Lider - jak być skutecznym ebook

Lider - jak być skutecznym?—Część pierwsza

Zespoły projektowe na usługach zmienności świata

Początek XXI wieku wraz z rosnącym bogactwem materialnym wielu narodów stawia przed społeczeństwami coraz więcej wyzwań dotyczących szerokiego spektrum istotnych dla bezpieczeństwa naszej planety problemów. Pandemia, wojna wywołana przez Rosję, migracje, ocieplanie się klimatu, kurczenie się zasobów – to tylko część obszarów, które wymagają zaangażowania umysłów ludzi. Rośnie odsetek PKB, który przejmuje państwo, aby inicjować różne projekty – w skali centralnej oraz samorządowej – na rzecz edukacji, ochrony zdrowia, opieki społecznej, bezpieczeństwa. Również przedsiębiorstwa inwestują w zespoły projektowe, aby wzmacniać pozycję rynkową, wygrywać z konkurencją. Administracja centralna i samorządowa stają przed coraz większą liczbą wyzwań, co generuje inicjatywy związane z transportem miejskim, dostępnością do nowych technologii, dostarczaniem energii, bezpieczeństwem sieci wodociągowej, skutecznością edukacji, opieki socjalnej oraz wielu innych zagadnień. Oznacza to, że rosnąć będzie znaczenie prac projektowych, a jednocześnie powiększy się skala zróżnicowania działań. Lokalne projekty rolnicze będą różniły się istotnie od projektów np. usuwania zanieczyszczeń farmaceutycznych ze ścieków miejskich; prace projektowe dotyczące realizacji połączenia wyspy z lądem będą odmienne od projektu nowego, autonomicznego, bezobsługowego sklepu. Do tego dochodzą jeszcze indywidualne cechy lidera, a także zróżnicowane kompetencje członków zespołu. W tak złożonej rzeczywistości społecznej oraz gospodarczej trzeba się liczyć ze złożonością zadań, form, stylów pracy lidera, który będzie zarządzał projektem. Zdając sobie sprawę z tych uwarunkowań, każdy lider zespołu będzie uzupełniał swoje kompetencje i sposoby działania, aby osiągnąć postawiony cel, zrealizować zadania w zakresie projektu, co ma zawsze kluczowe znaczenie. Przykładem może być Vince Lombardi, trener drużyn futbolu amerykańskiego z drugiej połowy XX wieku, który jest stawiany za wzór pracy nad sobą, doskonalenia siebie, kierowania się zasadami, etyką działania; był znakomitym organizatorem oraz wygłaszał pełne mocy przemówienia motywacyjne1.

Jednym z punktów dotyczących odpowiedzialności lidera jest samodoskonalenie w odniesieniu do pełnionej funkcji. Jego rola jest kluczowa dla efektów pracy zespołowej, jak również motywowania członków zespołu oraz komunikowania się na arenach wewnętrznej i zewnętrznej. Tak jak każdy ma oryginalne, niepowtarzalne linie papilarne, tak też każdy lider ma unikatowe cechy, sposoby działania. O ile linie na palcach są stałe, o tyle lider potrafi doskonalić swoje kompetencje. I powinien to czynić systematycznie, metodycznie, unikając choroby, która nazywa się „patrzcie i podziwiajcie mnie”.

Zawarte w niniejszym tekscie informacje, oparte na wiedzy z zakresu przywództwa, mogą być kanwą, na której pojedynczy lider zbuduje własny program skutecznego działania w zespole.

Waga współpracy

Przebieg krzywej wykładniczej obrazuje tempo wyraźnego przyspieszenia, kiedy wartość funkcji osiągnie pewien poziom. Od początku aktywności człowieka na naszej planecie dokonywano różnych odkryć, powoływano do życia wynalazki. W erze przemysłu coraz wyraźniej zarysowywały się widoczne efekty kumulowania się wiedzy naukowej. Między 1951 a 2023 rokiem ludzkość wytworzyła (szacunkowo) taki poziom bogactwa, jak w okresie od roku zerowego do 1950 (prawie 2000 lat vs 70 lat). W dużym stopniu ludzie zawdzięczają ten niesamowity wzrost unikatowej w świecie zwierząt zdolności do współpracy, a także do budowania koalicji.

Istota przywództwa w projektach

Współpraca wymaga pracy zespołowej, w której lider ma istotne znaczenie. To on określa oraz komunikuje cel. Wskazuje zespołowi kierunek działania. Motywuje członków zespołu do pełnej zaangażowania pracy na rzecz osiągania tego celu. Zapewnia zespołowi bezpieczeństwo, organizując pracę, gwarantując właściwe zasoby, dobierając ludzi do zadań. Pracownicy angażują się bardziej w wykonywanie zadań, jeśli znają, rozumieją oraz akceptują sens projektu. Zadaniem lidera jest także podejmowanie decyzji, komunikowanie ich zespołowi oraz nadzorowanie przebiegu pracy. Jego rolą jest całościowe postrzeganie zadania, skupianie uwagi na koordynowaniu całości prac. Najważniejsze jest zawsze osiągnięcie zamierzonego celu. Wszystkie działania lidera służą wyłącznie temu, aby go zrealizować. To wynika z zasad ekonomii: kierować się efektywnością oraz skutecznością działań. I to jest podstawowa odpowiedzialność lidera – końcowy wynik. Przykładem może być wyprodukowanie szczepionki przeciw wirusowi SARS-CoV-2 w czasie, który umożliwił uratowanie życia milionom ludzi na świecie. Właściwe kierowanie pracą zespołu projektowego należy do podstawowych obowiązków lidera. To on ponosi odpowiedzialność za doskonalenie współpracy zespołu, aby zrealizować postawione zadania. Zdając sobie sprawę ze swojej roli, wiedząc o ograniczeniach natury ludzkiej, lider łączy odpowiedzialność zawodową z pracą nad podnoszeniem własnych kompetencji. Wymaga to odpowiedniego angażowania się w działania bieżące oraz skupiania własnego rozwoju na tych cechach, które są najważniejsze z punktu widzenia prowadzenia zespołu do ustalonego celu.

1 Zob. V. Lombardi Jr, Reguły Lombardiego, Warszawa 2005.