Jezus z kosmosu ebook

JEZUS Z KOSMOSU

Richard Carrier

JEZUS Z KOSMOSU

OBRAZ CHRYSTUSAW WIERZE PIERWSZYCH CHRZEŚCIJAN

Tłumaczenie: Magdalena Górska

Przedmowa

Pogląd, że Jezus nigdy nie istniał, był często odrzucany jako koncepcja, której bronią tylko szukający sensacji autorzy, fanatycy i zwolennicy teorii spiskowych. Okazuje się jednak, że nie potrzeba tu żadnych teorii spiskowych, a niektóre dowody na poparcie tej tezy są naprawdę mocne. W rzeczy samej wielu ekspertów zaczyna kwestionować historyczność Jezusa. Gdy odłożymy na bok absurdalne hipotezy (a wiele z nich faktycznie jest absurdalnych), pozostanie nam bowiem jeszcze wystarczająco dużo dowodów, aby podejrzewać, że być może Jezus tak naprawdę nie istniał.

Wielu ekspertów głównego nurtu zgadza się, że Jezus znany z Ewangelii to postać mityczna. Tylko fanatycy i fundamentaliści uważają inaczej. Powszechny konsensus jest jednak taki, że za całą tą legendą i mitologią musi kryć się prawdziwy człowiek. Na tym konsensus się jednak kończy. Ci sami eksperci przedstawiają mnóstwo sprzecznych teorii na temat tego, kim był Jezus, czego nauczał i co robił. W 2014 roku, po raz pierwszy od prawie stu lat, pojawiła się jednak alternatywna teoria, która zakłada, że Jezus prawdopodobnie nigdy nie istniał. Poddana ona została ocenie naukowej ważnego wydawnictwa akademickiego specjalizującego się w biblistyce, Sheffield-Phoenix. Publikacja, napisana przez autora książki, którą właśnie czytasz, nosiła tytuł On the Historicity of Jesus i powstała po tym, gdy obroniłem doktorat z historii starożytnej na Uniwersytecie Columbia, a następnie przeprowadziłem własne badania sfinansowane z grantu. Chociaż spotkała się ona z nieuzasadnioną wrogością ze strony wielu ekspertów, którzy obawiają się konsekwencji zawartych w niej twierdzeń, inni uczeni biorą pod uwagę możliwość, że moja (lub podobna) teza może być słuszna.

Kluczem do wszystkiego, co w niej opisuję, jest często nieznany opinii publicznej fakt, że według pierwszych chrześcijan Jezus przybył z kosmosu. Nie całkiem w sensie nowoczesnym, ale w sensie starożytnym. Na długo przed pojawieniem się chrześcijaństwa judaizm opierał się na tym, co uznawano wówczas za „nowoczesną naukę”, według której usytuowaną pośrodku kulistą ziemię otaczały liczne sfery nieba. Nie były one podtrzymywane przez filary, znane z bardziej starożytnego nauczania, ale przez gazowe lub wypełnione eterem przestrzenie, rozciągające się do księżyca, a nawet jeszcze dalej. Cały ten obszar obejmował to, co dzisiaj rozumiemy pod pojęciem przestrzeni kosmicznej. Dlatego najdokładniejszym odpowiednikiem starożytnego „nieba” jest po prostu „kosmos”.

Mieszkańcy Judei nie wierzyli w pozaziemską próżnię (a nawet jeśli byli tacy, którzy w nią wierzyli, nie byli to żydowscy teolodzy). My także rozumiemy pod pojęciem „przestrzeni kosmicznej” coś innego, a mianowicie wszystko ponad ziemską atmosferą, czyli całą przestrzeń „gdzieś tam”. Podobnie jak oni. Wielu z nich wyobrażało sobie, że pozostałą część wszechświata zajmuje rzadsza materia: czy to niewidzialny ogień, czy eter. Podobne przekonania przetrwały aż do końca XIX wieku. Wierzyli także, że w każdym zakątku tej przestrzeni żyją różnego rodzaju stworzenia, które dzisiaj nazwalibyśmy kosmitami. Oznacza to jedynie, że ludzie ci mieli inne niż my przekonania na temat tego, co dokładnie znajduje się w kosmosie, ale z pewnością mieli takie samo wyobrażenie tego, czym jest przestrzeń kosmiczna. Dlatego powinniśmy podchodzić do ich poglądów tak, jak oni je rozumieli i nie traktować ewentualnych nieścisłości jako wymówki.

Współczesne pojęcie „nieba” odnosi się do przestrzeni innego wymiaru, która nie ma fizycznej lokalizacji w naszym wszechświecie. Zupełnie nie przypomina ono tego, w co wierzyli starożytni. Zatem „niebo” jest dziś niedokładnym i wprowadzającym w błąd określeniem. Wyrażenie „kosmos” jest znacznie bliższe ówczesnym wierzeniom. I o to właśnie chodzi w tytule tej książki: gdy przetłumaczymy słowa pierwszych chrześcijan tak, aby lepiej odzwierciedlały to, co faktycznie mieli na myśli, sytuacja zacznie wyglądać zupełnie inaczej, niż można by przypuszczać.

Co to wszystko znaczy? Najdokładniejszy opis najwcześniejszej myśli chrześcijańskiej wygląda następująco: Jezus był anielską istotą pozaziemską, która przybyła na ziemię z kosmosu, aby stać się człowiekiem, nauczać ewangelii, ponieść odkupieńczą śmierć i zmartwychwstać, aby ponownie zasiąść na tronie pośród gwiazd, jeszcze potężniejszą niż wcześniej. Z tymi faktami zgadza się większość czołowych uczonych. Ale co, jeśli tak naprawdę pierwotnie sądzono, że Jezus przebywał wyłącznie w przestrzeni kosmicznej? Że nigdy nie odwiedził ziemi? Co, jeśli nawet jego wcielenie i śmierć były wydarzeniami niebiańskimi?

Wszyscy zgadzamy się, że chrześcijanie na początku wierzyli, iż Jezus był postacią pochodzącą z kosmosu. Zatem jedyne pytanie w oryginalnym credo brzmi: do jakiego stopnia chrześcijanie wierzyli, że Jezus rzeczywiście zstąpił na ziemię, aby dokonać swojej kosmicznej ofiary? Z łatwością można udowodnić, że początkowo myśleli, że Jezus zstąpił jedynie do królestwa szatana w strefie podksiężycowej, a pogląd, że żył i nauczał na ziemi, pojawił się znacznie później.

Pełne, racjonalne i akademickie uzasadnienie tego wniosku, ze wszystkimi niezbędnymi dowodami, cytowanymi publikacjami naukowymi, przypisami i pomocami naukowymi można znaleźć na blisko siedmiuset stronach On the Historicity of Jesus. Książka, którą właśnie czytasz, to znacznie krótsze i bardziej przystępne, chociaż wciąż pełne konkretnych informacji streszczenie tej poważniejszej monografii akademickiej. O problemach metodologicznych, trapiących osoby prowadzące badania nad Jezusem, pisałem również w mojej innej recenzowanej książce, Proving History. Wszystkie recenzowane artykuły naukowe na ten temat, które opublikowałem do roku 2014, zostały zebrane w książce Hitler Homer Bible Christ. Nadal zajmuję się tą kwestią i odpowiadam na krytykę na swojej stronie internetowej richardcarrier.info. W książce, którą właśnie czytasz, przedstawiam zarówno dostępne dziś dowody na istnienie historycznego Jezusa, jak również te, które dziś już nie są dostępne. Znajdziesz tu także przyczyny, dla których należy wątpić w istnienie Jezusa, oraz wszystkie zachowane tropy wskazujące na to, że istnieli chrześcijanie, którzy kiedyś uważali, że ziemski Jezus był jedynie użytecznym mitem, i że wszyscy od początku wiedzieli o tym. Jednak prawie każdy tekst dotyczący tej kwestii, a na pewno jego oryginalna wersja, już nie istnieje. Wszystko, co mamy dziś do dyspozycji, to jedynie materiały, które żyjący o wiele później chrześcijanie postanowili zachować lub sfabrykować.

Aby to lepiej wyjaśnić, ograniczyłem się do najistotniejszych kwestii. W rozdziale pierwszym omawiam problemy z identyfikacją historycznego Jezusa, o których być może nie słyszałeś. W rozdziale drugim analizuję powody, dla których istnienie Jezusa jest wątpliwe. W rozdziale trzecim pokazuję, dlaczego próby obejścia tego problemu opierają się na niewłaściwych metodach i strategiach. W rozdziale czwartym ujawniam, że w przeciwieństwie do powszechnej opinii, poza Biblią tak naprawdę nie mamy żadnych dowodów życia Jezusa. W rozdziale piątym porównuję Jezusa z innymi historycznymi postaciami starożytności, pokazując, że w każdym możliwym przypadku wierzymy w ich istnienie na podstawie dowodów, których w przypadku Jezusa po prostu nie mamy. W rozdziale szóstym wykazuję, że Jezus ma o wiele więcej wspólnego z mitycznymi postaciami starożytnego świata, niż z jakąkolwiek rzeczywistą postacią historyczną. W rozdziale siódmym analizuję przypuszczenia dotyczące tego, jak chrześcijaństwo ewoluowało od niebiańskiego kultu objawień do religii, której wyznawcy twierdzą, że ich pozaziemski Pan był historycznym człowiekiem z Galilei. W ostatnich dwóch rozdziałach omawiam jedyny prawdziwy dowód na istnienie historycznego Jezusa: kilka niejasnych i niejednoznacznych wzmianek w listach Pawła – najwcześniejszych pismach chrześcijańskich, jakie posiadamy. Mogą one wskazywać, że Paweł wierzył w istnienie ludzkich rodziców i braci Jezusa. Pokazuję jednak, że nie jest to najbardziej wiarygodna interpretacja tego, co faktycznie miał na myśli, a przynajmniej, że nie jesteśmy w stanie z całą pewnością tego stwierdzić.

Po przeczytaniu tej książki zrozumiesz, dlaczego podejrzenie, że chrześcijaństwo narodziło się ze snów i wizji o niebiańskiej istocie stojącej w obliczu niebiańskiego losu jest uzasadnione, a opowieści o tym, że Jezus był kaznodzieją z Galilei, powstały znacznie później. Nie możemy mieć w tej kwestii pewności. Jednak, jak jasno wynika ze wszystkich przykładów omówionych w tej książce, tak naprawdę nie mamy dowodów, których zazwyczaj byśmy potrzebowali, aby wykluczyć alternatywne wyjaśnienie początków chrześcijaństwa. Teza ta jest niezwykle spójna ze wszystkimi dowodami, którymi dysponujemy. Co wydaje się nieprawdopodobne, chyba że… to prawda.

O autorze

Dr Richard Carrier jest filozofem i historykiem starożytności. Specjalizuje się we współczesnej filozofii naturalizmu oraz grecko-rzymskiej filozofii, nauce i religii, w tym początkach chrześcijaństwa. Jest autorem wielu książek, m.in.: Sense and Goodness without God, Not the Impossible Faith, Hitler Homer Bible Christ, Proving History, On the Historicity of Jesus, Science Education in the Early Roman Empire i The Scientist in the Early Roman Empire. Wszystkie powyższe publikacje dostępne są w formie audiobooków czytanych przez autora. Więcej informacji na temat dr. Carriera i jego pracy można znaleźć na stronie www.richardcarrier.info.

Tytuł oryginału: Jesus from Outer Space

Tłumaczenie: Magdalena Górska

Redakcja: Jan Andrzej Fręś

Konsultacja merytoryczna i językowa: Robert Kurpios

Korekta: Bogusław Reimann

Projekt okładki: MEGADESIGN Maciej Łukasik | www.megadesign.pl

Skład: WDR PROGRES | www.wdrprogres.pl

Copyright © 2020 Richard Carier, PhD

This edition published by arrangement with Susan Schulman Literary Agnecy, New York.

Copyright © for the Polish translation by Magdalena Górska

Copyright © by Wydawnictwo STAPIS, Katowice 2023

ISBN 978-83-7967-261-5

Książka, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.

Szanujmy cudzą własność i prawo.

Więcej na www.legalnakultura.pl

Polska Izba Książki

Wydawca:

Wydawnictwo STAPIS

ul. Floriana 2a

40-288 Katowice

tel. +48/32/2597574

www.stapis.com.pl