabilną i przewidywalną ludzką rzeczywistość. Niemiecka reżyserka ukazuje przemianę głównej bohaterki, towarzyszy jej w procesie odzyskiwania zwierzęcości, polegającym na radykalnym opuszczeniu społeczeństwa oraz zerwaniu z bezpiecznym życiem opartym na rutynie, konwencji i kłamstwie. [AM]

w kinach od 13.01bombafilm.pl

ŚMIERCIONOŚNA BIEL

W swoim najnowszym filmie dokumentalnym Safari Ulrich Seidl w świetnym stylu udowadnia, że jego całe dotychczasowe kino, a nawet austriacką egzystencję, którą od wielu lat pilnie śledzi, można z powodzeniem nazwać „martwą naturą”. Reżyser, który w głośnym Raju przyglądał się seksturystyce, tym razem skupia się na tanatoturystyce i analizuje rządzące nią dziwaczne rytuały. W nowej produkcji Seidla oglądamy rażącą oczy, śmiercionośną, absolutną i bardzo europejską biel, lokującą się poza fizjologią, poza dobrem i złem, posiadającą wyłączne prawo do decydowania o życiu oraz śmierci. Safari – sprawozdanie z afrykańskiej przygody grupy niemieckich i austriackich myśliwych – warto obejrzeć nie tylko dla wyjątkowego doświadczenia martwej estetyki, ale również ze względu na fascynację polowaniem, mięsożerstwem (przeżywającym w ostatnim czasie renesans) oraz ich związki z pragnieniem władzy. [AM]

Kadr z filmu Safari, reż. Ulrich Seidl

FRAGMENTY I MAPA

Mawia się, że polska kultura jest kulturą słowa. Celem autorów i redaktorów dwutomowej publikacji Kultura wizualna w Polsce – Iwony Kurz, Pauliny Kwiatkowskiej, Magdy Szcześniak i Łukasza Zaremby z Instytutu Kultury Polskiej UW – jest namysł nad rolą, jaką odgrywają w niej obrazy. W pierwszej części, zatytułowanej Fragmenty, zaprezentowana zostaje propozycja kanonu polskiej myśli wizualnej. W drugiej – Mapie – autorzy przedstawiają spójną konstelację pojęć ważnych dla polskiej kultury wizualnej, uniwersalnych (jak widzenie, obraz, widz), ale też lokalnych, które wskazują na charakterystyczne dla Polaków formy myślenia i praktyki (wśród haseł są między innymi święty obrazek, powidok, cepelia czy fotogenia).

Premiera: 31.01beczmiana.pl

PODKOP

Jeśli można mówić o zwrocie konserwatywnym w fotografii, to właśnie staliśmy się jego świadkami. Tradycyjnie rozumiany dokument dominuje w instytucjonalnej – festiwalowej, galeryjnej, akademickiej – ofercie, a działania o charakterze eksperymentalnym spychane są na margines. Dlatego warto zwrócić uwagę na dwie nadchodzące wystawy Witka Orskiego, dawno niewidzianego postkonceptualisty (jak sam siebie określa), którego praktyka poszerza horyzont refleksji nad obrazem i jego współczesnym statusem. Na wystawie Fałda w zielonogórskim BWA punktem wyjścia do rozważań nad dyskursywnością medium staje się działanie w przestrzeni galerii, którą artysta zamieni w maszynę optyczną. Przedmiotem jego eksperymentów stanie się Krzywy Las, niezwykłe skupisko zdeformowanych drzew z okolic miejscowości Gryfino na Pomorzu Zachodnim. Z kolei w białostockim Arsenale szykuje się premiera prezentowanego wcześniej we fragmentach cyklu Dziury w ziemi. To medytacja nad abstrakcyjną relacją łączącą akt twórczy – nawet tak absurdalny jak kopanie dziury w ziemi – z szeroko pojętym kapitałem, jaki zostaje w jego ramach wytworzony. [ED]

Fałda, 9.12 – 8.01Zielona Góra, BWA, al. Niepodległości 19bwazg.pl

Dziury w ziemi, 20.01 – 23.02Białystok, Galeria Arsenał, ul. Mickiewicza 2galeria-arsenal.pl

Fot. Witek Orski, dzięki uprzejmości artysty

Konrad Pustoła: Cieplice, z cyklu Uzdrowiska, Synchronizacja 2013

NIESKOŃCZONE

Pod koniec grudnia, w niewiele ponad rok po śmierci Konrada Pustoły, ma się ukazać przekrojowa publikacja poświęcona jego twórczości. W książce Nieskończone / Unfinished zaprezentowany zostanie bogaty dorobek fotografa. Obok znanych szerokiej publiczności prac, takich jak Nieskończone domy, Dark Rooms czy Widoki władzy, pojawią się projekty, których Pustoła nie zdążył dokończyć – na przykład kuratorowany przez Bognę Świątkowską cykl o izraelskich kibucach Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu, podejmujący temat związków architektury i utopii. Zdjęciom towarzyszyć będą teksty Adama Mazura, Marka Powera oraz Małgorzaty Szczęśniak. [ED]

nowyteatr.org

FOTO-KONSTELACJE

Każdy wielki fotograf uczy nas przede wszystkim patrzeć na nowo, oglądać rzeczywistość od strony, której istnienia bez niego nawet byśmy się nie spodziewali. Jednocześnie, ucząc nas patrzeć, często pokazuje w nowej perspektywie funkcję i znaczenie samej fotografii. Właśnie te dwa aspekty bada Paweł Mościcki w książce Foto-konstelacje. Wokół Marka Piaseckiego. Jej bohaterem jest oczywiście sam Piasecki (1935–2011), polski fotograf i artysta związany z drugą Grupą Krakowską – postać osobna, wszechstronna i niepowtarzalna, choć wciąż nie w pełni rozpoznana w obiegu krytycznym. Książka Mościckiego to pierwsza autorska monografia twórczości Piaseckiego, pierwsza próba całościowego odczytania jego praktyki artystycznej. Autor zanurza się głęboko w interpretację prac Piaseckiego, a zarazem bada możliwości teoretycznego pisania o fotografii i o jej związkach z teatrem czy filmem. Podczas lektury krążymy więc wciąż pomiędzy pracami artysty, teoretycznym dyskursem o fotografii oraz – być może – pewnego rodzaju filozofią egzystencji.

Premiera: 31.01beczmiana.pl

OŁPEN KOL

Grupa lajt, której patronuje Wydział Malarstwa i Nowych Mediów Akademii Sztuki w Szczecinie, Zachęta Sztuki Współczesnej w Szczecinie oraz Fundacja Upside Art, organizuje konkurs – ołpen kol – dla młodych fotografów. Trzy zwycięskie projekty zostaną zaprezentowane w Szczecinie w ramach wystaw indywidualnych. Jak zapowiadają organizatorzy, zarówno przestrzenie ekspozycyjne, jak i sama koncepcja oraz aranżacja poszczególnych wystaw będą dalekie od konwencjonalnych. Grupa lajt działa wedle założeń sformułowanych w ogłoszonym przez siebie manifeście. Uparcie spolszczają angielskie nazewnictwo i równie stanowczo odrzucają sygnowanie swoich poczynań nazwiskami, występując zamiast tego jako stojący w cieniu artystów „kuratorzy XYZ”. Ołpen kol jest ołpen dla wszystkich fotografów przed trzydziestką.

do 31.12

FOTOGRAF WARSZAWSKI

Nowy dokumentalny projekt Antoniny Gugały dotyczy warszawskich fotografów-rzemieślników. Artystka, kierowana chęcią zachowania pamięci o miejscach, które niedługo mogą zmienić swoją formę lub po prostu zniknąć, uwieczniła na zdjęciach ponad osiemdziesiąt stołecznych zakładów fotograficznych. Dokumentacja ukazuje charakterystyczny język wizualny, jakim posługują się ich właściciele, aby zwrócić uwagę przechodniów i przyciągnąć klientów. Zapisowi towarzyszą „zdjęcia do dyplomu” – seria portretów Gugały, na którą składają się zdjęcia zamówione w każdym z zakładów. Projekt Fotograf warszawski, który w całości oglądać będzie można w ramach wystawyo takim samym tytule, stanowi namysł nad normami społecznymi, konwencjami estetycznymi, kulturowymi kodami i oczekiwaniami kształtującymi obecny w masowej świadomości wizerunek fotografa.

7–18.12Warszawa, Fundacja Archeologia Fotografii, ul. gen. Andersa 13faf.org.pl

Antonina Gugała, z cyklu Fotograf warszawski

Wiktoria Wojciechowska: Petro, 28. Dzięki uprzejmości artystki

ISKRY

Mężczyźni i chłopcy przedstawieni przez Wiktorię Wojciechowską w projekcie Sparks nie są zawodowymi żołnierzami. Brali jednak aktywny udział w rewolucji Euromajdan, walczyli na froncie i wciąż ścierają się z prorosyjskimi separatystami na wschodzie i południu Ukrainy. Na wystawie Iskry