Acrostichis własnego wyobrażenia Kniaża Wielkiego Moskiewskiego książka papierowa

Acrostichis (1581), pierwszy polskojęzyczny druk, jaki ukazał się w Toruniu, to najosobliwszy utwór reprezentujący antymoskiewską literaturę propagandową z czasów Stefana Batorego. Jest on blisko w połowie swej objętości wierszowaną, dialogiczną adaptacją najsłynniejszego łacińskiego pamfletu na cara Iwana Groźnego: De magni Moschoviae ducis Ioannis Basiliadis tyrannide (Srogie i niesłychane okrucieństwo Iwana Wasilewicza, wielkiego kniazia moskiewskiego) Aleksandra Gwagnina (1574). Ten napisany rymowanym, nieomal średniowiecznym wierszem intonacyjnozdaniowym, językowo archaiczny, by nie rzec – prymitywny, pełen kolokwializmów, dosadnych porównań, wyrażeń przysłowiowych, groteskowych obrazów dialog toczy się pomiędzy dwoma głównymi postaciami: uosobionym Sumieniem i carem Iwanem. Pozostający pod wpływem konwencji moralitetu, w którym zatwardziały grzesznik stawał przed sądem Bożym, jest jednak Acrostichis przede wszystkim pamfletem politycznym, nawołującym do walnej rozprawy z rosyjskim carem, przedstawionym jako barbarzyński, orientalny despota, zaś zasadniczą część utworu stanowi „srogie kazanie” Sumienia – pełna patosu mowa oskarżycielska z nieszczędzącym makabrycznych szczegółów rejestrem mordów, jakich dopuścił się „tyran Północy”.