BÓG WSKAZUJE NAM DROGĘ -PORADNIK METODYCZNY 7 SP ebook

Wprowadzenie

Pakiet do nauczania religii w VII klasie szkoły podstawowej pt. Bóg wskazuje nam drogę jest częścią podręczników do nauczania religii pod wspólnym tytułem Z Bogiem przez życie pod redakcją ks. Mariana Zająca. Podręczniki tej serii realizują założenia nowej Podstawy programowej katechezy oraz Programu nauczania religii autorstwa Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski z 2018 r.

W założeniach teoretycznych tej serii podręczników przyjęto model katechezy antropologiczno-kerygmatycznej, której struktura zakłada, że punktem wyjścia każdej jednostki jest sytuacja egzystencjalna adresatów katechezy. Po jej analizie następuje przedstawienie orędzia chrześcijańskiego w taki sposób, aby zgodnie z założeniami Podstawy programowej katechezy w ciągu wszystkich etapów edukacyjnych sukcesywnie omówić cały depozyt wiary. Ostatni etap katechezy stanowi życiowa aplikacja przekazanych treści polegająca na wyraźnym budowaniu postaw chrześcijańskich.

Pakiet edukacyjny dla VII klasy szkoły podstawowej zawiera następujące elementy:

1. Podręcznik ucznia,

2. Karty pracy ucznia,

3. Poradnik metodyczny dla nauczyciela.

Dodatkowo pakiet jest wzbogacony materiałami zamieszczonymi na stronie internetowej www.kulkat.pl: materiałami audio-wideo, propozycjami pieśni, prezentacjami multimedialnymi, planem edukacyjnym, minikonspektami oraz sukcesywnie rozbudowywanymi alternatywnymi konspektami zajęć.

Podręcznik ucznia

Podręcznik ucznia składa się z 59 jednostek tematycznych podzielonych na odpowiednie działy zgodne z Programem nauczania religii. Liczba ta wydaje się optymalna ze względu na możliwości czasowe w ciągu jednego roku szkolnego.

Oprócz treści wynikających bezpośrednio z programu, dodatkowo przewidziano katechezy okolicznościowe związane z programem duszpasterskim Kościoła czy przygotowujące do ważnych uroczystości kościelno-państwowych i parafialnych, według planu dydaktycznego danego katechety i jego autorskiego opracowania. Całość materiału w VII klasie szkoły podstawowej zaplanowana jest łącznie na 66-70 godzin lekcyjnych. Takie podejście wynika z konieczności (w obecnej koncepcji nauczania religii) łączenia nauczania religii w szkole z wydarzeniami roku liturgicznego oraz korelacji katechezy z innymi przedmiotami szkolnymi.

Przyjęte założenia teoretyczne mają odzwierciedlenie w strukturze poszczególnych jednostek katechetycznych. Struktura ta w podręczniku ucznia przedstawia się w następujący sposób:

1. Świat, w którym żyję,

2. Wiara i życie Kościoła,

3. Zapamiętaj,

4. Zastosuj,

5. Modlitwa.

Pierwsza część każdej katechezy, zatytułowana „Świat, w którym żyję”, została poświęcona różnym problemom i sytuacjom egzystencjalnym uczniów będących na drugim etapie edukacyjnym. Są to opowiadania, świadectwa i historie, które poruszają serca i wyobraźnię, uczą i wychowują, a zarazem ukierunkowują na główne treści katechezy. W założeniach autorów ma to prowadzić uczniów przede wszystkim do zainteresowania się problematyką omawianą na lekcjach religii. Język przekazu jest zrozumiały i dostosowany do wieku adresatów.

Druga część każdej jednostki, zatytułowana „Wiara i życie Kościoła”, poświęcona została przedstawieniu najważniejszych treści programowych, ustalonych przez Podstawę programową katechezy i Program nauczania religii. Treści zamieszczone w tej części podręcznika są przedstawione w zgodzie z oficjalnym, posoborowym nauczaniem Kościoła. W celu zapewnienia jak największej poprawności biblijno-dogmatycznej podręczniki zostały poddane konsultacji teologicznej ks. prof. dr. hab. Mariana Zająca, redaktora całej serii Z Bogiem przez życie.

Podręcznik ucznia ma jeszcze trzy elementy. W części „Zapamiętaj” zawarta została synteza najistotniejszych treści omawianych w czasie katechezy. Część „Zastosuj” jest poświęcona kształtowaniu postaw religijno-moralnych. Są w niej refleksje dotyczące wiary katechizowanych, praktykowania przez nich modlitwy, czynnego udziału w liturgii (zwłaszcza we Mszy św.), dawania odpowiedzi na wezwanie Boga zapisane w Piśmie Świętym czy wrażliwości na potrzebujących. Wyraźne nachylenie katechetyczno-mistagogiczne tej oraz pozostałych części w strukturze jednostki wynika bezpośrednio z programu nauczania zakładającego, że katecheza na drugim etapie edukacyjnym powinna mieć wymiar mistagogiczny. Ponadto jest to zamierzony wybór autorów podyktowany świadomością aktualnej koncepcji nauczania religii w Polsce (katechezy szkolnej), przy jednoczesnym braku systematycznej katechezy parafialnej. W związku z powyższym katecheza szkolna jawi się jako jedyny sposób systematycznej formacji chrześcijańskiej, realizującej funkcję nie tylko nauczania i wychowania, lecz także wtajemniczenia, chociaż w znacznie ograniczonym wymiarze, wynikającym ze specyfiki środowiska szkolnego.

Każda jednostka katechetyczna zakończona została częścią zatytułowaną „Modlitwa”, nawiązującą ściśle do tematu lekcji. W zamyśle autorów modlitwy te powinny być odmawiane w czasie katechezy lub indywidualnie przez uczniów.

Konstytutywnym elementem podręcznika ucznia jest jego szata graficzna. W podręczniku Bóg wskazuje nam drogę każdy dział ma swoją kolorystykę, a poszczególne jednostki zostały zilustrowane zgodnie z podziałem treści na opisane wyżej elementy. Pierwsza część katechezy, poświęcona kwestiom egzystencjalnym, zawiera również tematycznie dobrane ilustracje. W drugiej części, poświęconej wierze i życiu Kościoła, zamieszczono przede wszystkim dobrane tematycznie dzieła wybitnych artystów różnych epok. Taki sposób przedstawienia ma służyć przede wszystkim przybliżeniu uczniom dorobku kultury chrześcijańskiej, gdyż bez jej znajomości nie można zrozumieć historii, a także teraźniejszości świata, Europy i Polski. Szata graficzna ostatniej strony każdej katechezy syntetycznie przedstawia i podkreśla najistotniejsze treści, budowanie postaw i wychowanie do modlitwy.

Karty pracy

Integralną część pakietu edukacyjnego dla VII klasy szkoły podstawowej stanowią karty pracy z miejscem na notatkę. Koncepcja włączenia ich do pakietu wynika z faktu, że uczniowie są przyzwyczajeni do takiego sposobu pracy na innych przedmiotach szkolnych. Idea ta była także postulatem katechetów pracujących na terenie wielu diecezji, korzystających z poprzedniej serii podręczników pt. Z Bogiem na ludzkich drogach. Autorzy propozycji metodycznych tam zawartych bardzo często odwoływali się do różnego rodzaju zadań, diagramów, krzyżówek, wykresów służących przyswojeniu wiadomości religijnych. W związku z tym ponownie zostały zaproponowane – jako osobna publikacja – karty pracy z miejscem na notatkę. Forma tej publikacji, z założenia prosta i czarno-biała, jest podyktowana troską o minimalizację kosztów podręczników, co wydaje się dzisiaj dość istotne. Najistotniejsze jest jednak to, że zadania zawarte w kartach pracy pomogą w utrwaleniu treści, a zarazem rozwiną umiejętności manualne, wyobraźnię, kreatywność i zdolność logicznego myślenia. Warto zaznaczyć, że wszystkie zadania z kart pracy są umieszczone w podręczniku metodycznym, co ułatwi katechetom prowadzenie zajęć.

Poradnik metodyczny

Zgodnie z przyjętymi założeniami scenariusz w poradniku metodycznym dla nauczyciela został skonstruowany w oparciu o następującą strukturę:

I. Założenia edukacyjne:

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne,

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe,

Wiedza,

Umiejętności,

Postawy,

3. Korelacja z edukacją szkolną,

4. Metody i techniki,

5. Środki dydaktyczne;

II. Przebieg katechezy:

1. Modlitwa,

2. Sytuacja egzystencjalna,

3. Wiara i życie Kościoła,

4. Zastosowanie życiowe,

5. Podsumowanie treści,

6. Notatka,

7. Praca domowa,

8. Modlitwa.

Założenia edukacyjne zostały opracowane według najnowszych wytycznych zarówno Podstawy programowej katechezy, Programu nauczania religii, jak i Podstawy programowej kształcenia ogólnegoi rozporządzeń Ministerstwa Edukacji Narodowej. Potwierdza to przede wszystkim sformułowanie celów każdej jednostki lekcyjnej, które spełnia wymóg formułowania celów językiem wymagań. Wyszczególnienie metod i technik oraz środków dydaktycznych dopełnia pierwszą część konspektu każdej lekcji. Taka forma opracowania założeń edukacyjnych wynika z założenia dydaktycznego, żeby proponowane materiały stanowiły realną pomoc dla katechetów, którzy zobowiązani przez dyrektorów szkoły muszą respektować najnowsze wytyczne władz oświatowych.

Proponowany przebieg katechezy ściśle związany jest ze strukturą podręcznika ucznia. Punktem wyjścia jest zawsze sytuacja egzystencjalna, a w przekazie treści zastosowane są różne metody. Ma to na celu zapewnienie pluralizmu metodycznego i większej aktywności uczniów.

W części poradnika zatytułowanej „Wiara i życie Kościoła” autorzy proponują różne metody i techniki zapoznania katechizowanych z głównymi treściami jednostki katechetycznej. Przekaz treści następuje także w oparciu o metody i techniki multimedialne, tj. filmy, prezentacje, ilustracje, które są dostępne na stronie internetowej www.kulkat.pl.

Każdy scenariusz zajęć ma wyodrębniony element strukturalny określony jako „Zastosowanie życiowe”. Jego celem jest kształtowanie chrześcijańskich postaw wychowanków, a także wieloaspektowe wprowadzanie w chrześcijaństwo. Z jednej strony ujęcie takie może budzić obawy o możliwości realizacji tych celów w szkole, z drugiej jednak koncepcja nauczania religii w polskiej szkole zakłada wyraźny wymiar katechetyczno-mistagogiczny i do jego realizacji autorzy i redaktorzy podręczników są zobowiązani. Założenia te powinny pomóc katechizowanym w przyjęciu orędzia Bożego i podjęciu konkretnych postanowień życiowych.

W punkcie „Zastosowanie życiowe” proponowane są metody o charakterze problemowym, nastawione na ukazanie piękna chrześcijaństwa i postaw z niego wypływających. Jest to świadomy wybór autorów, którzy są przekonani o dużym znaczeniu sfery wolitywno-emocjonalnej w budowaniu postaw.

Każdą jednostkę kończą: „Podsumowanie treści”, „Notatka” (zapisywana w zeszycie), „Praca domowa” i „Modlitwa”. Taki układ nawiązuje do sprawdzonych wzorców dydaktycznych i postuluje dokonanie syntezy najważniejszych treści, ich zapisanie oraz sugestie pracy domowej.

Wyjaśnienia wymaga również forma konspektów. Są one przygotowane w sposób bardzo szczegółowy, często sugerujący nie tylko treści i metody, lecz także konkretne sformułowania, których może użyć katecheta. Takie podejście jest świadomym wyborem autorów i redaktorów poradnika. Praktyka dowiodła bowiem, że konspekty w formie luźnych sugestii czy kilku punktów nie spełniają oczekiwań katechetów. Oczywiście poradnik metodyczny jest tylko propozycją i katecheta może prowadzić lekcję religii w inny sposób. Opracowane scenariusze są jednak całościową wizją konkretnej jednostki lekcyjnej. Dla doświadczonych katechetów będą to tylko sugestie, dla niezbyt doświadczonych – pomoc, dzięki której wiernie zrealizują oni przyjęty program. Redaktorzy wyrażają przekonanie, że zaproponowane scenariusze jednostek pozwolą na pełne omówienie tematów katechez.

Strona internetowa www.kulkat.pl

Strona internetowa www.kulkat.pl zawiera multimedia do wybranych jednostek lekcyjnych (filmy, prezentacje, obrazy, pliki audio, materiały do wydruku itp.), plan edukacji rocznej, kryteria oceniania, minikonspekty. Na stronę tę mogą logować się wszyscy katecheci, bez względu na to, z jakich pomocy korzystają.

Autorzy i redaktorzy pakietu edukacyjnego do nauczania religii w VII klasie szkoły podstawowej Bóg wskazuje nam drogę dołożyli wszelkich starań, aby proponowane pomoce były z jednej strony pożyteczne i atrakcyjne dla uczniów, a z drugiej – stanowiły praktyczne narzędzie pracy dla katechetów. Oczywiście mamy świadomość tego, że żadne ludzkie dzieło nie jest doskonałe, i jesteśmy otwarci na permanentne udoskonalanie tych materiałów. Praktycznym wyrazem takiego podejścia jest planowane sukcesywne umieszczanie na stronie internetowej alternatywnych konspektów do poszczególnych katechez, a także materiałów multimedialnych do pobierania. W tym wymiarze liczymy na współpracę katechetów korzystających z tych pomocy.

ks. Waldemar Janiga

I. Jedyny Bóg – nasz Ojciec

1. Sens i wartość ludzkiego życia

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Zapoznanie z nauczaniem Kościoła na temat sensu i wartości ludzkiego życia.

Podejmowanie refleksji nad sensem i celem własnego życia.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

Umiejętności:

Uczeń:

Postawy:

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

Język polski: realizacja człowieczeństwa w relacji osobowej – przykłady znaczenia relacji osobowych, analiza tekstów z podręcznika.

Wychowanie do życia w rodzinie: wychowanie do miłości, prawdy i wdzięczności za dar życia.

4. Metody i techniki

Analiza tekstu biblijnego, rozmowa kierowana, opowiadanie, praca z podręcznikiem, praca z kartami pracy, krótki wykład, rachunek sumienia, pieśń.

5. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, karty pracy, komputer, Internet, projektor, kolorowe kartki.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Duchu Święty, który oświecasz...

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta prosi o przeczytanie opowiadania z podręcznika, z części „Świat, w którym żyję”:

Rafał miał wypadek. Kiedy przechodził przez ulicę, potrącił go samochód. Cudem skończyło się na złamanej ręce i kilku siniakach. Leżał w szpitalu na obserwacji i cierpiał, bo nie mógł nawet podrapać się w łokieć. Gips nie pozwalał mu dostać się do swędzącego miejsca. „Jakie to okropne!” – myślał. Za chwilę uświadomił sobie jednak, że to tylko mała niedogodność. Przecież niewiele brakowało, krok dalej, i samochód by go zabił. „Mogłem już nie żyć” – dotarło do niego. „Czy świat by przez to coś stracił? Czy zrobiłem w życiu cokolwiek, co nadałoby mu sens?”

Gdy tak rozmyślał, do szpitalnej sali weszła Iza. Przyniosła laptopa i ulubione gry Rafała.

- Nie będziesz się nudził – zawołała wesoło.

- Wiesz, Iza, nie nudzę się. Myślę właśnie, że chciałbym robić w życiu coś ważnego. Może pomagać ludziom, którzy mieli w wypadkach mniej szczęścia niż ja?

- Chciałbyś zostać wolontariuszem?

- Chyba tak. Wiem, że to sprawiłoby mi radość. I nie tylko mnie. Jest sporo osób potrzebujących wsparcia. Mogę z nimi rozmawiać, robić im zakupy, przynosić ciekawe filmy. Niby niewiele, ale może dla kogoś będzie to dużo znaczyć.

- Podoba mi się twój pomysł! – krzyknęła Iza. – Ja też muszę pomyśleć, co powinnam zrobić ze swoim życiem.

Katecheta zadaje pytania:

Katecheta podsumowuje:

Człowiek od wieków zadawał sobie pytania, kim jest i po co żyje, jaki jest sens jego życia i jaka jest wartość życia człowieka. Na dzisiejszej katechezie poszukamy odpowiedzi na te pytania.

3. Wiara i życie Kościoła

Katecheta mówi:

Na lekcjach biologii słyszycie, że człowiek jest podobny do innych ssaków i jak one rodzi się, dorasta, rozmnaża, starzeje się i umiera. Niektórzy dodają, że tym, co wyróżnia człowieka spośród innych istot żyjących, są rozum i wolna wola. Czy to jednak cała prawda o człowieku?

Katecheta prosi o przeczytanie fragmentu Pisma Świętego:

„A wreszcie rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. [...]». Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę. Po czym Bóg im błogosławił, mówiąc do nich: «Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną; abyście panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi». I rzekł Bóg: «Oto wam daję wszelką roślinę przynoszącą ziarno po całej ziemi i wszelkie drzewo, którego owoc ma w sobie nasienie: dla was będą one pokarmem. A dla wszelkiego zwierzęcia polnego i dla wszelkiego ptactwa podniebnego, i dla wszystkiego, co się porusza po ziemi i ma w sobie pierwiastek życia, będzie pokarmem wszelka trawa zielona». I tak się stało. A Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre.

I tak upłynął wieczór i poranek – dzień szósty”.

Rdz 1,26a-31

Katecheta prowadzi analizę tekstu biblijnego lub komentuje:

Z opisu biblijnego dowiadujemy się, że człowiek jest kimś wyjątkowym w całym stworzeniu. Mężczyzna i kobieta pojawiają się jako ostatnie dzieła Boże, wieńczą cykl stwórczy. Człowiekowi zostaje dana wyjątkowa władza nad całym stworzeniem. Istnieje też zasadnicza różnica pomiędzy człowiekiem a resztą stworzenia. Człowiek otrzymał szczególny dar – podobieństwo do Pana Boga. Ma on też wyjątkowe zadania. Pan Bóg wchodzi w osobową relację z człowiekiem. I dlatego człowiek jest największym bogactwem świata.

Katecheta prosi o przeczytanie z podręcznika tekstów o pochodzeniu człowieka i jego stworzeniu:

Pochodzenie człowieka

Jako chrześcijanie wierzymy, że człowiek pochodzi od Boga i został stworzony na Jego obraz i podobieństwo. Podobieństwo do Boga wyraża się przede wszystkim w tym, że człowiek ma rozum, wolną wolę oraz pierwiastek duchowy, duszę, która jest nieśmiertelna. To ona po biologicznej śmierci człowieka staje przed Bogiem w czasie sądu szczegółowego, a w dzień zmartwychwstania ponownie złączy się z ciałem. Człowiek jest więc istotą fizyczno-duchową; zarówno dusza, jak i ciało są jego ważnymi częściami. Dusza pochodzi bezpośrednio od Pana Boga, a to oznacza, że zostaliśmy powołani do niekończącej się komunii z Nim.

Dlaczego Pan Bóg stworzył człowieka?

Pewnie czasami pytasz: Dlaczego Pan Bóg mnie stworzył? Dlaczego istnieję? Dla kogo żyję? Odpowiedź na te pytania może być tylko jedna. Pan Bóg Cię stworzył, bo Cię bardzo kocha i pragnie Twojego szczęścia. Oczekuje także, że na tę Jego wielką miłość odpowiesz wiarą i miłością do Niego.

Sensem Twojego życia jest to, aby służyć Panu Bogu i kochać Go ponad wszystko, a w Nim kochać ludzi, którzy także stworzeni są na obraz oraz podobieństwo Boga i dlatego są Twoimi braćmi i siostrami.

Jeśli Twoje życie będzie pełne wiary i miłości, możesz być pewien, że Twoje szczęście nigdy się nie skończy, że będzie trwało na wieki.

Katecheta prosi o wykonanie zadania 1. w kartach pracy:

Przeczytaj z podręcznika teksty z nauczania Kościoła katolickiego i odpowiedz na pytania.

„Życie człowieka pochodzi od Boga, jest Jego darem, Jego obrazem i odbiciem, udziałem w Jego ożywczym tchnieniu. Dlatego Bóg jest jedynym Panem tego życia: człowiek nie może nim rozporządzać”.

Św. Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae 39

„Naturalnie pochodzimy od naszych rodziców i jesteśmy ich dziećmi; pochodzimy jednak również od Boga, który nas stworzył na swój obraz i powołał nas, abyśmy byli Jego dziećmi”.

Youcat, s. 35

„Sensem naszego życia jest zjednoczenie się w miłości z Bogiem, pełnienie Jego woli”.

Youcat 342

„Osoba ludzka, obdarzona duchową i nieśmiertelną duszą, jest na ziemi jedynym stworzeniem, którego Bóg chciał ze względu na nie samo. Od chwili swego poczęcia jest ona przeznaczona do szczęścia wiecznego”.

KKK 1703

Katecheta prosi wybranych uczniów o przeczytanie odpowiedzi i wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

Katecheta prosi o przeczytanie tekstu z podręcznika:

„Encyklika [Evangelium vitae], owoc współpracy Episkopatu wszystkich krajów świata, ma zatem być stanowczym i jednoznacznym potwierdzeniem wartości ludzkiego życia i jego nienaruszalności, a zarazem żarliwym apelem skierowanym w imię Boże do wszystkich i do każdego: szanuj, broń, miłuj życie i służ życiu – każdemu życiu ludzkiemu! Tylko na tej drodze znajdziesz sprawiedliwość, rozwój, prawdziwą wolność, pokój i szczęście!”

Św. Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae 5

Katecheta podsumowuje:

Życie każdego człowieka ma wielką wartość bez względu na to, jakie ma on wykształcenie, jaką pracę wykonuje, gdzie mieszka, jaki jest jego status społeczny. Wartość życia ludzkiego wynika bowiem z tego, że człowiek jest osobą, a nie z tego, co on robi, czy jest zamożny itp.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta zadaje pytanie:

Katecheta prosi o wykonanie zadania 2. w kartach pracy:

W rysunek piramidy wpisz wartości, które Twoim zdaniem są potrzebne do szczęścia. Na samej górze wpisz najważniejsze, niżej – coraz mniej ważne.

Katecheta prosi wybranych uczniów o przeczytanie wpisanych wartości i podsumowuje:

Każdy z nas chce być szczęśliwy, jednak nie zawsze potrafimy żyć właściwą hierarchią wartości, które są źródłem szczęścia. Prawdziwe szczęście polega na miłości Pana Boga i ludzi. Wszystko, co robimy w tym życiu, powinno nas ostatecznie prowadzić do spotkania z Bogiem w wieczności, gdzie czeka na nas prawdziwe szczęście. Każdy dobry czyn to mały krok na drodze ku wiecznemu szczęściu.

Katecheta zadaje pytanie:

Katecheta zadaje pytania, uczniowie odpowiadają na nie w ciszy:

5. Podsumowanie treści

Katecheta prosi o wykonanie zadania.

Rozdaje uczniom małe kolorowe kartki i prosi, aby napisali na nich, co najważniejszego wynieśli z dzisiejszej katechezy. Następnie zbiera kartki i czyta kilka losowo wybranych.

6. Notatka

Człowiek jest stworzeniem Bożym, które oprócz ciała ma nieśmiertelną duszę. Pan Bóg stworzył go z miłości i chce, aby w Niego wierzył i kochał Go z całego serca. Każdy człowiek powołany jest także do miłowania wszystkich ludzi. Wiara i miłość są odpowiedzią człowieka na Boże wezwanie i pomagają mu osiągnąć wieczne szczęście – ostateczny cel i sens ludzkiego życia.

7. Praca domowa

Na podstawie podręcznika, wybranych lektur szkolnych (np. Mały Książę) oraz własnych przemyśleń pisemnie odpowiedz na pytania: Kim jestem? Skąd pochodzę? Dokąd zmierzam? Jaki jest sens mojego życia?

Dla chętnych: Wykonaj plakat lub prezentację multimedialną na temat: Sens i wartość ludzkiego życia.

8. Modlitwa

„O Maryjo, jutrzenko nowego świata, Matko żyjących, Tobie zawierzamy sprawę życia: spójrz, o Matko, na niezliczone rzesze dzieci, którym nie pozwala się przyjść na świat, ubogich, którzy zmagają się z trudnościami życia, mężczyzn i kobiet – ofiary nieludzkiej przemocy, starców i chorych zabitych przez obojętność albo fałszywą litość. Spraw, aby wszyscy wierzący w Twojego Syna potrafili otwarcie i z miłością głosić ludziom naszej epoki Ewangelię życia. Wyjednaj im łaskę przyjęcia jej jako zawsze nowego daru, radość wysławiania jej z wdzięcznością w całym życiu oraz odwagę czynnego i wytrwałego świadczenia o niej, aby mogli budować, wraz z wszystkimi ludźmi dobrej woli, cywilizację prawdy i miłości na cześć i chwałę Boga Stwórcy, który miłuje życie”.

Św. Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae 105

2. Człowiek w relacji z Bogiem i bliźnim

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Ukazanie, że człowiek został stworzony na obraz i podobieństwo Boga i dlatego jest zdolny do budowania relacji.

Przedstawienie relacji z Bogiem i bliźnim jako sensu życia.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

Umiejętności:

Uczeń:

Postawy:

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

Język polski: analiza tekstu literackiego i biblijnego, zapoznanie z fragmentami Małego Księcia Antoine’a de Saint-Exupéry’ego, kształtowanie umiejętności argumentacji.

Wychowanie do życia w rodzinie: potrzeby miłości i przynależności – rodzinne wychowanie do miłości, wychowanie religijne i moralne, wartości i tradycje ważne w rodzinie, w tym wspólne świętowanie, organizacja i przeżywanie wolnego czasu, podział obowiązków, praca i rekreacja.

4. Metody i techniki

Pogadanka, rozmowa kierowana, analiza tekstu, praca z podręcznikiem, praca w parach, dialog, słoneczko, celebracja.

5. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, karty pracy, magnetofon CD mp3, opcjonalnie zeszyty, kartki papieru.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Duchu Święty...

2. Sytuacja egzystencjalna

Wariant I

Katecheta prosi o przeczytanie tekstu z podręcznika, z części „Świat, w którym żyję”:

„Gdyby nuta powiedziała:

jedna nuta nie czyni muzyki

...nie byłoby symfonii

Gdyby słowo powiedziało:

jedno słowo nie tworzy stronicy

...nie byłoby książki

Gdyby cegła powiedziała:

jedna cegła nie tworzy muru

...nie byłoby domu

Gdyby kropla wody powiedziała:

jedna kropla nie może utworzyć rzeki

...nie byłoby oceanu

Gdyby ziarno zboża powiedziało:

jedno ziarno nie może obsiać pola

...nie byłoby żniwa

Gdyby człowiek powiedział:

jeden gest miłości

nie ocali ludzkości

...nie byłoby nigdy na ziemi

sprawiedliwości i pokoju,

godności i szczęścia.

Jak symfonia potrzebuje każdej nuty,

jak książka potrzebuje każdego słowa,

jak dom potrzebuje każdej cegły,

jak ocean potrzebuje każdej kropli wody,

jak żniwo potrzebuje każdego ziarna zboża,

tak cała ludzkość potrzebuje Ciebie,

tam, gdzie jesteś jedyny,

a więc niezastąpiony.

Dlaczego jeszcze się ociągasz?”

Phil Bosmans, Cóż ja mogę...

Katecheta zadaje pytania:

Katecheta prosi o wykonanie zadania 1. w kartach pracy:

Odpowiedz na pytanie: Dlaczego każdy człowiek jest ważny? Odpowiedzi zapisz w formie słoneczka.

Katecheta sprawdza wykonanie zadania.

Prosi, aby uczniowie przeczytali zapisane odpowiedzi. Akcentuje te, które podkreślają, że człowiek żyje w relacji z innymi, że buduje więzi, że jest przez innych kształtowany i za nich odpowiedzialny.

Wariant II

Katecheta czyta uczniom historię spotkania lisa z Małym Księciem:

„- Nie mogę bawić się z tobą – odparł lis. – Nie jestem oswojony.

- Ach, przepraszam – powiedział Mały Książę. Lecz po namyśle dorzucił: – Co znaczy «oswojony»? [...]

- Jest to pojęcie zupełnie zapomniane – powiedział lis. – «Oswoić» znaczy «stworzyć więzy».

- Stworzyć więzy?

- Oczywiście – powiedział lis. – Teraz jesteś dla mnie tylko małym chłopcem, podobnym do stu tysięcy małych chłopców. Nie potrzebuję ciebie. I ty mnie nie potrzebujesz. Jestem dla ciebie tylko lisem, podobnym do stu tysięcy innych lisów. Lecz jeżeli mnie oswoisz, będziemy się nawzajem potrzebować. Będziesz dla mnie jedyny na świecie. I ja będę dla ciebie jedyny na świecie. [...]

- Poznaje się tylko to, co się oswoi – powiedział lis. – Ludzie mają zbyt mało czasu, aby cokolwiek poznać. Kupują w sklepach rzeczy gotowe. A ponieważ nie ma magazynów z przyjaciółmi, więc ludzie nie mają przyjaciół. Jeśli chcesz mieć przyjaciela, oswój mnie! [...]

- Ludzie zapomnieli o tej prawdzie – rzekł lis. – Lecz tobie nie wolno zapomnieć. Stajesz się odpowiedzialny na zawsze za to, co oswoiłeś”.

Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę

Katecheta prowadzi z uczniami rozmowę:

Po wprowadzeniu (warianty I lub II) katecheta zadaje pytania:

3. Wiara i życie Kościoła

Katecheta prosi o przeczytanie tekstów z podręcznika, z części „Wiara i życie Kościoła:

Pan Bóg, stwarzając człowieka na swój obraz i podobieństwo, uzdolnił go do budowania relacji z Nim samym oraz z ludźmi. W Księdze Rodzaju czytamy: „Nie jest dobrze, żeby mężczyzna był sam”(Rdz 2,18).

„Oprócz osobistego powołania do szczęścia, człowiek potrzebuje życia społecznego, które jest istotnym wymogiem jego natury i jego powołania. W rzeczywistości: wszyscy ludzie są wezwani do tego samego celu, którym jest sam Bóg; istnieje pewne podobieństwo między jednością Osób Boskich a braterstwem, jakie ludzie powinni stworzyć między sobą, w prawdzie i miłości; miłość bliźniego jest nieodłączna od miłości Boga”.

KKKK 401

„Osoba ludzka potrzebuje życia społecznego. Nie jest ono dla niej czymś dodanym, lecz jest wymogiem jej natury. Przez wymianę z innymi, wzajemną służbę i dialog z braćmi człowiek rozwija swoje możliwości; w ten sposób odpowiada na swoje powołanie”.

KKK 1879

Katecheta prowadzi rozmowę kierowaną:

Katecheta podsumowuje:

Człowiek stworzony przez Boga na Jego obraz i podobieństwo jest zdolny do budowania relacji. Realizuje siebie we wspólnocie z ludźmi, potrzebuje ich pomocy i obecności. Trzy Osoby Boskie zjednoczone przez miłość są jednym Bogiem; człowiek na ten wzór jest wezwany do relacji miłości z Bogiem i ludźmi. Jest on zdolny do budowania więzi z innymi, bez tych relacji nie mógłby się rozwijać i być w pełni człowiekiem, gdyż stanowią one wymóg jego natury.

Katecheta prosi o przeczytanie tekstów z podręcznika, z części „Wiara i życie Kościoła”:

„Bóg zaszczepił w naszym sercu pragnienie szukania Go i znajdowania. Święty Augustyn powiedział: «Stworzyłeś nas dla siebie i niespokojne jest serce nasze, dopóki nie spocznie w Tobie». [...] W naturze człowieka leży to, że szuka Boga. Całe jego dążenie ku prawdzie i szczęściu jest ostatecznie poszukiwaniem tego, co będzie go całkowicie podtrzymywać, co go całkowicie zadowoli, całkowicie pochłonie. Człowiek dopiero wtedy jest w pełni sobą, gdy znalazł Boga. «Kto szuka prawdy, szuka Boga, czy jest tego świadomy, czy też nie» (św. Teresa Benedykta od Krzyża – Edyta Stein)”.

Youcat 3

„Bóg nie musiał się objawić. Uczynił to z miłości. I podobnie jak w przypadku ludzkiej miłości można dowiedzieć się czegoś od kochającego człowieka, gdy otworzy przed nami swoje serce, tak samo my, ludzie, wiemy coś o najgłębszych myślach Boga, dlatego że wieczny i tajemniczy Bóg objawił się nam z miłości. Począwszy od stworzenia przez patriarchów i proroków aż do ostatecznego objawienia w swoim Synu Jezusie Chrystusie Bóg ciągle przemawiał do ludzi”.

Youcat 7

„Przez Jezusa Chrystusa niewidzialny Bóg staje się widzialny. Staje się człowiekiem jak my. To pokazuje nam, jak daleko sięga Boża miłość: niesie cały nasz ciężar. Jest na wszystkich naszych drogach. Jest w naszym opuszczeniu, naszych cierpieniach, naszym strachu przed śmiercią. Jest tam, gdzie my nie jesteśmy już dalej w stanie otworzyć się na życie”.

Youcat 9

Katecheta prosi o wykonanie zadania 2. w kartach pracy.

Na podstawie przeczytanych tekstów (Youcat 3, 7 i 9) uczniowie w parach przygotowują odpowiedzi na pytania z kart pracy i zapisują je na kartkach. Następnie konsultują swoje odpowiedzi w czwórkach i wykonują zadanie 2. w kartach pracy. Wybrani uczniowie czytają przygotowane odpowiedzi. Czas pracy ok. dwunastu min.

Zadanie 2. Na podstawie Youcat 3, 7 i 9 odpowiedz na pytania.

Katecheta podsumowuje:

Dzięki Bożemu Objawieniu człowiek jest zdolny do poznania Boga i wejścia z Nim w relację miłości. Jednocześnie rozwija się dzięki nawiązywaniu więzi z ludźmi. Pan Jezus w swoim nauczaniu wskazał nam najważniejsze zasady budowania relacji z Bogiem i bliźnim. Zawarł je w przykazaniu miłości.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta czyta fragment Ewangelii (jest zamieszczony w podręczniku):

„Jezus odpowiedział: «Pierwsze jest: Słuchaj, Izraelu, Pan Bóg nasz jest jedynym Panem. Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całym swoim umysłem i całą swoją mocą. Drugie jest to: Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego. Nie ma innego przykazania większego od tych»”.

Mk 12,29-31

Katecheta prowadzi analizę tekstu biblijnego:

Katecheta proponuje krótką modlitwę.

Prosi o wyciszenie się i zamknięcie oczu. Może włączyć muzykę refleksyjną. Posługuje się poniższymi lub podobnymi słowami:

– Pan Bóg stworzył Cię na swój obraz i podobieństwo. Z miłości posłał swojego Syna, aby Cię zbawił. Podziękuj w myślach Panu Bogu za Jego miłość i proś dla siebie o łaskę żywej wiary. (Chwila ciszy).

– Nie jesteśmy sami. Wzrastamy i rozwijamy się, budując relacje z innymi ludźmi. My ich potrzebujemy, ale także oni potrzebują nas, by dobrze wypełnić swoje życiowe zadania. Podziękuj w myślach za osoby, które w ostatnim czasie okazały Ci życzliwość. Przypomnij sobie konkretne sytuacje. (Chwila ciszy).

– Pomyśl, co możesz dać od siebie innym. Zaplanuj, jaki dobry uczynek spełnisz w najbliższym czasie wobec bliskiej Ci osoby. (Chwila ciszy).

Chwała Ojcu...

5. Podsumowanie treści

Katecheta zadaje pytania podsumowujące:

6. Notatka

Człowiek został stworzony na obraz i podobieństwo Pana Boga. Dzięki Bożemu Objawieniu człowiek jest zdolny do poznania Boga i wejścia z Nim w relację miłości. Jednocześnie, aby rozwijać swoje człowieczeństwo, potrzebuje on ludzi; to dzięki nim wzrasta i z nimi może dzielić się sobą. Pan Jezus w swoim nauczaniu wskazał nam najważniejsze zasady budowania relacji z Bogiem i bliźnim. Zawarł je w przykazaniu miłości.

7. Praca domowa

Zastanów się i napisz trzy najważniejsze zasady tworzenia dobrych relacji pomiędzy ludźmi.

8. Modlitwa

„Panie, czy chcesz moich rąk, by spędzić ten dzień, pomagając biednym i chorym, którzy ich potrzebują?

Panie, daję Ci dzisiaj moje ręce.

Panie, czy potrzebujesz moich nóg, aby spędzić ten dzień, odwiedzając tych, którzy potrzebują przyjaciela?

Panie, dzisiaj oddaję Ci moje nogi.

Panie, czy chcesz mego głosu, aby spędzić ten dzień na rozmowie z tymi, którzy potrzebują słów miłości?

Panie, dzisiaj daję Ci mój głos.

Panie, czy potrzebujesz mojego serca, aby spędzić ten dzień, kochając każdego człowieka tylko dlatego, że jest człowiekiem?

Panie, dzisiaj daję Ci moje serce”.

Św. Matka Teresa z Kalkuty, Chcesz moich rąk?

3. Modlitwa w życiu człowieka

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Pogłębienie wiedzy na temat roli modlitwy w życiu człowieka.

Rozwijanie świadomości znaczenia modlitwy w życiu chrześcijanina.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

Umiejętności:

Uczeń:

Postawy:

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

Język polski: realizacja człowieczeństwa w relacji osobowej – przykłady znaczenia relacji osobowych (np. opis relacji między Małym Księciem i lisem z Małego Księcia Antoine’a de Saint-Exupéry’ego, przemiana bohatera Opowieści wigilijnej Charlesa Dickensa).

Wychowanie do życia w rodzinie: rodzinne wychowanie do miłości, wychowanie religijne do modlitwy, wartości i tradycje ważne w rodzinie, w tym wspólne świętowanie i wspólna modlitwa.

Muzyka: pieśni religijne (np. Czego chcesz od nas, Panie Jana Kochanowskiego).

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, scenka rodzajowa, pogadanka, burza mózgów, analiza tekstu biblijnego, analiza tekstów zamieszczonych w podręczniku.

5. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, karty pracy, zeszyt, komputer, projektor, tablica.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Pod Twoją obronę...

2. Sytuacja egzystencjalna

Wariant I

Katecheta przygotowuje uczniów do odegrania scenki rodzajowej.

Opis scenki: Dwoje nieznajomych ludzi nawiązuje relację.

Istotne uwagi: 1. do nawiązania relacji potrzebne są spotkanie i dialog, 2. podczas dialogu niezbędne są odpowiednie gesty i postawy, 3. trwała relacja nie rodzi się po jednym spotkaniu, są konieczne kolejne.

Czas trwania scenki: nie dłużej niż trzy minuty.

Katecheta zadaje pytania:

Katecheta podsumowuje:

Spotkanie i dialog są koniecznymi elementami budowania i rozwoju relacji. Obojętne nie są również nasze zachowanie i postawy w spotkaniu z drugim człowiekiem. Nie inaczej rzecz się ma z relacją z Panem Bogiem. Aby mogła się rozwijać i przeradzać w głęboką przyjaźń, potrzebne są spotkania i rozmowy z Nim. I o tym właśnie porozmawiamy podczas dzisiejszej katechezy.

Wariant II

Katecheta prosi ucznia o przeczytanie tekstu z podręcznika:

Joanna, wyraźnie wzruszona, opowiedziała rodzicom o modlitwie swojego nastoletniego syna Sebastiana, lektora. Mówiła: Zazwyczaj przyjeżdżamy do kościoła wcześniej, Sebastian długo przed Mszą św. modli się na klęcząco, a w czasie Eucharystii jest bardzo skupiony. Gdy zasiadamy do posiłku, przypomina nam o modlitwie, w której prosimy, by Pan Bóg pobłogosławił nas i dary stołu. Podobnie gdy rozpoczynamy jazdę samochodem; wtedy modlimy się do Matki Bożej słowami Pod Twoją obronę, prosimy też Anioła Stróża i św. Krzysztofa, patrona kierowców o opiekę i polecamy się Bożej Opatrzności. Ostatnio zauważyłam, że codziennie po powrocie ze szkoły Sebastian odmawia różaniec w swoim pokoju. To wielka radość dla mnie i męża, i całej naszej rodziny, bo wiemy, że gdy będzie się modlił, zawierzał swoje życie i sprawy Panu Jezusowi i Matce Najświętszej, będzie szczęśliwy.

Katecheta prowadzi rozmowę kierowaną:

Katecheta konkluduje:

Człowiek, który kocha Boga, nie może żyć bez modlitwy. To w niej powierza Mu całe swoje życie, wszystkie sprawy, chwile radosne i trudne, troski i kłopoty. Dzisiaj powiemy sobie o modlitwie w życiu człowieka.

3. Wiara i życie Kościoła

Katecheta prowadzi burzę mózgów:

Katecheta prosi o przeczytanie z podręcznika definicji modlitwy:

„Modlitwa to zwrócenie się sercem ku Bogu. Kiedy człowiek się modli, wchodzi w żywą relację z Bogiem.

Modlitwa to wielka brama do wiary. Kto się modli, nie żyje już więcej dzięki sobie, dla siebie i swoją własną siłą. Wie, że istnieje Bóg, do którego należy się zwracać. Człowiek modlący się coraz bardziej zawierza się Bogu. Już teraz szuka więzi z Tym, z którym pewnego dnia spotka się twarzą w twarz. Dlatego do życia chrześcijańskiego przynależy wysiłek codziennej modlitwy. Jednak nie można nauczyć się modlić, tak jak uczy się techniki. Choć dziwnie to zabrzmi: modlitwa jest darem, który otrzymujemy, gdy się modlimy”.

Youcat 469

Katecheta zadaje pytania:

Katecheta kontynuuje:

Na końcu cytowanych tekstów autorzy Katechizmu dla młodych Youcat zaznaczyli, że nie można nauczyć się modlić. Na pierwszy rzut oka jest to sprzeczne z tym, co czytamy w Ewangelii, przecież Pan Jezus nauczył swoich uczniów modlitwy Ojcze nasz. Trzeba jednak pamiętać, że samo nauczenie się konkretnej modlitwy na pamięć i wyrecytowanie jej jeszcze nie jest modlitwą. Chodzi o to, aby wymawiane słowa stały się naszymi, abyśmy uznali je za swoje i z takim przekonaniem wołali do Pana Boga. Jak nie da się przewidzieć rozmowy z przyjacielem, tak nie da się zaplanować modlitwy. Jeśli słowa modlitw, które znamy od dziecka, staną się częścią nas i będą płynęły z serca, a nie tylko z ust, każda nasza modlitwa będzie inna, choć wyrażana takimi samymi słowami.

Katecheta kontynuuje rozmowę:

Katecheta konkluduje:

Jak zauważyliście, aby nauczyć kogoś czegokolwiek, trzeba to umieć. Skoro wiarę rozumiemy jako relację z Panem Bogiem, a modlitwa jest rozmową z Nim i pogłębia tę relację, to:

Katecheta prosi o przeczytanie tekstu i fragmentu Ewangelii z podręcznika:

Jezus wzorem modlitwy

Chrystus jest najdoskonalszym nauczycielem i mistrzem modlitwy. Uczy nas przede wszystkim przykładem własnego życia. Ewangelia mówi, że pielgrzymował On na święta do świątyni w Jerozolimie, a w szabat uczestniczył w liturgii synagogalnej. Wybierał na modlitwę miejsca odosobnione, wzgórze, górę albo ogród u podnóża Góry Oliwnej, aby w ciszy rozmawiać z Bogiem Ojcem. Modlił się „nad ranem, kiedy jeszcze było ciemno” (Mk 1,35), modlił się, gdy wieczór zapadł (por. Mk 6,46-47), a często „całą noc trwał na modlitwie” (Łk 6,12). I taką modlitwę w ukryciu zalecał swoim uczniom (por. Mt 6,6). To modlitwa wyznaczała rytm codziennego życia Jezusa i poprzedzała decydujące wydarzenia Jego mesjańskiej misji. Niezwykłym przykładem modlitwy jest Jego rozmowa z Ojcem w Ogrójcu. Wtedy, choć po ludzku był przerażony czekającą Go męką i śmiercią, prosił, aby wypełniła się w Nim wola Boża.

„Potem wyszedł i udał się, według zwyczaju, na Górę Oliwną; towarzyszyli Mu także uczniowie. Gdy przyszedł na miejsce, rzekł do nich: «Módlcie się, abyście nie ulegli pokusie». A sam oddalił się od nich na odległość około rzutu kamieniem, padł na kolana i modlił się tymi słowami: «Ojcze, jeśli chcesz, zabierz ode Mnie ten kielich. Wszakże nie moja wola, lecz Twoja niech się stanie!». Wtedy ukazał Mu się anioł z nieba i pokrzepiał Go. Pogrążony w udręce, jeszcze usilniej się modlił, a Jego pot był jak gęste krople krwi, sączące się na ziemię. Gdy wstał od modlitwy i przyszedł do uczniów, zastał ich śpiących ze smutku. Rzekł do nich: «Czemu śpicie? Wstańcie i módlcie się, abyście nie ulegli pokusie»”.

Łk 22,39-46

Katecheta prowadzi analizę tekstu:

Przyjrzyjmy się opisanym sytuacjom z życia Pana Jezusa, ponieważ są one dla nas szkołą doskonałej modlitwy, uczą, w jaki sposób powinniśmy się modlić.

Katecheta podsumowuje:

To pokazuje nam, że i my na spotkanie z Panem Bogiem, na modlitwę potrzebujemy odpowiedniego czasu w ciągu dnia, chwil, kiedy nie będziemy zaabsorbowani innymi rzeczami czy zbyt zmęczeni, aby skupić się na rozmowie z Panem Bogiem. Potrzebujemy odpowiedniego miejsca, w którym nic nie będzie nas rozpraszać, i tam w ciszy będziemy mogli zwrócić myśli ku Panu Bogu.

Katecheta prosi o przeczytanie z podręcznika komentarza św. Augustyna:

„Święty Augustyn wspaniale podsumowuje trzy wymiary misterium modlitwy Jezusa: «Modli się za nas jako nasz Kapłan; modli się w nas, bo jest Głową Ciała, którym jesteśmy, a modlimy się do Niego, bo jest naszym Bogiem. Rozpoznajmy więc w Nim nasze głosy, a Jego głos w nas samych”.

KKK 2616

Katecheta prowadzi rozmowę:

Katecheta mówi:

Jest jeszcze jedna szczególna osoba, od której możemy uczyć się modlitwy.

Katecheta prosi o przeczytanie tekstów z podręcznika:

Najdoskonalszą z modlitw jest Modlitwa Pańska Ojcze nasz. Pan Jezus nauczył jej swoich uczniów i przekazał ją wyznawcom. Katechizm Kościoła Katolickiego podkreśla szczególne znaczenie modlitwy Matki Bożej, która współdziałała z zamysłem Boga Ojca w chwili zwiastowania, w oczekiwaniu Pięćdziesiątnicy, w Kanie Galilejskiej, u stóp krzyża. Modlitwa Maryi jest wzorem dla wszystkich pokoleń wierzących (por. KKK 2617-2619).

„Nauczyć się modlitwy od Maryi znaczy złączyć się z Jej «niech mi się stanie według twego słowa» (Łk 1,38). Modlitwa to ostateczne poświęcenie, które otwiera na miłość Bożą. Gdy na wzór Maryi mówimy «tak», Bóg ma możliwość wkroczyć w nasze życie”. 

Youcat 479

Katecheta zadaje pytania:

Katecheta w rozmowie kierowanej ukazuje kolejny aspekt modlitwy:

Katecheta podsumowuje:

Jak widzicie, prowadzimy rozmowy z różnymi osobami na różne tematy, ale najczęściej i najchętniej rozmawiamy z ludźmi, z którymi łączą nas szczególne relacje.

Katecheta prosi o przeczytanie kolejnego tekstu z podręcznika:

Dlaczego człowiek powinien się modlić?

„Modlimy się, ponieważ jesteśmy przepełnieni nieskończoną tęsknotą oraz dlatego, że Bóg stworzył nas, ludzi, i «niespokojne jest serce nasze, dopóki nie spocznie w Tobie» (św. Augustyn). Modlimy się też dlatego, że tego potrzebujemy. Tak powie Matka Teresa: «Ponieważ nie mogę oprzeć się na samej sobie, opieram się na Nim, 24 godziny na dobę».

Zdarza się, że zapominamy o Bogu, odchodzimy daleko od Niego, ukrywamy się. Niezależnie od tego, czy stronimy od myśli o Bogu, czy negujemy Go, On jest zawsze obecny – dla nas. Szuka nas, zanim my zaczniemy Go szukać, tęskni za nami, woła nas. Człowiek rozmawia w sumieniu i nagle zauważa, że prowadzi dialog z Bogiem. Gdy czuje się samotny, nie ma z kim porozmawiać, wtedy czuje, że Bóg jest zawsze gotowy do rozmowy. Gdy jest w niebezpieczeństwie, doświadcza, że Bóg przychodzi mu z pomocą. Modlenie się jest czymś tak naturalnym jak oddychanie, jedzenie, kochanie. Modlenie się oczyszcza, daje siłę do odpierania pokus, umacnia w słabości, pokonuje strach, podwaja siły, wydłuża oddech, czyni szczęśliwym”.

Youcat 470

Katecheta zadaje pytania:

Katecheta podsumowuje i zadaje kolejne pytania:

Katecheta mówi:

Jak powiedzieliśmy przed chwilą, są różne formy modlitwy. Istotne jest również to, jak przeżywamy modlitwę. Pan Jezus powiedział kiedyś: „Gdzie są dwaj albo trzej zebrani w imię moje, tam jestem pośród nich” (Mt 18,20).

Modlitwa, podczas której gromadzimy się razem na sprawowaniu liturgii, np. Mszy św., nazywa się modlitwą liturgiczną. Częściej jednak modlimy się w samotności, np. w naszych domach. Modlitwa, w której uczestniczymy indywidualnie i w samotności zwracamy się do Pana Boga, nazywa się modlitwą prywatną.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta zaprasza do obejrzenia filmu:

Na początku katechezy mówiliśmy, że we wzajemnej komunikacji bardzo istotne są nasze ciała, to, w jaki sposób się zachowujemy, jakie gesty towarzyszą naszym słowom. Obejrzymy teraz krótki film na temat postaw w modlitwie liturgicznej.

Jaka jest rola ciała w modlitwie,

https://www.youtube.com/watch?v=PFclSbBG-KQ

Katecheta zadaje pytania:

Katecheta prosi o wykonanie zadania 1. w kartach pracy:

Uzupełnij tabelę. W puste rubryki wpisz odpowiednie nazwy modlitwy, postawy, rodzaje modlitwy i miejsca.

Katecheta konkluduje:

Nie wystarczy wiedzieć, czym jest modlitwa, jakie są jej rodzaje i formy, jakie powinniśmy przyjmować postawy. W ćwiczeniu wymieniliście też zasadnicze miejsca modlitwy. Ale pamiętajcie, że różaniec, koronkę czy litanię możecie odmawiać wszędzie – w czasie podróży, w szkole, na łonie natury. Od dzieciństwa uczymy się lepiej rozumieć i głębiej przeżywać relacje z Panem Bogiem. Nie możemy jednak zapominać, że istotna jest troska, aby modlitwa była prawdziwym spotkaniem z Bogiem, aby wypływała z serca.

Katecheta prosi:

Przeczytajcie pytanie z podręcznika, z części „Zastosuj”, w ciszy sobie na nie odpowiedzcie i zróbcie konkretne postanowienia.

Czy modlisz się regularnie? Jeśli nie, pomyśl, jaka jest tego przyczyna.

Znajdź dzisiaj czas na modlitwę:

– własnymi słowami porozmawiaj z Bogiem o ważnych dla Ciebie sprawach;

– w skupieniu odmów dowolną, znaną Ci na pamięć formułę modlitewną;

– albo przeczytaj fragment Pisma Świętego.

5. Podsumowanie treści

Katecheta zadaje pytania kontrolne:

Katecheta prosi o wykonanie zadania 2. w kartach pracy:

Uzupełnij schemat.

6. Notatka

Modlitwa jest dla wiary jak oddychanie dla organizmu. Jeśli człowiek przestaje oddychać, dusi się i umiera; podobnie jest z wiarą. Modlitwa to nie recytowanie wierszy, lecz rozmowa z Żywą Osobą. Im będzie ona częstsza i bardziej szczera, tym głębsza będzie moja relacja z Panem Bogiem.

7. Praca domowa

Napisz po jednym wezwaniu modlitwy uwielbienia, dziękczynienia, przebłagania i prośby.

8. Modlitwa

Pomódlmy się wspólnie, jak nas nauczył Pan Jezus:

Ojcze nasz...

4. Dekalog Bożym darem

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Ukazanie Dekalogu jako Bożego daru.

Przypomnienie wiadomości o Dekalogu.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

Umiejętności:

Uczeń:

Postawy:

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

Język polski: analizatekstówzpodręcznikaizgazet,dziełaliterackieifilmoweinspirowanetreściąDekalogu.

Wychowanie do życia w rodzinie: wychowanie do miłości, prawdy, uczciwości, wychowanie patriotyczne, religijne, moralne.

Słownictwo religijne: przymierze, Dziesięć przykazań Bożych, przykazanie miłości.

4. Metody i techniki

Analiza tekstu biblijnego, rozmowa kierowana, opowiadanie, praca z podręcznikiem, praca z kartami pracy, krótki wykład.

5. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, karty pracy, gazety, papier, klej, nożyczki, wykreślanka, komputer, Internet.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Pomódlmy się na początku tej katechezy o to, abyśmy zrozumieli, że prawdziwa miłość stawia człowiekowi wymagania dla jego dobra:

Boże, choć Cię nie pojmuję...

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta prosi o przeczytanie historii z podręcznika:

Pewnego razu w Nowym Jorku umarł bardzo bogaty człowiek. Nie miał dzieci, ale miał wielu krewnych i każdy z nich liczył, że odziedziczy po nim wielki majątek. Zmarły miał bowiem w różnych bankach kilka milionów dolarów.

Cała rodzina zebrała się w domu zmarłego dzień po jego śmierci. Wszyscy chcieli jak najszybciej otworzyć testament. Ale okazało się, że zmarły zostawił zamiast jednego – dwa testamenty. Na jednym napisał: „Otworzyć przed pogrzebem”. Na drugim: „Otworzyć dopiero po moim pogrzebie”. Tak też zrobiono. Otworzono najpierw pierwszą kopertę. A tam na niewielkiej kartce papieru było napisane tylko jedno zdanie: „Życzę sobie, żeby mój pogrzeb odbył się o czwartej nad ranem!”. Wszyscy się bardzo zdziwili. Zaczęli narzekać, pukali się w głowy i mówili między sobą: „Co też on wymyślił”. Wolę zmarłego trzeba było jednak uszanować. Pogrzeb rzeczywiście odbył się o czwartej nad ranem, ale przyszło tylko pięć osób. Z całej rodziny tylko pięć osób wstało tak rano, żeby przyjść na pogrzeb. Natomiast w południe zjawiła się cała rodzina, bo właśnie wtedy otwierano drugą kopertę z testamentem. W niej też było tylko jedno zdanie: „Proszę cały mój majątek podzielić na tych, którzy byli na moim pogrzebie”. Kilka milionów dolarów podzielono między pięć osób. Pozostali nie dostali nawet centa. Jedni płakali, drudzy krzyczeli, inni kręcili z niedowierzaniem głowami. Wola zmarłego była jednak święta.

Katecheta zadaje pytania:

Katecheta konkluduje:

Pan Bóg także stawia przed nami szereg wymagań. Zawarł je w przykazaniach. Czyni to nie po to, żeby nam utrudnić życie, ale z miłości, dla naszego dobra, dlatego oczekuje, że będziemy przestrzegać przykazań, nawet jeśli wymagają one wysiłku i poświęceń. W zamian obiecuje więcej niż wiele milionów dolarów. Obiecuje szczęście, które nigdy się nie skończy.

Katecheta może też przynieść nawigację GPS (lub mapę) i na początku porozmawiać na temat użyteczności tego urządzenia. Następnie może na zasadzie analogii wskazać na przykazania, które bezbłędnie wskazują najlepszą drogę przez życie.

Katecheta zapowiada temat:

W VII klasie temat Dekalogu omówimy szczegółowo. Każdemu przykazaniu będzie poświęcona przynajmniej jedna katecheza.

Zapiszcie temat: Dekalog Bożym darem.

3. Wiara i życie Kościoła

Katecheta prosi o przeczytanie fragmentu Pisma Świętego:

„Było to w trzecim miesiącu od wyjścia Izraelitów z Egiptu; w tym dniu przybyli na pustynię Synaj. Wyruszyli z Refidim, a po przybyciu na pustynię Synaj rozbili obóz na pustyni. Izrael obozował tam naprzeciw góry. Mojżesz wszedł wtedy na górę do Boga, a Pan zawołał na niego z góry i powiedział: «Tak powiesz domowi Jakuba i to oznajmisz Izraelitom: Wyście widzieli, co uczyniłem Egiptowi, jak niosłem was na skrzydłach orlich i przywiodłem was do Mnie. Teraz, jeśli pilnie słuchać będziecie głosu mego i strzec mojego przymierza, będziecie szczególną moją własnością pośród wszystkich narodów, gdyż do Mnie należy cała ziemia. Lecz wy będziecie Mi królestwem kapłanów i ludem świętym. Takie to słowa powiedz Izraelitom»”.

Wj 19,1-6

Katecheta prosi o przeczytanie tekstu z podręcznika:

Dekalog

Izraelici przez ponad czterysta lat żyli w niewoli egipskiej. Bóg ulitował się nad nimi i postanowił uwolnić ich spod panowania faraona. Powołał Mojżesza, by wyprowadził lud z niewoli. Po przejściu przez Morze Czerwone Izraelici wędrowali przez pustynię, gdzie Bóg zawarł z nimi przymierze na górze Synaj i przekazał im Dekalog – Dziesięć przykazań Bożych.

Katecheta zadaje pytania:

Katecheta prosi o wykonanie zadania 1. w kartach pracy:

Zaznacz poprawną odpowiedź.

Katecheta prosi o przeczytanie tekstu z podręcznika:

Najważniejsze przykazanie

Wszystkie przykazania Dekalogu są bardzo ważne i należy ich przestrzegać. Jezus Chrystus, odpowiadając na prowokacyjne pytanie faryzeuszy o to, które przykazanie jest największe, nawiązał do Starego Testamentu.

„Będziesz miłował Pana Boga swego całym swoim sercem, całą swoją duszą i całym swoim umysłem. To jest największe i pierwsze przykazanie. Drugie podobne jest do niego: Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego. Na tych dwóch przykazaniach zawisło całe Prawo i Prorocy”.

Mt 22,37-40

Istotą moralności opartej na Dekalogu jest miłość. Przykazanie miłości jest najważniejsze, ponieważ w nim zawierają się wszystkie pozostałe.

Katecheta zadaje pytania:

Katecheta konkluduje:

Możemy zatem powiedzieć, że w przykazaniu miłości zawierają się wszystkie przykazania Dekalogu.

Katecheta prosi o przeczytanie fragmentu Ewangelii:

„A oto podszedł do Niego pewien człowiek i zapytał: «Nauczycielu, co dobrego mam czynić, aby otrzymać życie wieczne?». Odpowiedział mu: «Dlaczego Mnie pytasz o dobro? Jeden tylko jest Dobry. A jeśli chcesz osiągnąć życie, zachowuj przykazania». Zapytał Go: «Które?». Jezus odpowiedział: «Oto te: Nie zabijaj, nie cudzołóż, nie kradnij, nie zeznawaj fałszywie, czcij ojca i matkę oraz miłuj swego bliźniego jak siebie samego»”.

Mt 19,16-19

Katecheta zadaje pytania:

Katecheta konkluduje:

Życie bez przestrzegania przykazań byłoby koszmarem. Wystarczy wyobrazić sobie świat bez przykazań „nie zabijaj” czy „nie kradnij”.

4. Zastosowanie życiowe

Wariant I

Katecheta wprowadza w pracę w grupach.

Katecheta proponuje podział klasy na grupy (po cztery osoby) i wybór liderów. Każdej grupie daje kilka stron gazety lokalnej (w której można znaleźć pozytywne informacje z ostatniego tygodnia), kartkę papieru i klej. Zadaniem uczniów jest znalezienie kilku wiadomości, które pokazują, że Dekalog jest przestrzegany w konkretnych sytuacjach. Uczniowie powinni wyciąć te informacje i przykleić je na papier, a następnie wyraźnym kolorem i dużymi literami na przyklejonych wycinkach napisać treść przykazania, które w opisanych wydarzeniach zostało wypełnione. Liderzy grup uzasadniają, dlaczego warto w dzisiejszym świecie żyć Dekalogiem. W uzasadnieniu odwołują się do konkretnego przykazania, które zapisali na kartkach, i podają przykłady sytuacji pokazujących, jak ludzie realizują naukę Dekalogu w codziennym życiu.

Wariant II

Katecheta prosi o wykonanie zadania 2. w kartach pracy:

Wykreśl co drugą literę z labiryntu. Pozostałe litery utworzą myśl św. Jana Pawła II na temat Bożych przykazań. Pod labiryntem napisz, jak rozumiesz tę myśl.

Myśl św. Jana Pawła II: One ratują ludzkość przed niszczycielskimi siłami egoizmu, nienawiści i kłamstwa.

5. Podsumowanie treści

Katecheta zadaje pytania:

6. Notatka

Dekalog jest darem samego Boga. Przykazania wskazują, jak trzeba żyć, aby osiągnąć szczęście doczesne i wieczne. Każdy chrześcijanin powinien je znać, często odmawiać i przestrzegać w każdej chwili życia.

7. Praca domowa

Wyszukaj tytuły dzieł literackich i filmów, których autorzy inspirowali się treścią Dekalogu.

8. Modlitwa

Katecheta prosi o wspólne przeczytanie modlitwy z podręcznika:

„Daj mi poznać drogi Twoje, Panie,

i naucz mnie Twoich ścieżek!

Wiedź mnie drogą Twej prawdy i pouczaj,

bo Ty jesteś Bóg, mój Zbawca,

i w Tobie mam zawsze nadzieję”.

Ps 25,4-5

5. Nie będziesz miał bogów cudzych przede Mną

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Pogłębienie wiedzy na temat pierwszego przykazania Dekalogu.

Ukazanie głębokiej relacji z Bogiem jako sensu życia.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

Umiejętności:

Uczeń:

Postawy:

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

Język polski: wykorzystanie elementów retoryki w przygotowaniu do dyskusji z niewierzącymi lub niepraktykującymi, elementy filozofii – ateizm, deizm.

Wychowanie do życia w rodzinie: wychowanie do wiary, miłości i szacunku do przykazań Bożych.

Słownictwo religijne: ateizm, deizm, niewiara, agnostycyzm.

4. Metody i techniki

Analiza tekstu, rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, pokaz, burza mózgów.

5. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, karty pracy, projektor i komputer, tablica, kreda, czyste kartki.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Dziesięć przykazań Bożych

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta wprowadza, zadaje pytanie i na tablicy zapisuje odpowiedzi:

Coraz częściej słyszymy o ludziach, którzy odchodzą z Kościoła, deklarują się jako ateiści lub agnostycy. Jest też wciąż wielu ludzi, którzy nigdy nie słyszeli o Chrystusie i nie mogli Go poznać. Zastanówcie się, jakie są tego przyczyny.

Katecheta podsumowuje i wprowadza w temat katechezy:

Przyczyną odejść ludzi z Kościoła są nie tylko gorszące postawy niektórych duchownych i chrześcijan, lecz także brak troski o pogłębianie wiary, niezrozumienie i kwestionowanie nauczania Kościoła, niepodejmowanie praktyk wiary. Dziś, rozważając pierwsze przykazanie Dekalogu, zastanowimy się, czym jest wiara, jak ją pogłębiać i chronić.

3. Wiara i życie Kościoła

Katecheta prosi o przeczytanie artykułów KKK (są zamieszczone w podręczniku):

Na poprzednich katechezach mówiliśmy, że sens życiu człowieka nadaje relacja z Bogiem. Aby nawiązać z kimś relację, trzeba go najpierw poznać. Na podstawie tekstu z Katechizmu Kościoła Katolickiego spróbujcie odpowiedzieć na pytanie, jak człowiek może przekonać się o istnieniu Boga.

„Człowiek stworzony na obraz Boga, powołany, by Go poznawać i miłować, szukając Boga, odkrywa pewne «drogi» wiodące do Jego poznania. [...] Punktem wyjścia tych «dróg» prowadzących do Boga jest stworzenie: świat materialny i osoba ludzka”. 

KKK 31

„Świat: biorąc za punkt wyjścia ruch i stawanie się, przygodność, porządek i piękno świata, można poznać Boga jako początek i cel wszechświata”. 

KKK 32

„Człowiek: zadaje sobie pytanie o istnienie Boga swoją otwartością na prawdę i piękno, swoim zmysłem moralnym, swoją wolnością i głosem sumienia, swoim dążeniem do nieskończoności i szczęścia”.

KKK 33

„Za pomocą rozumu naturalnego człowiek może w sposób pewny poznać Boga na podstawie Jego dzieł. Istnieje jednak inny porządek poznania, do którego człowiek nie może dojść o własnych siłach; jest to porządek Objawienia Bożego”.

KKK 50

Katecheta analizuje teksty:

Katecheta podsumowuje wypowiedzi uczniów:

Tak jak każda rzecz, np. telefon, samochód czy obraz, ma swojego twórcę, tak samo ma go świat. Obserwacja świata prowadzi do poznania, że za jego stworzeniem stoi Bóg. Także pragnienie szczęścia, głos sumienia, zasady moralne wspólne ludziom wszystkich kultur i czasów świadczą o tym, że musi istnieć ktoś, kto jest ich twórcą. W końcu Bóg objawił się człowiekowi. Wkroczył w dzieje świata, wybierając Abrahama i wyprowadzając z niego naród Izraela, a następnie posyłając na świat swojego Syna. Chrystus przyniósł nam pełne objawienie o tym, kim jest Bóg.

Katecheta prosi o wykonanie zadania.