Rozdział 1Narodziny w grobie
WKrainie Miedzi panuje ustrój niewolniczy. Ludzie pozostający własnością innych osób wykorzystywani są do najcięższych prac: wkopalniach, przy wytopie stali, na galerach, przy uprzątaniu iwywożeniu odpadków, na polach albo wdomach publicznych. Co zastanawiające, pracują także jako opiekunowie inauczyciele dzieci, kucharze, skryby czy rzemieślnicy. Upodstaw imponujących osiągnięć cywilizacyjnych Krainy Miedzi– od wielkich bibliotek miasta Jep, po osławione fontanny iłaźnie wSinjonie leży trud niewolników.
Miasto Wolnego Handlu jest największym rynkiem obrotu niewolnikami. Swego czasu znakomita ich większość była rekrutowana spośród jeńców wojennych. Dziś utrzymuje się oficjalnie, że to jedyna droga pozyskiwania tego rodzaju służby, skądinąd wiadomo jednak, iż wbliższych nam czasach wojny przestały zaspokajać popyt na wykształconych niewolników, aponieważ kupcy zMiasta Wolnego Handlu wykazują wiele pomysłowości, nie dziwota, że wtym właśnie kontekście wspomina się opirackich napadach wokolicy Wysp Kupieckich. Nabywcy niewolników zazwyczaj nie wykazują zainteresowania sposobami pozyskiwania żywego towaru dopóty, dopóki jest on wdobrym zdrowiu.
WKrólestwie Sześciu Księstw niewolnictwo nigdy nie istniało. Bywa, że człowiek skazany za przestępstwo służy temu, komu wyrządził krzywdę, ale zawsze określa się czas trwania kary inigdy nie odbiera skazańcowi wolności. Jeśli zbrodniarz popełni czyn zbyt ohydny, by go odkupić pracą– płaci życiem. Nasze prawo nie zezwala też na przywożenie niewolników zinnych krajów ina wykorzystywanie ludziwtej roli. Nic dziwnego zatem, że wielu służących zKrainy Miedzi, takim czy innym sposobem uzyskawszy wolność, wybiera na swoją nową ojczyznę Królestwo Sześciu Księstw.
Wyzwoleńcy od wieków przywozili do nas pradawne tradycje oraz legendy swoich narodów. Jedno zzapamiętanych przeze mnie podań traktowało odziewczynie „vecci” czyli– wjęzyku mieszkańców Królestwa Sześciu Księstw– skażonej Rozumieniem. Chciała opuścić dom rodzinny iudać się za ukochanym, pragnęła zostać jego żoną. Zdaniem rodziców kandydat nie był wart ich córki, nie dali więc młodym swego przyzwolenia. Posłuszna dziewczyna nie śmiała złamać zakazu, lecz kochała wybranka tak gorąco, że nie potrafiła bez niego żyć. Zległa włożu iwkrótce umarła ze smutku. Rodzice, pogrążeni wżałobie, pochowali ją, wyrzucając sobie, że nie pozwolili córce iść za głosem serca. Nie wiedzieli, iż była ona związana Rozumieniem zpewną niedźwiedzicą. Zwierzę zaopiekowało się duszą dziewczyny: nie pozwoliło jej ulecieć ztego świata iwtrzecią noc po pogrzebie rozkopało mogiłę, awówczas duch powrócił do ciała. Ztych narodzin wgrobie przyszła na świat nowa osoba, nieskrępowana obowiązkiem posłuszeństwa wobec rodziców. Zakochana opuściła trumnę ipodążyła śladem swej jedynej prawdziwej miłości. Opowieść ma smutne zakończenie, gdyż jej bohaterka, będąc przez jakiś czas niedźwiedzicą, nigdy do końca nie stała się na powrót człowiekiem iukochany już jej nie chciał.
Pamiętając otej pradawnej legendzie, Brus powziął decyzję, by spróbować uwolnić mnie zlochów księcia Władczego za pomocą śmiertelnej trucizny.
W izbie było za gorąco. I za mało miejsca. Dyszenie już nie pomagało. Wstałem od stołu, podszedłem do stojącej w kącie beczki z wodą. Zdjąłem pokrywę, pociągnąłem głęboki łyk.
Serce Stada prawie warknął.
– Kubkiem, Bastardzie.
Woda kapała mi z brody. Patrzyłem na niego bez zmrużenia powieki.
– Otrzyj twarz. – Serce Stada odwrócił wzrok, zajął się pracą. Wcierał tłuszcz w skórzane paski. Wciągnąłem nosem smakowitą woń, oblizałem wargi.
– Jestem głodny – powiedziałem.
– Usiądź i skończ pracę. Potem zjemy.
Próbowałem sobie przypomnieć, czego ode mnie chciał. Wreszcie rozjaśniło mi się w głowie. Na blacie stołu, od mojej strony, leżało kilka skórzanych pasków. Podszedłem, usiadłem na twardym taborecie.
– Jestem głodny teraz – wyjaśniłem mu.
Znowu popatrzył na mnie w ten sposób. Zupełnie jakby warknął, choć przecież nie pokazał zębów. Serce Stada potrafił warczeć oczyma. Westchnąłem. Łój pachniał wyjątkowo apetycznie. Przełknąłem ślinę. Opuściłem wzrok. Przede mną leżały skórzane paski i jakieś drobne metalowe przedmioty. Przyglądałem im się, aż Serce Stada przerwał pracę, wytarł dłonie w szmatę.
– Tutaj masz. – Trącił palcem kawałek skóry. – W tym miejscu naprawiałeś.
Stał nade mną, aż wróciłem do przerwanego zajęcia. Pochyliłem się, żeby powąchać rzemień, a wtedy Serce Stada szturchnął mnie mocno w ramię.
– Przestań!
Górna warga sama mi się uniosła, ale nie warknąłem. Kiedy zdarzało mi się warknąć, Serce Stada stawał się bardzo zły. Jakiś czas trzymałem paski w rękach, a potem moje dłonie przypomniały sobie, co mają robić. Trochę zdziwiony patrzyłem na własne palce borykające się z rzemieniami. Gdy skończyłem, uniosłem swoje dzieło i mocno pociągnąłem na boki, by pokazać, że nie puści, nawet jeśli koń zarzuci łbem.
– Ale nie ma konia – zreflektowałem się. – Wszystkie konie zniknęły.
„Bracie?”.
„Już idę”. Podniosłem się z taboretu i ruszyłem do drzwi.
– Wróć! – rozkazał Serce Stada. – Siadaj.
„Ślepun czeka” – powiedziałem i przypomniałem sobie, że w ten sposób Serce Stada mnie nie słyszy. Byłem pewien, że mógłby, gdyby tylko spróbował, ale nie chciał próbować. Wiedziałem też, że jeśli znowu tak się do niego odezwę, zostanę ukarany. Nie pozwalał mi za często rozmawiać w ten sposób ze Ślepunem. Ukarałby nawet Ślepuna, gdyby wilk za dużo mówił do mnie. Wydawało mi się to niezrozumiałe.
– Ślepun czeka – powiedziałem.
– Wiem.
– Teraz jest dobry czas na polowanie.
– Zostaniesz. Mamy jedzenie.
– Ślepun i ja możemy znaleźć nowe mięso. – Ślinka napłynęła mi do ust. Świeżo upolowany królik. Wnętrzności parujące w chłodzie zimowej nocy. Tego chciałem.
– Ślepun będzie musiał zapolować sam – oznajmił Serce Stada. Podszedł do okna, uchylił okiennice.
Do wnętrza wtargnęło chłodne powietrze. Poczułem zapach Ślepuna, a gdzieś dalej śnieżnego kota. Wilk zaskowyczał.
– Odejdź – rozkazał mu Serce Stada. – Idź stąd. Idź polować, idź się najeść. Naszego mięsa nie wystarczy dla ciebie.
Ślepun odskoczył przed światłem wylewającym się z okna. Nie uciekł daleko. Czekał na mnie, ale wiedziałem, że nie będzie czekał długo. On też był głodny.
Serce Stada podszedł do ognia, odsunął kociołek od płomieni, zdjął pokrywę. Uniosła się para, zapachniało w całej izbie. Ziarno, korzenie, prawie rozgotowane mięso. Byłem głodny, więc wąchałem. Zacząłem popiskiwać, wtedy Serce Stada znowu warknął na mnie oczyma. Wróciłem na twardy stołek. Usiadłem. Czekałem.
Długo to trwało. Najpierw pozbierał ze stołu skórzane paski i odwiesił je na hak. Potem odsunął garnczek z łojem. Potem ustawił na stole gorący kociołek. Potem jeszcze dwie miski i dwa kubki. Do kubków nalał wody. Położył nóż i dwie łyżki. Z szafki przyniósł chleb i garnuszek konfitury. Postawił przede mną miskę z gulaszem, ale wiedziałem, że nie wolno mi go tknąć. Musiałem siedzieć, a nie wolno mi było ruszać jedzenia; on ukroił chleb i podał mi kawałek. Mogłem trzymać chleb, lecz nie wolno mi było go jeść, dopóki Serce Stada także nie usiądzie, ze swoją miską, ze swoim gulaszem i ze swoim chlebem.
– Weź łyżkę – przypomniał mi.
Wolno usiadł na stołku obok mnie. Trzymałem łyżkę i chleb i czekałem, czekałem, czekałem. Nie spuszczałem z niego wzroku, ale nie potrafiłem pohamować ruchów żuchwy. Rozgniewało go to. Zacisnąłem zęby. Wreszcie powiedział:
– Teraz będziemy jedli.
To jednak nie był koniec udręki. Wolno mi było ugryźć tylko raz. Potem musiałem przeżuć i połknąć, zanim wsadziłem do ust następną porcję. W przeciwnym wypadku czekała mnie bura. Wolno mi było brać tylko tyle gulaszu, ile się mieściło na łyżce. Podniosłem kubek. Napiłem się z niego. Serce Stada nagrodził mnie uśmiechem.
– Dobry Bastard. Dobry.
Ja też się uśmiechnąłem, ale zaraz odgryzłem zbyt duży kęs chleba i Serce Stada ściągnął brwi. Próbowałem łykać wolno, lecz byłem strasznie głodny, a przede mną stało jedzenie i nie rozumiałem, dlaczego on mi nie pozwala zwyczajnie wszystkiego zjeść. Jedzenie na sposób ludzki zajmowało bardzo dużo czasu. Serce Stada specjalnie robił gulasz o wiele za gorący, żebym się sparzył, jeśli będę wkładał do ust za dużo naraz. Myślałem o tym przez chwilę.
– Specjalnie robisz za gorące jedzenie – powiedziałem. – Żebym się sparzył, jeśli będę za szybko jadł.
Tym razem uśmiech wypełzł na jego twarz znacznie wolniej. Serce Stada pokiwał głową.
Mimo wszystko zawsze kończyłem jako pierwszy. Musiałem potem siedzieć i czekać, aż on skończy.
– Bastardzie, masz dzisiaj dobry dzień – odezwał się w końcu. – Chłopcze?
Podniosłem na niego wzrok.
– Powiedz coś.
– Co?
– Cokolwiek.
– Cokolwiek.
Zmarszczył brwi, a ja miałem ochotę warknąć, bo przecież zrobiłem, co kazał. Po chwili wstał i przyniósł butelkę. Nalał czegoś do swojego kubka. Wyciągnął flaszkę w moją stronę.
– Chcesz trochę?
Zapach kłuł w nozdrza. Odsunąłem się.
– Odpowiedz – przypomniał mi.
– Nie. Nie. To zła woda.
– Nie. To podły trunek. Okowita z jeżyn, najtańsza. Kiedyś jej nie znosiłem, a ty uwielbiałeś.
Wydmuchnąłem z nosa drażniący zapach.
– Nigdy tego nie lubiliśmy.
Serce Stada wstał i podszedł do okna. Otworzył je ponownie.
– Kazałem ci iść polować!
Ślepun poderwał się i uciekł. Ślepun boi się Serca Stada tak samo jak ja. Kiedyś rzuciłem się na Serce Stada. Byłem długo chory, a tamtego dnia poczułem się lepiej i chciałem wyjść, chciałem polować, a on mi nie pozwolił. Stał pomiędzy mną a drzwiami, więc na niego skoczyłem. Uderzył mnie pięścią, a potem przycisnął do ziemi. Nie jest większy ode mnie. Ale jest uparty i mądrzejszy. Zna dużo sposobów, żeby wymusić posłuch, a większość z nich sprawia ból. Przycisnął mnie do ziemi, leżałem na grzbiecie, miałem odsłonięte gardło i długi, bardzo długi czas czekałem na błysk jego zębów. Za każdym razem, kiedy się poruszyłem, wymierzał mi mocnego szturchańca. Ślepun warczał, ale nie za blisko drzwi – i nie próbował wejść. Kiedy zaskowyczałem o litość, Serce Stada uderzył mnie jeszcze raz.
– Cisza! – rozkazał.
A kiedy ucichłem, powiedział:
– Ty jesteś młodszy. Ja jestem starszy i mądrzejszy. Walczę lepiej niż ty i lepiej poluję. Będziesz robił, co ci każę. Zrozumiano?
„Tak” – odpowiedziałem. „Tak, to jest prawo stada, rozumiem, rozumiem”.
Znowu mnie uderzył i przyciskał do ziemi, z odsłoniętym gardłem, dopóki nie powiedziałem ustami:
– Tak, rozumiem.
Serce Stada wrócił teraz do stołu, nalał okowity do mojego kubka. Postawił go przede mną; musiałem powąchać. Prychnąłem.
– Skosztuj – nastawał. – Odrobinę. Kiedyś to lubiłeś. Pijałeś ten trunek w mieście jeszcze w czasach, gdy nie pozwalałem ci samemu włóczyć się po tawernach. A potem żułeś miętę i sądziłeś, że niczego nie podejrzewam.
Pokręciłem głową.
– Nie zrobiłbym czegoś, czego mi zabroniłeś. Ja rozumiem.
Wydał z siebie dziwny dźwięk. Ni to czknięcie, ni kichnięcie.
– O, często łamałeś zakazy. Bardzo często.
Raz jeszcze pokręciłem głową.
– Nie pamiętam.
– Jeszcze nie. Przypomnisz sobie. – Znowu wskazał okowitę. – No, spróbuj. Odrobinę. Może dobrze ci zrobi.
Skoro kazał, spróbowałem. Płyn zapiekł mnie w ustach i w nosie, nie mogłem się pozbyć przykrego smaku. Niechcący rozlałem resztkę z kubka.
– No tak. Księżna Cierpliwa byłaby uszczęśliwiona. – Tylko tyle powiedział.
Kazał mi wziąć szmatę i zetrzeć stół. A potem wyczyścić naczynia wodą i na koniec wytrzeć je do sucha.
Niekiedy się trząsłem i zaraz przewracałem na ziemię. Bez żadnego powodu. Serce Stada próbował mnie przytrzymywać. Czasami trząsłem się tak, że aż zasypiałem. Kiedy się później budziłem, wszystko mnie bolało. I brzuch, i grzbiet... Czasami przygryzałem sobie język. Bardzo mi się to nie podobało. Ślepun był wystraszony.
A czasem był razem ze mną i ze Ślepunem jeszcze jeden, który myślał z nami. Malutki, ale był. Nie chciałem go tam. Nikogo tam nie chciałem mieć znowu, oprócz siebie i Ślepuna. On o tym wiedział i robił się taki malutki, że właściwie prawie go nie było.
Później ktoś przyszedł.
– Ktoś idzie – powiedziałem Sercu Stada.
Było ciemno, ogień w kominku przygasł. Najlepszy czas na polowanie już minął. Zapadły całkowite ciemności. Wkrótce mieliśmy się kłaść spać.
Serce Stada nie odpowiedział. Zerwał się cicho, chwycił wielki nóż, który zawsze leżał na stole. Gestem rozkazał mi usunąć się z drogi, ukryć w kącie. Kocim krokiem podkradł się do drzwi. Czekał. Słyszeliśmy kroki człowieka brnącego przez śnieg. Potem wyczułem jego zapach.
– To szary – powiedziałem. – Cierń.
Serce Stada prędkim ruchem otworzył drzwi; szary wszedł. Zakręciło mnie w nosie od woni, które wniósł ze sobą. Jak zawsze: pył suszonych liści i różne rodzaje dymu. Szary był wychudzony i stary, a przecież Serce Stada zawsze zachowywał się przy nim, jakby to on był ważniejszy. Teraz dołożył drew do ognia. W izbie zrobiło się jaśniej. I jeszcze goręcej. Szary zsunął z głowy kaptur. Przyjrzał mi się jasnymi oczyma, jakby na coś czekał. Potem odezwał się do Serca Stada:
– Co z nim? Lepiej?
Serce Stada wzruszył ramionami.
– Kiedy cię wyczuł, wymienił twoje imię. Od tygodnia nie miał ataku. Trzy dni temu naprawił uprząż. I zrobił to dobrze.
– Nie próbuje już zjadać rzemieni?
– W każdym razie nie przy mnie. – Serce Stada roześmiał się krótko. – Trzeba pamiętać, że zna swoją pracę bardzo dobrze – dodał po chwili. – Może poruszyła w nim jakaś strunę. W najgorszym razie będziemy żyć z naprawiania uprzęży.
Szary stanął przy ogniu, wyciągnął ręce nad płomieniami. Na dłoniach miał mnóstwo plamek. Serce Stada wyjął butelkę okowity. Nalał trunku do kubków i mnie też podał jeden, z odrobiną okowity na dnie, ale nie kazał pić. Rozmawiali długo, bardzo długo – o rzeczach, które nie miały nic wspólnego z jedzeniem, spaniem ani polowaniem. Szary podobno słyszał coś ważnego o jakiejś kobiecie. To mógł być przełomowy, zwrotny moment w historii królestwa. Serce Stada powiedział:
– Nie będę o tym rozmawiał przy Bastardzie. Dałem mu słowo.
Szary zapytał, czy jego zdaniem rozumiem, o czym rozmawiają, a Serce Stada odpowiedział, że to nie ma znaczenia. Chciałem się położyć, ale kazali mi siedzieć. Kiedy szary musiał iść, Serce Stada powiedział:
– Dużo ryzykujesz, przychodząc tutaj. W dodatku masz przed sobą ładny kawałek drogi. Jak dasz radę wrócić?
Szary się uśmiechnął.
– Mam swoje sposoby, Brus.
I ja się uśmiechnąłem, przypominając sobie, jak dumny był zawsze ze swoich sekretów.
Jednego dnia Serce Stada wyszedł i zostawił mnie samego. Nie związał mnie. Powiedział tylko:
– Jest trochę owsa. Jeśli zgłodniejesz przed moim powrotem, będziesz musiał sobie przypomnieć, jak ugotować ziarno. Jeśli wyjdziesz, jeśli chociaż uchylisz drzwi albo okno, ja się o tym dowiem. I będę cię tłukł, aż zdechniesz. Zrozumiałeś?
– Tak.
Zdawał się mocno rozgniewany, choć nie pamiętałem, żebym zrobił coś, na co mi nie pozwalał. Otworzył skrzynię i wyjął z niej różne przedmioty. Większość była okrągła, z metalu. Monety. I jeszcze jedną rzecz, tę pamiętałem. Była błyszcząca, zakrzywiona jak księżyc, a kiedy pierwszy raz miałem ją w rękach, pachniała krwią. Musiałem o nią walczyć. Nie przypominałem sobie, żebym jej chciał, ale walczyłem i wygrałem. Serce Stada podniósł ją za łańcuch, wsadził do sakiewki.
Zanim wrócił, zrobiłem się bardzo głodny. Gdy nareszcie się zjawił, przyniósł na sobie pewien zapach... Zapach samicy. Nie bardzo silny i zmieszany z woniami łąki. To był dobry zapach. Kiedy wąchałem, chciało mi się czegoś... czegoś, ale nie jeść, nie pić i nie polować. Zbliżyłem się do Serca Stada, obwąchałem go, ale tak, by nic nie zauważył. Ugotował owsiankę i zjedliśmy. Potem zwyczajnie siedział przed ogniem i był bardzo smutny. Przyniosłem mu flaszkę okowity. Razem z kubkiem. Wziął ode mnie jedno i drugie, lecz się nie uśmiechnął.
– Może jutro nauczę cię usługiwania – mruknął. – Pewnie do tego okażesz się zdatny.
Wypił wszystko z jednej flaszki, otworzył następną. Siedziałem i na niego patrzyłem. Kiedy zasnął, wziąłem jego płaszcz, na którym był ten zapach. Rozpostarłem go na podłodze i ułożyłem się na nim, wdychając tę woń, aż usnąłem.
Śniłem, lecz snu nie rozumiałem. Była w nim samica, pachnąca jak płaszcz Brusa, i nie chciałem, żeby odeszła. To była moja samica, ale kiedy odeszła, nie poszedłem za nią. Więcej nie pamiętam. Pamiętanie nie jest dobre, tak samo jak głód albo pragnienie.
Kazał mi zostawać. Kazał mi zostawać na długi czas, choć bardzo chciałem wyjść. Tamtego dnia padał rzęsisty deszcz, tak gęsty, że śnieg prawie cały stopniał. Nagle zrobiło mi się miło, że nie wychodzę.
– Brus – powiedziałem, a on raptownie poderwał głowę. Myślałem, że zaatakuje, tak gwałtownie się poruszył. Zdołałem się nie skulić. Czasami go rozwścieczało, jak się kuliłem.
– Co takiego, Bastardzie? – zapytał, a głos miał łagodny.
– Jestem głodny – powiedziałem. – Teraz.
Dał mi kawał mięsa. Ugotowanego, ale to był duży kawał. Zjadłem zbyt szybko, a on mi się przyglądał, lecz nic nie mówił ani mnie nie uderzył. Wtedy nie.
Ciągle drapałem się po twarzy. Po brodzie. Wreszcie podszedłem do Brusa. Stałem przed nim i się drapałem.
– Nie lubię tego – powiedziałem mu.
Wyglądał na zdziwionego, ale dał mi gorącą wodę, mydło i bardzo ostry nóż. Dał mi też okrągłe szkło z człowiekiem w środku. Patrzyłem w nie przez długi czas. Przechodziły mnie ciarki. Oczy tego człowieka były podobne do oczu Brusa – tak samo z białkami dookoła, tylko jeszcze ciemniejsze. To nie były wilcze oczy. Włosie miał ten człowiek ciemne, jak Brus, ale na brodzie nierówne i skołtunione. Dotknąłem swojej brody i zobaczyłem palce na twarzy tamtego. Dziwne.
– Ogól się, tylko ostrożnie – powiedział Brus.
Prawie pamiętałem, jak się to robi. Zapach mydlin, gorąca woda na twarzy. Tylko ten groźny, bardzo groźny nóż ciągle mnie kaleczył. Drobne cięcia, okropnie szczypiące. Na koniec obejrzałem człowieka w okrągłym szkle.
Bastard, pomyślałem. Prawie jak Bastard.
Krwawiłem.
– Wszędzie krew – powiedziałem Brusowi.
Roześmiał się.
– Zawsze jesteś pocięty po goleniu. Niepotrzebnie się śpieszysz. – Wziął ode mnie groźny nóż. – Nie ruszaj się – rozkazał. – Ominąłeś kilka miejsc.
Siedziałem nieruchomo, a on mnie nie skaleczył. Trudno było tkwić bez ruchu, kiedy podszedł tak blisko i patrzył na mnie uważnie. Po wszystkim wziął mnie pod brodę. Podniósł mi głowę i dokładnie mnie obejrzał. Potem wbił wzrok w moje źrenice.
– Bastard... – Pokręcił głową i uśmiech mu zblakł, bo ja tylko patrzyłem. Podał mi szczotkę.
– Nie ma koni do szczotkowania – przypomniałem mu.
Robił wrażenie zadowolonego.
– Wyszczotkuj tę strzechę – powiedział, czochrając mi włosy.
Kazał mi je czesać dotąd, aż wszystkie będą leżeć płasko. Bolała mnie skóra na głowie. Brus odebrał mi szczotkę, polecił stać spokojnie i oglądał skórę pod włosami.
– Bękart! – warknął ochryple, a kiedy się skuliłem dodał: – Nie ty. – Poklepał mnie po ramieniu. – Za jakiś czas przestanie boleć – oznajmił. Pokazał mi, jak ściągać włosy do tyłu i związywać je skórzanym rzemieniem. Długość miały odpowiednią. – Tak lepiej – ocenił. – Znowu wyglądasz jak człowiek.
Zbudziłem się z koszmaru, skamląc i drżąc ze strachu. Usiadłem raptownie i zacząłem krzyczeć. Podskoczył do mojego łóżka.
– Co ci jest, Bastardzie? Co się dzieje?
– Zabrał mnie od matki! – poskarżyłem się. – Byłem o wiele za mały!
– Wiem – odezwał się łagodnie – wiem. Ale to było dawno. Teraz jesteś bezpieczny. – Chyba się przestraszył.
– Napuścił dymu do nory – skamlałem. – Z moich braci i sióstr zrobił skóry!
Twarz mu się zmieniła, głos stracił łagodność.
– Nie, Bastardzie, to nie była twoja matka. To sen wilka. Ślepuna. To się zdarzyło Ślepunowi. Nie tobie.
– Tak, rzeczywiście – powiedziałem. Nagle ogarnął mnie gniew. – Prawda, to sen Ślepuna, ale mój tak samo. Zupełnie tak samo.
Wyskoczyłem z łóżka i zacząłem krążyć po izbie. Chodziłem z kąta w kąt długi czas, aż udało mi się przegnać tamto uczucie. On siedział i tylko mi się przyglądał. W czasie gdy chodziłem, wypił dużo okowity.
Pewnego wiosennego dnia wyglądałem przez okno. Świat pachniał bardzo ładnie, życiem i świeżością. Rozprostowałem ramiona, aż zatrzeszczały stawy.
– Ładny dzień na konną przejażdżkę – powiedziałem.
Brus mieszał owies w kociołku zawieszonym nad ogniem. Podszedł do mnie, stanął przy oknie.
– W górach jeszcze zima. Chciałbym wiedzieć, czy księżna Ketriken dotarła bezpiecznie do domu.
– Jeśli nie, to na pewno nie z winy Sadzy – oznajmiłem.
Drgnęła we mnie jakaś bolesna struna, przez chwilę aż nie mogłem zaczerpnąć tchu. Co to było? Szybko minęło. Nie chciałem tego roztrząsać, choć wiedziałem, że powinienem. Zupełnie jak z polowaniem na niedźwiedzia. Jeśli się podejdzie zbyt blisko, można wpaść w kłopoty. A jednak coś kazało mi chcieć iść za tym bolesnym uczuciem. Otrząsnąłem się, odetchnąłem głęboko. Wciągnąłem powietrze jeszcze raz, w gardle utknął mi dziwny dźwięk.
Brus był tuż obok, cichy i nieruchomy. Czekał.
„Bracie, jesteś wilkiem. Wracaj, uciekaj, bo będzie bolało” – ostrzegł Ślepun.
Odskoczyłem.
Wtedy Brus jak burza ruszył wokół izby, długo przeklinał na czym świat stoi i w końcu przypalił owsiankę. Musieliśmy ją zjeść mimo wszystko – nie było nic innego.
Nadszedł czas, gdy Brus zaczął mnie dręczyć.
– Pamiętasz? – powtarzał ciągle.
Nie chciał mnie zostawić w spokoju. Podpowiadał mi różne imiona i kazał zgadywać, kogo oznaczają. Czasami trochę wiedziałem.
– Kobieta – odpowiedziałem, gdy zapytał o księżnę Cierpliwą. – W izbie z roślinami – próbowałem dalej, ale ciągle był niezadowolony.
Jeśli w nocy spałem, przychodziły sny. Obrazy o drżącym świetle, o blasku tańczącym na kamiennej ścianie. I o oczach w maleńkim okienku. Te sny mnie paraliżowały i pozbawiały oddechu. Gdybym potrafił krzyknąć, mógłbym się obudzić. Czasami bardzo długo trwało, zanim udało mi się nabrać tyle powietrza, ile trzeba, żeby zacząć krzyczeć. Brus wtedy też się budził i chwytał za długi nóż ze stołu.
– Co to? Co się stało? – pytał.
Nie umiałem mu wyjaśnić.
Bezpieczniej było spać na dworze, w świetle dnia, w soczystym zapachu trawy i ziemi. Sny kamiennych ścian wtedy nie przychodziły. Zamiast nich pojawiała się kobieta i słodko się do mnie przytulała. Pachniała polnymi kwiatami, a jej usta smakowały miodem. Ból tych snów przychodził po obudzeniu; wiedziałem, że odeszła na zawsze, zabrana przez innego. Nocami siedziałem i patrzyłem w ogień. Próbowałem nie myśleć o zimnych kamiennych ścianach, ciemnych oczach ani słodkich ustach, ciężkich od gorzkich słów. Nie spałem. Nie śmiałem się nawet położyć. A Brus mi nie kazał.
Pewnego dnia wrócił Cierń. Zapuścił długą brodę, na głowie miał kapelusz z szerokim rondem; wyglądał na wędrownego handlarza, ale i tak go poznałem. Brusa nie było akurat w chacie, lecz wpuściłem Ciernia. Nie wiedziałem dlaczego przyszedł.
– Chcesz okowity? – zapytałem, sądząc, że może po to się zjawił.
Przyjrzał mi się uważnie, na dnie jego źrenic rozbłysły iskierki uśmiechu.
– Witaj, Bastardzie. – Przekrzywił głowę, zajrzał mi w oczy. – Jak ci było?
Nie znałem odpowiedzi na takie pytanie, więc tylko patrzyłem.
Po dłuższej chwili Cierń zakrzątnął się w izbie: nastawił wodę, wyjął z tobołka różne paczuszki – herbatę, trochę sera, wędzoną rybę. I jeszcze wiązki ziół, które rzędem ułożył na stole. Potem skórzany woreczek. W środku był żółty kryształ, wielki jak pięść. Na samym dnie tobołka znajdowała się szeroka płytka misa, glazurowana wewnątrz na niebiesko. Postawił ją na stole, napełnił czystą wodą. Wtedy wrócił Brus. Był na rybach. Złowił sześć, niezbyt dużych. To były ryby z zatoki, nie z oceanu. Śliskie i połyskliwe. Już je oczyścił.
– Zostawiasz go samego? – zapytał Cierń, gdy się przywitali.
– Musimy coś jeść.
– Więc masz do niego zaufanie?
Brus uciekł wzrokiem.
– Wytresowałem niejedno zwierzę. Jest posłuszny, ale wolę mu nie ufać.
Brus ugotował ryby w rondlu, zjedliśmy. Do ryb były ser i herbata. Potem ja czyściłem naczynia, a oni rozmawiali.
– Chcę zaaplikować kurację ziołową – oznajmił Cierń. – Może zastosuję wodę lub kryształ. Sam nie wiem. Chwytam się wszystkiego. Zaczynam podejrzewać, że on nie jest tak naprawdę... z nami.
– Daj mu trochę czasu – uspokajał go Brus. – Kuracja ziołowa to chyba nie najlepszy pomysł. Zanim... zanim się zmienił, za bardzo się przyzwyczaił do ziół. Pod koniec ciągle był albo chory i obolały, albo nienaturalnie pełen energii. Jeśli nie pogrążony w głębokim smutku, to wyczerpany po walce lub po dzieleniu się energią z królem Roztropnym czy księciem Szczerym. A potem, zamiast spokojnie odzyskiwać siły, wzmacniał się ziołami. Zapomniał, jak się odpoczywa, by pozwolić ciału wrócić do zdrowia. Nigdy nie czekał. Tamtej nocy... dałeś mu nasiona kopytnika, prawda? Naparstnica powiedziała, że w życiu nie widziała nikogo w podobnym stanie. Chyba więcej ludzi przyszłoby mu z pomocą, gdyby się go nie przestraszyli. Biedny stary Brzeszczot wziął Bastarda za szaleńca. Nie może sobie wybaczyć, że go powalił. Gdyby mógł teraz wiedzieć, że chłopak żyje...
– Nie było czasu na przebieranie w środkach. Dałem mu, co miałem pod ręką. Nie wiedziałem, że postrada zmysły od nasion kopytnika.
– Mogłeś mu nic nie dawać – rzekł Brus cicho.
– To by go nie powstrzymało. Poszedłby wycieńczony i zabiliby go na miejscu.
Usiadłem przy palenisku. Położyłem się, po jakimś czasie przetoczyłem na grzbiet. Tak dobrze. Zamknąłem oczy, ogień grzał mnie w bok.
– Podnieś się i usiądź na taborecie – rozkazał Brus.
Westchnąłem ciężko, lecz posłuchałem. Brus podjął przerwany wątek.
– Chcę zapewnić mu spokój. Moim zdaniem potrzebuje czasu, żeby sobie z tym poradzić. On pamięta. Czasami. Chociaż ucieka przed wspomnieniami. Nie chce pamiętać. Nie chce być znowu Bastardem Rycerskim. Może spodobało mu się życie wilka. Może spodobało mu się tak bardzo, że już nigdy nie będzie sobą.
– Musi – oznajmił Cierń spokojnie. – Jest nam potrzebny.
Brus, który do tej pory opierał stopy o zapas drewna przy kominku, teraz opuścił nogi na podłogę. Pochylił się do Ciernia.
– Masz jakieś wieści?
– Ja nie, ale księżna Cierpliwa chyba się czegoś dowiedziała. Irytująca jest niekiedy rola zamkowego szczura.
– Co usłyszałeś?
– Cierpliwa rozmawiała z Lamówką o wełnie.
– To ważne?
– Szukały delikatnej wełny na wyjątkowo miękki kocyk. Dla małego dziecka. Mówiły: „Urodzi się w czas naszych żniw, a w górach to już początek zimy. Kocyk musi być cieplutki”. Może dla dziecka Ketriken?
Brus wyglądał na zdumionego.
– Księżna Cierpliwa ma wieści od księżnej Ketriken?
Cierń się roześmiał.
– Trudno zyskać pewność. Kto by tam trafił za kobietami? Cierpliwa bardzo się ostatnio zmieniła. Faktycznie dowodzi żołnierzami Koziej Twierdzy, a przecież książę Żwawy nawet tego nie podejrzewa. Teraz wydaje mi się, że powinniśmy byli wtajemniczyć ją w nasze plany, włączyć ją w nie od samego początku. Choć może się mylę.
– Byłoby mi łatwiej, gdybyśmy się na to zdecydowali – rzekł Brus.
Cierń pokręcił głową.
– Naprawdę mi przykro. Musiała wierzyć, że opuściłeś Bastarda, że się go wyrzekłeś z powodu Rozumienia. Gdybyś wystąpił o jego ciało, książę Władczy nabrałby podejrzeń. A nie mógł pozostać nawet cień wątpliwości, że tylko ona jedna gotowa jest pogrzebać Bastarda.
– Księżna mnie nienawidzi. Kiedyś powiedziała, że nie wiem, co to wierność czy odwaga. – Brus opuścił wzrok na dłonie. – Przestała mnie kochać już wiele lat temu, gdy oddała serce księciu Rycerskiemu. Pogodziłem się z losem. Książę był wart jej miłości. Porzuciłem ją, bo chciałem żyć obok, wiedząc, że choć mnie nie kocha, to szanuje jako człowieka. Teraz mną gardzi... – Pokręcił głową, zacisnął powieki. Na długi czas zapadła martwa cisza. Wreszcie Brus wyprostował się wolno i odwrócił do Ciernia. Głos miał spokojny. – Sądzisz, że księżna Cierpliwa wie o ucieczce księżnej Ketriken?
– Nie byłbym zdziwiony. Oficjalnie nic się, rzecz jasna, na ten temat nie mówi. Władczy wysłał umyślnych do króla Eyoda, żądając informacji, czy Ketriken uciekła do niego, lecz władca Królestwa Górskiego odpowiedział jedynie, że jego córka jest monarchinią Królestwa Sześciu Księstw, a co za tym idzie, jej uczynki nie dotyczą państwa, którym rządzi on. Księżna Cierpliwa ma zdumiewająco dużo wieści spoza murów twierdzy. Może dochodzą do niej także słuchy, co się dzieje w Królestwie Górskim. Ja sam bardzo chciałbym się dowiedzieć, jak zamierza wysłać tam kocyk. To długa i niebezpieczna droga.
Przez jakiś czas Brus milczał.
– Powinienem był znaleźć sposób, żeby pojechać z księżną Ketriken i z trefnisiem – odezwał się wreszcie cicho. – Niestety, były tylko dwa konie i zapasy dla dwojga. Więcej nie udało mi się zdobyć. W końcu wyruszyli sami. – Zapatrzył się w ogień. Wreszcie spytał: – Pewnie nie ma żadnych wieści o następcy tronu, księciu Szczerym?
Cierń wolno pokręcił głową.
– O królu Szczerym – przypomniał Brusowi spokojnie. – A jego małżonka jest teraz królową. Wiele bym dał, żeby był tutaj... Gdyby wracał, powinien już chyba dotrzeć do domu. Jeszcze kilka równie ciepłych dni i będziemy mieli szkarłatne okręty w każdej zatoce. Już nie wierzę w powrót Szczerego.
– Więc książę Władczy jest prawdziwym królem – stwierdził Brus z goryczą. – Przynajmniej do czasu, gdy dziecko pani Ketriken przyjdzie na świat i osiągnie odpowiedni wiek. A skoro tylko potomek wystąpi o koronę, czeka nas wojna domowa. Jeśli Królestwo Sześciu Księstw będzie jeszcze istniało. Książę Szczery... Żałuję, że wyruszył na poszukiwanie Najstarszych. Dopóki żył, mieliśmy jakąś ochronę przed najeźdźcami. Teraz, gdy go zabrakło, a wiosna nadchodzi wielkimi krokami, nic nie powstrzyma szkarłatnych okrętów...
Książę Szczery. Zadrżałem. Odepchnąłem od siebie chłód. Wrócił i odepchnąłem go znowu. Trzymałem go od siebie z dala. Po dłuższej chwili wziąłem głęboki wdech.
– Wobec tego woda? – zapytał Cierń Brusa. Najwyraźniej przez jakiś czas nie słuchałem rozmowy.
Brus wzruszył ramionami.
– Proszę bardzo. Na pewno nie zaszkodzi. Zdarzało się, że czytał z wody?
– Nigdy nie sprawdzałem, ale zawsze podejrzewałem, że mógłby. Ma Rozumienie i Moc, może potrafi coś jeszcze?
– Nawet jeśli ktoś coś potrafi, nie oznacza jeszcze, że to zrobi.
Jakiś czas mierzyli się wzrokiem. Wreszcie Cierń wzruszył ramionami.
– Może mój fach nie jest tak finezyjny jak twój – stwierdził oschle.
Po dłuższej chwili Brus mruknął:
– Zechciej mi wybaczyć. Wszyscy służyliśmy królowi na miarę swoich sił.
Cierń pokiwał głową. Wreszcie się uśmiechnął. Uprzątnął stół, zostawiając na nim jedynie misę z wodą oraz kilka świec.
– Chodź tutaj – rozkazał mi cicho, więc zbliżyłem się do stołu. Posadził mnie na taborecie, ustawił przede mną misę. – Patrz w wodę – polecił. – Mów, co widzisz.
Widziałem wodę w misie.
Widziałem na dnie błękit.
Żadna z tych odpowiedzi mu się nie spodobała. Ciągle mi powtarzał, żebym spojrzał jeszcze raz, ale ja zawsze widziałem to samo. Kilka razy przestawiał świece i kazał mi patrzeć znowu.
– Przynajmniej odpowiada, kiedy się do niego mówi – powiedział w końcu do Brusa.
Brus pokiwał głową, ale wyglądał na zniechęconego.
– Może innym razem się uda – rzekł.
Zorientowałem się, że już ze mną skończyli i mogę odpocząć.
Cierń zapytał, czy może u nas zostać na noc. Brus oczywiście się zgodził i przyniósł okowitę. Nalał do dwóch kubków. Cierń przyciągnął mój taboret do stołu i usiadł. Ja też usiadłem i czekałem, ale oni zaczęli rozmawiać.
– A ja? – zapytałem po jakimś czasie.
Umilkli i popatrzyli na mnie ze zdziwieniem.
– Co ty? – zapytał Brus.
– Dostanę okowity?
Dłuższą chwilę przyglądali mi się bez słowa.
– Chcesz okowity? – zapytał Brus niepomiernie zdumiony. – Myślałem, że nie lubisz.
– Nie lubię. Nigdy nie lubiłem. – Zastanowiłem się. – Ale była tania.
Brus wybałuszył na mnie oczy. Cierń uśmiechnął się lekko, spuścił powieki. Brus postawił jeszcze jeden kubek i nalał dla mnie. Po jakimś czasie zaczęli znowu rozmawiać.
Pociągnąłem łyk okowity. Zapiekło mnie w ustach i w nosie, ale w brzuchu rozgrzało. Nie chciałem więcej. Potem pomyślałem, że chcę. Wypiłem jeszcze. Już nie było takie nieprzyjemne. Trochę jak lekarstwo na kaszel, które wmuszała we mnie księżna Cierpliwa. Nie. Odsunąłem od siebie to wspomnienie. Odstawiłem kubek.
Brus rozmawiał z Cierniem.
– Najłatwiej podejdziesz sarnę, udając, że jej nie widzisz. Będzie tkwiła w miejscu jak wykuta w kamieniu, będzie cię obserwowała i nawet nie drgnie, póki nie spojrzysz na nią prosto. – Podniósł flaszkę i nalał do mojego kubka.
Prychnąłem, podrażniony ostrą wonią. Chyba coś się poruszyło. Cudza myśl w mojej głowie. Sięgnąłem do wilka.
„Ślepunie?”.
„Bracie? Śpię. To nie jest dobry czas na polowanie”.
Brus obrzucił mnie groźnym spojrzeniem. Przestałem.
Nie chciałem już okowity. Ktoś inny uważał, że chcę. Kazał mi podnieść kubek; tylko wziąć go w rękę. Zakręciłem płynem. Książę Szczery miał zwyczaj kręcić winem w kielichu i spoglądać w trunek. Zajrzałem do ciemnego naczynia.
„Bastardzie”.
Odstawiłem kubek. Wstałem i okrążyłem izbę. Chciałem wyjść, ale Brus nigdy nie pozwalał mi wychodzić samemu, zwłaszcza nocą. Chodziłem więc dookoła izby, aż wreszcie znowu usiadłem. Kubek z okowitą stał na miejscu. Po jakimś czasie podniosłem go, cudza myśl w mojej głowie kazała mi go podnieść. Ale gdy tylko wziąłem naczynie do ręki, ktoś kazał mi myśleć, że chcę wypić. Wypić szybko, smak nie będzie trwał długo, a potem już tylko ciepłe, miłe uczucie w środku.
Wiedziałem, do czego zmierza. Zaczynałem być zły.
„W takim razie tylko jeden łyk”. Uspokajająco. Szeptem. „Łatwiej po tym odpoczniesz, Bastardzie. Ogień grzeje, jedzenia masz w bród. Brus będzie cię bronił. Cierń jest przy tobie. Nie musisz się mieć na baczności. Jeszcze jeden łyk. Tylko jeden”.
„Nie”.
„Jeden łyczek, malutki, wystarczy zwilżyć usta”.
Wypiłem, żeby już przestał mnie do tego nakłaniać. Ale on nie umilkł, więc wypiłem znowu. Nabrałem pełne usta okowity i przełknąłem. Coraz trudniej mi było się opierać. A Brus ciągle dolewał.
„Bastardzie, powiedz: Szczery żyje. Tylko tyle. Powiedz”.
„Nie”.
„Okowita tak miło rozgrzewa. Tak ci dobrze. Wypij jeszcze trochę”.
– Wiem, czego chcesz. Próbujesz mnie upić. Żebym ci się nie mógł sprzeciwić. Nic z tego. – Twarz miałem wilgotną od potu.
Brus i Cierń spojrzeli na mnie obaj.
– Nigdy dotąd nie upijał się na smutno – zauważył Brus. – W każdym razie nie przy mnie.
Najwyraźniej obu ich zaciekawiło nowe zjawisko.
„Powiedz to. Powiedz: Szczery żyje. Wtedy zostawię cię w spokoju. Przyrzekam. Tylko powiedz. Jeden raz. Chociaż szeptem. Powiedz to. Powiedz”.
– Szczery żyje – powiedziałem bardzo cicho.
– Tak? – rzucił Brus od niechcenia. Zbyt szybko pochylił się, by nalać mi więcej okowity. Flaszka okazała się pusta. Dolał z własnego kubka.
Nagle chciałem się napić. Ja sam tego chciałem. Podniosłem naczynie i wypiłem wszystko. Potem wstałem.
– Szczery żyje – powiedziałem. – Cierpi od mrozu, ale żyje. Nic więcej nie mam do powiedzenia. – Podszedłem do drzwi, odsunąłem rygiel i wyszedłem w noc.
Nie próbowali mnie zatrzymać.
Brus miał rację. Wszystko to było we mnie, jak piosenka niegdyś słyszana zbyt często, melodia, której nie sposób już nigdy wyrzucić z pamięci. Wyzierało to zza każdej mojej myśli, barwiło każdy sen. Wracało, nie dawało spokoju.
Wiosna zmieniła się w lato. Dawniejsze wspomnienia zaczynały wypełzać zza nowszych. Moje życie zrastało się w całość. Ciągle jeszcze znaczyły je dziury i białe plamy, ale coraz trudniej mi było nie wiedzieć. Imiona przestały być pustymi dźwiękami, kojarzyły się z twarzami. Księżna Cierpliwa, Lamówka, księżniczka Hoża, Sadza – nie były już tylko słowami; budziły silne emocje i wspomnienia.
– Sikorka – powiedziałem wreszcie na głos pewnego dnia.
Gdy wymówiłem to słowo, Brus niemal upuścił sidła, które właśnie trzymał w dłoniach. Nabrał tchu, jakby miał coś powiedzieć, ale się nie odezwał; czekał, co ja powiem. A ja milczałem. Zacisnąłem powieki, ukryłem twarz w dłoniach. Tęskniłem za zapomnieniem.
Później wiele czasu spędzałem, stojąc przy oknie i wyglądając na łąkę. Nic tam nie było do oglądania. Brus mi nie przeszkadzał i nie kazał wracać do obowiązków. Pewnego dnia, gdy patrzyłem na soczystą trawę, przyszło mi do głowy pytanie:
– Co zrobimy, kiedy wrócą pasterze? Gdzie będziemy mieszkać?
– Zastanów się, co mówisz. – Brus kołkami przytwierdził do podłogi króliczą skórkę, czyścił ją z resztek mięsa i z tłuszczu. – Nikt nie przyjdzie na letnie pastwiska, bo w okolicy nie ma bydła. Książę Władczy splądrował Kozią Twierdzę, zabrał ze sobą wszystko, co tylko dało się wywieźć, a kilka owiec pozostawionych w zamku na pewno przemieniło się zimą w pieczeń baranią.
I wtedy coś mi rozbłysło w głowie, coś straszniejszego niż odzyskane dotąd wspomnienia; pojawiło się samo, wbrew mojej woli. Raptownie wróciło wszystko, czego dotąd jeszcze nie pamiętałem, przestały istnieć pytania bez odpowiedzi.
Wyszedłem z chaty na łąkę, potem nad brzeg strumienia i dalej, aż na bagniste rozlewisko, gdzie rosły pałki wodne. Zebrałem trochę ich zielonych liści, dzięki którym owsianka nabierała smaku. Od nowa znałem nazwy roślin. Mimo woli znowu wiedziałem, które zabijają i jak je preparować. Cała zapomniana wiedza w jednej chwili powróciła; żądała pamiętania, czy chciałem, czy nie.
Gdy znowu pojawiłem się w chacie, Brus gotował ziarno. Położyłem liście na stole, nalałem do kociołka wody z beczki. Obmyłem je i przebrałem.
– Co się działo tamtej nocy? – zapytałem wreszcie.
Obrócił się wolno, jakbym był zwierzęciem, które łatwo spłoszyć zbyt gwałtownym ruchem.
– Tamtej nocy?
– Król Roztropny miał uciec z księżną Ketriken. Dlaczego nie czekały na nich konie ani lektyka?
– A, wtedy. – Westchnął boleśnie. Odpowiedział przyciszonym głosem, chyba się bał mnie przestraszyć. – Byliśmy śledzeni, Bastardzie. Przez cały czas. Książę Władczy znał każdy nasz ruch, każde zamierzenie. Nie mogłem tego dnia przemycić ze stajni źdźbła słomy, a co dopiero trzech szkap, lektyki i muła. Nie śmiałem nawet pójść cię uprzedzić. Wszędzie kręcili się strażnicy z Księstwa Trzody. Udawali, że oglądają puste boksy. Doczekałem początku uroczystości, a gdy książę Władczy obwołał się królem, wymknąłem się z twierdzy po jedyne konie, jakie mogłem zdobyć. Po Sadzę i Fircyka. Ukryłem je wcześniej u pewnego kowala, żeby najmłodszy królewski syn ich nie sprzedał. Prowiantu też miałem niewiele, tyle co podkradłem w żołnierskiej jadalni. Nic innego nie wymyśliłem.
– Księżna Ketriken i trefniś.
Nie chciałem o nich myśleć, nie chciałem ich sobie przypominać. Kiedy ostatnio widziałem błazna, szlochał zrozpaczony i oskarżał mnie o zamordowanie ukochanego władcy. Kazałem mu uciekać z zamku, ratować własne życie. Nie było to najmilsze wspomnienie osoby, którą niegdyś nazywałem przyjacielem.
Brus przeniósł kociołek z owsianką na stół. Trzeba było odczekać, aż zgęstnieje.
– Trafili do mnie prowadzeni przez twojego wilka i Ciernia. Chciałem jechać z nimi, ale nie było sposobu. Opóźniałbym ich w drodze. Moja noga... nie mógłbym długo dotrzymać kroku koniom, a dwóch jeźdźców na jednym wierzchowcu w taką pogodę to za duże obciążenie. Pozostało mi tylko ich wyprawić. – Cisza. – Gdybym wiedział, kto nas zdradził przed księciem Władczym... – Warknął, groźniej niż wilk.
– Ja.
Spojrzał na mnie z przerażeniem i z niedowierzaniem.
Spuściłem wzrok na dłonie. Zaczynały drżeć.
– Wszystko to moja wina. Mojej głupoty. Ta pokojóweczka księżnej, Różyczka... zawsze w pobliżu, zawsze pod ręką... Szpiegowała dla księcia Władczego. Przy niej prosiłem księżnę, by się przygotowała do drogi, ciepło ubrała. Powiedziałem, że wraz z nią wyruszy monarcha. Książę Władczy odgadł bez trudu, że małżonka jego brata zamierza uciec z Koziej Twierdzy. Oczywiście potrzebowała koni. – Wziąłem głęboki wdech. – Może miła pokojóweczka była kimś więcej niż tylko szpiegiem? Może zaniosła koszyk pełen zatrutych wiktuałów pewnej starej kobiecie? Może nasmarowała tłuszczem stopień schodów, gdy jej pani miała wkrótce schodzić z wieży? – Zmusiłem się do podniesienia wzroku znad liści. Napotkałem zdumione spojrzenie Brusa. – A czego nie podsłuchała Różyczka, tego się dowiedzieli Prawy i Pogodna. Żyli przyssani do umysłu króla Roztropnego jak pijawki. Pozbawiali go energii i znali każdą myśl przesłaną do księcia Szczerego lub od niego otrzymaną. Gdy tylko się dowiedzieli, że służę monarsze jako człowiek króla, zaczęli Mocą szpiegować również mnie. Konsyliarz musiał odkryć, jak tego dokonać, i przekazał tę wiedzę swoim uczniom. Pamiętasz Stanowczego, syna Gospodarnego? Członka kręgu Mocy? On był najzdolniejszy. Potrafił siłą sugestii sprawić, że go nie widziałeś, choć stał o krok przed tobą.
Och, jakżebym chciał się uwolnić od przerażających wspomnień! Niosły ze sobą cienie lochów oraz szczegóły, których nadal nie chciałem pamiętać. Czy zabiłem Stanowczego? Wątpliwe. Zapewne nie udało mi się wmusić w niego dostatecznej ilości trucizny. Podniosłem wzrok na Brusa.
– Tamtej nocy król w ostatniej chwili postanowił zostać – rzekłem cicho. – Dla mnie książę Władczy był zdrajcą, samozwańcem, który przywłaszczył sobie koronę należną starszemu bratu, ale zapomniałem, że monarcha zawsze widział w nim najukochańszego syna. Nasz król nie chciał żyć ze świadomością, że najmłodszy książę okazał się zdolny do tak niewyobrażalnie podłych czynów. Poprosił mnie, bym mu ponownie służył jako człowiek króla, bym dał mu energię niezbędną do pożegnania się, drogą Mocy, z księciem Szczerym. Prawy i Pogodna tylko na to czekali. – Pogrążyłem się w milczeniu, kolejne fragmenty układanki znajdowały właściwe miejsca. – Powinienem był się czegoś domyślić. Zbyt łatwo mi szło. Nie zastałem przy królu ani jednego strażnika. Dlaczego? Ponieważ nie byli potrzebni. Prawy i Pogodna, przyssani do umysłu monarchy, niecierpliwie czekali na mój następny krok. Książę Władczy skończył już ze swoim ojcem – przecież się ogłosił następcą tronu! Więcej od starca nie potrzebował. Dlatego słudzy księcia odebrali królowi resztki życiowej energii. Samozwaniec kazał im zyskać pewność, że władca nie porozumie się z prawowitym dziedzicem. Zamordowali monarchę, nim zdołał pożegnać się z drugim synem. Musiałem zabić Prawego i Pogodną! Zabiłem ich tak samo, jak oni mojego pana! Bez litości! Bez szansy na obronę!
– Spokojnie, spokojnie. – Brus podszedł, położył mi ręce na ramionach, lekko mnie pchnął na taboret. – Trzęsiesz się jak przed atakiem. Spokojnie.
Nie mogłem wydobyć z siebie słowa.
– Tego właśnie nie potrafiliśmy z Cierniem rozwikłać – ciągnął Brus. – Kto zdradził nasze plany? Podejrzewaliśmy każdego. Nawet trefnisia. Baliśmy się, że księżna Ketriken ruszyła w drogę w towarzystwie zdrajcy.
– Jak mogliście? Nikt nie kochał króla Roztropnego mocniej niż błazen.
– Nikt inny nie znał wszystkich naszych planów – odparł Brus szczerze.
– Nie karzeł je wydał. To ja.
Chyba właśnie w tamtym momencie na powrót stałem się całkowicie sobą. Powiedziałem rzecz najbardziej niemożliwą do wymówienia, stawiłem czoło prawdzie, której uznać było nie sposób. Przyznałem na głos, że to ja zawiodłem.
– Błazen mnie ostrzegał. Powiedział, że jeśli nie nauczę się pozostawiać spraw ich własnemu biegowi, stanę się śmiercią królów. Ostrzegał mnie Cierń. Próbował wymóc na mnie przyrzeczenie, że nie będę się samowolnie do niczego mieszał. Nie posłuchałem. Wiele moich czynów zabiło króla. Gdybym nie pomagał mu w korzystaniu z Mocy, nie padłby tak łatwo ofiarą zabójców. Uczyniłem go bezbronnym, gdy sięgaliśmy ku księciu Szczeremu. Zamiast ukochanego królewskiego syna pojawiły się dwie pijawki. Sprowadziłem śmierć na mego pana. Och, na tak wiele sposobów sprowadziłem na ciebie śmierć, królu Roztropny! Żałuję, mój panie. Tak bardzo żałuję. I po dziś dzień nie znam powodów, dla których książę Władczy cię zabił.
– Bastardzie – odezwał się Brus – książę Władczy nie musiał szukać powodu, żeby zabić ojca. Po prostu ustały przyczyny, dla których zależało mu na jego życiu. Na to nie miałeś wpływu. – Pionowa zmarszczka przecięła mu czoło. – Dlaczego zabili go akurat wtedy? Dlaczego nie czekali, by dostać księżnę Ketriken?
Uśmiechnąłem się.
– Ty ją ocaliłeś. Książę Władczy sądził, że ma księżnę w garści. Był przekonany, że zniweczył nasze plany, gdy ci uniemożliwił wyprowadzenie koni ze stajni. Nawet się tym przede mną chełpił, odwiedziwszy mnie w lochu. Mówił, że księżna musiała wyruszyć pieszo. I bez ciepłych ubrań.
Brus wyszczerzył zęby w szerokim uśmiechu.
– Księżna z trefnisiem wzięli rzeczy przygotowane dla króla Roztropnego. A wyruszyli na dwóch spośród najlepszych koni, jakie wyszły z zamkowych stajni w Koziej Twierdzy. Gotów jestem własną głowę dać w zakład, chłopcze, że dotarli bezpiecznie do celu. Sadza i Fircyk pasą się teraz na górskich pastwiskach.
Nikła pociecha. Tej nocy wyszedłem z chaty i biegałem z wilkiem, a Brus mnie nie skarcił. Nie mogliśmy jednak biec tak szybko ani tak daleko, jak pragnąłem, krew, przelana tej nocy, nie była krwią, której chciałbym utoczyć, a świeże gorące mięso nie mogło zaspokoić mojego łaknienia.
Tak więc przypomniałem sobie minione życie. W miarę upływu czasu Brus zaczął znowu traktować mnie jak przyjaciela, choć z dyrygowania mną zrezygnował nie bez kpiącego żalu. Wspominaliśmy minione dni, dawne zabawy i sprzeczki, a kiedy wróciły stare nawyki, obaj zaczęliśmy – tym ostrzej – tęsknić za wszystkim, co utraciliśmy.
Brus się nudził. W Koziej Twierdzy cieszył się ogromnym autorytetem i miał zawsze pełne ręce roboty, a teraz ledwie zabijał czas byle jakimi zajęciami. Bardzo mu brakowało ukochanych zwierząt. I ja tęskniłem za wartkim strumieniem życia twierdzy, ale najciężej znosiłem nieobecność Sikorki. W myślach prowadziłem z nią długie rozmowy. Za dnia zbierałem tawułę i kwiatki lawendy, pachnące jak ona, a nocami leżałem bezsennie, wspominając dotyk jej dłoni na mojej twarzy. O tym nie rozmawiałem z moim ostatnim przyjacielem. We dwóch staraliśmy się ze strzępów dawnego istnienia poskładać jakąś całość. Dnie mijały na łowieniu ryb i polowaniu, praniu i cerowaniu, wyprawianiu skór i noszeniu wody. Samo życie.
Raz Brus próbował mi wyjaśnić, jak to było, kiedy z trucizną przyszedł do mnie do lochu. Jego ręce, zajęte pracą, poruszały się miarowo, a on opowiadał, jak odchodził, zostawiwszy mnie w celi. Nie mogłem słuchać.
– Chodźmy na ryby – zaproponowałem raptownie.
Nabrał głęboko powietrza i pokiwał głową. Poszliśmy nad rzekę i tego dnia już nie rozmawialiśmy.
Nie zmieniało to jednak faktu, że przecież byłem i więziony, i głodzony, i bity do nieprzytomności. Goląc się, starannie omijałem szramę na policzku. Nad brwią, w miejscu gdzie rozbito mi głowę, wyrosło pasmo siwych włosów. O moich bliznach także nigdy nie rozmawialiśmy. Nie chciałem o tym nawet myśleć. Nikt nie mógł przejść takich tortur niezmieniony na duszy.
Zacząłem nocami śnić. Nawiedzały mnie krótkie sny, do złudzenia przypominające rzeczywistość: zmrożone momenty ognia, przypalanie bólu, beznadziejne przerażenie. Budziłem się zlany zimnym potem, ze zlepionymi włosami, drżący ze strachu. Nic nie zostawało z tych snów, kiedy zrywałem się w ciemnościach, nawet najcieńsza nitka, dzięki której mógłbym je rozwikłać. Tylko uczucia: ból, strach, gniew i zawód. I ponad wszystko strach. Przytłaczający strach. Trząsłem się, z trudem chwytałem powietrze, oczy mi łzawiły, w gardle dusiła kwaśna żółć.
Za pierwszym razem, kiedy się to stało, za pierwszym razem, kiedy w środku nocy poderwałem się z bezgłośnym krzykiem, Brus zeskoczył z łóżka, chwycił mnie za ramię i gorączkowym szeptem spytał, co się stało. Odepchnąłem go tak gwałtownie, że wpadł na stół i prawie go przewrócił. Strach i gniew wybuchły nagłą furią, mało brakowało, a byłbym zabił Brusa, tylko dlatego że był w zasięgu ręki. W tamtej chwili gardziłem sobą tak bardzo, że pragnąłem zniszczyć wszystko, co było mną albo mnie dotyczyło. Jak najmocniej odepchnąłem cały zewnętrzny świat, przesunąłem własną świadomość.
„Bracie, bracie, bracie!” – zawył rozpaczliwie Ślepun, ukryty gdzieś w moim wnętrzu.
Brus wydał z siebie jakiś nieartykułowany okrzyk, zatoczył się do tyłu.
Po chwili odzyskałem głos.
– To tylko zły sen – wydukałem. – Przepraszam. Myślałem, że jeszcze śnię.
– Rozumiem – powiedział Brus i dodał po namyśle: – Rozumiem. – Wrócił do łóżka.
Rozumiał, że nie może mi pomóc, nic więcej.
Koszmary nie przychodziły co noc, lecz na tyle często, że zacząłem się bać snu. Brus udawał, że śpi, ale w rzeczywistości czuwał, podczas gdy ja samotnie toczyłem nocne bitwy. Nie pamiętam samych snów, tylko koszmarne przerażenie, jakie ze sobą niosły. Znałem strach. Często go przeżywałem. Bałem się, gdy walczyłem z ofiarami kuźnicy, bałem się w czasie bitew z Zawyspiarzami, bałem się podczas starcia z Pogodną. Znałem strach, który ostrzegał, który spinał ostrogą, który kazał tonącemu chwytać się brzytwy. Natomiast nocne koszmary były nienazwanym przerażeniem, nadzieją na jak najszybszą śmierć, która położy im kres, ponieważ – zupełnie złamany – wiedziałem, że zrobię wszystko, byle więcej nie musieć znosić bólu.
Nie ma sposobu na taki strach ani na wstyd, który się po nim zjawia. Próbowałem być zły, próbowałem nienawidzić. Strachu nie utopiły łzy ani okowita. Penetrował mnie jak niemiła woń, podbarwiał każde wspomnienie, zacieniał moje pojęcie o tym, kim niegdyś byłem. Żadne ze wspomnień: radości, namiętności czy odwagi nie było już tym czym onegdaj, gdyż mój umysł zawsze dodawał zdradziecko: „Tak, tak właśnie było, niegdyś, ale potem nastał tamten czas i oto jaki jesteś teraz”. Ten paraliżujący strach był we mnie obecny stale. Wiedziałem z bolesną pewnością, że niewiele trzeba, bym stał się samym strachem. Nie byłem już Bastardem Rycerskim. Byłem tym, co z niego zostało, kiedy strach wygnał go z jego ciała.
Drugiego dnia po tym, jak Brusowi skończyła się okowita, powiedziałem:
– Nic mi się nie stanie, jeśli pójdziesz do Koziej Twierdzy.
– Nie mamy pieniędzy na zakupy i nie mamy już co sprzedać – oznajmił głosem bez wyrazu i trochę naburmuszony, jakby to była moja wina. Siedział przy ogniu. Złożył ręce i ścisnął je kolanami. Drżały odrobinę. – Zwierzyny w lesie dostatek. Jeśli nie będziemy potrafili się wyżywić, zasługujemy na głodówkę.
– Dasz sobie radę? – spytałem obojętnym tonem.
Popatrzył na mnie zmrużonymi oczyma.
– Co masz na myśli? – zapytał.
– Nie ma już okowity.
– I wydaje ci się, że bez niej nie potrafię żyć? – Wzbierał w nim gniew. Nietrudno o to było, od kiedy zabrakło trunku.
Bardzo leciutko wzruszyłem ramionami.
– Tylko spytałem. Nic więcej. – Starałem się na niego nie patrzeć, mając nadzieję, że nie wybuchnie.
Odezwał się dopiero po dłuższej chwili.
– Chyba obaj będziemy musieli się czegoś nauczyć – powiedział bardzo cicho.
Odczekałem długi czas. Potem zapytałem:
– Co zrobimy?
Popatrzył na mnie rozdrażniony.
– Powiedziałem ci już: będziemy polować. Tyle chyba potrafisz zrozumieć.
Uciekłem wzrokiem.
– Rozumiem. Chodziło mi o to, co zrobimy... później. Nie jutro czy pojutrze.
– Na razie będziemy polować. Trochę pomoże nam Cierń, jeśli zdoła. Zamek przecież złupiony. Może będę musiał na jakiś czas przenieść się do Koziej Twierdzy, poszukać pracy. Na razie...
– Nie o to mi chodziło – przerwałem mu. – Nie możemy ukrywać się tutaj do końca życia. Co będziemy robić?
– Chyba się nad tym jeszcze nie zastanawiałem. Z początku po prostu przynieśliśmy cię tutaj, żebyś miał się gdzie podziać, zanim wydobrzejesz. Potem wydawało się, że nigdy...
– Ale już jestem sobą. – Zamilkłem na krótki moment. – Księżna Cierpliwa...
– Jest pewna, że nie żyjesz – uciął Brus, chyba ostrzej niż zamierzał. – Tylko Cierń i ja znamy prawdę. Upewniliśmy się co do tego, jeszcze zanim wyciągnęliśmy cię z grobu. Co by było, gdyby dawka trucizny okazała się za silna i umarłbyś naprawdę? Albo gdybyś zamarzł pod ziemią? Poza tym widziałem, co z tobą zrobili... – Wydawał się zakłopotamy. Lekko pokręcił głową. – Nie dawałem ci wielkich szans, a jeszcze i trucizna... Dlatego nikomu nie robiliśmy nadziei. A kiedy cię wykopaliśmy... – Pokręcił głową gwałtowniej. – Byłeś nieludzko skatowany. Nie wiem, co opętało księżnę Cierpliwą, żeby opatrywać rany zmarłemu, ale gdyby tego nie zrobiła... Potem znowu... nie byłeś sobą. Po tych pierwszych kilku tygodniach nie mogłem odżałować, że cię przywróciliśmy do życia. Miałem wrażenie, że wtłoczyliśmy w ludzkie ciało wilczą duszę. – Znowu podniósł na mnie wzrok, na jego twarzy odmalował się wyraz niedowierzania. – Któregoś razu skoczyłeś mi do gardła! Tego dnia, gdy stanąłeś na własnych nogach, chciałeś uciec. Zagrodziłem ci drogę, a ty skoczyłeś mi do gardła. Nie mógłbym pokazać księżnej Cierpliwej tego warczącego, kłapiącego zębami potwora, a co dopiero...
– Czy Sikorka...?
Odwrócił wzrok.
– Prawdopodobnie słyszała o twojej śmierci. – Zamilkł. Potem dodał z ociąganiem: – Ktoś zapalił świecę na twoim grobie. Znalazłem resztkę wosku, kiedy przyszedłem cię odkopać.
– Jak pies po kość.
– Bałem się, że nie zrozumiesz.
– Nie zrozumiałem. Zaufałem Ślepunowi.
Wtedy nie byłem w stanie znieść więcej. Próbowałem zakończyć rozmowę, lecz Brus był nieugięty.
– Gdybyś wrócił do Koziej Twierdzy, wszystko jedno, do miasta czy do zamku, długo byś nie pożył. Ludzie powiesiliby cię nad wodą i spalili twoje ciało. Albo je rozczłonkowali. Tym razem upewniliby się, że jesteś martwy.
– Aż tak mnie nienawidzą?
– Nienawidzą? Nie. Lubili cię ci, którzy cię znali. Ale gdybyś wrócił, baliby się ciebie. Przecież skonałeś i zostałeś pochowany. Nie sposób wykręcić się żadną sztuczką. Ludzie nie pochwalają Rozumienia. Skoro człowiek oskarżany o używanie tej magii umiera i zostaje pogrzebany, musi pozostać martwy. Jeśli zobaczą cię żywego, zyskają dowód, że książę Władczy miał rację: uprawiasz zwierzęcą magię i użyłeś jej do zamordowania króla. Będą musieli cię zabić ponownie. Tym razem skutecznie. – Zerwał się z miejsca, dwukrotnie okrążył izbę. – Niech to... – wycedził przez zęby – napiłbym się.
– Ja też – przyznałem cicho.
Dziesięć dni później na dróżce pojawił się Cierń. Stary skrytobójca szedł wolno, podpierając się kijem, na plecach niósł spory tobół. Dzień był gorący, więc Cierń odrzucił kaptur. Długie siwe włosy powiewały na wietrze, broda zakrywała większą część twarzy. Na pierwszy rzut oka sprawiał wrażenie wędrownego druciarza. Poznaczony bliznami stary człowiek, ale nie Ospiarz. Twarz mu ogorzała od wiatru i słońca.
Brus poszedł na ryby, wolał oddawać się temu zajęciu w samotności. Pod jego nieobecność Ślepun wygrzewał się w słońcu na progu izby, ale pochwyciwszy pierwszą smugę zapachu Ciernia, umknął między drzewa. Zostałem sam.
Dłuższą chwilę patrzyłem, jak się zbliża. Zima go postarzyła, zmarszczki miał głębsze, włosy bardziej posiwiałe. Poruszał się jednak żwawiej niż zwykle, jak gdyby niedostatek go wzmocnił. W końcu ruszyłem mu na spotkanie, przedziwnie zawstydzony i zakłopotany.
Podniósł wzrok, przystanął w pół kroku.
– Chłopcze? – zagadnął ostrożnie.
Udało mi się kiwnąć głową i rozciągnąć kąciki ust na boki.
Upokorzył mnie blask uśmiechu, który w odpowiedzi rozjaśnił mu twarz.
Cierń upuścił tobołek, chwycił mnie w objęcia, gładził po głowie, jak gdybym ciągle jeszcze był dzieckiem.
– Och, Bastardzie! Bastardzie, mój chłopcze! – wykrzyknął z ulgą. – Myślałem, że cię straciliśmy! Myślałem, że lepiej było pozwolić ci umrzeć. – Choć leciwy, obejmował mnie mocno i pewnie.
Byłem życzliwy dla starego człowieka. Nie powiedziałem mu, że miał rację: powinien był pozwolić mi umrzeć.
