Uzyskaj dostęp do tej i ponad 250000 książek od 14,99 zł miesięcznie
Magiczna biżuteria to coś więcej niż ozdoba. Z tej książki dowiesz się jak samodzielnie wykonać talizman na osiągnięcie sukcesu, amulet ochronny, pierścionek pomagający zachować zdrowie i witalność czy wisiorek przyciągający miłość. Poznasz sprawdzone zaklęcia dla ochrony granic swojego domu, zabezpieczające przed intruzami i zapewniające prywatność. Dowiesz się jaka jest różnica pomiędzy eliksirem, esencją a „suchą” esencją. Przekonasz się, co łączy numerologię z kamieniami urodzinowymi, i poznasz ich znaczenie podczas wykonywania zaklęć. Poszerzysz swoje magiczne umiejętności i wiedzę, nauczysz się używać szkła, piasku i metali. Wykorzystaj moc kamieni.
Ebooka przeczytasz w aplikacjach Legimi na:
Liczba stron: 244
Odsłuch ebooka (TTS) dostepny w abonamencie „ebooki+audiobooki bez limitu” w aplikacjach Legimi na:
Redakcja: Jolanta Kondraciuk
Skład wydania papierowego: Dorota Sikora
Projekt okładki: Dorota Sikora
Tłumaczenie: Piotr Lewiński
Przygotowanie wersji elektronicznej: Weronika Panecka / Woblink
Wydanie I
BIAŁYSTOK 2020
ISBN 978-83-8171-336-8
Translated from: The Book of Crystal Spells: Magical Uses for Stones, Crystals, Minerals... and Even Sand
Copyright © 2013 Ember Grant
Published by Llewellyn Publications
Woodbury, MN 55125 USA, www.llewellyn.com
© Copyright for the Polish edition by Studio Astropsychologii, Białystok 2019 All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody posiadaczy praw autorskich.
Książka ta zawiera porady i informacje odnoszące się do opieki zdrowotnej. Nie powinny one jednak zastępować porady lekarza ani dietetyka. Jeśli podejrzewasz u siebie problemy zdrowotne lub wiesz o nich, powinieneś skonsultować się z lekarzem, zanim rozpoczniesz jakikolwiek program poprawy zdrowia czy leczenia. Dołożono wszelkich starań, aby informacje zaprezentowane w tej książce były rzetelne i aktualne podczas daty jej publikacji. Wydawca i autor nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki dla zdrowia mogące wystąpić w wyniku stosowania zaprezentowanych w książce metod.
Bądź na bieżąco i śledź nasze wydawnictwo na Facebooku.
www.facebook.com/Wydawnictwo.Studio.Astropsychologii
15-762 Białystok
ul. Antoniuk Fabr. 55/24
85 662 92 67 – redakcja
85 654 78 06 – sekretariat
85 653 13 03 – dział handlowy – hurt
85 654 78 35 – www.talizman.pl – detal
strona wydawnictwa: www.studioastro.pl
Więcej informacji znajdziesz na portalu www.psychotronika.pl
Tę książkę poświęcam mojej przyjaciółce Louise
– jedynej znanej mi osobie,która skały, minerały i biżuterię kocha tak bardzo jak ja!
Ember GRANT (Missouri) praktykuje sztukę zaklęć od ponad dziesięciu lat. Od 2003 roku publikuje w Llewellyn’s Magical Almanac, Llewellyn’s Herbal Almanac, Llewellyn’s Spell-A-Day Almanac i Llewellyn’s Witches’ Calendar. Jej teksty ukazywały się w magazynach PanGaia, newWitch i Circle.
Pisarz nigdy tak naprawdę nie pracuje sam. Szczególne podziękowania należą się Louise i Ellen za wsparcie podczas tego projektu – zakupy w sklepach z kamieniami zawsze przyjemniej robi się w towarzystwie przyjaciółek! Dziękuję Elysii Gallo za wsparcie i rady dotyczące rękopisu, a mamie i babci za pielęgnowanie u mnie w dzieciństwie fascynacji kamieniami. Na koniec dziękuję tym wszystkim, którzy kiedykolwiek ofiarowali mi kamień znaleziony podczas podróży po całym świecie – dziękuję i czekam na więcej!
Czy pamiętasz ten pierwszy raz, kiedy spojrzałaś[1] na kryształ lub fasetowany kamień szlachetny i zahipnotyzował cię jego skrzący blask? Ja również żywię namiętność do kamieni: zaczynając od czystego polerowanego diamentu w obrączce ślubnej, a kończąc na ogromnych granitowych głazach zdobiących krajobraz moich rodzinnych stron na Środkowym Zachodzie Stanów Zjednoczonych. Odczuwałam moc Ziemi, kiedy zdjęta podziwem stałam w cieniu gór i kiedy kontemplowałam drobne ziarenka piasku. Tutaj zaczyna się magia kamieni – od tego, jak nas one inspirują, pocieszają i budzą podziw dla Ziemi. Może używałaś kamienia troski dla ukojenia niepokoju albo czułaś się pewniej, nosząc jakiś szczególny kryształowy wisiorek. Jeśli tak, to znasz moc magii kryształów, zapraszam cię zatem tutaj do kontynuacji twojej podróży.
Moje zainteresowanie skałami i minerałami stanowiło dla mnie pierwszy krok do odkrycia magii kryształów. Pamiętam, jak będąc dzieckiem, znalazłam kawałek pirytu – oczywiście szybko dowiedziałam się, że nie jest to prawdziwe złoto, ale ta wiedza tylko w niewielkim stopniu stłumiła mój entuzjazm czy zmniejszyła fascynację.
Również skamieniałości rozbudziły moje zaciekawienie samą Ziemią i stworzeniami, które niegdyś na niej żyły. Pamiętam, jak przez wiele godzin szukałam w plenerze skał i badałam je, zdumiona ich kształtem, blaskiem, kolorami – chcąc wiedzieć, dlaczego, gdzie i jak.
Mój pierwszy terenowy atlas minerałów kupiłam w wieku mniej więcej dziesięciu lat. Do dziś pamiętam, jak wędrowałam z lupą po okolicy i usiłowałam oznaczyć każdy znaleziony okaz. Pamiętam też mój pierwszy tumbler (urządzenie do mechanicznego polerowania kamieni), który w piwnicy domu pracowicie wygładzał moje okazy. Pudła z kawałkami skał trzymałam w stodole i we własnej sypialni. Nie miałam wówczas pojęcia, że to hobby stanie się w moim życiu tak znaczące, a moja miłość do natury przerodzi się ostatecznie w duchową ścieżkę.
Nadajemy sens naszym doświadczeniom. Kamienie mogą być osnute mitami i folklorem, ale możemy wzbogacić tę wiedzę i wnieść do magii kryształów własne znaczenia i perspektywy. Zaklęcia zaprezentowane w tej książce mają powiększyć twoją obecną wiedzę o magii kryształów, a może przedstawić nowe sposoby pracy z kamieniami, które pomogą ci kontynuować praktykę.
Dla zaklęć i rytuałów z tej książki użyj dowolnej metody tworzenia świętej przestrzeni lub wytyczania kręgu. Przyjmując, że czytelnik posiada już podstawowe zrozumienie magicznego timingu oraz odpowiednich faz Księżyca i znaków Zodiaku, nie zawsze podaje się te szczegóły dla każdego zaklęcia. Ponadto wszystkie zaklęcia należy odprawiać z użyciem kamieni, które zostały odpowiednio oczyszczone i naładowane – rozdział pierwszy przedstawia kilka technik, w niektórych przypadkach metoda ta stanowi część zaklęcia. W przeciwnym razie do przygotowania kamienia/kamieni użyj dowolnej metody.
Niżej przedstawione zaklęcia pogrupowano w rozdziałach według tematyki. Na przykład podrozdział o przygotowaniu zawiera procedury oczyszczania, ładowania i przeznaczania kamieni; jest tu rozdział o biżuterii, talizmanach i amuletach; o kamieniach w domu i ogrodzie, są także inne kategorie, takie jak zaklęcia z użyciem szkła i piasku, eliksiry oraz siatki kryształów. Możesz zapoznawać się z rozdziałami po kolei lub też na wyrywki, kierując się własnymi zainteresowaniami.
Ponadto Dodatek zawiera zestawienia i odpowiedniości oparte na związkach z ciałami niebieskimi, czakrami, żywiołami (elementami) i tak dalej. Możesz wykorzystać te informacje, by stworzyć własną magię kryształów albo ustalić, jakiego kamienia użyć zastępczo, jeśli nie masz tego, którego wymaga dane zaklęcie.
Zauważysz, że wszystkie zaklęcia z tej książki obejmują rymowane formułki magiczne. A to dlatego, że słowa pomagają wprowadzić nasz zamysł/intencję do rzeczywistości fizycznej – na głos wypowiadamy nasz cel wobec wszechświata. I choć same słowa nie mają mocy, są dodatkowym narzędziem, którym dysponujemy w praktyce magicznej. Rym i rytm pomagają też skupić umysł, czasem układ rymów i liczba wierszy formułek oparte są na numerologii. Nie wahaj się uzupełnić ich własnymi słowami, jeśli chcesz być bardziej precyzyjna. W przypadku każdego zaklęcia rymowanej magicznej formułce powinny towarzyszyć techniki wyobraźni – miejmy nadzieję, że słowa pomogą ci w wizualizacji.
W całej książce słowa „kamień” używa się na określenie wszelkich rodzajów materiałów, w tym kryształów i minerałów, organicznych „kamieni szlachetnych” (substancji pochodzących od żywych organizmów), metali oraz skał – ma to na celu rozszerzenie o te obiekty sfery tego, co nazywamy „magią kryształów”. Antyczni Grecy dali nam słowo „kryształ” (krystallos), co znaczy „lód”, ponieważ kryształ górski uważano niegdyś za zamarzniętą wodę, która nie może się stopić. Definicja naukowa mówi, że kryształ jest minerałem o szczególnej symetrii układu atomów; struktura ta powtarza się w uporządkowanym schemacie komórek elementarnych. Minerał to krystaliczne ciała stałe – atomy uszeregowane w struktury sieciowe o określonych schematach geometrycznych i składzie chemicznym. I właśnie ta szczególna uporządkowana struktura znajduje się u podstaw magii kryształów. To powiedziawszy, nie powinniśmy jednak ignorować kamieni niemających doskonałej struktury krystalicznej, takich jak żywice, na przykład bursztyn czy nawet szkło. Zwróciłaś może uwagę, że nie wspominam o koralu ani kości słoniowej – a to dlatego, że te konkretne organiczne (to jest otrzymywane z żywych stworzeń) „kamienie szlachetne” są przeważnie rzadkie, a gatunkom, od których pochodzą, grozi nawet wyginięcie. Koral, a zwłaszcza jego odmiana czerwona, był od dawna używany w jubilerstwie; niestety na całym świecie rafy koralowe są zagrożone, a „złoża” tego surowca zostały nadmiernie wyeksploatowane. Również kości słoniowej nie powinno się poszukiwać. W książce tej omówiono natomiast wykorzystanie bursztynu, dżetu (gagatu) oraz pereł.
Jeśli praktykujesz uzdrawianie kryształami, pamiętaj, że niekoniecznie jest to tożsame z magią kryształów. Mogą tu występować pewne obszary wspólne, ale książka dotyczy przede wszystkim użycia kryształów i kamieni w zaklęciach i rytuałach ze względu na ich właściwości metafizyczne. Moim zdaniem różnica polega na tym, że uzdrawianie kryształami wpływa na zdrowie fizyczne i niektóre dolegliwości emocjonalne, natomiast magia kryształów oddziałuje bardziej na jaźń i obejmuje szerszy zakres zjawisk – w tym nasze otoczenie fizyczne. Jak już wspomniałam, te praktyki zazębiają się, a niektóre przedstawione tutaj metody dotyczą magii „wewnętrznej”, zwłaszcza gdy chodzi o przemianę osobowości.
Wiesz już zapewne, że czysty kwarc (zwany też kryształem górskim) jest jednym z najpospolitszych minerałów na Ziemi. Składa się z atomów krzemu i tlenu, a od ponad stulecia jest wykorzystywany w przemyśle elektronicznym ze względu na właściwości piezoelektryczne. Metafizyczne użycie kryształów rodzi pytanie: skoro kryształy można wykorzystać do transmitowania sygnałów radiowych, to czy nie mogłyby także przesyłać subtelnych energii do naszego ciała? I czy nie mogłoby to wpływać na nas na wielu płaszczyznach – duchowej, fizycznej i emocjonalnej? Ostatecznie nasze ciała są przecież energią. A ponieważ magia obejmuje użycie energii, kryształy są po prostu jeszcze jednym składnikiem dającym dostęp do połączenia między nami a wszechświatem, pozwalającym nam wprowadzić zmiany w naszym życiu.
W chwili, gdy książka ta zostanie wydrukowana, będę już miała za sobą prawie trzydzieści lat kolekcjonowania skał i minerałów. Wciąż mam wiele kamieni, które zgromadziłam jako dziecko, przechowują one wspomnienia moich doświadczeń i poszukiwań. Nadal zbieram kamienie i daję im się inspirować, znajduję w nich przyjemność zarówno w sensie naukowym, jak i metafizycznym. Patrząc na doskonały, naturalny kryształ, widzimy sam cud wszechświata – atomy uporządkowane we wspaniałej równowadze. Czy to przypadek? Jakiś boski plan? To bez znaczenia. Ta symetria i połączenie są zdumiewające. Wszyscy składamy się z substancji chemicznych i uporządkowanej materii. Podczas praktykowania magii kryształów ważne jest podtrzymywanie tego poczucia podziwu i zachwytu.
[1] Autorka zwraca się do czytelnika, używając form, które nie sugerują, czy jest on kobietą czy mężczyzną. Dopuszcza to język angielski. W polszczyźnie jest jednak inaczej. Ze względu na ogólną atmosferę książki i liczne szczegóły uznano, że tam, gdzie trzeba dokonać wyboru, właściwsza będzie forma żeńska. Nie znaczy to, że książki tej nie może czytać mężczyzna. Wręcz przeciwnie, znajdzie on tu wiele ciekawych informacji, także o magicznych poczynaniach płci pięknej, nie czując się wszelako niezręcznie w roli osoby, której przypisuje się nadmierne zainteresowanie własną biżuterią (przyp. tłum.).
~ ROZDZIAŁ PIERWSZY ~
Jak w przypadku każdej techniki magicznej, należy przeprowadzić pewne przygotowania zarówno narzędzi, jak i wykonawcy. Twoje kamienie i twój stan umysłu muszą być czyste i skupione. Występuje pokusa, by kamienie po prostu szybko opłukać i od razu przystąpić do rzeczy. Myślę jednak, że przekonasz się, iż warto poświęcić trochę czasu na oczyszczenie i naładowanie – sam ten akt ostatecznie stanie się wyzwalaczem twojej magicznej świadomości.
Słyszałaś wcześniej terminy „oczyszczanie” i „ładowanie”, więc prawdopodobnie praktykujesz już te techniki. Jestem pewna, że rozumiesz, dlaczego to robisz – oczyszczanie usuwa z przedmiotu niepożądaną energię, a ładowanie (lub programowanie) stosuje się w celu rzutowania na przedmiot własnego zamysłu. Słów tych używa się często wymiennie, dlatego chciałabym przedstawić pewne wyjaśnienia. W tym rozdziale znajdziesz rytuały oczyszczenia, ładowania, programowania i przeznaczania (poświęcania) kamieni, a także szczegółowe definicje tych terminów.
Oczyszczenie może polegać zarówno na dosłownym obmyciu kamienia, jak i na usunięciu (oczyszczeniu) obcej „energii”, na której działanie mógł być w przeszłości narażony. Fizyczne umycie kamienia to z wielu względów dobry pomysł – głównie dlatego, że usuwa pył i brud. Ponadto dzięki takiemu symbolicznemu aktowi w pewien sposób bierzesz przedmiot w posiadanie. Oczyszczanie energii jest trochę bardziej nieuchwytne. Większość adeptów magii i innych sztuk metafizycznych uważa, że przedmioty mogą przejmować energię z innych źródeł i zachowywać ją przez pewien czas; właśnie dlatego oczyszczanie kamieni jest znakomitym pomysłem i idealnym pierwszym krokiem, kiedy zdobyliśmy nowy okaz. Lubię używać zwrotu oczyszczenie kamienia zarówno w sensie dosłownym, jak i metafizycznym – sugeruje to pewnego rodzaju odnowę, aby przedmiot był gotowy do użycia w nowym celu.
Trudniej jest zdefiniować ładowanie, czyli programowanie. Chodzi o to, że możesz i powinnaś skupić umysł na kamieniu, zanim go użyjesz – definiujesz swój cel na podstawie intencji, a następnie używasz kamienia jako narzędzia w celu zogniskowania owego zamysłu w zaklęciach i rytuałach. Kiedy skończysz, ten ładunek ostatecznie wyczerpie się albo zostanie „wymazany” przez oczyszczanie. A jeśli konsekwentnie programujesz ten sam kamień w tym samym celu, wzmacniasz swoją intencję tak, że ilekroć go zobaczysz, natychmiast poczujesz skupienie.
Niektórzy adepci uważają, że kiedy ładujemy lub programujemy kamień, wpisujemy swoje myśli w samą istotę tego materiału. Jeśli takie wyobrażenie pomaga ci skupić się na zamyśle, przeprowadź wizualizację, jak twoje myśli wpisują się w kamień. To świetne. Zrób to. Użyj dowolnej metody, która sprawdza się w twoim przypadku.
Dla naładowania lub zaprogramowania wybierz wizualizację, która najbardziej ci odpowiada. Ja lubię wyobrażać sobie, jak łączę się z kamieniem na poziomie mineralogicznym – oboje przecież (w mniejszym lub większym stopniu) składamy się z substancji mineralnych. Wizualizuję nawiązanie połączenia z określonym kamieniem dla określonego celu w określonym momencie. Wyobrażam to sobie jako więź łączącą mój zamysł z kamieniem. Można to zrobić na wiele sposobów, przedstawię tu kilka metod – oczywiście nie wahaj się tworzyć takich, które najlepiej sprawdzają w twoim przypadku. I naturalnie nie musisz używać tej samej metody za każdym razem (chociaż taka konsekwencja pomaga niektórym skupić się na intencji).
Proces przeznaczania (poświęcania) sugeruje, że zamierzasz używać danego kamienia wielokrotnie z tym samym ładunkiem czy programem. Przeznaczanie może być istotne, zwłaszcza w przypadku kamienia lub wyrobu jubilerskiego, który zamierzasz konsekwentnie wykorzystywać w tym samym celu. A to dlatego, że działanie to pomaga skupić umysł – a umysł jest siedzibą magicznego zamysłu. Ten proces jest aspektem rytuału, który przyciąga nas do magii. Działania są przeprowadzane w taki sposób, by pomóc nam skoncentrować się na intencji i oznajmić nasz cel. Oto jak to rozumiem.
▼
Oczyszczanie:
spłukiwanie nieczystości fizycznych, a także oczyszczenie symboliczne, oznaczenie kamienia jako odświeżonego i odnowionego. Akt ten usuwa niepożądaną energię przy użyciu wizualizacji i innych technik, często w połączeniu z fizycznym opłukaniem. Przez oczyszczanie rozumiem taki połączony proces – mycia i oczyszczania energetycznego.
▼
Ładowanie/programowanie i przeznaczanie/poświęcanie:
ładowanie i programowanie tak naprawdę oznacza to samo – ładujemy kamień określoną intencją do wykorzystania w zaklęciu bądź rytuale. Przeznacza (poświęca) się przedmiot, który zamierzamy używać wielokrotnie w tym samym celu (lub jako stały talizman, ozdobę biżuteryjną lub amulet). Przeznaczenie to po prostu wielokrotne używanie kamienia z tym samym zamiarem. Może się to odbywać przez wielokrotne ładowanie tego samego przedmiotu lub odprawienie określonego rytuału przeznaczenia (albo jedno i drugie).
Czy kamień należy oczyścić natychmiast po odprawieniu zaklęcia? To zależy. Ja robię to przed ponownym użyciem; sama możesz wybrać moment. Zależy to przede wszystkim od rodzaju energii, którą generujesz podczas zaklęcia lub rytuału – czasem możesz nie chcieć, aby taka energia pozostawała w otoczeniu. Albo wręcz przeciwnie, jeśli jest to na przykład zaklęcie dla dobrobytu. Uzdrowiciele stosujący kryształy zawsze oczyszczają i myją je przed użyciem i po nim, więc jeśli już praktykujesz tę dyscyplinę, możesz stosować tę samą rutynę w pracy magicznej.
Nie wszystkie metody oczyszczania należy stosować w przypadku wszystkich minerałów. Kamieni miękkich nie powinno się nigdy moczyć w wodzie, a takich, które łatwo pękają lub blakną, ładować w świetle słonecznym. Pamiętaj, aby stosować w tej procedurze techniki wizualizacji. Wyobrażaj sobie, jak kamień jest oczyszczany lub wycierany niczym tablica szkolna, gotowy na przyjęcie twojej intencji. Te techniki mają na celu usunięcie niepożądanej energii. Do każdej metody dołączyłam rymowaną formułkę magiczną. Dla oszczędzenia czasu możesz oczyszczać kilka kamieni za jednym zamachem.
Do czyszczenia praktycznego – usuwania brudu i kurzu – używaj delikatnego mydła do rąk lub pasty do zębów oraz zimnej lub letniej wody. W przypadku skupień kryształów (klasterów) posłuż się starą szczoteczką do zębów lub wacikiem, by dotrzeć do wszystkich szczelin. Osusz kamień miękkim ręcznikiem albo pozostaw, by wysechł na powietrzu. Ta metoda sprawdza się też z biżuterią – oczywiście można zamiast tego używać specjalnego środka do czyszczenia wyrobów jubilerskich albo ściereczki do usuwania nalotu z metalowych powierzchni.
Jak sugeruje sama nazwa, metoda wykorzystuje cztery klasyczne żywioły – ziemię, powietrze, ogień i wodę – w celu oczyszczenia kamienia. Będą ci potrzebne przedmioty reprezentujące każdy z nich: miseczka ziemi, płonąca świeca, płonące kadzidełko oraz miseczka wody.
METODA:
Kamień zanurz w wodzie, potem szybko przesuń go przez płomień (uważaj, by nie poparzyć sobie palców!). Następnie przesuń kamień przez dym kadzidełka, wreszcie włóż do miseczki z ziemią.
Podczas wykonywania kolejnych etapów wizualizuj, jak dany żywioł usuwa wszelką niepożądaną energię: woda odnawia i spłukuje, ogień przepala, powietrze wydmuchuje, a ziemia wchłania.
MAGICZNA FORMUŁKA:
Niech woda i ogień, powietrze i ziemia
Oczyszczą ten kamień z wszelkiego splamienia.
W tej metodzie używa się dymu z kadzidełka lub palonych ziół w celu rozproszenia negatywnej energii i oczyszczenia przedmiotu. Najbardziej tradycyjne źródła dymu to bylica i olibanum (kadzidło), ale używaj tego, co lubisz najbardziej. Możesz trzymać kamień w ręku i przesuwać go przez dym albo umieścić go na stoliczku lub innej podstawce, aby dym mógł go okadzić. Lubię używać w tym celu wysokiego świecznika na świece cienkie i długie albo pieńkowe. Większość kamieni zmieści się na miseczce świecznika, a kadzidełko można następnie postawić poniżej lub obok, co umożliwi okadzanie przez dłuższy czas.
MAGICZNA FORMUŁKA:
Żarz się, pal się, dymem buchaj,
Oczyść kamień, drogi szukaj.
Dalsza część książki dostępna w wersji pełnej
~ ROZDZIAŁ DRUGI ~
Dostępne w wersji pełnej
~ ROZDZIAŁ TRZECI ~
Dostępne w wersji pełnej
~ ROZDZIAŁ CZWARTY ~
Dostępne w wersji pełnej
~ ROZDZIAŁ PIĄTY ~
Dostępne w wersji pełnej
~ ROZDZIAŁ SZÓSTY ~
Dostępne w wersji pełnej
~ ROZDZIAŁ SIÓDMY ~
Dostępne w wersji pełnej
~ ROZDZIAŁ ÓSMY ~
Dostępne w wersji pełnej
~ ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY ~
Dostępne w wersji pełnej
~ ROZDZIAŁ DZIESIĄTY ~
Dostępne w wersji pełnej
~ ZAKOŃCZENIE ~
Dostępne w wersji pełnej
Dostępne w wersji pełnej
Dostępne w wersji pełnej
Dostępne w wersji pełnej