Jak zacząć inwestować? ebook

Współpraca merytoryczna: Kama Bokacka, Anna Filipow, Joanna Poniatowska-Boniecka, Ewa Prędka, Jacek Smura, Marek Smura, Dorota Wiśniewska

Menedżer projektu: Justyna Malatyńska

Redakcja: Ewa Skuza

Korekta: Elżbieta Wojtalik-Soroczyńska

Projekt okładki: Michał Duława

Grafika na okładce: Boyko.Pictures | Fotolia.com

Zdjęcie autora na okładce: Arkadiusz Wrzesień

Skład: Protext

Opracowanie wersji elektronicznej:

Nagranie, realizacja dźwięku, opracowanie muzyczne

Studio Maxx Grzegorz Dondziłło

Lektorzy: Masza Bogucka-Steczek i Patryk Steczek

Copyright © 2018 MT Biznes Sp. z o.o.

All rights reserved

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci zabronione. Wykonywanie kopii metodą elektroniczną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym, optycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Niniejsza publikacja została elektronicznie zabezpieczona przed nieautoryzowanym kopiowaniem, dystrybucją i użytkowaniem. Usuwanie, omijanie lub zmiana zabezpieczeń stanowi naruszenie prawa.

Warszawa 2019

MT Biznes Sp. z o.o.

www.mtbiznes.pl

[email protected]

ISBN 978-83-8087-750-4 (format epub)

ISBN 978-83-8087-751-1 (format mobi)

WstępCo determinuje nasz sukces w finansach

W podejmowaniu decyzji finansowych nie chodzi do końca o pieniądze. Liczą się również nieuchwytne motywy, takie jak unikanie rozczarowań i poczucie dumy.

Daniel Kahneman, Pułapki myślenia

Rozdział 1Ja, Inwestor. Czyli kto?

But, który pasuje na jedną stopę, uwiera inną. Nie ma jednego przepisu na wspaniałe życie, który odpowiada każdemu.

Carl Gustav Jung

Wyobrażasz sobie Donalda Trumpa siedzącego samotnie przed komputerem i analizującego całymi dniami sprawozdania finansowe spółek, aby znaleźć te, których akcje można kupić za rozsądną cenę w stosunku do ich wartości? Czy jesteś w stanie wyobrazić go sobie, jak przez dziesiątki lat konsekwentnie i spokojnie buduje swój majątek zgodnie z wcześniej ustalonymi zasadami, zawsze cierpliwie trzymając bezpieczną ilość gotówki? Albo czy wyobrażasz sobie, że mimo ogromnego majątku Trump dalej mieszkałby w skromnym domu, który kupił w 1968 roku za 30 tys. dolarów?

Z drugiej strony, czy wyobrażasz sobie Warrena Buffetta inwestującego na kredyt w hotel na Manhattanie i kasyna w Atlantic City oraz ogłaszającego cztery razy bankructwo w celu renegocjacji długów zaciągniętych w bankach i u właścicieli akcji lub obligacji? Albo Buffetta posiadającego kilka willi z basenami oraz kandydującego na urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych?

Obaj panowie (Trump i Buffett) niewątpliwie osiągnęli ogromne sukcesy finansowe i osobiste. Majątek każdego z nich liczony jest w miliardach dolarów. Osiągnęli je jednak w zupełnie inny sposób. Buffett dzięki oszczędnemu życiu, konsekwencji oraz bezpiecznemu i analitycznemu podejściu do inwestowania. Trump dzięki swojej przebojowości, bezwstydnej megalomanii, zdolnościom interpersonalnym, dźwigni finansowej i podejmowaniu ogromnego ryzyka.

Na koniec wyobraź sobie jeszcze (obiecuję – ostatni raz) młodego Donalda Trumpa czytającego książkę z najważniejszymi zasadami inwestycyjnymi Warrena Buffetta, na przykład:

Myślę, że uznałby je za bardzo cenne i zgodne z jego… osobowością. :)

Bardzo trudno jest napisać książkę o psychologicznej stronie inwestowania, która będzie odpowiednia dla wszystkich. Ludzie są różni. Mamy odmienne potrzeby, inne rzeczy są dla nas ważne, inne rzeczy nas „kręcą” i inaczej podejmujemy decyzje. Część z nas w kwestiach życiowych, zawodowych i finansowych kieruje się liczbami i faktami, a część woli zaufać intuicji. Są inwestorzy, dla których inwestowanie to prywatna sprawa, i tacy, którzy lubią rozmawiać i dzielić się wynikami oraz spostrzeżeniami w grupie. Jednych w inwestowaniu motywuje rywalizacja (o większy majątek, stopy zwrotu i tak dalej), a drugich porównywanie się z innymi w ogóle nie obchodzi. Czy wśród czytelników tej książki nie znajdą się osoby, które czytając o zrobieniu dokładnego planu inwestycji w arkuszu kalkulacyjnym, nie stwierdzą, że to „jakaś nudna bzdura”? Oczywiście, że tak. Czy nie znajdą się również osoby, które czytając, że warto zapisać się i być aktywnym członkiem społeczności inwestorów, stwierdzą, że to „ostatnia rzecz, o jakiej myślą w inwestowaniu”? Tacy też się znajdą. Co więcej, zarówno jedni, jak i drudzy mogą być bardzo skutecznymi i konsekwentnymi inwestorami, ale już sam styl inwestowania oraz sposób utrzymania motywacji będzie ich odróżniać od siebie.

Właśnie dlatego zdecydowałem, że zacznę tę książkę od rozdziału opisującego różne typy osobowości człowieka, które wpływają na postrzeganie świata, motywację i jego naturalny sposób postępowania, również jako inwestora. Jest to bardzo istotne, ponieważ nie powinno się na siłę próbować zastosować metod lub przyjmować argumentów, które po prostu do nas nie pasują. Mam wielką nadzieję, że dzięki moim trochę podkolorowanym opisom rozpoznasz, który typ osobowości jest ci najbliższy. Poznając natomiast pozostałe typy, zrozumiesz, że inni ludzie mogą postrzegać świat zupełnie inaczej. Zanim jednak przejdziemy do „kolorów osobowości”, przedstawię trochę teorii (obiecuję – nie za dużo!).

W opisie skorzystam z podpowiedzi psychoanalityka Carla Gustava Junga, którego model typów osobowości człowieka opublikowany w 1921 ro­ku jest rozwijany przez wielu badaczy i psychologów. Większość odnoszących sukcesy firm na świecie używa go, aby budować efektywne zespoły, skutecznie motywować i opierać efektywność na silnych stronach swoich pracowników. Sam wielokrotnie brałem udział w szkoleniach i warsztatach omawiających typy osobowości i muszę przyznać, że to otwiera oczy, nie tylko pod kątem zawodowym, ale również prywatnym. Zrozumienie tego, że nie każdy odbiera świat i myśli tak jak my, oraz tego, że my sami nie musimy odbierać świata i myśleć tak jak inni (i nie ma w tym nic złego), znacznie pomaga zrozumieć rzeczywistość i samego siebie. Jestem również pewny, że może to pomóc w dostosowaniu swojej Finansowej Podróży do włas­nej osobowości.

Ponieważ nie jest to naukowa książka o psychologii i wolałbym się w niej skupić na praktycznych elementach związanych z inwestowaniem, część teoretyczną modelu Junga ograniczę do niezbędnego minimum. Po krótkim wyjaśnieniu koncepcji nazwę i opiszę cztery typy osobowości, którymi będę się od czasu do czasu posługiwał w dalszej części książki. Oczywiście żadnego z ludzi nie można po prostu zaszufladkować do któregoś z czterech typów. To nie jest takie proste. Większość ludzi ma jeden lub dwa typy dominujące i po trochu z każdego innego. Niemniej jednak mam nadzieję, że zgłębiając opisy poszczególnych typów, w którymś rozpoznasz dużą część siebie. Bardzo ważne jest również zrozumienie, że żaden z tych typów osobowości nie jest dobry lub zły. One po prostu są różne, a w społeczeństwie występują mniej więcej po równo. Zakładam, że wśród czytelników znajdą się osoby, które robiły testy lub brały udział w warsztatach z typów osobowości, na których zostały określone jako niebieski, czerwony, zielony lub żółty. Jeżeli tak jest w twoim przypadku, potraktuj ten rozdział jako przypomnienie. Ograniczę się bowiem do prezentacji typów osobowości i z wiadomych powodów nie przeprowadzę testu. Bardziej zainteresowanych tym tematem i chcących się upewnić, czy dobrze zidentyfikowali swój kolor, odsyłam do przykładowych testów w internecie.

Według Junga każdy z nas ma w głowie „oprogramowanie”, które składa się z dwóch par preferencji. Pierwsza to myślenie i uczucia. Są to parametry, przez które wartościujemy i postrzegamy świat. Myślenie to sposób postrzegania rzeczywistości przez pryzmat faktów, logiki i ciągu przyczynowo-skutkowego. Nie ma w nim miejsca na uczucia. One bowiem pozwalają wartościować świat przez pryzmat emocji i relacji, które w przypadku osób z tą preferencją są znacznie ważniejsze niż fakty i logika. Na rysunku 1.1 znajdziesz główne cechy ludzi reprezentujących daną preferencję.

Co jest ci bliższe? Czy podejmując decyzje w życiu, częściej kierujesz się faktami i logiką czy emocjami? To bardzo ważne w kontekście podejścia do inwestowania, jeżeli bowiem twoją preferencją jest myślenie, wszystkie emocjonalne argumenty, które podam w tej książce, mogą wydać ci się bezsensowne i śmieszne. Z drugiej strony, jeżeli twoją preferencją są uczucia, to suche fakty przytaczane przeze mnie mogą ci się wydawać nudne i mocno bezosobowe. Najczęściej działanie zgodnie ze swoją preferencją jest dla człowieka dużo prostsze, wymaga mniej wysiłku i przynosi lepsze efekty. Nie zamykaj się jednak na argumenty drugiej strony, których będę używał. Pamiętaj, nikt w stu procentach nie reprezentuje jednej preferencji.

Przejdźmy teraz do drugiej pary, czyli rozróżnienia między introwersją a ekstrawersją. Na rysunku 1.2 znajdziesz główne cechy ludzi introwertycznych, czerpiących energię z własnego życia wewnętrznego, oraz ekstrawertycznych, którym energii dodaje przebywanie z innymi ludźmi.

Ile widzisz w sobie introwertyka, a ile ekstrawertyka? Zastanów się, bo to również może mieć duży wpływ na to, jak podejść do inwestowania. Patrząc na te cechy, na pierwszy rzut oka można zauważyć, że styl, motywacja i emocje przy inwestowaniu introwertyka i ekstrawertyka mogą być zupełnie inne. Jeżeli jesteś ekstrawertykiem, nie szukaj motywacji wyłącznie w sobie. Możesz nie znaleźć jej na tyle dużo, aby zacząć lub kontynuować inwestowanie. Jeżeli natomiast jesteś introwertykiem, może właśnie taka motywacja w zupełności wystarczy i nie musisz szukać jej na zewnątrz. W obu przypadkach w tej książce spróbuję pomóc ci ją znaleźć.

[1] Chodzi o Wołanie kukułki – pierwszy tom cyklu kryminalnego o detektywie Cormoranie Strike; napisany pod pseudonimem Robert Galbraith.

[2] Na igrzyskach olimpijskich w Tokio w 2021 roku zdobył ostatecznie brązowy medal.

[3] Mózg człowieka „nie rozumie” naszych słów jako takich. Rozumie natomiast obrazy i wrażenia, które z nimi kojarzymy i które pochodzą z naszych doświadczeń. Kiedy skierowane do nas zdanie jest poleceniem, nieświadome odruchy skłaniają nas do działania, zanim jeszcze „intelektualna” interpretacja okaże się efektywna. Kiedy mówimy: „nie myśl o tygrysie”, pierwszą myślą, jaka przychodzi nam do głowy, jest właśnie tygrys. Tak samo z niebieskim słoniem.

[4] Robert Toru Kiyosaki, Sharon L. Lechter, Bogaty ojciec, biedny ojciec, Instytut Praktycznej Edukacji Osielsko 2008.