Jeden z najbardziej topowych amerykańskich pisarzy wszechczasów, autor blisko 150 tytułów, z których znacząca część to światowe bestsellery, rówieśnik (ur.1947) i bezpośredni rywal Stephena Kinga. Jest on również wielokrotnym rekordzistą wśród swoich kolegów po piórze, np. najczęściej pojawiającym się na pierwszym miejscu listy bestsellerów New York Timesa autorem (67 książek), co, zresztą, stanowi światowy rekord Guinnessa.
Jednak zanim zaczął pisać James Patterson książki, które przyniosły mu sławę i pieniądze, po ukończeniu studiów filologicznych, chciał poświęcić się karierze akademickiej. Zrezygnował ostatecznie ze studiów doktoranckich i rozpoczął intratną pracę w jednej z największych amerykańskich agencji reklamowych. Świat reklamy i marketingu porzucił dopiero w połowie lat 90-tych, kiedy zdecydował się na zostanie pełnoetatowym pisarzem.
James Patterson książki sprzedaje w nakładach, które często nawet się nie śnią innym autorom. W ostatnich latach rozeszło się więcej tytułów z jego nazwiskiem na okładce niż tych sygnowanych przez Stephena Kinga, Johna Grishama oraz Dana Browna razem wziętych. Również jeżeli chodzi o ebooki James Patterson jest absolutnym pionierem. Był on pierwszym, który sprzedał ich ponad milion. Dotychczas rozeszło się grubo ponad 300 mln kopii wszystkich jego powieści, a dochód pisarza sięga niemal kilkudziesięciu milionów dolarów rocznie. Jednak za swoje książki James Patterson dostał nie tylko dużo pieniędzy, ale również sporo nagród, w tym, jedną z najważniejszych branżowych wyróżnień Edgar Award.
Pisarz jest także znanym filantropem działającym na rzecz upowszechniania czytelnictwa w Stanach Zjednoczonych. Głęboko wierzy, że, jak sam to ujmuje, nie ma ludzi, którzy nie lubią czytania, są tylko ludzie, którzy jeszcze nie znaleźli właściwych książek. Aby im to ułatwić, pisze więc James Patterson książki potencjalnie właściwe, przeznacza na wspieranie czytelnictwa miliony dolarów oraz osobiście angażuje się w wybrane projekty.
Jak niemal każdy bestsellerowy autor, również James Patterson ma w swoim dorobku wiele powieściowych serii i popularnych bohaterów, jednak żaden z nich nie może się równać z Aleksem Crossem. Pierwszą powieść, której bohaterem był Alex Cross James Patterson wydał w 1993 r. i był to zdecydowanie przełomowy moment w całym jego życiu. Książka okazała się wielkim sukcesem, a zarazem przepustką do wspaniałej pisarskiej kariery. Do tej pory powstało ponad 20 tomów serii, z czego kilka ostatnich nie doczekało się jeszcze polskiego wydania.
Alex Cross, dzięki któremu czytelnicy pokochali Jamesa Pattersona, to czarnoskóry psycholog, policjant waszyngtońskiego wydziału zabójstw, agent FBI, a w końcu, po wielu przejściach, wolny strzelec i konsultant państwowych służb. Jego życie osobiste kryje nie jedną tragedię i nie jeden sekret, a sam Cross jest wielce nietuzinkowym śledczym. W kolejnych częściach jego przygód autor, tego powstającego przecież już ponad ćwierć wieku, stara się iść z duchem czasu i podejmować najbardziej aktualne zagadnienia. Na przykład w tomie 18. pt. Zabić Aleksa Crossa James Patterson akcję buduje wokół problemu terroryzmu.
Na podstawie dwóch pierwszych części cyklu W sieci Pająka i Kolekcjoner powstały filmy, pod tym samym tytułem, z Morganem Freemanem w roli Crossa.
Wiele z pozycji w bibliografii pisarza stanowią tytuły pisane we współpracy z innymi autorami. Nierzadko w ten sposób powstają całe bestsellerowe serie. Do jedną z najsłynniejszych bez wątpienia należy Kobiecy Klub Zbrodni. Akcja zbudowana jest wokół grupy kobiet: policjantki, dziennikarki, lekarki, adwokatki, które wspólnymi siłami rozwiązują kryminalne zagadki. Patterson samodzielnie napisał jedynie pierwszy z 18. tomów. Reszta powstała w kooperacji z Andrew Grossem i Maxine Paetro.
Wspólnie zaś z Marshallem Karpem stworzył James Patterson NYPD Red, pięciotomową serię o specjalnym elitarnym oddziale nowojorskiej policji. Wszystkie części NYPD Red są dostępne w polskim przekładzie, również jako ebooki.
Chętnie i często pisarz współpracował również z Davidem Ellisem, z którym napisał kilka udanych samodzielnych historii. Odznaczają się one ciekawymi pomysłami fabularnymi i różnorodnością gatunkowo-tematyczną. Wydane w 2003 r. przez duet David Ellis – James Patterson Delikwentki są niemal klasycznym thrillerem sądowym, zaś nieco późniejsza Kochanka w sposób niesztampowy pokazuje czytelnikowi wydarzenia i świat przedstawiony z perspektywy głównego bohatera, mężczyzny ogarniętego paranoją i męczonego obsesjami.