Zaczarowany kwiecień ebook

Za­cza­ro­wany kwie­cień Eli­za­beth von Arnim

Co­py­ri­ght © by Wie­dza­24h.pl, 2024

Wszel­kie prawa za­strze­żone. 

Skład epub, mobi i pdf: Gegol

ISBN: 978-83-68324-23-5

http://www.wie­dza­24h.pl/

—————————————-

„Za­cza­ro­wany kwie­cień” Eli­za­beth von Arnim to po­wieść, która prze­nosi czy­tel­nika w sam śro­dek wio­sen­nej magii To­ska­nii, gdzie słońce, kwit­nące kwiaty i błę­kitne niebo stają się tłem dla za­ska­ku­ją­cych prze­mian czte­rech ko­biet. Każda z bo­ha­te­rek przy­bywa do uro­kli­wej willi z wła­snym ba­ga­żem emo­cji i skry­wa­nymi ma­rze­niami, pra­gnąc uciec od mo­no­to­nii życia.

Lot­tie Wil­kins, pełna tę­sk­noty za praw­dziwą ra­do­ścią, marzy o od­mien­nym życiu. Rose Ar­bu­th­not, przy­tło­czona fru­stra­cją, wal­czy z nie­moż­no­ścią speł­nie­nia swo­ich pra­gnień. Mrs. Fi­sher, star­sza dama z prze­szło­ścią, dźwiga cię­żar wspo­mnień o daw­nych cza­sach. Car­men, enig­ma­tyczna i zmy­słowa, wpro­wa­dza do grupy nutę ta­jem­nicy i eks­cen­trycz­no­ści. W tej róż­no­rod­no­ści cha­rak­te­rów kryje się ogromny po­ten­cjał do od­kry­wa­nia sie­bie na­wza­jem i bu­do­wa­nia nie­spo­dzie­wa­nych więzi.

Oto­cze­nie To­skań­skich wzgórz działa jak ma­giczna mik­stura, która z każ­dym dniem zmie­nia spo­sób my­śle­nia bo­ha­te­rek. Wspólne wie­czory przy lam­pio­nach, spa­cery po uro­kli­wych ulicz­kach i bez­tro­skie chwile na ta­ra­sie, wy­peł­nione śmie­chem i roz­mo­wami, stają się ka­ta­li­za­to­rem dla ich we­wnętrz­nego od­ro­dze­nia.

Po­wieść uka­zuje nie tylko piękno przy­rody, ale także głę­boką re­flek­sję na temat ko­bie­cej toż­sa­mo­ści i pra­gnie­nia wol­no­ści. Eli­za­beth von Arnim w mi­strzow­ski spo­sób splata wątki hu­mo­ry­styczne z po­waż­nymi prze­my­śle­niami o mi­ło­ści, przy­jaźni i po­trze­bie ak­cep­ta­cji. Z każdą stroną czy­tel­nik za­nu­rza się w pełen wdzięku świat, w któ­rym zmiana oto­cze­nia pro­wa­dzi do trans­for­ma­cji serca.

„Za­cza­ro­wany kwie­cień” to opo­wieść, która nie tylko za­chwyca opi­sami ma­low­ni­czych kra­jo­bra­zów, ale także in­spi­ruje do re­flek­sji nad wła­snym ży­ciem, pra­gnie­niami i re­la­cjami z in­nymi. Ta pełna cie­pła i opty­mi­zmu po­wieść z pew­no­ścią po­ru­szy serca czy­tel­ni­ków, skła­nia­jąc ich do po­szu­ki­wa­nia piękna w co­dzien­no­ści i otwar­to­ści na nowe moż­li­wo­ści. To li­te­racka po­dróż, która po­zo­staje w pa­mięci na długo po za­koń­cze­niu lek­tury.

Za­cza­ro­wany kwie­cień

Eli­za­beth Von Arnim

Roz­dział 1

Za­częło się w lon­dyń­skim klu­bie dla ko­biet w lu­towe po­po­łu­dnie – nie­wy­god­nym klu­bie i nie­szczę­śli­wym po­po­łu­dniu. Pani Wil­kins, która przy­je­chała z Hamp­stead na za­kupy i zja­dła lunch w swoim klu­bie, wzięła Ti­mesa ze sto­lika w pa­larni. Prze­su­wa­jąc apa­tycz­nym wzro­kiem po ko­lum­nie „Ago­nia”, zo­ba­czyła to ogło­sze­nie:

„Dla tych, któ­rzy cenią wi­sta­rię i słońce. Mały śre­dnio­wieczny wło­ski zamek nad brze­giem Morza Śród­ziem­nego do wy­na­ję­cia w kwiet­niu. Nie­zbędna służba po­zo­staje. Z, Box 1000, The Times.”

Taka była jego kon­cep­cja; jed­nak, po­dob­nie jak w przy­padku wielu in­nych, po­my­sło­dawca nie był tego świa­domy w tym mo­men­cie.

Pani Wil­kins nie zda­wała sobie sprawy, że jej kwie­cień tego roku zo­stał już roz­strzy­gnięty, więc odło­żyła ga­zetę ge­stem, w któ­rym można było do­strzec za­równo iry­ta­cję, jak i re­zy­gna­cję. Na­stęp­nie po­de­szła do okna i po­nuro wpa­try­wała się w ocie­ka­jącą wodą ulicę.

Nie dla niej były śre­dnio­wieczne zamki, nawet te opi­sane jako małe. Nie dla niej kwiet­niowe wy­brzeża Morza Śród­ziem­nego, wi­sta­ria i słońce. Takie roz­ko­sze były za­re­zer­wo­wane tylko dla bo­ga­tych. Ogło­sze­nie skie­ro­wane było do osób, które do­ce­niają te rze­czy, więc w pew­nym sen­sie do­ty­czyło także jej, po­nie­waż ona rów­nież je ce­niła – wię­cej niż kto­kol­wiek wie­dział, wię­cej niż kie­dy­kol­wiek po­wie­działa.

Ale była biedna. Na całym świe­cie miała je­dy­nie dzie­więć­dzie­siąt fun­tów, sta­ran­nie oszczę­dza­nych z roku na rok, od­kła­da­nych funt po fun­cie z przy­działu na su­kienki. Ze­brała tę sumę na na­mowę męża, jako tar­czę i schro­nie­nie na wy­pa­dek desz­czo­wych dni. Jej roczny przy­dział ubrań, przy­znany przez ojca, wy­no­sił 100 fun­tów, więc ubra­nia pani Wil­kins były tym, co jej mąż, na­ma­wia­jąc ją do oszczę­dza­nia, na­zy­wał skrom­nym i przy­stoj­nym. Jej zna­jomi, kiedy w ogóle o niej mó­wili – co zda­rzało się rzadko, po­nie­waż była bar­dzo za­nie­dbana – na­zy­wali ją do­sko­na­łym wi­do­kiem.

Pan Wil­kins, ad­wo­kat, za­chę­cał do oszczęd­no­ści, z wy­jąt­kiem tej czę­ści, która tra­fiała do jego je­dze­nia. Nie na­zy­wał tego oszczęd­no­ścią, lecz złym pro­wa­dze­niem domu. Jed­nak za oszczęd­no­ści, które ni­czym ćma prze­nik­nęły do ubrań pani Wil­kins i je znisz­czyły, miał wiele po­chwał. „Nigdy nie wia­domo,” mówił, „kiedy na­dej­dzie desz­czowy dzień, i mo­żesz być bar­dzo za­do­wo­lona, że masz jajko w gnieź­dzie. Rze­czy­wi­ście, oboje mo­żemy”.

Pa­trząc przez okno klubu na Sha­ftes­bury Ave­nue – był to klub eko­no­miczny, ale do­godny dla Hamp­stead, gdzie miesz­kała, oraz dla Sho­ol­bred's, gdzie ro­biła za­kupy – pani Wil­kins przez chwilę stała, po­sęp­nie przy­glą­da­jąc się Morzu Śród­ziem­nemu w kwiet­niu, wi­sta­rii i god­nym po­zaz­drosz­cze­nia moż­li­wo­ściom bo­ga­tych. Jej wzrok, przy­ziemny i przy­tło­czony, ob­ser­wo­wał na­prawdę okropną sadzę, która pa­dała mia­rowo na spie­szące się pa­ra­sole i chla­piące omni­busy.

Za­sta­na­wiała się, czy to nie jest ten desz­czowy dzień, o któ­rym Mel­lersh – tak na­zy­wał się pan Wil­kins – tak czę­sto jej wspo­mi­nał, za­chę­ca­jąc do oszczęd­no­ści. Może ucieczka z ta­kiego kli­matu do ma­łego śre­dnio­wiecz­nego zamku była tym, co Opatrz­ność od po­czątku za­mie­rzała zro­bić z jej oszczęd­no­ściami? Czę­ścią jej oszczęd­no­ści, oczy­wi­ście; być może cał­kiem nie­wielką czę­ścią. Zamek, jako śre­dnio­wieczny, mógł być rów­nież znisz­czony, a znisz­cze­nia z pew­no­ścią by­łyby tanie. Nie mia­łaby nic prze­ciwko kilku z nich, po­nie­waż nie pła­ciło się za znisz­cze­nia, które już były; wręcz prze­ciw­nie – ob­ni­żały one cenę, którą trzeba było za­pła­cić. Ale co za non­sens...

Od­wró­ciła się od okna z tym samym ge­stem iry­ta­cji i re­zy­gna­cji, z jakim wcze­śniej odło­żyła Ti­mesa, i prze­szła przez pokój w stronę drzwi, za­mie­rza­jąc za­brać mac­kin­to­sza i pa­ra­sol oraz prze­drzeć się do jed­nego z prze­peł­nio­nych omni­bu­sów. Po dro­dze do domu miała za­miar od­wie­dzić Sho­ol­bred's, by kupić tro­chę po­de­szew na ko­la­cję dla Mel­ler­sha – był trudny z ry­bami i lubił tylko po­de­szwy, z wy­jąt­kiem ło­so­sia – kiedy do­strze­gła panią Ar­bu­th­not. To ko­bieta, którą znała z wi­dze­nia, także miesz­ka­jąca w Hamp­stead i na­le­żąca do klubu, sie­dząca przy stole po­środku po­koju, na któ­rym le­żały ga­zety i cza­so­pi­sma, po­chło­nięta pierw­szą stroną The Times.

Pani Wil­kins nigdy wcze­śniej nie roz­ma­wiała z panią Ar­bu­th­not, która na­le­żała do jed­nej z róż­nych grup ko­ściel­nych, ana­li­zu­jąc, kla­sy­fi­ku­jąc i re­je­stru­jąc bied­nych. Tym­cza­sem ona i Mel­lersh, gdy wy­cho­dzili, uczest­ni­czyli w przy­ję­ciach ma­la­rzy im­pre­sjo­ni­stów, któ­rych w Hamp­stead było wielu. Mel­lersh miał sio­strę, która po­ślu­biła jed­nego z nich i osie­dliła się na wrzo­so­wi­skach, przez co pani Wil­kins zo­stała wcią­gnięta w krąg, który był dla niej bar­dzo nie­na­tu­ralny, a na­uczyła się bać ob­ra­zów. Zwy­kle mru­czała: „Cu­downe”, czu­jąc, że to zbyt mało, by za­spo­koić ocze­ki­wa­nia. Ale nikt się tym nie przej­mo­wał; nikt jej nie słu­chał. Pani Wil­kins była osobą, któ­rej nie do­strzega się na przy­ję­ciach. Jej ubra­nia, prze­siąk­nięte oszczęd­no­ścią, spra­wiały, że była prak­tycz­nie nie­wi­doczna; jej twarz nie przy­cią­gała uwagi; jej roz­mowa była nie­chętna i nie­śmiała. A jeśli czy­jeś ubra­nie, twarz i roz­mowa są nie­istotne, po­my­ślała pani Wil­kins, roz­po­zna­jąc swoje ułom­no­ści, to co po­zo­staje na przy­ję­ciach?

Poza tym za­wsze była z Wil­kin­sem, tym czy­sto ogo­lo­nym, przy­stoj­nym męż­czy­zną, który nada­wał przy­ję­ciu wielką at­mos­ferę tylko swoją obec­no­ścią. Wil­kins był bar­dzo sza­no­wany; wie­dziano, że cie­szy się uzna­niem wśród swo­ich star­szych part­ne­rów. Krąg jego sio­stry go po­dzi­wiał. Wy­gła­szał od­po­wied­nio in­te­li­gentne sądy na temat sztuki i ar­ty­stów. Był zwię­zły i roz­ważny; nigdy nie po­wie­dział słowa za dużo, ale też nigdy nie po­wie­dział słowa za mało. Spra­wiał wra­że­nie, jakby za­cho­wy­wał kopie wszyst­kiego, co mówi; był tak nie­za­wodny, że czę­sto zda­rzało się, iż lu­dzie, któ­rzy spo­ty­kali go na tych przy­ję­ciach, czuli się nie­za­do­wo­leni z wła­snych ad­wo­ka­tów i po chwili nie­po­koju uda­wali się do Wil­kinsa.

Oczy­wi­ście pani Wil­kins zo­stała wy­ma­zana. „Po­winna zo­stać w domu” – po­wie­działa jego sio­stra z czymś w ro­dzaju sądu, prze­tra­wio­nego i osta­tecz­nego w swoim spo­so­bie bycia. Jed­nak Wil­kins nie mógł zo­sta­wić żony w domu. Był ad­wo­ka­tem ro­dzin­nym, a wszy­scy tacy mają żony i po­ka­zują je. W ty­go­dniu cho­dził ze swoją żoną na przy­ję­cia, a w nie­dziele do ko­ścioła. Będąc jesz­cze dość mło­dym – miał trzy­dzie­ści dzie­więć lat – i am­bit­nym wobec star­szych pań, któ­rych w swo­jej prak­tyce jesz­cze nie zdo­był wy­star­cza­ją­cej liczby, nie mógł sobie po­zwo­lić na opusz­cze­nie ko­ścioła. To wła­śnie tam pani Wil­kins, choć nigdy sło­wami, za­po­znała się z panią Ar­bu­th­not.

Wi­działa, jak zaj­mo­wała miej­sca w ław­kach dla ubo­gich dzieci. Pani Ar­bu­th­not przy­cho­dziła na czele pro­ce­sji ze Szkółki Nie­dziel­nej, do­kład­nie pięć minut przed chó­rem. Sta­ran­nie usta­wia dzieci na przy­dzie­lo­nych im miej­scach, klęka je w mo­dli­twie wstęp­nej, a gdy przy dźwię­kach or­ga­nów otwie­rają się drzwi za­kry­stii i wy­ła­niają się chór oraz du­cho­wień­stwo z li­ta­niami i przy­ka­za­niami, pod­nosi je na nogi. Miała smutną twarz, ale naj­wy­raź­niej była sku­teczna. To po­łą­cze­nie wpra­wiało panią Wil­kins w zdu­mie­nie, po­nie­waż Mel­lersh po­wta­rzał jej, że jeśli ktoś jest wy­dajny, nie bę­dzie przy­gnę­biony, a jeśli do­brze wy­ko­nuje swoją pracę, au­to­ma­tycz­nie staje się po­godny i ener­giczny.

W pani Ar­bu­th­not nie było nic by­strego ani ener­gicz­nego, choć wiele w jej spo­so­bie bycia z dziećmi ze szkółki nie­dziel­nej było au­to­ma­tyczne. Kiedy jed­nak pani Wil­kins, od­wra­ca­jąc się od okna, do­strze­gła ją w klu­bie, pani Ar­bu­th­not wcale nie była au­to­ma­tyczna; wpa­try­wała się nie­ru­chomo w jedną część pierw­szej strony The Times, trzy­ma­jąc ga­zetę cał­kiem nie­ru­chomo, a jej oczy się nie po­ru­szały. Po pro­stu się ga­piła, a jej twarz, jak zwy­kle, miała wyraz cier­pli­wej i roz­cza­ro­wa­nej Ma­donny.

Po­słuszna im­pul­sowi, któ­remu sama się dzi­wiła, pani Wil­kins, nie­śmiała i nie­chętna, za­miast udać się, jak za­mie­rzała, do szatni, a stam­tąd do Sho­ol­bred's w po­szu­ki­wa­niu ryb dla Mel­ler­sha, za­trzy­mała się przy stole i usia­dła do­kład­nie na­prze­ciwko pani Ar­bu­th­not, z którą nigdy wcze­śniej nie roz­ma­wiała.

To był jeden z tych dłu­gich, wą­skich sto­łów re­fek­ta­rzo­wych, więc znaj­do­wały się dość bli­sko sie­bie.

Jed­nak pani Ar­bu­th­not nie pod­nio­sła wzroku. Nadal wpa­try­wała się oczami, które zda­wały się śnić, tylko w jedno miej­sce The Times.

Pani Wil­kins ob­ser­wo­wała ją przez chwilę, pró­bu­jąc ze­brać się na od­wagę, by się ode­zwać. Chciała za­py­tać ją, czy wi­działa ogło­sze­nie. Nie wie­działa, dla­czego chciała to zro­bić, ale czuła, że to ważne. Jak głu­pio było nie móc z nią po­roz­ma­wiać! Wy­glą­dała tak miło, a jed­no­cze­śnie tak nie­szczę­śli­wie. Dla­czego dwoje nie­szczę­śli­wych ludzi nie mo­głoby od­świe­żyć się na­wza­jem w dro­dze przez ten za­ku­rzony biz­nes życia po­przez małą roz­mowę – praw­dziwą, na­tu­ralną roz­mowę o tym, co czują, czego pra­gną, na co wciąż pró­bują mieć na­dzieję? Nie mogła oprzeć się wra­że­niu, że pani Ar­bu­th­not rów­nież czyta tę samą re­klamę. Jej oczy były zwró­cone wła­śnie na tę część ga­zety. Czy ona też wy­obra­żała sobie, jakby to było – kolor, za­pach, świa­tło, mięk­kie szu­mie­nie morza wśród ma­łych, go­rą­cych skał? Kolor, za­pach, świa­tło, morze; za­miast Sha­ftes­bury Ave­nue, mo­krych omni­bu­sów, działu ryb­nego w Sho­ol­bred's, metra do Hamp­stead, ko­la­cji, ju­trzej­szego dnia tego sa­mego, na­stęp­nego dnia tego sa­mego i za­wsze tego sa­mego...

Nagle pani Wil­kins po­chy­liła się nad sto­łem. „Czy­tasz o śre­dnio­wiecz­nym zamku i wi­sta­rii?” – usły­szała, jak sama pyta.

Oczy­wi­ście pani Ar­bu­th­not była za­sko­czona, ale nie w po­ło­wie tak bar­dzo, jak pani Wil­kins była za­sko­czona tym, że o to za­py­tała.

O ile jej wia­domo, pani Ar­bu­th­not jesz­cze nie spoj­rzała na sie­dzącą na­prze­ciwko nie­chlujną, chudą po­stać o małej, pie­go­wa­tej twa­rzy i du­żych sza­rych oczach, nie­mal zni­ka­ją­cych pod zmo­czo­nym ka­pe­lu­szem. Przez chwilę wpa­try­wała się w nią, nie od­po­wia­da­jąc. Rze­czy­wi­ście czy­tała o śre­dnio­wiecz­nym zamku i wi­sta­rii, a ra­czej czy­tała o tym dzie­sięć minut wcze­śniej i od tego czasu za­tra­ciła się w ma­rze­niach o świe­tle, ko­lo­rze, za­pa­chu, mięk­kim szu­mie morza wśród ma­łych, go­rą­cych skał...

„Dla­czego mnie o to py­tasz?” – od­po­wie­działa po­waż­nym gło­sem, po­nie­waż jej do­świad­cze­nie z ubo­gimi uczy­niło ją po­ważną i cier­pliwą.

Pani Wil­kins za­ru­mie­niła się, wy­glą­da­jąc na prze­stra­szoną i nad­mier­nie nie­śmiałą. „Och, tylko dla­tego, że ja też to wi­dzia­łam i być może my­śla­łam, że w jakiś spo­sób…” ją­kała się.

Wów­czas pani Ar­bu­th­not, przy­zwy­cza­jona do kla­sy­fi­ko­wa­nia ludzi na li­stach i w po­dzia­łach, za­częła za­sta­na­wiać się, pod jaką po­zy­cją można by ją naj­wła­ści­wiej skla­sy­fi­ko­wać, pa­trząc na panią Wil­kins.

„A ja znam cię z wi­dze­nia,” kon­ty­nu­owała pani Wil­kins, która, jak wszy­scy nie­śmiali, gdy tylko za­częła, po­grą­żała się w roz­mo­wie, prze­ra­ża­jąc się coraz bar­dziej brzmie­niem wła­snych słów. „W każdą nie­dzielę wi­duję cię w ko­ściele.”

„W ko­ściele?” – po­wtó­rzyła pani Ar­bu­th­not.

„I to wy­daje się takie cu­downe – ta re­klama o wi­sta­rii – i…”

Pani Wil­kins, która mu­siała mieć co naj­mniej trzy­dzie­ści lat, prze­rwała i wier­ciła się na krze­śle jak nie­zdarna, za­wsty­dzona uczen­nica.

„To wy­daje się takie cu­downe,” mó­wiła dalej, „a to taki nędzny dzień…”.

Usia­dła, pa­trząc na panią Ar­bu­th­not wzro­kiem uwię­zio­nego psa.

„To bie­dac­two,” po­my­ślała pani Ar­bu­th­not, któ­rej życie upły­nęło na po­ma­ga­niu i nie­sie­niu ulgi, „po­trze­buje rady.”

Cier­pli­wie przy­go­to­wała się do jej udzie­le­nia. „Jeśli wi­dzisz mnie w ko­ściele,” po­wie­działa uprzej­mie, „to przy­pusz­czam, że też miesz­kasz w Hamp­stead?”

„O tak,” od­po­wie­działa pani Wil­kins. Po­wtó­rzyła to, a jej głowa na dłu­giej, cien­kiej szyi opa­dła nieco, jakby wspo­mnie­nie Hamp­stead skło­niło ją: „O tak”.

„Gdzie?” za­py­tała pani Ar­bu­th­not, która, gdy po­trzebna była rada, na­tu­ral­nie naj­pierw przy­stą­piła do zbie­ra­nia fak­tów.

Ale pani Wil­kins, kła­dąc de­li­kat­nie dłoń na tej czę­ści The Times, w któ­rej znaj­do­wało się ogło­sze­nie, jakby same wy­dru­ko­wane słowa były cenne, po­wie­działa tylko: „Być może dla­tego wy­daje się to takie cu­downe”.

„Nie, i tak uwa­żam, że to wspa­niałe” – od­parła pani Ar­bu­th­not, za­po­mi­na­jąc o fak­tach i wzdy­cha­jąc.

„Więc to czy­ta­łaś?”

„Tak,” po­wie­działa pani Ar­bu­th­not, a jej oczy znów stały się roz­ma­rzone.

„Czyż nie by­łoby cu­dow­nie?” – mruk­nęła pani Wil­kins.

„Cu­dow­nie,” zgo­dziła się pani Ar­bu­th­not. Jej roz­ja­śniona twarz znów stała się cier­pliwa. „Bar­dzo cu­dow­nie,” do­dała. „Ale nie ma sensu tra­cić czasu na my­śle­nie o ta­kich rze­czach.”

„Ależ jest,” brzmiała szybka, za­ska­ku­jąca od­po­wiedź pani Wil­kins; za­ska­ku­jąca, bo tak bar­dzo nie­po­dobna do reszty jej osoby – po­zba­wiony cha­rak­teru płaszcz, spód­nica, po­mięty ka­pe­lusz, nie­zde­cy­do­wany ko­smyk ster­czą­cych wło­sów. „Samo my­śle­nie o nich jest warte za­chodu – taka od­miana od Hamp­stead – i cza­sami wie­rzę – na­prawdę wie­rzę – że jeśli ktoś wy­star­cza­jąco mocno się za­sta­nowi, to coś osią­gnie.”

Pani Ar­bu­th­not ob­ser­wo­wała ją cier­pli­wie. Do ja­kiej ka­te­go­rii mo­głaby ją za­li­czyć, gdyby mu­siała?

„Być może – po­wie­działa, po­chy­la­jąc się nieco do przodu – zdra­dzisz mi swoje imię. Jeśli mamy być przy­ja­ciółmi” – uśmiech­nęła się swoim po­waż­nym uśmie­chem – „a mam na­dzieję, że nimi je­ste­śmy, le­piej za­cznijmy od po­czątku”.

„O tak, jak miło z two­jej strony. Je­stem pani Wil­kins” – od­po­wie­działa pani Wil­kins. „Nie spo­dzie­wam się” – do­dała, ru­mie­niąc się, gdyż pani Ar­bu­th­not nic nie od­po­wie­działa – „że to coś dla cie­bie zna­czy. Cza­sami wy­daje mi się, że mnie też nic nie mówi. Ale” – ro­zej­rzała się w po­szu­ki­wa­niu po­mocy – „je­stem panią Wil­kins”.

Nie lu­biła swo­jego imie­nia. To było wredne, małe imię, z ja­kimś żar­to­bli­wym za­krę­tem na końcu, jak za­krzy­wie­nie w górę ogona mopsa. Tak już jed­nak było. Nic nie można było z tym zro­bić. Wil­kins była i Wil­kins po­zo­sta­nie, a choć mąż za­chę­cał ją, by przy każ­dej oka­zji po­da­wała się za panią Mel­lersh-Wil­kins, ro­biła to tylko wtedy, gdy był w za­sięgu słu­chu. Uwa­żała, że „Mel­lersh” po­gar­sza „Wil­kins”, pod­kre­śla­jąc ją w spo­sób, w jaki Chat­sworth na słu­pach bramy willi pod­kre­śla willę.

Kiedy po raz pierw­szy za­su­ge­ro­wał, by do­dała „Mel­ler­sha”, sprze­ci­wiła się, a po chwili – Mel­lersh był zbyt ostrożny, by mówić ina­czej niż po prze­rwie, pod­czas któ­rej sta­ran­nie ko­pio­wał w my­ślach swoje nad­cho­dzące spo­strze­że­nia – po­wie­dział, bar­dzo nie­za­do­wo­lony: „Ale ja nie je­stem willą” i spoj­rzał na nią tak, jakby miał na­dzieję, że nie po­ślu­bił głupca.

Oczy­wi­ście nie był willą, za­pew­niła go pani Wil­kins; nigdy nie przy­pusz­czała, że tak jest; nie ma­rzyła o tym… my­ślała tylko…

Im wię­cej wy­ja­śniała, tym go­ręt­sza sta­wała się na­dzieja Mel­ler­sha, znana mu już od dwóch lat, że może przy­pad­kiem nie po­ślu­bił głupca. I mieli długą kłót­nię, jeśli można to na­zwać kłót­nią, która była pro­wa­dzona z god­nym mil­cze­niem z jed­nej strony i szcze­rymi prze­pro­si­nami z dru­giej, o to, czy pani Wil­kins za­mie­rzała za­su­ge­ro­wać, że pan Wil­kins był willą.

„Wie­rzę,” po­my­ślała, kiedy w końcu się skoń­czyło – za­jęło to dłuż­szą chwilę – „że kto­kol­wiek mógłby się kłó­cić o co­kol­wiek, gdy nie opu­ścili ani jed­nego dnia przez całe dwa lata. Oboje po­trze­bu­jemy wa­ka­cji”.

„Mój mąż” – mó­wiła pani Wil­kins do pani Ar­bu­th­not, pró­bu­jąc rzu­cić nieco świa­tła – „jest ad­wo­ka­tem”. Szu­kała cze­goś, co mo­głaby po­wie­dzieć o Mel­ler­shu i zna­la­zła: „Jest bar­dzo przy­stojny”.

„Cóż” – po­wie­działa uprzej­mie pani Ar­bu­th­not – „to musi być dla cie­bie wielka przy­jem­ność”.

„Dla­czego?” – za­py­tała pani Wil­kins.

„Po­nie­waż” – od­po­wie­działa pani Ar­bu­th­not, nieco za­sko­czona, gdyż cią­głe ob­co­wa­nie z ubo­gimi przy­zwy­cza­iło ją do tego, że jej wy­po­wie­dzi były przyj­mo­wane bez py­ta­nia – „po­nie­waż piękno – przy­stoj­ność – jest darem jak każdy inny i jeśli jest wła­ści­wie uży­wane –”.

Za­mil­kła. Wiel­kie, szare oczy pani Wil­kins wpa­try­wały się w nią, a pani Ar­bu­th­not wy­dało się nagle, że być może na­biera ona na­wyku ob­ja­śnia­nia, i to ob­ja­śnia­nia na spo­sób niańki, po­nie­waż ma pu­blicz­ność, która nie może się nie zgo­dzić, która ba­łaby się, gdyby chciała, prze­rwać, która nie wie­działa, że w isto­cie była zdana na jej łaskę.

Ale pani Wil­kins nie słu­chała, bo wła­śnie wtedy, choć wy­da­wało się to ab­sur­dalne, w jej gło­wie po­ja­wił się obraz dwóch po­staci sie­dzą­cych razem pod wielką wi­ste­rią, która roz­cią­gała się na ga­łę­ziach nie­zna­nego jej drzewa, i to była ona i pani Ar­bu­th­not - wi­działa je - wi­działa je. A za nimi, jasne w słońcu, były stare szare mury - śre­dnio­wieczny zamek - wi­działa go - oni tam byli... . .

Wpa­try­wała się więc w panią Ar­bu­th­not i nie sły­szała ani słowa z tego, co mó­wiła. Pani Ar­bu­th­not rów­nież wpa­try­wała się w panią Wil­kins, za­trzy­mana wy­ra­zem jej twa­rzy, która była pod­eks­cy­to­wana tym, co zo­ba­czyła, i była tak świe­tli­sta i drżąca pod nią, jak woda w słońcu, gdy jest wzbu­rzona po­dmu­chem wia­tru. W tej chwili, gdyby była na przy­ję­ciu, pani Wil­kins przy­glą­dano by się z za­in­te­re­so­wa­niem.

Wpa­try­wały się w sie­bie; pani Ar­bu­th­not za­sko­czona, py­ta­jąco, pani Wil­kins wzro­kiem kogoś, kto do­znał ob­ja­wie­nia. Oczy­wi­ście. Tak można było to zro­bić. Ona sama, sama, nie mogła sobie na to po­zwo­lić i nie by­łaby w sta­nie, nawet gdyby mogła sobie na to po­zwo­lić, po­je­chać tam sama; ale ona i pani Ar­bu­th­not razem... .

Po­chy­liła się po dru­giej stro­nie stołu. "Może spró­bu­jemy go zdo­być? - szep­nęła.

Pani Ar­bu­th­not zro­biła jesz­cze szer­sze oczy. "Ro­zu­miesz?" - po­wtó­rzyła.

"Tak - po­wie­działa pani Wil­kins, wciąż jakby oba­wiała się, że ktoś ją pod­słu­cha. "Nie tylko sie­dzieć tutaj i mówić, jak cu­dow­nie, a potem wra­cać do domu do Hamp­stead bez wy­cią­gnię­cia palca - iść do domu jak zwy­kle i zająć się obia­dem i ry­bami, tak jak ro­bi­li­śmy to przez lata i bę­dziemy robić przez lata i lata. W rze­czy­wi­sto­ści - po­wie­działa pani Wil­kins, ru­mie­niąc się aż po ce­bulki wło­sów, po­nie­waż dźwięk tego, co mó­wiła, tego, co się z niej wy­le­wało, prze­ra­ził ją, a mimo to nie mogła prze­stać - nie widzę końca. To nie ma końca. Więc po­winna być prze­rwa, po­winny być prze­rwy - w in­te­re­sie wszyst­kich. To by­łoby na­prawdę bez­in­te­re­sowne, gdy­by­śmy wy­je­chali i przez chwilę byli szczę­śliwi, bo wró­ci­li­by­śmy o wiele milsi. Wi­dzisz, po pew­nym cza­sie każdy po­trze­buje wa­ka­cji".

"Ale jak to zdo­być?" - za­py­tała pani Ar­bu­th­not.

"Weź to", po­wie­działa pani Wil­kins.

"Wziąć?"

"Wy­po­życz. Wy­naj­mij. Mieć."

"Ale - czy masz na myśli mnie i cie­bie?"

"Tak. Mię­dzy nami. Po­dziel się. Wtedy kosz­to­wa­łoby to tylko po­łowę, a ty wy­glą­dasz tak - wy­glą­dasz do­kład­nie tak, jak­byś chciał tego tak samo jak ja - jak­byś chciał od­po­cząć - jakby przy­da­rzyło ci się coś szczę­śli­wego".

"Dla­czego, ale my się nie znamy".

"Ale po­myśl tylko, jak do­brze by nam było, gdy­by­śmy wy­je­chali razem na mie­siąc! Za­osz­czę­dzi­łem na desz­czowy dzień i spo­dzie­wam się, że ty też, i to jest ten desz­czowy dzień - spójrz na to -".

"Jest nie­zrów­no­wa­żona", po­my­ślała pani Ar­bu­th­not, ale po­czuła się dziw­nie po­ru­szona.

"Po­myśl o ucieczce na cały mie­siąc - od wszyst­kiego - do nieba".

"Nie po­winna mówić ta­kich rze­czy", po­my­ślała pani Ar­bu­th­not. "A jed­nak po­czuła się dziw­nie po­ru­szona. Rze­czy­wi­ście, cu­dow­nie by­łoby od­po­cząć, za­trzy­mać się.

Jed­nak przy­zwy­cza­je­nie znów ją uspo­ko­iło, a lata ob­co­wa­nia z bied­nymi spra­wiły, że po­wie­działa z lekką, choć współ­czu­jącą wyż­szo­ścią wy­ja­śnia­ją­cego: "Ale wi­dzisz, niebo nie jest gdzie in­dziej. Jest tu i teraz. Tak nam po­wie­dziano".

Stała się bar­dzo po­ważna, tak jak wtedy, gdy cier­pli­wie pró­bo­wała pomóc i oświe­cić bied­nych. "Niebo jest w nas" - po­wie­działa ła­god­nym, ni­skim gło­sem. "Po­wie­dziano nam to z naj­wyż­szego au­to­ry­tetu. A ty znasz wersy o punk­tach po­krew­nych, prawda?".

"O tak, znam je - prze­rwała pani Wil­kins nie­cier­pli­wie.

"Po­krewne punkty nieba i domu", kon­ty­nu­owała pani Ar­bu­th­not, która była przy­zwy­cza­jona do koń­cze­nia zdań. "Niebo jest w na­szym domu".

"Nie jest", po­wie­działa pani Wil­kins, po­now­nie za­ska­ku­jąco.

Pani Ar­bu­th­not była za­sko­czona. Potem po­wie­działa ła­god­nie: "Ależ jest. Jest tam, jeśli zde­cy­du­jemy, jeśli to zro­bimy".

"Ja wy­bie­ram i ja to robię, a tak nie jest" - po­wie­działa pani Wil­kins.

Wtedy pani Ar­bu­th­not za­mil­kła, bo i ona cza­sami miała wąt­pli­wo­ści co do domów. Sie­działa i pa­trzyła z nie­po­ko­jem na panią Wil­kins, czu­jąc coraz więk­szą po­trzebę skla­sy­fi­ko­wa­nia jej. Gdyby tylko udało jej się skla­sy­fi­ko­wać panią Wil­kins, bez­piecz­nie przy­po­rząd­ko­wać ją do od­po­wied­niej ka­te­go­rii, czu­łaby, że sama od­zy­ska­łaby rów­no­wagę, która zda­wała się bar­dzo dziw­nie chwiać na wszyst­kie strony. Nie miała wa­ka­cji od lat, a ogło­sze­nie, gdy je zo­ba­czyła, spra­wiło, że za­częła ma­rzyć, a pod­eks­cy­to­wa­nie pani Wil­kins było za­raź­liwe i miała wra­że­nie, słu­cha­jąc jej ży­wio­ło­wej, dziw­nej mowy i ob­ser­wu­jąc jej roz­świe­tloną twarz, że zo­stała wy­rwana ze snu.

Naj­wy­raź­niej pani Wil­kins była nie­zrów­no­wa­żona, ale pani Ar­bu­th­not spo­ty­kała już osoby nie­zrów­no­wa­żone - zresztą za­wsze je spo­ty­kała - i nie miały one żad­nego wpływu na jej sta­bil­ność; pod­czas gdy ta spra­wiała, że czuła się dość chwiej­nie, zu­peł­nie tak, jakby ode­rwa­nie się od swo­ich kom­pa­so­wych punk­tów Boga, męża, domu i obo­wiązku - nie czuła się tak, jakby pani Wil­kins za­mie­rzała, by pan Wil­kins rów­nież przy­je­chał - i choć raz była szczę­śliwa, by­łoby za­równo dobre, jak i po­żą­dane. Co oczy­wi­ście nie było prawdą; co z pew­no­ścią nie było prawdą. Ona rów­nież miała swoje gniazdko, stop­niowo in­we­sto­wane w Pocz­to­wej Kasie Oszczęd­no­ści, ale przy­pusz­cze­nie, że kie­dy­kol­wiek za­po­mni o swo­ich obo­wiąz­kach do tego stop­nia, by je wy­cią­gnąć i wydać na sie­bie, było z pew­no­ścią ab­sur­dalne. Z pew­no­ścią nie mo­głaby, nie zro­bi­łaby cze­goś ta­kiego? Z pew­no­ścią nie mo­głaby tak cał­ko­wi­cie za­po­mnieć o swo­jej bie­dzie, nędzy i cho­ro­bie? Bez wąt­pie­nia po­dróż do Włoch by­łaby nie­zwy­kle roz­koszna, ale było wiele roz­kosz­nych rze­czy, które chcia­łoby się zro­bić, a po co dano nam siłę, by pomóc nam ich nie robić?

Dla pani Ar­bu­th­not nie­za­chwiane jak wska­zówki kom­pasu były wiel­kie cztery fakty z życia: Bóg, Mąż, Dom, Obo­wią­zek. Na tych fak­tach za­snęła wiele lat temu, po okre­sie wielu nie­szczęść, a jej głowa spo­czy­wała na nich jak na po­duszce; i bar­dzo bała się obu­dzić z tak pro­stego i nie­po­ko­ją­cego stanu. Dla­tego z za­pa­łem szu­kała na­główka, pod któ­rym mo­głaby umie­ścić panią Wil­kins i w ten spo­sób roz­ja­śnić i uspo­koić swój wła­sny umysł; i sie­dząc tam, pa­trząc na nią nie­spo­koj­nie po jej ostat­niej uwa­dze, i czu­jąc, że staje się coraz bar­dziej nie­zrów­no­wa­żona i za­ra­żona, po­sta­no­wiła pro tem, jak po­wie­dział wi­ka­riusz na spo­tka­niach, umie­ścić ją w na­główku Nerwy. Było cał­kiem moż­liwe, że po­winna od razu tra­fić do ka­te­go­rii Hi­ste­ria, która czę­sto była tylko przed­sion­kiem do obłędu, ale pani Ar­bu­th­not na­uczyła się nie spie­szyć z przy­pi­sy­wa­niem ludzi do osta­tecz­nych ka­te­go­rii, po­nie­waż nie­jed­no­krot­nie z prze­ra­że­niem od­kry­wała, że po­peł­niła błąd, i jak trudno było ją z niego wy­pro­wa­dzić, i jak bar­dzo była zdru­zgo­tana naj­strasz­liw­szymi wy­rzu­tami su­mie­nia.

Tak. Nerwy. Praw­do­po­dob­nie nie miała re­gu­lar­nej pracy dla in­nych, po­my­ślała pani Ar­bu­th­not; żad­nej pracy, która wy­pro­wa­dzi­łaby ją poza nią samą. Naj­wy­raź­niej była ste­ro­wana przez po­dmu­chy, przez im­pulsy. Nerwy pra­wie na pewno na­le­żały do jej ka­te­go­rii, albo wkrótce tak się sta­nie, jeśli nikt jej nie po­może. Bie­dac­two, po­my­ślała pani Ar­bu­th­not, jej wła­sna rów­no­waga wra­cała wraz ze współ­czu­ciem i nie była w sta­nie, z po­wodu stołu, zo­ba­czyć dłu­go­ści nóg pani Wil­kins. Wi­działa tylko jej małą, nie­śmiałą twarz, szczu­płe ra­miona i wyraz dzie­cię­cej tę­sk­noty w oczach za czymś, co na pewno ją uszczę­śliwi. Nie, takie rze­czy nie uszczę­śli­wiały ludzi, takie ulotne rze­czy. Pani Ar­bu­th­not na­uczyła się w swoim dłu­gim życiu z Fre­de­ric­kiem - był jej mężem, po­ślu­biła go w wieku dwu­dzie­stu lat, a teraz miała trzy­dzie­ści trzy - gdzie można zna­leźć praw­dziwe ra­do­ści. Teraz wie­działa, że można je zna­leźć tylko w co­dzien­nym, co­go­dzin­nym życiu dla in­nych; można je zna­leźć tylko - czyż nie raz i nie dwa za­no­siła tam swoje roz­cza­ro­wa­nia i znie­chę­ce­nia, i od­cho­dziła po­cie­szona - u stóp Boga?

Fre­de­rick był typem męża, któ­rego żona wcze­śnie od­dała się w ręce Boga. Od niego do nich był krótki, choć bo­le­sny krok. Z per­spek­tywy czasu wy­da­wał jej się krótki, ale tak na­prawdę trwał cały pierw­szy rok ich mał­żeń­stwa, a każdy cen­ty­metr drogi był walką i każdy cen­ty­metr był spla­miony, jak wtedy czuła, krwią jej serca. Teraz to wszystko się skoń­czyło. Już dawno od­na­la­zła spo­kój. A Fry­de­ryk, z jej na­mięt­nie ko­cha­nego ob­lu­bieńca, z jej uwiel­bia­nego mło­dego męża, stał się dru­gim po Bogu na jej li­ście obo­wiąz­ków i wy­ro­zu­mia­ło­ści. Tam wi­siał, drugi w hie­rar­chii waż­no­ści, bez­kr­wi­sta rzecz wy­krwa­wiona przez jej mo­dli­twy. Przez lata była w sta­nie być szczę­śliwa tylko za­po­mi­na­jąc o szczę­ściu. Chciała tak po­zo­stać. Chciała od­ciąć się od wszyst­kiego, co przy­po­mi­na­łoby jej o pięk­nych rze­czach, co mo­głoby po­now­nie wzbu­dzić w niej tę­sk­notę, pra­gnie­nie....

"Tak bar­dzo chcia­ła­bym zo­stać przy­ja­ciółką - po­wie­działa szcze­rze. "Czy nie mógł­byś mnie od­wie­dzić, albo po­zwo­lić mi cza­sem przyjść do cie­bie? Kiedy tylko po­czu­jesz, że chcesz po­roz­ma­wiać. Dam ci mój adres - szu­kała go w to­rebce - a wtedy na pewno nie za­po­mnisz". Zna­la­zła wi­zy­tówkę i wy­cią­gnęła ją.

Pani Wil­kins zi­gno­ro­wała kartkę.

"To takie za­bawne - po­wie­działa pani Wil­kins, jakby jej nie sły­szała - ale widzę nas obie - cie­bie i mnie - w kwiet­niu tego roku w śre­dnio­wiecz­nym zamku.

Pani Ar­bu­th­not po­now­nie po­czuła nie­po­kój. "Na­prawdę?" - po­wie­działa, sta­ra­jąc się za­cho­wać rów­no­wagę pod wi­zjo­ner­skim spoj­rze­niem błysz­czą­cych sza­rych oczu. "Na­prawdę?"

"Czy nigdy nie wi­dzisz rze­czy w ro­dzaju bły­sku, zanim się wy­da­rzą?" - za­py­tała pani Wil­kins.

"Nigdy" - po­wie­działa pani Ar­bu­th­not.

Pró­bo­wała się uśmiech­nąć; pró­bo­wała uśmiech­nąć się współ­czu­ją­cym, ale mą­drym i to­le­ran­cyj­nym uśmie­chem, z któ­rym była przy­zwy­cza­jona słu­chać z ko­niecz­no­ści stron­ni­czych i nie­kom­plet­nych po­glą­dów bied­nych. Nie udało jej się. Uśmiech za­drżał.

"Oczy­wi­ście - po­wie­działa ci­chym gło­sem, jakby bała się, że wi­kary i Kasa Oszczęd­no­ści pod­słu­chują - to by­łoby naj­pięk­niej­sze - naj­pięk­niej­sze -".

"Nawet gdyby było źle", po­wie­działa pani Wil­kins, "to tylko przez mie­siąc".

"To... - za­częła pani Ar­bu­th­not, dość jasno zda­jąc sobie sprawę z na­gan­no­ści ta­kiego punktu wi­dze­nia, ale pani Wil­kins prze­rwała jej, zanim zdą­żyła do­koń­czyć.

"W każ­dym razie - po­wie­działa pani Wil­kins, prze­ry­wa­jąc jej - je­stem pewna, że źle jest być do­brym zbyt długo, aż czło­wiek staje się nie­szczę­śliwy. Widzę, że byłaś dobra przez wiele lat, bo wy­glą­dasz na taką nie­szczę­śliwą" - pani Ar­bu­th­not otwo­rzyła usta, by za­pro­te­sto­wać - "a ja, odkąd byłam dziew­czynką, ro­bi­łam tylko obo­wiązki, rze­czy dla in­nych ludzi i nie wie­rzę, by kto­kol­wiek mnie ko­chał choć tro­chę le­piej - i tę­sk­nię, och, tę­sk­nię za czymś innym - za czymś innym".

Czy za­mie­rzała się roz­pła­kać? Pani Ar­bu­th­not po­czuła się bar­dzo nie­swojo i współ­czu­jąco. Miała na­dzieję, że nie bę­dzie pła­kać. Nie tam. Nie w tym nie­przy­ja­znym po­koju, z nie­zna­jo­mymi wcho­dzą­cymi i wy­cho­dzą­cymi.

Ale pani Wil­kins, po nie­spo­koj­nym szar­pa­niu chu­s­teczki, która nie chciała wyjść z kie­szeni, w końcu udało się tylko po­zor­nie wy­dmu­chać nią nos, a na­stęp­nie, mru­ga­jąc szybko oczami raz lub dwa razy, spoj­rzała na panią Ar­bu­th­not z drżącą at­mos­ferą na wpół po­kor­nych, na wpół prze­stra­szo­nych prze­pro­sin i uśmiech­nęła się.

"Uwie­rzysz - szep­nęła, sta­ra­jąc się uspo­koić usta, naj­wy­raź­niej strasz­nie za­wsty­dzona - że nigdy wcze­śniej z nikim nie roz­ma­wia­łam w ten spo­sób? Nie mogę my­śleć, po pro­stu nie wiem, co we mnie wstą­piło.

"To re­klama" - po­wie­działa pani Ar­bu­th­not, ki­wa­jąc głową z po­wagą.

"Tak - po­wie­działa pani Wil­kins, ocie­ra­jąc ukrad­kiem oczy - a my obie je­ste­śmy takie... - znów lekko wy­dmu­chała nos - nie­szczę­śliwe.

Roz­dział 2

Oczy­wi­ście pani Ar­bu­th­not nie była nie­szczę­śliwa - jak mo­głaby być, za­da­wała sobie py­ta­nie, skoro Bóg się o nią trosz­czył? - ale po­zwo­liła, by to na razie prze­szło bez echa, po­nie­waż była prze­ko­nana, że oto ko­lejna istota pil­nie po­trze­buje jej po­mocy; tym razem nie tylko butów, koców i lep­szych wa­run­ków sa­ni­tar­nych, ale bar­dziej de­li­kat­nej po­mocy w zro­zu­mie­niu, zna­le­zie­niu wła­ści­wych słów.

Wła­ściwe słowa, jak wkrótce od­kryła, po wy­pró­bo­wa­niu róż­nych na temat życia dla in­nych, mo­dli­twy i po­koju, który można zna­leźć, od­da­jąc się bez za­strze­żeń w ręce Boga - na wszyst­kie te słowa pani Wil­kins miała inne słowa, nie­spójne, a jed­nak, przy­naj­mniej na razie, do­póki ktoś nie miał wię­cej czasu, trudne do od­po­wie­dze­nia - wła­ściwe słowa były su­ge­stią, że nie za­szko­dzi od­po­wie­dzieć na ogło­sze­nie. Nie­zo­bo­wią­zu­jące. Zwy­kłe za­py­ta­nie. To, co za­nie­po­ko­iło panią Ar­bu­th­not w tej su­ge­stii, to fakt, że nie uczy­niła tego wy­łącz­nie po to, by po­cie­szyć panią Wil­kins; uczy­niła to z po­wodu wła­snej dziw­nej tę­sk­noty za śre­dnio­wiecz­nym zam­kiem.

To było bar­dzo nie­po­ko­jące. Była tam, przy­zwy­cza­jona do kie­ro­wa­nia, prze­wo­dze­nia, do­ra­dza­nia, wspie­ra­nia - z wy­jąt­kiem Fre­de­ricka; już dawno na­uczyła się zo­sta­wiać Fre­de­ricka Bogu - sama będąc pro­wa­dzoną, będąc pod wpły­wem i zrzu­cana z nóg przez zwy­kłe ogło­sze­nie, przez nie­spój­nego nie­zna­jo­mego. To było na­prawdę nie­po­ko­jące. Nie po­tra­fiła zro­zu­mieć swo­jej na­głej tę­sk­noty za tym, co w końcu było sa­mo­za­do­wo­le­niem, pod­czas gdy przez lata takie pra­gnie­nie nie za­go­ściło w jej sercu.

"Nie ma nic złego w zwy­kłym py­ta­niu", po­wie­działa ni­skim gło­sem, jakby wi­kary, Kasa Oszczęd­no­ści i wszy­scy jej ocze­ku­jący i za­leżni biedni słu­chali i po­tę­piali.

"To nie jest tak, jakby to nas do cze­go­kol­wiek zo­bo­wią­zy­wało - po­wie­działa pani Wil­kins, rów­nież ni­skim gło­sem, ale jej głos drżał.

Wstały jed­no­cze­śnie - pani Ar­bu­th­not po­czuła się za­sko­czona, że pani Wil­kins jest tak wy­soka - i po­de­szły do sto­lika do pi­sa­nia, a pani Ar­bu­th­not na­pi­sała do Z, Box 1000, The Times, pro­sząc o szcze­góły. Pro­siła o wszyst­kie szcze­góły, ale je­dy­nym, któ­rego na­prawdę chcieli, był ten do­ty­czący czyn­szu. Oboje uwa­żali, że to pani Ar­bu­th­not po­winna na­pi­sać list i zająć się spra­wami biz­ne­so­wymi. Nie tylko była przy­zwy­cza­jona do or­ga­ni­zo­wa­nia i bycia prak­tyczną, ale była też star­sza i z pew­no­ścią spo­koj­niej­sza; sama też nie miała wąt­pli­wo­ści, że jest mą­drzej­sza. Pani Wil­kins rów­nież nie miała co do tego wąt­pli­wo­ści; sam spo­sób, w jaki pani Ar­bu­th­not prze­dzie­lała włosy, su­ge­ro­wał wielki spo­kój, który mógł wy­ni­kać tylko z mą­dro­ści.

Ale choć była mą­drzej­sza, star­sza i spo­koj­niej­sza, nowa przy­ja­ciółka pani Ar­bu­th­not wy­da­wała jej się tym, co ją na­pę­dzało. Nie­spójna, a mimo to im­pul­sywna. Wy­glą­dało na to, że oprócz tego, że po­trze­bo­wała po­mocy, miała de­ner­wu­jący cha­rak­ter. Miała cie­kawą za­raź­li­wość. Do­pro­wa­dzała do szału. A spo­sób, w jaki jej chwiejny umysł wy­su­wał wnio­ski - oczy­wi­ście błędne; na przy­kład taki, że ona, pani Ar­bu­th­not, jest nie­szczę­śliwa - spo­sób, w jaki wy­su­wała wnio­ski, był nie­po­ko­jący.

Nie­za­leż­nie jed­nak od tego, jaka była i jaka była jej chwiej­ność, pani Ar­bu­th­not po­dzie­lała jej pod­eks­cy­to­wa­nie i tę­sk­notę; a kiedy list zo­stał wrzu­cony do skrzynki na listy w holu i w rze­czy­wi­sto­ści nie można go było od­zy­skać, za­równo ona, jak i pani Wil­kins po­czuły to samo po­czu­cie winy.

"To tylko po­ka­zuje", po­wie­działa szep­tem pani Wil­kins, gdy od­wró­ciły się od skrzynki na listy, "jak nie­ska­zi­tel­nie dobre by­ły­śmy przez całe życie. Za pierw­szym razem, gdy ro­bimy coś, o czym nasi mę­żo­wie nie wie­dzą, czu­jemy się winne".

"Oba­wiam się, że nie mogę po­wie­dzieć, że byłam nie­ska­zi­tel­nie dobra - za­pro­te­sto­wała ła­god­nie pani Ar­bu­th­not, nieco za­kło­po­tana tym nowym przy­kła­dem sku­tecz­nego wy­cią­ga­nia po­chop­nych wnio­sków, po­nie­waż nie wspo­mniała ani sło­wem o swoim po­czu­ciu winy.

"Och, ale je­stem pe­wien, że tak - widzę, że je­steś dobry i dla­tego nie je­steś szczę­śliwy".

"Nie po­winna mówić ta­kich rze­czy" - po­my­ślała pani Ar­bu­th­not. "Muszę spró­bo­wać jej w tym pomóc".

Na głos po­wie­działa po­waż­nie: - Nie wiem, dla­czego upie­rasz się, że nie je­stem szczę­śliwa. Kiedy po­znasz mnie le­piej, prze­ko­nasz się, że je­stem. I je­stem pewna, że nie cho­dzi ci o to, że do­broć, jeśli można ją osią­gnąć, czyni czło­wieka nie­szczę­śli­wym".

"Tak, mam", po­wie­działa pani Wil­kins. "Nasz ro­dzaj do­broci ma. Osią­gnę­li­śmy ją i je­ste­śmy nie­szczę­śliwi. Ist­nieją nie­szczę­śliwe ro­dzaje do­broci i szczę­śliwe ro­dzaje - na przy­kład ro­dzaj, który bę­dziemy mieli w śre­dnio­wiecz­nym zamku, jest szczę­śli­wym ro­dza­jem".

"To zna­czy, za­kła­da­jąc, że tam pój­dziemy - po­wie­działa pani Ar­bu­th­not po­wścią­gli­wie. Czuła, że pani Wil­kins po­trze­buje wspar­cia. "W końcu na­pi­sa­li­śmy tylko po to, by za­py­tać. Każdy może to zro­bić. Myślę, że jest cał­kiem praw­do­po­dobne, że wa­runki okażą się nie­moż­liwe do speł­nie­nia, a nawet gdyby tak nie było, praw­do­po­dob­nie do jutra nie bę­dziemy chcieli tam je­chać".

"Widzę nas tam", brzmiała od­po­wiedź pani Wil­kins.

Wszystko to wy­pro­wa­dzało ją z rów­no­wagi. Pani Ar­bu­th­not, prze­dzie­ra­jąc się przez ocie­ka­jące wodą ulice w dro­dze na spo­tka­nie, na któ­rym miała prze­ma­wiać, była w nie­zwy­kle nie­spo­koj­nym sta­nie umy­słu. Miała na­dzieję, że oka­zała się bar­dzo spo­kojna wobec pani Wil­kins, bar­dzo prak­tyczna i trzeźwa, ukry­wa­jąc wła­sne pod­eks­cy­to­wa­nie. Ale tak na­prawdę była nie­zwy­kle po­ru­szona, czuła się szczę­śliwa, czuła się winna, czuła strach i miała wszyst­kie uczu­cia, choć tego nie wie­działa, ko­biety, która wró­ciła z po­ta­jem­nego spo­tka­nia z ko­chan­kiem. Rze­czy­wi­ście, tak wła­śnie wy­glą­dała, gdy przy­była spóź­niona na swój peron; ona, z otwar­tymi brwiami, wy­glą­dała nie­mal ukrad­kiem, gdy jej wzrok padł na wpa­tru­jące się drew­niane twa­rze cze­ka­jące, by usły­szeć, jak pró­buje prze­ko­nać ich, by przy­czy­nili się do zła­go­dze­nia pil­nych po­trzeb bied­nych Hamp­stead, z któ­rych każdy był prze­ko­nany, że sami po­trze­bują dat­ków. Wy­glą­dała, jakby ukry­wała coś nie­god­nego uwagi, ale za­chwy­ca­ją­cego. Z pew­no­ścią nie było tam jej zwy­cza­jo­wej szcze­ro­ści, a jej miej­sce zajął ro­dzaj stłu­mio­nego i prze­ra­żo­nego za­do­wo­le­nia, które do­pro­wa­dzi­łoby bar­dziej świa­towo my­ślącą pu­blicz­ność do na­tych­mia­sto­wego prze­ko­na­nia o nie­daw­nym i praw­do­po­dob­nie na­mięt­nym upra­wia­niu mi­ło­ści.

Piękno, piękno, piękno... te słowa dźwię­czały jej w uszach, gdy stała na pe­ro­nie i mó­wiła o smut­nych rze­czach do nie­licz­nych uczest­ni­ków spo­tka­nia. Nigdy nie była we Wło­szech. Czy na­prawdę na to miała wydać swoje oszczęd­no­ści? Cho­ciaż nie mogła po­chwa­lić spo­sobu, w jaki pani Wil­kins wpro­wa­dzała ideę pre­de­sty­na­cji do jej naj­bliż­szej przy­szło­ści, tak jakby nie miała wy­boru, tak jakby walka, a nawet re­flek­sja były bez­u­ży­teczne, to jed­nak miało to na nią wpływ. Oczy pani Wil­kins były oczami ja­sno­wi­dza. Pani Ar­bu­th­not wie­działa, że nie­któ­rzy lu­dzie tacy są; a jeśli pani Wil­kins rze­czy­wi­ście wi­działa ją w śre­dnio­wiecz­nym zamku, wy­da­wało się praw­do­po­dobne, że walka by­łaby stratą czasu. Mimo to, wydać swoje gniazdo - jajo na sa­mo­za­do­wo­le­nie - Po­cho­dze­nie tego jaja było ze­psute, ale przy­naj­mniej przy­pusz­czała, że jego ko­niec bę­dzie godny po­chwały. Czy miała od­wró­cić jego uwagę od za­mie­rzo­nego celu, który sam w sobie wy­da­wał się uspra­wie­dli­wiać jego za­trzy­ma­nie, i wydać je na spra­wia­nie sobie przy­jem­no­ści?

Pani Ar­bu­th­not mó­wiła dalej i dalej, tak bar­dzo wy­ćwi­czona w tego ro­dzaju mowie, że mo­głaby po­wie­dzieć to wszystko przez sen, a pod ko­niec spo­tka­nia, jej oczy ośle­pione ta­jem­ni­czymi wi­zjami, ledwo za­uwa­żyła, że nikt nie był w ja­ki­kol­wiek spo­sób po­ru­szony, a zwłasz­cza w kwe­stii dat­ków.

Ale wi­kary to za­uwa­żył. Wi­kary był roz­cza­ro­wany. Zwy­kle jego dobra przy­ja­ciółka i zwo­len­niczka, pani Ar­bu­th­not, ra­dziła sobie le­piej. A co było jesz­cze bar­dziej nie­zwy­kłe, zda­wała się, jak za­uwa­żył, nawet tym nie przej­mo­wać.

"Nie mogę sobie wy­obra­zić", po­wie­dział do niej, gdy się roz­stali, mó­wiąc z iry­ta­cją, po­nie­waż był zi­ry­to­wany za­równo pu­blicz­no­ścią, jak i nią, "do czego do­cho­dzą ci lu­dzie. Wy­daje się, że nic ich nie po­ru­sza".

"Może po­trze­bują wa­ka­cji", za­su­ge­ro­wała pani Ar­bu­th­not; nie­za­do­wa­la­jąca, dziwna od­po­wiedź, po­my­ślał wi­kary.

"W lutym?" za­wo­łał za nią sar­ka­stycz­nie.

"Nie, nie do kwiet­nia - po­wie­działa pani Ar­bu­th­not przez ramię.

"Bar­dzo dziwne", po­my­ślał wi­kary. "Rze­czy­wi­ście bar­dzo dziwne". Wró­cił do domu i być może nie był do końca po chrze­ści­jań­sku na­sta­wiony do swo­jej żony.

Tej nocy pod­czas mo­dli­twy pani Ar­bu­th­not pro­siła o prze­wod­nic­two. Czuła, że po­winna po­pro­sić wprost, aby śre­dnio­wieczny zamek zo­stał już prze­jęty przez kogoś in­nego i w ten spo­sób cała sprawa zo­stała za­ła­twiona, ale od­waga ją za­wio­dła. A gdyby jej mo­dli­twa zo­stała wy­słu­chana? Nie, nie mogła o to pro­sić, nie mogła ry­zy­ko­wać. W końcu - nie­mal wska­zała to Bogu - gdyby wy­dała swoje obecne gniazdko na wa­ka­cje, mo­głaby dość szybko zgro­ma­dzić ko­lejne. Fre­de­rick na­ci­skał na nią; a to ozna­cza­łoby tylko, że pod­czas gdy ona zwi­jała dru­gie jajko, przez jakiś czas jej datki na pa­ra­fialne or­ga­ni­za­cje cha­ry­ta­tywne by­łyby mniej­sze. A potem mo­głoby to być na­stępne jajko, któ­rego pier­wotne ze­psu­cie zo­sta­łoby oczysz­czone przez za­sto­so­wa­nie, do któ­rego zo­stało osta­tecz­nie wy­ko­rzy­stane.

Pani Ar­bu­th­not, która nie miała wła­snych pie­nię­dzy, była zmu­szona żyć z do­cho­dów z dzia­łal­no­ści Fry­de­ryka, a jej gniazdo było owo­cem, po­śmiert­nie doj­rza­łym, daw­nego grze­chu. Spo­sób, w jaki Fry­de­ryk za­ra­biał na życie, był jed­nym ze sta­łych utra­pień jej życia. Pisał nie­zwy­kle po­pu­larne pa­mięt­niki, re­gu­lar­nie, każ­dego roku, o ko­chan­kach kró­lów. W hi­sto­rii było wielu kró­lów, któ­rzy mieli ko­chanki, i jesz­cze wię­cej ko­cha­nek, które miały kró­lów; tak więc był w sta­nie opu­bli­ko­wać książkę wspo­mnień w każ­dym roku swo­jego mał­żeń­skiego życia, a mimo to ist­niały wiel­kie stosy tych pań cze­ka­ją­cych na roz­pra­wie­nie się z nimi. Pani Ar­bu­th­not była bez­radna. Czy jej się to po­do­bało, czy nie, mu­siała żyć z do­cho­dów. Pew­nego razu, po suk­ce­sie pa­mięt­nika Du Bar­riego, po­da­ro­wał jej okropną sofę z na­brzmia­łymi po­dusz­kami i mięk­kim, chłon­nym obi­ciem, i wy­da­wało jej się rze­czą ża­ło­sną, że w jej domu ma się ob­no­sić to po­nowne wcie­le­nie sta­rego, mar­twego fran­cu­skiego grzesz­nika.

Po pro­stu dobra, prze­ko­nana, że mo­ral­ność jest pod­stawą szczę­ścia, fakt, że ona i Fry­de­ryk po­winni czer­pać po­ży­wie­nie z winy, jak­kol­wiek oczysz­czo­nej przez upływ wie­ków, był jed­nym z se­kret­nych po­wo­dów jej smutku. Im bar­dziej pa­mię­tliwa dama za­po­mi­nała o sobie, tym wię­cej czy­tano jego książkę o niej i tym swo­bod­niej trak­to­wał swoją żonę; a wszystko, co jej dał, zo­stało wy­dane, po nie­wiel­kim do­da­niu do jej gniazda - miała bo­wiem na­dzieję i wie­rzyła, że pew­nego dnia lu­dzie prze­staną chcieć czy­tać o nie­go­dzi­wo­ści, a wtedy Fry­de­ryk bę­dzie po­trze­bo­wał wspar­cia - na pomoc bied­nym. Pa­ra­fia roz­kwi­tała dzięki, by wziąć garść na chy­bił tra­fił, złemu za­cho­wa­niu dam Du Barri, Mon­te­span, Pom­pa­dour, Ninon de l'Enc­los, a nawet uczo­nej Ma­in­te­non. Ubo­dzy byli fil­trem, przez który prze­cho­dziły pie­nią­dze, by, jak miała na­dzieję pani Ar­bu­th­not, wy­pły­nąć oczysz­czone. Nie mogła zro­bić nic wię­cej. W mi­nio­nych dniach pró­bo­wała prze­my­śleć sy­tu­ację, od­kryć wła­ściwy kie­ru­nek, ale uznała ją, po­dob­nie jak Fry­de­ryka, za zbyt trudną i po­zo­sta­wiła ją, po­dob­nie jak Fry­de­ryka, Bogu. Nic z tych pie­nię­dzy nie zo­stało wy­dane na jej dom lub strój; po­zo­stały one, z wy­jąt­kiem wiel­kiej mięk­kiej sofy, su­rowe. To biedni na tym sko­rzy­stali. Ich buty były cięż­kie od grze­chów. Ale jakie to było trudne. Pani Ar­bu­th­not, szu­ka­jąc wska­zó­wek, mo­dliła się o to do wy­czer­pa­nia. Być może po­winna od­mó­wić do­tknię­cia pie­nię­dzy, uni­kać ich tak, jak uni­ka­łaby grze­chów, które były ich źró­dłem? Ale co wtedy z bu­tami pa­ra­fial­nymi? Za­py­tała wi­ka­riu­sza, co o tym sądzi, i po wielu de­li­kat­nych sło­wach, wy­mi­ja­ją­cych i ostroż­nych, w końcu oka­zało się, że jest za bu­tami.

Przy­naj­mniej prze­ko­nała Fry­de­ryka, kiedy po raz pierw­szy roz­po­czął swoją strasz­liwą, udaną ka­rierę - roz­po­czął ją do­piero po ich ślu­bie; kiedy go po­ślu­biła, był nie­na­gan­nym urzęd­ni­kiem zwią­za­nym z bi­blio­teką Mu­zeum Bry­tyj­skiego - aby opu­bli­ko­wał wspo­mnie­nia pod innym na­zwi­skiem, aby nie zo­stała pu­blicz­nie na­pięt­no­wana. Hamp­stead czy­tało książki z ra­do­ścią i nie miało po­ję­cia, że ich autor żył po­śród nich. Fre­de­rick był pra­wie nie­znany w Hamp­stead, nawet z wi­dze­nia. Nigdy nie cho­dził na żadne spo­tka­nia. Co­kol­wiek robił w ra­mach re­kre­acji, robił to w Lon­dy­nie, ale nigdy nie mówił o tym, co robił ani z kim się spo­ty­kał; mógł być cał­ko­wi­cie po­zba­wiony przy­ja­ciół, gdyby kie­dy­kol­wiek wspo­mniał żonie o przy­ja­cio­łach. Tylko wi­kary wie­dział, skąd po­cho­dzą pie­nią­dze dla pa­ra­fii, a on uwa­żał to, jak po­wie­dział pani Ar­bu­th­not, za sprawę ho­noru, by o tym nie wspo­mi­nać.

I przy­naj­mniej jej mały domek nie był na­wie­dzany przez roz­wią­złe damy, po­nie­waż Fre­de­rick wy­ko­ny­wał swoją pracę z dala od domu. Miał dwa po­koje w po­bliżu Mu­zeum Bry­tyj­skiego, które było miej­scem jego eks­hu­ma­cji, i tam cho­dził każ­dego ranka, a wra­cał długo po tym, jak jego żona spała. Cza­sami nie wra­cał wcale. Cza­sami nie wi­działa go przez kilka dni. Potem po­ja­wiał się nagle przy śnia­da­niu, po tym jak po­przed­niego wie­czoru wszedł do domu ze swoim klu­czem, bar­dzo jo­wialny i do­bro­duszny, z wol­nymi rę­kami i za­do­wo­lony, jeśli po­zwo­liła mu coś jej dać - do­brze od­ży­wiony męż­czy­zna, za­do­wo­lony ze świata; we­soły, peł­no­krwi­sty, za­do­wo­lony męż­czy­zna. Za­wsze była ła­godna i dbała o to, by jego kawa była taka, jaką lubił.

Wy­da­wał się bar­dzo szczę­śliwy. Czę­sto my­ślała, że życie, bez względu na to, ile się w nim dzieje, jest ta­jem­nicą. Za­wsze byli jacyś lu­dzie, któ­rych nie spo­sób było umiej­sco­wić. Fre­de­rick był jed­nym z nich. Nie wy­da­wał się w naj­mniej­szym stop­niu przy­po­mi­nać ory­gi­nal­nego Fre­de­ricka. Wy­da­wało się, że nie po­trze­buje żad­nej z rze­czy, o któ­rych mówił, że są tak ważne i piękne - mi­ło­ści, domu, peł­nej ko­mu­nii myśli, cał­ko­wi­tego za­nu­rze­nia się w za­in­te­re­so­wa­niach dru­giej osoby. Po tych wcze­snych bo­le­snych pró­bach utrzy­ma­nia go w punk­cie, z któ­rego tak wspa­niale za­częli, pró­bach, w któ­rych ona sama zo­stała okrop­nie zra­niona, a Fry­de­ryk, któ­rego rze­komo po­ślu­biła, zo­stał zma­sa­kro­wany nie do po­zna­nia, w końcu za­wie­siła go przy swoim łóżku jako główny przed­miot swo­ich mo­dlitw i po­zo­sta­wiła go, z wy­jąt­kiem tych, cał­ko­wi­cie Bogu. Ko­chała Fry­de­ryka zbyt głę­boko, by móc teraz robić co­kol­wiek poza mo­dli­twą za niego. Nie miał po­ję­cia, że nigdy nie wy­cho­dził z domu bez jej bło­go­sła­wień­stwa, które uno­siło się wokół jego nie­gdyś dro­giej głowy ni­czym echo skoń­czo­nej mi­ło­ści. Nie śmiała my­śleć o nim takim, jakim był kie­dyś, jakim wy­da­wał się jej być w tych cu­dow­nych pierw­szych dniach ich mi­ło­ści, ich mał­żeń­stwa. Jej dziecko umarło; nie miała nic, ni­kogo, na kim mo­głaby się oprzeć. Biedni stali się jej dziećmi, a Bóg obiek­tem jej mi­ło­ści. Cza­sami za­da­wała sobie py­ta­nie, co może być szczę­śliw­sze od ta­kiego życia, ale jej twarz, a zwłasz­cza oczy, nadal były smutne.

"Może kiedy bę­dziemy sta­rzy... może kiedy oboje bę­dziemy cał­kiem sta­rzy..." po­my­ślała z tę­sk­notą.

Roz­dział 3

Wła­ści­cie­lem śre­dnio­wiecz­nego zamku był An­glik, pan Briggs, który w tym cza­sie prze­by­wał w Lon­dy­nie i na­pi­sał, że po­siada on łóżka wy­star­cza­jące dla ośmiu osób, nie li­cząc służby, trzy sa­lony, mury obronne, lochy i oświe­tle­nie elek­tryczne. Czynsz wy­no­sił 60 fun­tów za mie­siąc, płace służby były do­dat­kowe, a on chciał re­fe­ren­cji - chciał za­pew­nie­nia, że druga po­łowa czyn­szu zo­sta­nie za­pła­cona, a pierw­sza po­łowa zo­stała za­pła­cona z góry, i chciał za­pew­nie­nia o sza­cunku od ad­wo­kata, le­ka­rza lub du­chow­nego. W swoim li­ście był bar­dzo uprzejmy, wy­ja­śnia­jąc, że jego pra­gnie­nie re­fe­ren­cji było czymś zwy­czaj­nym i po­winno być trak­to­wane jako zwy­kła for­mal­ność.

Pani Ar­bu­th­not i pani Wil­kins nie my­ślały o re­fe­ren­cjach i nie śniły, że czynsz może być tak wy­soki. W ich gło­wach krą­żyły kwoty rzędu trzech gwi­nei ty­go­dniowo; albo i mniej, bio­rąc pod uwagę, że lokal był mały i stary.

Sześć­dzie­siąt fun­tów za jeden mie­siąc.

To ich oszo­ło­miło.

Przed oczami pani Ar­bu­th­not po­ja­wiły się buty: nie­koń­czące się wi­doki, wszyst­kie so­lidne buty, które można było kupić za sześć­dzie­siąt fun­tów; a oprócz czyn­szu by­łyby jesz­cze pen­sje służby, je­dze­nie i po­dróże ko­leją do domu i z po­wro­tem. Jeśli cho­dzi o re­fe­ren­cje, to rze­czy­wi­ście wy­da­wały się one prze­szkodą; wy­da­wało się nie­moż­liwe po­da­nie ja­kich­kol­wiek bez upu­blicz­nie­nia ich planu bar­dziej, niż za­mie­rzali.

Oboje - nawet pani Ar­bu­th­not, choć raz od­cią­gnięta od do­sko­na­łej szcze­ro­ści przez uświa­do­mie­nie sobie, jak wiele kło­po­tów i kry­tyki przy­nio­słoby nie­do­sko­nałe wy­ja­śnie­nie - oboje po­my­śleli, że do­brym pla­nem bę­dzie wy­ja­wie­nie, każde swo­jemu krę­gowi, a ich kręgi były na szczę­ście różne, że każde z nich za­mie­rza zo­stać z przy­ja­cie­lem, który ma dom we Wło­szech. By­łaby to prawda - pani Wil­kins za­pew­niała, że by­łaby to cał­ko­wita prawda, ale pani Ar­bu­th­not uwa­żała, że nie do końca - i był to je­dyny spo­sób, zda­niem pani Wil­kins, by utrzy­mać Mel­lersh choćby w przy­bli­że­niu w spo­koju. Wy­da­nie ja­kich­kol­wiek pie­nię­dzy na sam wy­jazd do Włoch wy­wo­ła­łoby jego obu­rze­nie; co by po­wie­dział, gdyby do­wie­dział się, że na wła­sny ra­chu­nek wy­na­jęła część śre­dnio­wiecz­nego zamku, pani Wil­kins wo­lała nie my­śleć. Po­wie­dze­nie tego wszyst­kiego za­ję­łoby mu wiele dni, i to mimo że były to jej wła­sne pie­nią­dze, z któ­rych ani grosz nigdy nie na­le­żał do niego.

"Ale spo­dzie­wam się - po­wie­działa - że twój mąż jest taki sam. Spo­dzie­wam się, że na dłuż­szą metę wszy­scy mę­żo­wie są tacy sami".

Pani Ar­bu­th­not nic nie od­po­wie­działa, po­nie­waż powód, dla któ­rego nie chciała, by Fre­de­rick się do­wie­dział, był do­kład­nie od­wrotny - Fre­de­rick byłby bar­dzo za­do­wo­lony, gdyby po­je­chała, nie miałby nic prze­ciwko temu; w rze­czy­wi­sto­ści po­wi­tałby taki prze­jaw po­bła­ża­nia sobie i świa­to­wo­ści z roz­ba­wie­niem, które mo­głoby zra­nić, i za­chę­ciłby ją, by do­brze się ba­wiła i nie spie­szyła się do domu z miaż­dżą­cym dy­stan­sem. O wiele le­piej, po­my­ślała, być po­mi­niętą przez Mel­ler­sha, niż przy­spie­szoną przez Fre­de­ricka. Tę­sk­nota, bycie po­trzebną, nie­za­leż­nie od mo­ty­wów, było, jak są­dziła, lep­sze niż cał­ko­wita sa­mot­ność, gdy nie jest się tę­sk­nią­cym ani po­trzeb­nym.

Dla­tego nic nie po­wie­działa i po­zwo­liła pani Wil­kins wy­cią­gać wnio­ski bez kon­troli. Ale przez cały dzień oboje czuli, że je­dyną rze­czą do zro­bie­nia jest wy­rze­cze­nie się śre­dnio­wiecz­nego zamku; i wła­śnie do­cho­dząc do tej gorz­kiej de­cy­zji, na­prawdę zdali sobie sprawę, jak bar­dzo za nią tę­sk­nili.

Wtedy pani Ar­bu­th­not, któ­rej umysł był wy­szko­lony w znaj­do­wa­niu spo­so­bów na wyj­ście z trud­no­ści, zna­la­zła spo­sób na wyj­ście z trud­no­ści re­fe­ren­cyj­nej; a jed­no­cze­śnie pani Wil­kins miała wizję, która ujaw­niła jej, jak ob­ni­żyć czynsz.

Plan pani Ar­bu­th­not był pro­sty i cał­ko­wi­cie udany. Oso­bi­ście za­nio­sła wła­ści­cie­lowi całą kwotę czyn­szu, wyj­mu­jąc ją ze swo­jego Sa­vings Bank - znów wy­glą­dała na skrytą i prze­pra­sza­jącą, jakby urzęd­nik mu­siał wie­dzieć, że pie­nią­dze są po­trzebne na wła­sne po­trzeby - i uda­jąc się z sze­ścioma dzie­się­cio­fun­to­wymi bank­no­tami w to­rebce pod adres w po­bliżu Bromp­ton Ora­tory, gdzie miesz­kał wła­ści­ciel, przed­sta­wiła mu je, zrze­ka­jąc się prawa do za­pła­ce­nia tylko po­łowy. A kiedy zo­ba­czył ją z roz­pusz­czo­nymi wło­sami, ła­god­nymi ciem­nymi oczami i sto­no­wa­nym ubio­rem, i usły­szał jej po­ważny głos, po­wie­dział jej, żeby nie za­wra­cała sobie głowy pi­sa­niem o te re­fe­ren­cje.

"Wszystko bę­dzie do­brze - po­wie­dział, wy­pi­su­jąc po­kwi­to­wa­nie za czynsz. "Usiądź, do­brze? Pa­skudny dzień, prawda? Prze­ko­nasz się, że w sta­rym zamku jest dużo słońca. Mąż idzie?

Pani Ar­bu­th­not, nie­na­wy­kła do ni­czego poza szcze­ro­ścią, wy­glą­dała na zmar­twioną tym py­ta­niem i za­częła nie­ar­ty­ku­ło­wa­nie mru­czeć, a wła­ści­ciel od razu do­szedł do wnio­sku, że jest wdową - oczy­wi­ście wo­jenną, bo inne wdowy były stare - i że był głup­cem, nie do­my­śla­jąc się tego.

"Prze­pra­szam - po­wie­dział, czer­wie­niąc się aż po jasne włosy. "Nie mia­łem na myśli - h'm, h'm, h'm -".

Po­wiódł wzro­kiem po wy­pi­sa­nym przez sie­bie po­kwi­to­wa­niu. "Tak, myślę, że wszystko w po­rządku - po­wie­dział, wsta­jąc i po­da­jąc go jej. "Teraz - dodał, bio­rąc sześć bank­no­tów, które trzy­mała i uśmie­cha­jąc się, bo pani Ar­bu­th­not była przy­jemna dla oka - ja je­stem bo­gat­szy, a ty szczę­śliw­sza. Ja mam pie­nią­dze, a ty San Sa­lva­tore. Za­sta­na­wiam się, co jest lep­sze".

"Myślę, że wiesz - po­wie­działa pani Ar­bu­th­not ze swoim słod­kim uśmie­chem.