Facet jak młody bóg ebook

PRA­CU­JĘ JAKO GI­NE­KO­LOG-PO­ŁO­ŻNIK, ALE CO­RAZ CZĘŚCIEJ LE­CZĘ NIE TYL­KO KO­BIE­TY, LECZ TA­KŻE CAŁE RO­DZI­NY. Dzia­ła to tro­chę na za­sa­dzie pocz­ty pan­to­flo­wej: gdy tyl­ko moje rady – co jeść, a zwłasz­cza co zde­cy­do­wa­nie od­sta­wić – od­mie­nia­ją ży­cie pa­cjent­ki, nie­mal za­wsze ona przy­sy­ła swo­ją mamę, sio­strę, przy­ja­ció­łkę, ale też męża. „Niech pan mu po­wie, co ma ro­bić. Utył/nie może schud­nąć/źle się czu­je/po­sta­rzał się/nie ma na nic ocho­ty. Jest jak nie on” – ta­kie zda­nia sły­szę nie­mal ka­żde­go dnia. Ale też sami pa­no­wie dzwo­nią po po­ra­dę, pi­szą przez moją stro­nę in­ter­ne­to­wą, za­cze­pia­ją mnie na uli­cy. Kie­dy ja­kiś czas temu po na­gra­niu w te­le­wi­zji usta­wi­li się do mnie chy­ba wszy­scy mężczy­źni obec­ni w stu­dio, ka­żdy z ja­ki­mś py­ta­niem, po­my­śla­łem, że może czas upo­rząd­ko­wać to, co wiem, i przy­go­to­wać zdro­wot­ny prze­wod­nik dla mężczyzn. Spe­cjal­nie dla nich. Pa­mi­ętam, jak je­den z ka­me­rzy­stów po­pro­sił mnie na stro­nę i naj­pierw niby żar­tem za­py­tał, czy może jest coś, co do­da­je wi­go­ru w łó­żku, ale i w ży­ciu – do­dał, że pyta dla ko­le­gi, któ­ry po po­wro­cie z pra­cy za­pa­da się w fo­tel i nic mu się nie chce. Prze­rwa­łem mu py­ta­niem, co (ten jego ko­le­ga) je, co jadł po­przed­nie­go dnia. Nie mu­siał na­wet od­po­wia­dać, sam wy­re­cy­to­wa­łem, czym się odży­wia. Jego po­wi­ęk­sza­jące się ze zdu­mie­nia oczy po­twier­dzi­ły moje przy­pusz­cze­nia. Do­brze znam i tę minę, i ten spo­sób odży­wia­nia, bo o tym wła­śnie od lat roz­ma­wiam z pa­cjent­ka­mi w ga­bi­ne­cie. A ko­bie­ty i mężczy­źni wca­le tak bar­dzo się od sie­bie nie ró­żnią. Tyle że ko­bie­tom jest ła­twiej niż nam, bo nie bra­ku­je im pre­tek­stów, aby przy­jść do le­ka­rza i zro­bić ba­da­nia (z po­wo­du mie­si­ącz­ki/bra­ku mie­si­ącz­ki, z po­wo­du ci­ąży/jej bra­ku, z po­wo­du nad­mia­ru hor­mo­nów i ich nie­do­bo­ru), i przede wszyst­kim mają swo­je­go le­ka­rza. A fa­ce­ci? Fa­ce­ci nie mają. Poza tym wi­ęk­szo­ść z nas nie lubi za­wra­cać sobą gło­wy, na­rze­kać na sa­mo­po­czu­cie, ża­lić się na gor­szą for­mę i to ob­cej oso­bie. Z dru­giej stro­ny co­raz wi­ęcej pa­nów in­te­re­su­je się zdro­wym sty­lem ży­cia, chce się czuć i wy­glądać mło­do, tak dłu­go, jak się da. A da się dłu­go. No­wo­cze­sna me­dy­cy­na po­tra­fi fan­ta­stycz­ne rze­czy. Stąd po­my­sł na tę ksi­ążkę. Chcia­łbym, żeby była pro­stą, ale kom­plet­ną in­struk­cją ob­słu­gi tej naj­dro­ższej ma­szy­ny, jaką mężczy­zna ma na sta­nie: swo­je­go or­ga­ni­zmu. Oto naj­wa­żniej­sze od­po­wie­dzi na py­ta­nie: co ro­bić, żeby ta je­dy­na w swo­im ro­dza­ju „oso­bów­ka” za­wsze była nie­za­wod­na, spraw­na i sil­na.

Dla ko­biet ka­żde­go roku wy­da­je się kil­ka­na­ście po­rad­ni­ków zdro­wot­nych. A dla mężczyzn? Czas na pe­łne rów­no­upraw­nie­nie.

JAKIŚ CZAS TEMU, KIE­DY WRA­CA­ŁEM SA­MO­CHO­DEM DO DOMU, POD­WIO­ZŁEM CHŁO­PA­KA. Chciał się do­stać do Ło­mży, gdzie stał jego TIR. W trak­cie jaz­dy opo­wia­dał o so­bie – że przez kil­ka­na­ście lat był po­li­cjan­tem, po czym zde­cy­do­wał się na urlop wy­cho­waw­czy, żeby za­jąć się dzie­ćmi. A kie­dy jako mun­du­ro­wy prze­sze­dł na wcze­śniej­szą eme­ry­tu­rę (pra­wo do niej przy­słu­gu­je po 15 la­tach pra­cy), za­czął je­ździć ti­ra­mi, ale tyl­ko w nocy. Po to – jak po­wie­dział – żeby w ci­ągu dnia spędzać czas z sy­na­mi, za­wo­zić ich do przed­szko­la, od­bie­rać ze szko­ły. Żeby z nimi BYĆ. Pa­mi­ętam, że po­my­śla­łem wte­dy dwie rze­czy: jak cud­nie, jaki mądry fa­cet, ja­kie będzie miał „do­grza­ne”, wy­ko­cha­ne dzie­ci, i że kie­dyś taka po­sta­wa by­ła­by nie do wy­obra­że­nia. Dziś mężczy­źni są kom­plet­nie inni niż w po­ko­le­niu mo­je­go ojca, a na­wet moim! Na mo­je­go syna, któ­ry wła­śnie zo­stał tatą i pi­ęk­nie zaj­mu­je się syn­kiem, pa­trzę z za­chwy­tem – uwa­żno­ść to naj­wi­ęk­szy ma­jątek, jaki mo­żna dać dziec­ku. Wi­dzę, że mój syn, ale i tam­ten kie­row­ca TIR-a, są już z in­ne­go świa­ta – świa­ta chło­pa­ków, któ­rzy mają szan­sę w pe­łni prze­żyć swo­je ży­cie.

Cie­szy mnie, że za­czy­na­my dbać nie tyl­ko o re­la­cje, ale i o sie­bie, o swo­je zdro­wie. Zresz­tą we­dług no­wych wy­tycz­nych WHO, to się ze sobą łączy. Zdro­wie to nie jest tyl­ko spraw­no­ść cia­ła, lecz rów­nież „stan pe­łne­go fi­zycz­ne­go, umy­sło­we­go i spo­łecz­ne­go do­bro­sta­nu”. W ostat­nich la­tach de­fi­ni­cja ta zo­sta­ła uzu­pe­łnio­na o „spraw­no­ść do pro­wa­dze­nia pro­duk­tyw­ne­go ży­cia spo­łecz­ne­go i eko­no­micz­ne­go”, a ta­kże o wy­miar du­cho­wy.

CIE­SZY MNIE, ŻE DZIŚ MĘŻCZY­ŹNI SĄ KOM­PLET­NIE INNI NIŻ W PO­KO­LE­NIU MO­JE­GO OJCA, A NA­WET MOIM!

Jak do­brze, że mo­del twar­dzie­la, któ­ry prędzej sie­kie­rą utnie so­bie bo­lący pa­lec, niż pój­dzie do le­ka­rza, od­cho­dzi do la­mu­sa. Co­raz wi­ęcej mężczyzn li­czy na do­bre, ener­ge­tycz­ne i dłu­gie ży­cie, więc co­raz częściej szu­ka spo­so­bów, żeby tak wła­śnie było. Acz wci­ąż po­wszech­ny jest ob­raz zmęczo­ne­go in­for­ma­ty­ka/na­uczy­cie­la/kie­row­cy/me­ne­dże­ra, któ­ry po pra­cy leży na so­fie, a je­dy­ne ru­chy, ja­kie co ja­kiś czas wy­ko­nu­je, to wdu­sze­nie przy­ci­sku w pi­lo­cie do te­le­wi­zo­ra i si­ęgni­ęcie po chip­sy, piwo czy piz­zę. Zna­mien­ne, że nie­mal 90% pol­skich dziew­czyn zna (z grub­sza) za­sa­dy zdro­wej die­ty i zdro­we­go ży­cia. U mężczyzn ta świa­do­mo­ść ro­śnie, ale po­wiedz­my so­bie szcze­rze: nie star­tu­je z wy­so­kie­go pu­ła­pu. To oczy­wi­ście po­kło­sie wspo­mnia­ne­go mo­de­lu ma­cho, któ­ry wszel­kie za­bie­gi wo­kół sie­bie trak­to­wał jako nie­god­ne sam­ca na co dzień zaj­mu­jące­go się wa­żniej­szy­mi spra­wa­mi. Gdy to pi­szę, sam się śmie­ję z tego, ja­kie to nie­mądre.

Zwłasz­cza że wspó­łcze­sne ży­cie wca­le nas nie roz­piesz­cza. Świat się zmie­nia, szyb­ciej niż kie­dy­kol­wiek wcze­śniej. Dziś, aby funk­cjo­no­wać zdro­wo, trze­ba się na­praw­dę na­gim­na­sty­ko­wać – ta­kże do­słow­nie – i być wy­jąt­ko­wo uwa­żnym. Stan słu­żby zdro­wia w kra­ju nam tego nie uła­twia (i pi­szę to jako le­karz). Jak ni­g­dy wcze­śniej pu­łap­ki zdro­wot­ne tkwią w je­dze­niu, po­wie­trzu, oto­cze­niu, le­kach, ale i w na­szych prze­ko­na­niach. Mnó­stwo w nich nie­prawd i syn­te­tycz­nych skład­ni­ków o dzia­ła­niach ubocz­nych, któ­re do­pie­ro te­raz wy­cho­dzą na jaw. Nie mie­ści nam się w gło­wie, że skład­ni­ki żyw­no­ści do­pusz­czo­ne do ob­ro­tu mogą wy­wo­ły­wać śmier­tel­ne cho­ro­by, a tak jest. Acz bywa i tak, że WIE­MY, któ­re pro­duk­ty często spo­ży­wa­ne zwi­ęk­sza­ją ry­zy­ko wy­stąpie­nia raka czy cu­krzy­cy typu 2, a jed­nak na­dal na­kła­da­my je na ta­lerz czy na­le­wa­my do szklan­ki.

Na szczęście co­raz częściej łączy­my krop­ki i za­czy­na­my świa­do­mie za­rządzać swo­ją kon­dy­cją. I co­raz wi­ęcej z nas prze­cho­dzi na kurs zdro­wych na­wy­ków.

CZAS JED­NAK PRZY­JĄĆ DO WIA­DO­MO­ŚCI, ŻE KURS ZDRO­WYCH NA­WY­KÓW PRĘDZEJ CZY PÓ­ŹNIEJ CZE­KA KA­ŻDE­GO. Nie­ste­ty, wi­ęk­szo­ść za­pi­sze się na kurs przy­spie­szo­ny, wraz z pierw­szy­mi kło­po­ta­mi zdro­wot­ny­mi (od­pu­kać), gdy nie da rady we­jść bez za­dysz­ki na dru­gie pi­ętro, prze­ży­je za­wsty­dze­nie w sy­pial­ni lub usły­szy jed­no z tych okrop­nych zdań od swo­je­go le­ka­rza. Co­kol­wiek by­śmy my­śle­li na te­mat męsko­ści, to praw­da jest taka, że to my, mężczy­źni, cho­ru­je­my częściej. Za­czy­na­my zwy­kle po uko­ńcze­niu 40. roku ży­cia, gdy spa­da nam po­ziom hor­mo­nów, gdy zmie­nia się cia­ło i za­czy­na wy­sta­wiać ra­chu­nek za nie dość uwa­żne wcze­śniej­sze ży­cie. Pro­fi­lak­ty­ka nie jest, nie­ste­ty, na­szym ulu­bio­nym sło­wem na „p”. Śred­nia dłu­go­ść męskie­go ży­cia też nie po­wa­la: jest o 7,7 roku krót­sza niż w przy­pad­ku ko­biet (dane z 2019 roku). Naj­częściej ko­ńczą je cho­ro­by ser­ca i no­wo­two­ry zło­śli­we, cho­ro­by z za­nie­dba­nia, nie­wy­ła­pa­ne na czas. A je­śli na­wet nie ko­ńczą nam ży­cia, to po­tra­fią je nie­źle uprzy­krzyć. Ich li­sta jest ca­łkiem spo­ra.

DO­LE­GLI­WO­ŚCI, KTÓ­RE STA­TY­STYCZ­NIE ZDA­RZA­JĄ SIĘ NAM NAJ­CZĘŚCIEJ

WRZO­DY DWU­NAST­NI­CY I ŻO­ŁĄD­KA Aż 50% mężczyzn cho­ro­wa­ło albo za­cho­ru­je na cho­ro­bę wrzo­do­wą dwu­nast­ni­cy lub żo­łąd­ka, czy­li trzy razy wi­ęcej niż ko­biet. Kie­dyś wrzo­dy na­zy­wa­no cho­ro­bą dy­rek­to­rów, bo wi­ąza­no ją ze stre­sem i nie­re­gu­lar­nym odży­wia­niem się, do tego pi­ciem du­żej ilo­ści kaw i pa­le­niem pa­pie­ro­sów. Dziś wie­my, że te czyn­ni­ki ow­szem, na­si­la­ją ob­ja­wy – stres za­ci­ska drob­ne na­czy­nia krwio­no­śne, co pro­wa­dzi do nie­do­krwie­nia ślu­zów­ki żo­łąd­ka, a to może spo­wo­do­wać wy­two­rze­nie się za­pa­le­nia – ale w pro­ce­sie po­wsta­wa­nia cho­ro­by bie­rze udział jesz­cze je­den gracz: od­por­na na kwa­sy żo­łąd­ko­we bak­te­ria He­li­co­bac­ter py­lo­ri. Co cie­ka­we, bak­te­rię tę nosi w so­bie wi­ęk­szo­ść z nas, na­wet 80–90% po­pu­la­cji, dla wi­ęk­szo­ści jest ona jed­nak zu­pe­łnie nie­gro­źna i sama jej obec­no­ść w or­ga­ni­zmie nie jest wska­za­niem do an­ty­bio­ty­ko­te­ra­pii. Le­cze­nie włącza­ne jest do­pie­ro u osób z ob­ja­wa­mi bó­lo­wy­mi (np. po kwa­śnym je­dze­niu). Wrzo­dy ucho­dzą za cho­ro­bę prze­ka­zy­wa­ną ge­ne­tycz­nie, co dru­gi cho­ry ma jej przy­pad­ki w ro­dzi­nie. Za ge­ne­tycz­nym ro­do­wo­dem cho­ro­by prze­ma­wia cho­ćby fakt, że częściej (i to na­wet o 40%) wy­stępu­je u osób z gru­pą krwi „0”. Za po­ja­wie­nie się wrzo­dów może też od­po­wia­dać za­rzu­ca­nie żó­łci do żo­łąd­ka. Gdy nasz or­ga­nizm spraw­nie pra­cu­je, żółć mamy tyl­ko w dwu­nast­ni­cy. Gdy coś za­czy­na szwan­ko­wać, po­wra­ca ona do żo­łąd­ka i uszka­dza jego ścian­ki. Wrzo­dy mogą być też na­stęp­stwem nad­mier­ne­go sto­so­wa­nia nie­ste­ry­do­wych le­ków prze­ciw­za­pal­nych i prze­ciw­bó­lo­wych oraz le­ków prze­ciw­reu­ma­tycz­nych, któ­re nie­mal za­wsze uszka­dza­ją bło­nę ślu­zo­wą żo­łąd­ka.

KŁO­PO­TY Z KRĄŻE­NIEM I SER­CEM Pra­cu­je­my na nie tłu­stą die­tą, pa­le­niem pa­pie­ro­sów, nad­uży­wa­niem al­ko­ho­lu, a ta­kże je­dze­niem sło­dy­czy, w tym słod­kich owo­ców przez cały rok.

KŁO­PO­TY Z PRO­STA­TĄ Or­gan ten ma ten­den­cję do sa­mo­ist­ne­go roz­ro­stu po 50. roku ży­cia. Pro­blem ten do­ty­ka co­raz wi­ęk­szej licz­by doj­rza­łych mężczyzn. Sama pro­sta­ta to nie­wiel­ki gru­czoł (na­zy­wa­ny też ster­czem), któ­ry jest umiej­sco­wio­ny u na­sa­dy cew­ki mo­czo­wej, pod pęche­rzem mo­czo­wym. Do jego za­dań na­le­ży pro­duk­cja pły­nu, któ­ry po po­łącze­niu się z plem­ni­ka­mi z jąder two­rzy sper­mę. Płyn ten jest w du­żej mie­rze od­po­wie­dzial­ny za męską płod­no­ść, gdyż to za­war­ty­mi w nim mi­kro­ele­men­ta­mi „odży­wia­ją się” plem­ni­ki. Nie­ste­ty, gdy pro­sta­ta ro­śnie, po­ja­wia­ją się trud­no­ści z od­da­wa­niem mo­czu (duża pro­sta­ta uci­ska cew­kę mo­czo­wą), bo­le­sne za­pa­le­nia, może ta­kże do­jść do roz­wo­ju no­wo­two­ru.

PRO­BLE­MY ZE WZWO­DEM I WY­TRY­SKIEM Do­cho­dzi­my do nich wie­lo­ma ście­żka­mi: po­przez dłu­go­tr­wa­ły stres (utrzy­mu­jący się przez wie­le mie­si­ęcy), prze­męcze­nie or­ga­ni­zmu, ale też z po­wo­du cu­krzy­cy, któ­ra nisz­czy układ ner­wo­wy or­ga­ni­zmu, czy mia­żdży­cy, któ­ra blo­ku­je do­pływ krwi do pe­ni­sa. Bar­dzo często za łó­żko­we kło­po­ty od­po­wia­da ob­ni­ża­jący się po­ziom te­sto­ste­ro­nu, co jest po­wo­do­wa­ne wie­kiem (po­ziom tego hor­mo­nu ob­ni­ża się od oko­ło 35. roku ży­cia), a ta­kże śmie­cio­wa die­ta – tak, je­dze­nie ma nie­ba­ga­tel­ny wpływ na nasz układ hor­mo­nal­ny.

RAK JE­LI­TA GRU­BE­GO Ten no­wo­twór zde­cy­do­wa­nie częściej przy­da­rza się mężczy­znom niż ko­bie­tom, i to doj­rza­łym (po 50. roku ży­cia). Nie­ste­ty, jest też trze­cim (po cho­ro­bach krąże­nia i raku płuc) po­wo­dem przed­wcze­snej męskiej śmier­ci. W ok. 10% jego po­ja­wie­nie się to spraw­ka ge­nów, jed­nak w wi­ęk­szo­ści przy­pad­ków pra­cu­je­my na nie­go sami sie­dzącym try­bem ży­cia, la­ta­mi śmie­cio­we­go je­dze­nia i stre­sem, pod­czas któ­re­go za­ci­ska­ją się drob­ne na­czy­nia krwio­no­śne i utrud­nio­ne jest wchła­nia­nie wi­ta­min i mi­ne­ra­łów. Wzrost pa­to­lo­gicz­nej mi­kro­flo­ry je­lit i za­par­cia do­pe­łnia ry­zy­ko roz­wo­ju raka. Nie bez zna­cze­nia jest sze­ro­ka obec­no­ść pe­sty­cy­dów, hor­mo­nów, do­dat­ków che­micz­nych do żyw­no­ści na ka­żdym eta­pie „pro­duk­cji” ro­ślin­nej, czy zwie­rzęcej.

RAK PŁUC Stoi za nim za­nie­czysz­cze­nie śro­do­wi­ska, ale też ta­kie ska­że­nie, któ­re fun­du­je­my so­bie sami, pa­ląc pa­pie­ro­sy (tra­dy­cyj­ne, faj­ki, a ta­kże tzw. e-pa­pie­ro­sy). Poza tym pa­ląc, na­ra­ża­my nie tyl­ko sie­bie, ale i bli­skich prze­by­wa­jących w za­si­ęgu dymu. No­wo­two­ry płuc oraz in­nych or­ga­nów od­de­cho­wych są dziś dru­gą przy­czy­ną umie­ral­no­ści Po­la­ków (za­raz po cho­ro­bach ukła­du krąże­nia). Są nie­ste­ty wy­jąt­ko­wo opor­ne na le­cze­nie, a wy­kry­te pó­źno często nie dają szans na wy­zdro­wie­nie. Kło­pot z cho­ro­bą jest też taki, że dłu­go nie daje ob­ja­wów in­nych niż zmęcze­nie i po­ka­sły­wa­nie, dla­te­go le­ka­rze za­le­ca­ją re­gu­lar­ne wy­ko­ny­wa­nie RTG klat­ki pier­sio­wej, na­wet co dwa lata. Ręka w górę, kto nie­daw­no miał wy­ko­na­ny rent­gen płuc?

PRO­BLE­MY ZE STA­WA­MI W doj­rza­łym wie­ku aż co pi­ąty mężczy­zna ma kło­po­ty ze sta­wa­mi, zwłasz­cza ko­lan i bar­ku. Naj­częściej są one po­zo­sta­ło­ścią po wy­czy­no­wym, wy­si­łko­wym lub ry­zy­kow­nym ży­ciu w mło­do­ści i po­wsta­łych wów­czas kon­tu­zjach. Ale nie tyl­ko. Kło­po­ty z po­ru­sza­niem się, roz­pro­sto­wa­niem ko­ści to ta­kże spraw­ka na­szej die­ty, ści­ślej: za­kwa­sze­nia or­ga­ni­zmu (a po­praw­nie pi­sząc: wy­so­kie­go po­zio­mu kwa­su mo­czo­we­go w su­ro­wi­cy), do cze­go do­pro­wa­dza­my, je­dząc dużo mi­ęsa, tłusz­czu, na­bia­łu (czy­li pro­duk­tów od­zwie­rzęcych), ale też fruk­to­zy, cu­kru, i pi­jąc al­ko­hol.

ŁY­SIE­NIE Kło­pot do­ty­ka na­wet co dru­gie­go z nas po 50. roku ży­cia. Przy­czy­ną męskie­go ły­sie­nia jest wy­so­ki po­ziom DHT. DHT po­wsta­je z te­sto­ste­ro­nu i od­dzia­łu­je na re­cep­to­ry an­dro­ge­no­we miesz­ków wło­so­wych, z cza­sem do­pro­wa­dza­jąc do ich za­ni­ku. Je­śli jed­nak wło­sy za­czy­na­my tra­cić wcze­śniej, przed uko­ńcze­niem 40. roku ży­cia, war­to się skon­sul­to­wać z kar­dio­lo­giem, czy nie jest to zwi­ąza­ne np. z nie­do­krwie­niem ser­ca. Zna­cze­nie mają też geny.