Wyspiański Stanisław

Wyniki wyszukiwania, prezentowane na stronie, dopasowane są do kryteriów wyszukiwania podanych przez użytkownika. Staramy się wyróżniać produkty, które mogą szczególnie zainteresować naszych użytkowników, używając w tym celu oznaczenia Bestseller lub Nowość. Pozycje na liście wyników wyszukiwania mogą być również sortowane - parametr sortowania ma pierwszeństwo nad pozostałymi wynikami.

Zmarły w 1907 r. polski dramaturg, malarz, grafik i projektant. Jedna z czołowych postaci młodopolskiego teatru, utalentowany, poszukujący nowoczesnych środków wyrazu artysta, mistrz pasteli i intymnych, kameralnych kompozycji. Autor serii symbolicznych dramatów narodowych. Jego najsłynniejszym utworem literackim jest Wesele. Stanisław Wyspiański niekiedy bywał nazywany (obok Cypriana Kamila Norwida) czwartym wieszczem.

Artysta przyszedł na świat w 1869 r. w Krakowie jako pierwsze dziecko rzeźbiarza Franciszka Wyspiańskiego oraz Marii z domu Rogowskiej. Dwa lata później urodził się drugi syn pary, Tadeusz, który jednak dożyje jedynie 4 lat. Niedługo po Tadeuszu umarła także Maria, osieracając starszego syna. Ponieważ ojciec nie był w stanie zapewnić pierworodnemu odpowiedniej opieki, jego wychowaniem zajmuje się wujostwo, Kazimierz i Janina Stankiewiczowie, do których Stanisław przenosi się na stałe w 1879 r. W tym niezwykle kulturalnym domu, gdzie gośćmi bywali Jan Matejko, Józef Szujski, Karol Estreicher młody Stanisław rozwijał się bardzo intensywnie. Uczęszczał do mającego wspaniałe i stare tradycje gimnazjum św. Anny w Krakowie, a jego szkolnymi kolegami było wielu późniejszych wybitnych intelektualistów i ludzi sztuki: Józef Mehoffer, Lucjan Rydel, Stanisław Estreicher, Henryk Opieński i Jerzy Żuławski. Sam Wyspiański w owym czasie jeszcze nie ujawnił w pełni swoich wszechstronnych talentów, dopiero zaczynał podejmować pierwsze zarówno literackie, jak i malarskie próby.

Stanisław Wyspiański – portret artysty z czasów młodości

Po maturze wstąpił na wydział filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także podjął studia w rządzonej przez Jana Matejkę Szkole Sztuk Pięknych. Pod opieką mistrza młody artysta szybko zaczął błyszczeć i wkrótce realizował u jego boku coraz odpowiedzialniejsze projekty (m.in. polichromii w kościele mariackim). Na początku ostatniej dekady XIX wieku, zanim powstały jego najsłynniejsze obrazy i dzieła tj. Warszawianka czy Wesele, Stanisław Wyspiański odbył kilka zagranicznych podróży po Europie. Kilkukrotnie odwiedził Paryż, gdzie zapoznał się z nowymi trendami w sztuce, spotykając m.in. nabistów i Gauguine’a. Jeszcze za granicą zaczął nie tylko intensywnie malować, ale i pisać, studiując przy okazji Szekspira i mistrzów tragedii antycznej. W okresie tym powstały jego pierwsze dramaty: Królowa Polskiej Korony i szkice do Warszawianki czy Legendy. Na stałe do Krakowa Wyspiański powrócił w 1894 r. i zaczął odgrywać coraz ważniejszą role w życiu kulturalnym Krakowa oraz kształtującym się ruchu modernistycznym. Realizował samodzielne projekty tj. polichromię oraz witraże w kościele Franciszkanów, jako scenograf współpracował z Teatrem Miejskim w Krakowie, był dyrektorem artystycznym w Życiu Przybyszewskiego, a za przedstawiające kopiec Kościuszki obrazy zdobył nawet Nagrodę Polskiej Akademii Umiejętności. Jednak przez jakiś czas jego twórczość, również literacka, nie zyskała ani szerszego rozgłosu, ani powszechnego uznania. Dopiero wydając Warszawiankę, Wyspiański zwróci na siebie uwagę szerszej publiczności.

Stanisław Wyspiański – malarz życia rodzinnego

Realizując w praktyce ideę młodopolskiej chłopomanii, artysta ożenił się w 1900 r. ze swoją wieloletnią konkubiną i matką jego dwojga nieślubnych dzieci, pochodzącą ze podkrakowskiej wsi Teodorą Teofilą Pytko. Rok po ślubie parze urodził się jeszcze synek Staś. Jedne z najpiękniejszych i najsłynniejszych dzieł Wyspiańskiego przedstawiają właśnie jego rodzinę. Malowane bardzo charakterystycznym stylem, delikatnymi pastelami, lecz podkreślone wyraźnym konturem i śmiałym kolorem ciepłe, kameralne sceny domowe (Helenka, śpiący Staś, Portret żony ze Stasiem) należą do jego szczytowych osiągnięć.

Stanisław Wyspiański i Wesele

Wydanym w 1901 r. symbolicznym dramatem w trzech aktach pt. Wesele Stanisław Wyspiański zdobył powszechne uznanie i status artysty narodowego przypieczętowany jego późniejszymi utworami scenicznym: Wyzwoleniem i Nocą listopadową. Inspirowana odbywającym się w podkrakowskich Bronowicach Małych weselem przyjaciela autora, Lucjana Rydla, z Jadwigą Mikołajczykówną sztuka po raz pierwszy została wystawiona w marcu 1901 r. i okazała się wielkim sukcesem. Pełen nawiązań do historii i współczesności utwór, napisany w modernistycznym stylu, zrobił duże wrażenie na odbiorcach, przynosząc Wyspiańskiemu ogromną popularność i trwałe miejsce w historii polskiej kultury. Dla Wyspiańskiego Wesele bez wątpienia było przepustką do krakowskiego i narodowego panteonu.

W 1906 r. artysta został profesorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, należał również do krakowskiej rady miejskiej. Nie było mu jednak pisane zbyt długo cieszyć się zasłużoną sławą. Chorujący od wielu lat na syfilis Wyspiański szybko podupadał na zdrowiu. Próbował różnych kuracji, bez większego skutku leczył się m.in. w uzdrowiskach. Zmarł w 1907 r., a jego pogrzeb zgromadził tłumy chcących mu oddać cześć rodaków. Artysta spoczął w Krypcie Zasłużonych na Skałce.