BORDERLINE Życie na krawędzi ebook

Książkę tę dedykuję trzem osobom, dla których bije moje serce:

żonie Lydii oraz dzieciom – Alexandrze i Sebastianowi.

Podziękowania

Pragnę serdecznie podziękować następującym osobom, które swoją wiedzą i zaangażowaniem wsparły mnie w pracy nad tą książką:

• Elisabeth Hollis Hansen za pomoc i wsparcie;

• Clancy Drake za wnikliwe sugestie i poprawki redakcyjne;

• Doktorowi Russowi Woodowi za komentarze i sugestie merytoryczne;

• Katherine Fox (zbieżność nazwisk przypadkowa) za nieocenione pierwsze poprawki i informacje zwrotne;

• Jamesowi Lainsbury’emu za doskonałe przygotowanie książki do druku i pomocne uwagi.

Wstęp:zaburzenie borderline w nowym świetle

Zaburzenie osobowości typu borderline (graniczne; ang. borderline personality disorder, BPD) dawniej uważano za oporne na terapię. Nawet obecnie ku takiemu przekonaniu skłania się wiele osób, które spełniają kryteria tego zaburzenia lub przejawiają pewne jego cechy. Tymczasem rzecz ma się zupełnie inaczej. Zaburzenie borderline da się leczyć, a dzięki fachowej terapii, rozwijaniu umiejętności, lepszemu wglądowi w siebie oraz innym czynnikom, które opisuję w tej książce, możesz rozpocząć proces ograniczania jego szkodliwego oddziaływania na twoje życie i uwolnić się od jego przykrych konsekwencji.

Nadziei na zmianę mogą towarzyszyć poczucie zagrożenia i strach przed naruszeniem stanu rzeczy, w którym funkcjonuje się od tak dawna. Większość swojego życia zawodowego poświęciłem na przekonywanie specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego, a także osób dotkniętych borderline, ich rodzin, przyjaciół oraz innych bliskich im ludzi, że skuteczna terapia jest możliwa.

Pracując z niniejszym poradnikiem, staraj się patrzeć na siebie i swoje zaburzenie pod zupełnie innym kątem. Spróbuj uznać borderline za stan, z którego można wyjść dzięki odpowiedniej terapii i rozwijaniu właściwych umiejętności.

Jakie korzyści przyniesie praca z poradnikiem

Nie ma „lekarstwa” na żadne zaburzenie osobowości. Lekarstwo pozwala bowiem pozbyć się dolegliwości czy choroby, a przecież nie pozbędziemy się własnej osobowości, nawet jeżeli jest zaburzona. Ale czekaj! Jeszcze nie ciskaj w kąt tym poradnikiem! Istnieją różne sposoby definiowania skutecznej terapii zaburzeń osobowości. Z pewnością można doprowadzić do redukcji objawów BPD i zmniejszenia ich wpływu na ciebie, na innych ludzi w twoim życiu i na sytuacje, jakie napotykasz. Niniejszy poradnik właśnie w tym będzie najbardziej pomocny, ponieważ opisuję tu umiejętności i narzędzia, które pomagają działać i reagować na świat zewnętrzny w sposób bardziej efektywny. Dzięki niemu dowiesz się więcej o tak zwanych negatywnych przekonaniach, negatywnych zachowaniach i negatywnych wzorcach reakcji, pomoże ci on również w osłabieniu natarczywych objawów zaburzenia borderline oraz ich szkodliwego wpływu na twoje życie.

Korzyści nie przyjdą od razu

W książce znajdziesz wiele przydatnych umiejętności, narzędzi, ćwiczeń i form aktywności, które pomogą ci zmniejszyć szkodliwy wpływ BPD oraz towarzyszących mu negatywnych przekonań, zachowań i wzorców. Żadna z proponowanych tu strategii ani żadne z ćwiczeń jednak nie rozwiąże twoich problemów z dnia na dzień. Często powtarzam swoim klientom, że uczenie się jakiejś umiejętności w celu zapanowania nad zaburzeniem borderline czy innym problemem ze zdrowiem psychicznym przypomina naukę jazdy na rolkach. Na początku wszystko wydaje się nienaturalne i nie do przejścia, człowiek zatacza się i wywraca, ale im dłużej ćwiczy, tym większej nabiera wprawy. Być może stwierdzisz, że w książce nie ma wystarczająco miejsca na udzielenie wyczerpujących odpowiedzi na pytania i sugestie w danym ćwiczeniu. Niech cię to nie powstrzymuje od notowania swoich myśli! Po prostu zapisuj je na dodatkowych kartkach.

Nauka korzystania z konkretnych umiejętności i narzędzi wymaga czasu i praktyki. Serdecznie cię zachęcam do włączania ich w codzienność – wraz ze zdrowymi, adaptacyjnymi (tzn. przystosowawczymi) przekonaniami, zachowaniami i wzorcami reakcji. Będzie to wymagało dużego nakładu pracy i sporego zaangażowania, ale w rezultacie zaburzenie będzie ci mniej utrudniało codzienne funkcjonowanie, co da ci poczucie wzmocnienia i znacząco wpłynie na twoje życie.

Układ poradnika

Opierając się na własnym podejściu terapeutycznym do pracy z osobami, u których w rozmaitym nasileniu występują objawy zaburzenia osobowości typu borderline, podzieliłem poradnik na pięć części. Z części 1 dowiesz się, czym dokładnie jest BPD, jakie są jego przyczyny i rozpowszechnienie oraz jakie objawy występują u ciebie. Przeanalizujemy twoje emocjonalne i fizyczne więzi z ludźmi i to, jak komfortowo czujesz się w relacjach, rozpatrzymy też różne postacie zaburzenia.

Część 2 pomoże ci ocenić gotowość i motywację do aktywnej pracy na rzecz przezwyciężenia objawów borderline i ustalić, na jakim jesteś etapie w procesie zmiany. Poznasz typowe czynniki wyzwalające, które uruchamiają nieadaptacyjne (tzn. nieprzystosowawcze, niezdrowe) zachowania i przekonania, jak również strategie pomocne w rozpoznaniu, które relacje z ludźmi są pozytywne, a które negatywne (tj. które ci pomagają, a które szkodzą).

W części 3 nauczysz się panować nad swoimi reakcjami na czynniki wyzwalające (tzw. wyzwalacze), rozpoznawać sytuacje podwyższonego ryzyka i doskonalić kompetencje w zakresie radzenia sobie w sposób przystosowawczy. Zdobędziesz umiejętności potrzebne do kwestionowania i zmiany dysfunkcjonalnych przekonań, poznasz techniki samokojenia, które pomagają panować nad sobą w większym stopniu, wzmocnisz też swoją zdolność do okazywania i umacniania miłości oraz rozwiązywania konfliktów w relacjach.

W części 4 przyjrzymy się narzędziom, które możesz wykorzystać do rekonstrukcji swojego świata i budowania zdrowszego oglądu siebie oraz innych ludzi (a także napotykanych sytuacji), sprzyjającego adaptacyjnym wzorcom reakcji. Ta część książki będzie też drogowskazem w kilku procesach: rozpoznawania zniekształceń w percepcji, kwestionowania destrukcyjnych uczuć, przekonań i pragnień oraz badania wewnętrznych mechanizmów obronnych, które hamują twój rozwój psychiczny i utrwalają objawy BPD. Zmierzysz się z wewnętrznym konfliktem między miłością a nienawiścią oraz znajdziesz zachętę i motywację do rezygnacji z dawnego stylu życia na rzecz nowych, zdrowych, adaptacyjnych wzorców reakcji.

W części 5 poznasz rodzaje stresu, jakich możesz doświadczać, i najskuteczniejsze sposoby radzenia sobie z nimi. To pomoże ci w budowaniu na fundamencie nowo zdobytej samoakceptacji, a także w podtrzymaniu wglądu w siebie i autorefleksji, narzędzi i umiejętności oraz świadomości własnej przeszłości, teraźniejszości i przyszłości – wszystkiego, co zdobędziesz podczas pracy z tym poradnikiem.

Jak korzystać z książki

Poradnik powstał z myślą o osobach dotkniętych zaburzeniem osobowości typu borderline, jak również o tych, które przejawiają część cech BPD i choć nie spełniają wszystkich kryteriów diagnostycznych, to jednak borykają się z podobnymi problemami. Bez względu na to, do której grupy się zaliczasz, książka jest przeznaczona dla wszystkich osób pragnących złagodzić swoje problemy związane z tym zaburzeniem. Możesz ją wykorzystać jako uzupełnienie terapii lub źródło samopomocy. Zawsze dobrze mieć jakieś pozytywne zasoby i wentyl bezpieczeństwa w osobie, która cię wesprze w razie potrzeby, takiej jak psychoterapeuta czy inny specjalista w dziedzinie zdrowia psychicznego. Jeżeli nie pracujesz z terapeutą, radziłbym to rozważyć.

W książce odwołuję się do przypadków Beaty i Tomasza – wspólnie przyjrzymy się ich doświadczeniom podczas uczenia się i stosowania umiejętności opisanych w poradniku. Historie tych dwojga są syntezą historii moich dawnych klientów. Stworzyłem te postacie, żeby zilustrować przydatne kompetencje i ułatwić ci zrozumienie pewnych koncepcji.

Wielką zaletą tego rodzaju poradników jest możliwość pracy we własnym tempie. Możesz zająć się danym zagadnieniem, kiedy poczujesz do tego gotowość. Materiał zawarty w książce pomaga w tym poprzez rozpoznanie twojej motywacji, następnie poszczególnych zachowań, wewnętrznych popędów i potrzeb, które podsycają zaburzenie, oraz najlepszych sposobów na podtrzymanie poznanych umiejętności i utrwalenie sukcesów odniesionych dzięki systematycznej pracy. Zacznij od początku i pracuj nad kolejnymi zagadnieniami tak długo, jak czujesz się z tym dobrze i swobodnie. Zawsze możesz opanować pewne strategie, a potem na jakiś czas odłożyć poradnik i wrócić do przerwanej pracy, kiedy znów poczujesz gotowość.

Kiedy i jak szukać pomocy

Jeżeli praca nad jakąś kwestią sprawi, że poczujesz rozstrój lub przytłoczenie, spróbuj wykorzystać strategie, które już udało ci się opanować i przećwiczyć. Możesz też poprosić o wsparcie zaufaną osobę, na przykład specjalistę w dziedzinie zdrowia psychicznego. Podczas pracy z książką pamiętaj, że zagłębianie się w kwestie związane z zaburzeniem osobowości typu borderline może obudzić wiele problemów, z którymi nie zdołasz się uporać samodzielnie. Jeśli tylko zauważysz u siebie na przykład myśli o samookaleczaniu czy krzywdzeniu innych, natychmiast przerwij pracę. Skontaktuj się ze specjalistą w dziedzinie zdrowia psychicznego, zadzwoń na kryzysowy telefon zaufania (nr 116 123) lub zgłoś się do najbliższego oddziału pogotowia ratunkowego. Twoje bezpieczeństwo jest najważniejsze.

Zaburzenie osobowości typu borderline stawia osoby na nie cierpiące w bardzo trudnych sytuacjach. Także podczas pracy z niniejszym poradnikiem mogą się pojawić trudne do zniesienia myśli, uczucia i wspomnienia. Najważniejsze, by umieć wyczuć moment, kiedy staje się potrzebna fachowa pomoc. Ułatwi to stworzona przeze mnie strategia SOS.

Skorzystaj z tej strategii, gdy tylko poczujesz, że twoje emocje, myśli lub wspomnienia zaczynają cię przytłaczać.

Część 1

Zaburzenie borderline a skuteczna terapia

1

Podstawowe wiadomości na temat borderline

Wielu ludzi ma błędne pojęcie o tym, czym jest zaburzenie osobowości typu borderline i w jaki sposób może ono oddziaływać na ludzkie życie – włączając w to dotknięte nim osoby, członków ich rodzin, partnerów życiowych, przyjaciół, znajomych i współpracowników. Być może specjalista w dziedzinie zdrowia psychicznego dokonał już takiego rozpoznania u ciebie albo udało ci się stwierdzić – zapoznawszy się samodzielnie z informacjami na temat BPD z powodu poczucia, iż coś w twoim życiu jest nie tak – że pewne objawy zaburzenia zdają się odpowiadać temu, jak postrzegasz siebie, innych ludzi czy sytuacje, w jakich się znajdujesz. W tym rozdziale wyjaśnimy nieporozumienia, uporządkujemy chaotyczną wiedzę i wyróżnimy kryteria, które pasują do ciebie. Zyskanie jasnego obrazu własnego zaburzenia stanie się początkiem drogi do samopoznania i do zrozumienia siebie, co pozwoli ci okiełznać borderline.

Jak już wiesz, zaburzenie osobowości typu borderline przejawia się różnie u różnych ludzi. Dlatego chciałbym zacząć od przedstawienia ci Beaty. Beata przez wiele lat zmagała się z tym zaburzeniem, ale udało jej się pokonać problemy dzięki pogłębianiu wiedzy i rozwijaniu umiejętności, które pozwoliły jej zapanować nad objawami BPD i nad własnym życiem. W kolejnych rozdziałach książki będę często nawiązywać do jej historii.

Wiele strategii i technik opisanych w tej książce pomogło Beacie uwolnić się od związanych z borderline szkodliwych wzorców funkcjonowania, które tak długo kazały jej tkwić w miejscu. Metody te sprawdziły się w jej przypadku i również tobie mogą przynieść korzyści.

Doświadczenia Beaty z borderline mogą przypominać twoje, co nie zmienia faktu, że możesz mieć wątpliwości, czy sobie poradzisz. Zanim jednak Beata zdołała zapanować nad swoimi objawami, musiała najpierw się dowiedzieć, czym jest BPD, i uświadomić sobie, że dotknęło nie tylko ją. To samo odnosi się do ciebie, zobaczmy zatem, czym jest i jak często występuje graniczne zaburzenie osobowości.

Czym jest BPD?

Zaburzenie osobowości typu borderline (graniczne) jest to jedno z dziesięciu zaburzeń osobowości wyszczególnionych w piątym wydaniu kryteriów diagnostycznych zaburzeń psychicznych Diagnostic and statistical manual of mental disorders, czyli DSM-5 (American Psychiatric Association, 2015). Z tej klasyfikacji korzystają terapeuci wszystkich specjalności przy rozpoznawaniu różnego rodzaju zaburzeń psychicznych. Zaburzenie osobowości można szeroko zdefiniować jako niezdolność do dostosowania własnego zachowania, myślenia i wzorców reakcji do konkretnych sytuacji i/lub uczuć. Według DSM-5 zaburzenie osobowości typu borderline jest to: „Stały wzorzec zachowań i doświadczania emocji, polegający na niestabilności związków międzyludzkich, zmienności w zakresie postrzegania samego siebie i reakcji emocjonalnych oraz znacznej impulsywności, rozpoczynający się u młodych dorosłych i występujący w różnych warunkach” (American Psychiatric Association, 2015, s. 315). Wiele osób spełniających kryteria diagnostyczne tego zaburzenia dostrzega początki wspomnianych objawów i wzorców, kiedy patrzy wstecz na swoje dzieciństwo i młodość. Uważa się jednak na ogół, że rozpoznawanie zaburzenia borderline jest w przypadku dzieci i młodzieży niewłaściwe i przedwczesne, ponieważ młode osoby wciąż się rozwijają i dopiero się uczą, jak sobie radzić w różnych okolicznościach życiowych i jak na nie reagować. Aby postawić rozpoznanie zaburzenia osobowości, w tym BPD, u osoby poniżej osiemnastego roku życia, ta musiałaby doświadczać objawów przez co najmniej rok (American Psychiatric Association, 2015).

W DSM-5 wskazano dziewięć kryteriów diagnostycznych dotyczących zaburzenia borderline. Trzeba spełnić co najmniej pięć z nich, aby specjalista w dziedzinie zdrowia psychicznego mógł postawić diagnozę. Być może psychiatra lub psychoterapeuta już rozpoznał to zaburzenie u ciebie – wówczas pozostaje mieć nadzieję, że dokładnie przeanalizował kryteria, które odnoszą się do twojej osoby. Poniższe ćwiczenie pomoże ci wyróżnić kryteria dotyczące ciebie i lepiej zrozumieć, na czym polega twoje zaburzenie. Każde z kryteriów opatrzyłem przykładem z życia Beaty.

Twoje objawy

Postaw iks w kratce obok każdego opisu, który pasuje do tego, jak postrzegasz świat oraz jak działasz i reagujesz.

◻ Desperacki wysiłek wkładany w unikanie rzeczywistego lub wyobrażonego odrzucenia przez innych (s. 315).

Beata miała poczucie, że Sebastian ją odrzucił, ponieważ niewystarczająco szybko zareagował na jej prezent. W rezultacie sama zakończyła związek, lecz potem poczuła się jeszcze bardziej opuszczona. W jej życiu już wcześniej powtarzały się nieadekwatne zachowania związane z poczuciem opuszczenia.

◻ Niestabilne i burzliwie przebiegające związki międzyludzkie, charakteryzujące się wahaniami między skrajnymi stanami – idealizowaniem lub pozbawianiem wartości (s. 315).

Kiedy Beata poznała Sebastiana, zakochała się po uszy i chciała spotykać się z nim i rozmawiać codziennie. Zerwała z nim jednak, nazywając go wcielonym diabłem, kiedy ociągał się z odpowiedzią na jej esemesy dotyczące prezentu, który zostawiła mu na progu. Podobne doświadczenia Beata miała w trzech poprzednich związkach.

◻ Zakłócenie poczucia własnej tożsamości: wyraźny i trwale niestabilny obraz samego siebie lub własnego Ja (s. 315).

Beata miała trudności z nawiązywaniem i utrzymywaniem znajomości i przyjaźni ze względu na skłonność do częstego zmieniania typu ludzi, z którymi chciała spędzać czas, czemu towarzyszyło zmienianie i dopasowywanie do innych własnych poglądów i wartości.

◻ Impulsywność, okazywana w co najmniej dwóch obszarach, stwarzająca potencjalne zagrożenie (np. wydatki, seks, nadużywanie substancji, lekkomyślna jazda, objadanie się) (s. 315).

Kiedy nie była w związku, Beata kompulsywnie szukała w sieci kandydata do następnej miłosnej przygody. Przejawiała skłonność do brawury za kierownicą, dwukrotnie ukarano ją za prowadzenie po alkoholu. A kiedy życie stawało się dla niej „zbyt nudne”, dokonywała drobnych kradzieży w sklepach.

◻ Nawracające zachowania, gesty lub groźby samobójcze albo samookaleczanie (s. 316).

Beata wielokrotnie się okaleczała, pod wpływem stresu lub poczucia osamotnienia cięła się. Po zerwaniu z Sebastianem pocięła sobie ręce.

◻ Niestabilność reakcji emocjonalnych spowodowana zmiennością nastroju w zależności od warunków (np. nasilone epizody dysforii, drażliwość lub lęk utrzymujące się do kilku godzin, rzadko dłużej niż kilka dni) (s. 316).

Kiedy była sama, Beata często kuliła się na łóżku i płakała albo chwytała się różnych sposobów, aby się uspokoić i poczuć łączność z ludźmi, na przykład całymi seriami pisała esemesy lub szukała miejsca na następną przygodną randkę.

◻ Przewlekłe poczucie pustki.

Beata często czuła się samotna, nawet gdy była w związku lub w towarzystwie ważnej dla niej osoby. Mawiała: „Nawet w miejscach pełnych ludzi przeważnie czuję się samotna”.

◻ Niedostosowane zachowania, poczucie gniewu i trudności w panowaniu nad nim (np. częste wybuchy złości, utrzymujące się poczucie gniewu, powtarzający się udział w bójkach) (s. 316).

Beata wielokrotnie wdawała się w gwałtowne kłótnie i bójki z przyjaciółmi i znajomymi, partnerami, członkami rodziny czy współpracownikami.

◻ Związane z czynnikami stresowymi, przemijające wyobrażenia paranoidalne lub bardzo nasilone objawy dysocjacyjne[1] (s. 316).

Pod wpływem silnego stresu Beata często miała poczucie oderwania od swojego ciała i otaczającego świata. Podała, że czuje się jak marionetka poruszana przez kogoś obcego.

Tutaj wpisz liczbę zaznaczonych kratek: _____

Czy liczba zaznaczonych przez ciebie kryteriów jest równa lub większa od 5?

TAK                NIE

Czy na podstawie tego ćwiczenia możesz uznać, że objawy zaburzenia osobowości typu borderline odpowiadają temu, jak postrzegasz świat, jak wchodzisz w interakcje z ludźmi oraz jak reagujesz na ludzi i sytuacje?

TAK                NIE

Jeżeli liczba zaznaczonych przez ciebie kryteriów jest równa lub mniejsza od 4, ale rozpoznajesz u siebie pewne cechy zaburzenia borderline, to ten poradnik również okaże się dla ciebie użyteczny. Dowiesz się z niego bowiem, jak osłabić szkodliwy wpływ tych cech na swoje życie.

Zaburzenie borderline jako spektrum

Dzięki wykonaniu ostatniego ćwiczenia zapewne już widzisz, że niektóre twoje zachowania, myśli i uczucia nie są tak intensywne, jak u Beaty, albo właśnie są znacznie intensywniejsze. To zupełnie naturalne, ponieważ każdy przypadek BPD wygląda inaczej. Stopień nasilenia, czy też ciężkości, objawów opisanych w kryteriach jest kwestią indywidualną, podobnie jak charakter ich wpływu na życie doświadczającej ich osoby. Zachowania Beaty odpowiadające niektórym kryteriom można określić jako bardzo nasilone lub skrajne, przysparzające jej znacznego cierpienia, a nawet stanowiące dla niej zagrożenie. W twoim przypadku może być zupełnie inaczej. To właśnie różnica w zewnętrznej manifestacji objawów pomaga terapeucie ustalić, w jakim miejscu na spektrum BPD od łagodnego po skrajne znajduje się klient.

Jeżeli Beata jest przykładem osoby o skrajnym nasileniu objawów ze spektrum BPD, to gdzie ty się plasujesz? Dla każdego kryterium zakreśl poniżej nasilenie według swej oceny. Nie spiesz się i odpowiedz zgodnie ze swoimi odczuciami. Nie ma tu dobrych ani złych odpowiedzi – po prostu oprzyj się na własnym osądzie.

Desperacki wysiłek wkładany w unikanie rzeczywistego lub wyobrażonego odrzucenia przez innych. Nasilenie:

łagodne

umiarkowane

ciężkie

skrajne

Niestabilne i burzliwie przebiegające związki międzyludzkie, charakteryzujące się wahaniami między skrajnymi stanami – idealizowaniem lub pozbawianiem wartości. Nasilenie:

łagodne

umiarkowane

ciężkie

skrajne

Zakłócenie poczucia własnej tożsamości: wyraźny i trwale niestabilny obraz samego siebie lub własnego Ja. Nasilenie:

łagodne

umiarkowane

ciężkie

skrajne

Impulsywność, okazywana w co najmniej dwóch obszarach, stwarzająca potencjalne zagrożenie (np. wydatki, seks, nadużywanie substancji, lekkomyślna jazda, objadanie się). Nasilenie:

łagodne

umiarkowane

ciężkie

skrajne

Nawracające zachowania, gesty lub groźby samobójcze albo samookaleczanie. Nasilenie:

łagodne

umiarkowane

ciężkie

skrajne

Niestabilność reakcji emocjonalnych spowodowana zmiennością nastroju w zależności od warunków (np. nasilone epizody dysforii, drażliwość lub lęk utrzymujące się do kilku godzin, rzadko dłużej niż kilka dni). Nasilenie:

łagodne

umiarkowane

ciężkie

skrajne

Przewlekłe poczucie pustki. Nasilenie:

łagodne

umiarkowane

ciężkie

skrajne

Niedostosowane zachowania, poczucie gniewu i trudności w panowaniu nad nim (np. częste wybuchy złości, utrzymujące się poczucie gniewu, powtarzający się udział w bójkach). Nasilenie:

łagodne

umiarkowane

ciężkie

skrajne

Związane z czynnikami stresowymi, przemijające wyobrażenia paranoidalne lub bardzo nasilone objawy dysocjacyjne. Nasilenie:

łagodne

umiarkowane

ciężkie

skrajne

Bazując na swoich odpowiedziach, gdzie się mieścisz na spektrum BPD? Objawy:

łagodne

umiarkowane

ciężkie

skrajne

Skoro udało ci się wskazać objawy, które najsilniej na ciebie oddziałują – które wpływają na to, jak postrzegasz siebie, świat i otaczających cię ludzi – spróbuj podsumować, co zaważyło na twoich odpowiedziach.

Dlaczego oceniasz swój stan tak, a nie inaczej (jako łagodny, umiarkowany, ciężki, skrajny)? Weź pod uwagę liczbę objawów zaznaczonych na danym poziomie, konkretne objawy, które sprawiają, że ostro się oceniasz, i tym podobne.

W jakim obszarze (lub obszarach) życia (np. relacje z rodziną czy przyjaciółmi, praca, obraz siebie) twoje objawy powodują najwięcej problemów?

Biorąc pod uwagę twoje powyższe odpowiedzi i oceny, czego udało ci się już dowiedzieć o swoim zaburzeniu?

Poznawanie zaburzenia borderline i pogłębianie wiedzy na jego temat pomoże ci je okiełznać, chociaż czasami możesz mieć poczucie osamotnienia. Być może pojawi się wrażenie, że jesteś jedyną na świecie osobą, która doświadcza takich emocji, myśli, wspomnień czy reakcji. Pamiętaj więc, że takich osób jak ty jest naprawdę bardzo dużo.

Jak powszechne jest BPD?

Poczucie osamotnienia jest typowe dla osób z borderline – do tego stopnia, że uwzględniono je w kryteriach zaburzenia (przewlekłe poczucie pustki). W rzeczywistości jednak BPD dotyka wielu ludzi.

W Stanach Zjednoczonych borderline rozpoznano u około osiemnastu milionów osób dorosłych, co stanowi niemal 6% tej populacji (Grant i in., 2008). Z historycznego punktu widzenia diagnozę tę częściej stawiano kobietom niż mężczyznom, w stosunku aż trzy do jednego, ale w rzeczywistości kryteria zaburzenia spełnia niemal jednakowa liczba osób obu płci (53% kobiet i 47% mężczyzn; Grant i in., 2008).

W innych rejonach świata rozpowszechnienie BPD waha się między 1,4% a 5,9% ogólnej populacji (Samuels i in., 2002; Coid, Yang, Tyrer, Roberts i Ullrich, 2006; Lenzenweger, Lane, Loranger i Kessler, 2007; Grant i in., 2008; Trull, Jahng, Tomko, Wood i Sher, 2010). Jak widzisz, bardzo wiele osób zmaga się z zaburzeniem granicznym i próbuje je pokonać.

Przygotowanie gruntu pod sukces

Poniżej podsumuj wszystko, czego udało ci się nauczyć z tego rozdziału, aby w ten sposób utrwalić zdobyte wiadomości.

Najbardziej przydatne informacje z tego rozdziału:

1.

2.

3.

Podczas lektury tego rozdziału przyszło mi do głowy, że

i pomogło mi to dostrzec, że

Ten poradnik powstał z myślą o osobach takich jak Beata i ty, które zmagają się z problemami wynikającymi z borderline niezależnie od tego, czy spełniają kryteria diagnostyczne, czy też mają tylko pewne cechy zaburzenia. Omawiając w książce myśli, uczucia, reakcje, przekonania i pragnienia ludzi znajdujących się w jakimś punkcie na spektrum BPD, używam terminu „zaburzenie osobowości typu borderline” lub „zaburzenie graniczne”. Nie jest jednak moją intencją klasyfikowanie ani etykietowanie poszczególnych osób za pomocą tego terminu czy rozpoznania. Należy pamiętać, że rozpoznanie ma służyć leczeniu, a nie samookreślaniu. Mam nadzieję, że wspólne zgłębianie BPD okaże się dla ciebie drogą do zdrowia i rozwoju, podczas której znajdziesz sposoby na kontrolowanie i pokonanie objawów zaburzenia.

Skoro już wiesz nieco więcej o tym, czym jest zaburzenie graniczne, w kolejnym rozdziale zastanowimy się nad jego możliwymi przyczynami.

Przypisy

[1] Wyobrażenia paranoidalne są to obawy, że inni ludzie spiskują przeciw tobie, a dysocjacja to umysłowe oddzielenie od doznań fizycznych i/lub emocjonalnych.