Magija thelemy. Przewodnik po praktykach Aleistera Crowleya ebook

TYTUŁ ORYGINAŁU:

The Aleister Crowley Manual:

Thelemic Magick for Modern Times

Redaktorka prowadząca: Marta Budnik

Wydawczyni: Agnieszka Fiedorowicz

Redakcja: Anna Płaskoń-Sokołowska

Korekta: Małgorzata Denys

Konsultacja merytoryczna i wprowadzenie: prof. Zbigniew Łagosz

Projekt okładki: Łukasz Werpachowski

Zdjęcie na okładce: © soul_of_phoenix / Stock.Adobe.com

Wyklejka: © Андрей Кальсин / Stock.Adobe.com

Projekt i typografia © Watkins Media Limited 2023

Grafiki w środku i diagramy: Mars Neumann

DTP: pagegraph.pl

The Aleister Crowley Manual

All Rights Reserved

Design and typography copyright © Watkins Media Limited 2023

Text Copyright © Marco Visconti 2023

First published in the UK and USA in 2023 by Watkins, an imprint of Watkins Media Limited

watkinspublishing.com

Copyright © 2025 for the Polish edition by ILLUMINATIO an imprint of Wydawnictwo Kobiece Agnieszka Stankiewicz-Kierus sp.k.

Copyright © for the Polish translation by Krzysztof Grudnik, 2025

Copyright © Zbigniew Łagosz, 2025

Wszelkie prawa do polskiego przekładu i publikacji zastrzeżone. Powielanie i rozpowszechnianie z wykorzystaniem jakiejkolwiek techniki całości bądź fragmentów niniejszego dzieła bez uprzedniego uzyskania pisemnej zgody posiadacza tych praw jest zabronione.

Wydanie I

Białystok 2025

ISBN 978-83-8417-079-3

Grupa Wydawnictwo Kobiece | www.WydawnictwoKobiece.pl

Na zlecenie Woblink

woblink.com

plik przygotowała Katarzyna Błaszczyk

PRZEDMOWA

Thelemiczna magija!

W 1967 roku, jako nastolatek z Bronxu, miałem obsesję na punkcie magii ceremonialnej. Jedynym źródłem, do jakiego miałem wtedy dostęp, była The Book of Ceremonial Magic A.E. Waite’a, czasami nazywana The Book of Black Magic and of Pacts. Waite miał bardzo negatywne, a nawet wrogie podejście do grymuarów i to sączy się niczym ichor w całej jego pracy. Ponieważ był członkiem Złotego Brzasku, podobnie jak Aleister Crowley, jego kontrowersyjne stanowisko wobec magii było co najmniej dziwaczne, ale wtedy była to jedyna znana mi książka, która opisywała wszystko: magiczne kręgi, narzędzia, demony i anioły, kadzidła, kalendarze okultystyczne, długie zaklęcia i całą resztę. Wydawało się, że wszystko tam jest, jednak w rzeczywistości brakowało kilku istotnych elementów, takich jak podstawowe szkolenie wymagane od przyszłego maga.

Waite krytykował eklektyczne podejście grymuarów do religii, szaloną mieszankę chrześcijaństwa i judaizmu, zniekształcanie i przekręcanie słów hebrajskich, łacińskich i greckich, lecz nie oferował żadnych wskazówek, w jaki sposób grymuary powinny (lub mogą) być używane. I choć został przeszkolony w zakresie magii rytualnej i inicjacji, to w swojej książce przekazał niewiele lub w ogóle nic dla tych, którzy najwięcej zyskaliby z tej edukacji.

A ja i tak z niej korzystałem.

Między niezręcznymi nocnymi rytuałami w Pelham Bay Park, z szatami, mieczami i kadzidłami, a przerażającymi seansami przy stole na Revere Avenue robiłem pewne postępy i wywoływałem pewne zjawiska, ale w moim rozumieniu były (delikatnie mówiąc) luki. Któregoś popołudnia w piwnicy księgarni Samuela Weisera na południe od Union Square na Manhattanie natknąłem się na książkę zatytułowaną – jakże pomocnie – Magija w teorii i praktyce. Została wydana przez Castle Books, a nazwisko autora brzmiało odpowiednio upiornie: Aleister Crowley. Dokładnie tego potrzebuję, stwierdziłem w myślach. Ta książka przeprowadzi mnie przez wszystkie podstawowe kroki okultyzmu.

Tak, jasne.

Przez głowę przeleciało mi wiele odwołań do koncepcji Złotego Brzasku, praktyk jogicznych, egipskiej religii i innych dzieł Crowleya. Nie miałem zielonego pojęcia, o co mu chodzi. Ale jego ton… to było coś innego. Sprawił, że praktyka magii rytualnej wydawała się rozsądna, oparta na naukowych zasadach. Pisał tak, jakby wiedział, o czym mówi. Już samo to było objawieniem. Zdawał się nowoczesny, a nie starożytny. Jego język był jasny, nawet jeśli niektóre odniesienia brzmiały zbyt tajemniczo, bym mógł je wtedy pojąć. Opanował ten temat w stopniu, z jakim nie mógł się równać żaden inny pisarz, z którym zetknąłem się w ciągu moich 16 czy 17 lat na ziemi. Kupiłem to. Rozpocząłem żmudny proces dekonstrukcji Crowleya, pragnąc stosować jego instrukcje do własnych eksperymentów.

Ale… co by było, gdybym miał wtedy dostęp do książki będącej prawdziwym wprowadzeniem do magii ceremonialnej? Co więcej – napisanej z perspektywy współczesnego Crowleya, thelemity? Książki wyjaśniającej książkę Crowleya wyjaśniającą magię? Zaoszczędziłoby mi to wiele czasu, pieniędzy i prawdopodobnie kilka kawałków tego, co śmiesznie nazywam moją duszą.

Dziś w mediach społecznościowych, na portalach filmowych i w tym, co zostało z księgarń, mamy mnóstwo ekspertów, którzy uważają, że wiedzą wszystko o magii. Z perspektywy kogoś, kto poświęcił ponad 50 lat na studiowanie tajemnych sztuk, mogę z dużą pewnością stwierdzić, że są to głównie pozerzy. „Okultura” stała się bardziej internetowym doświadczeniem literackim/artystycznym i miejscem spotkań kanapowych teoretyków niż podziemnym demi-monde poważnych praktyków okultyzmu. W miarę jak okultyzm staje się modny, dziedzina ta jest zalewana przez „influencerów” i profesjonalne czarownice, szamanów i tym podobnych, a ktoś nowy łatwo może się w tym zgubić i zostać oszukanym przez tych jarmarcznych szczekaczy.

Część problemu leży po stronie samych zakonów i tak zwanych tajnych stowarzyszeń, które podrasowały swoje rytuały, inicjacje i reputację w moim zdaniem desperackiej próbie, by stać się i pozostać „istotnymi”, mimo że dawniej nie było to celem magów. Inny aspekt tego problemu jest taki, że media społecznościowe są maszyną ego, a potrzeba prześcignięcia konkurentów za pomocą mot juste lub zjadliwej krytyki jest zbyt kusząca dla nowicjuszy, by się jej oprzeć. Inni autorzy podejmują też dość bolesną próbę przedstawiania okultyzmu jako czegoś swojskiego i nieszkodliwego, serwując przy tym duże dawki dziecinnego humoru, gier słownych i zbyt znanych odniesień do świętych tekstów w nieistotnym kontekście popkulturowym. Nawiasem mówiąc, jeśli wszystko robisz dobrze, twój okultyzm może potencjalnie wyrządzić krzywdę.

Wreszcie – i może to jest najważniejsze – nie ma punktu odniesienia, względem którego można by określić osiągnięcia duchowe drugiego człowieka. Zbyt łatwo zdobywa się wszelkiego rodzaju zaawansowane stopnie (w zakonach) lub głębokie wglądy i osiągnięcia (wśród niezależnych praktykujących) bez konieczności przedstawienia dowodu na jakąkolwiek głębszą wiedzę lub zdolność. Wraz z rosnącą popularnością thelemy – systemu filozoficznego opracowanego przez Crowleya – niektórzy z jego zwolenników zbyt łatwo przyjęli pozę próżnej wyższości, duchowej arogancji i sarkastycznej wszechwiedzy, naśladując przynajmniej pompatyczny styl literacki Crowleya, jeśli nie jego prawdziwe mistyczne spostrzeżenia.

Podczas gdy w 1967 roku nie miałem innych opcji niż książka Waite’a i Magija w teorii i praktyce Crowleya, dziś dostępnych jest zbyt wiele opcji, zbyt wiele głosów domagających się uwagi w dziedzinie, która kiedyś była identyfikowana przez slogan: „Wiedzieć, chcieć, odważyć się, milczeć”. Szkoda poważnych, trzeźwych neofitów, których przyciągał ten temat i związane z nim rygorystyczne praktyki, ale byli spychani na boczny tor przez adeptów mediów społecznościowych.

Cóż, aż do teraz.

Istnieje wiele książek wprowadzających w podstawy magii ceremonialnej, ale tylko niewielka ich część wyjaśnia rolę, jaką thelema odgrywa w magii. Są też książki, które omawiają thelemę z różnych punktów widzenia, ale nie koncentrują się na faktycznej praktyce magii, mimo że to właśnie intensywne praktykowanie magii doprowadziło Crowleya do odkrycia thelemy. Ludzie powszechnie uważają thelemę za rodzaj religii samej w sobie, samodzielną filozofię, która wymaga całkowitej wiary i wierności słowom spisanym przez Crowleya, choć sam Crowley gardził taką mentalnością. Jeśli thelema jako religia wymaga usamodzielnienia (a wydaje się, że tak jest), to przez samo to jest czymś innym niż poprzedzające ją religie, które wymagały (i nadal wymagają) ślepego posłuszeństwa. A jak człowiek miałby się usamodzielnić w religijnym lub duchowym kontekście?

Magią.

Magia jest technologią. Używa narzędzi świadomości, zmysłów i mechanizmów ciała oraz interfejsu ciało-umysł, aby spowodować zmianę. Jest, jak powiedział Crowley, zarówno nauką, jak i sztuką. I to nie tylko pochopnie rzucony frazes – ma całkiem głębokie implikacje.

Marco Visconti zastosował tego rodzaju zrozumienie w tekście instruktażowym, który może być używany przez każdego na ścieżce magicznej lub thelemicznej. Aspirującemu magowi jego książka wyjaśnia, co należy zrobić, aby przygotować ciało i umysł do późniejszych rytuałów. Thelemicie wyjaśnia ona thelemę z magicznej perspektywy. Chciałbym, aby ta publikacja istniała w latach sześćdziesiątych, kiedy w równym stopniu zmagałem się z Waite’em i Crowleyem. Crowley pisał1, że w nowym eonie (lub „nowym wieku”, tym, w który już weszliśmy) używanie przestarzałej formy magii jest jak używanie bumerangu podczas strzelaniny. Jeśli porównamy tekst pana Viscontiego z Kluczem Salomona lub którymkolwiek z innych średniowiecznych i późniejszych grymuarów, od razu zauważymy różnice. Opisano i wyjaśniono te same podstawowe procedury, ale w nowy i nieoczekiwany sposób.

Visconti wie, o czym mówi i pisze. Ma długie doświadczenie w thelemie i magiji, prowadził też zajęcia z grymuarów. W mojej ocenie jego znajomość tematu i zdolność do opisywania i wyjaśniania nawet najbardziej tajemniczych odniesień nie mają sobie równych. W jego pracy nie ma pompatyczności, chytrych uników czy zagadkowych aluzji. To praktyczny tekst, napisany przez praktykującego maga dla innych praktykujących magów. A wszystko to w kontekście thelemicznym, który uważam za zarówno kształcący, jak i niekiedy oświecający.

Okej, napisałem już wystarczająco dużo. Nadszedł czas, abyś sam się przekonał, co mam na myśli. Jeśli jesteś już na tej ścieżce, ta książka jest doskonałym wademekum, które możesz zabrać ze sobą w dalszą drogę. Jeśli jesteś nowy, masz szczęście – to miejsce, od którego powinieneś zacząć. Nie bądź jak ja w 1967 roku. Weź głęboki oddech (Marco pokaże ci jak) i zacznij!

Peter Levenda

Przedmowa do wydania polskiego

Polski antropolog i religioznawca Andrzej Wierciński (1930–2003) definiował magię jako „zbiór czynności obrzędowych skierowanych ku nadnaturalnej, ożywionej i tajemniczej stronie rzeczywistości oraz zmierzających, poprzez instrumentalne oddziaływania na nią, do wymuszenia zajścia pożądanej zmiany w otoczeniu”1. Co znamienne, Aleister Crowley (1875–1947), który w swej eksploracji formuł, zaklęć i systemów magicznych posiłkował się przede wszystkim naukową metodologią, charakteryzował magię w sposób zgoła podobny, choć nie tożsamy. Wedle niego bowiem magia „jest nauką i sztuką powodowania zmiany zgodnie ze swoją Wolą”. „Tak więc podstawowa koncepcja jest identyczna w magiji2 i współczesnej nauce, u jej podstaw leży wiara implicite, ale realna i stanowcza, w ład i jednolitość przyrody”3. W obu definicjach, tej naukowca i tej maga – bo takim bezsprzecznie był Crowley – przebija jeden wspólny mianownik: magia jest zmianą rzeczywistości. I choć dla nauk indukcyjnych owa zmiana powodowana jakimś celowym zabiegiem rytualnym czy też siłą swej woli nie istnieje, to już w koncepcji psychologicznej występuje np. zjawisko zwane śmiercią voodoo, czyli fenomen, którego nazwa związana jest z wierzeniami ludów pierwotnych dotyczących działań magicznych i klątw, a polegający na nagłej śmierci wywołanej poprzez nagromadzenie faktorów stresu w wyniku przekonania o rychłej śmierci4. Ma więc rację Dariusz Misiuna (badacz tradycji ezoterycznych, założyciel wydawnictwa Okultura), który na pytanie, czy magia działa, zadane mu przez renomowanego współczesnego filozofa Tomasza Stawiszyńskiego, odpowiedział słowami: „i tak, i nie”.

Ludzki umysł jest nieodgadnioną tajemnicą. Pomimo wielu odkryć na polu jego funkcjonowania dzisiejsza – wysoce zaawansowana przecież – nauka nie odpowiada na pytanie, dlaczego wykorzystujemy tylko kilka procent jego potencjału, a mimo tego w procesie ewolucyjnym organ ten ulegał powiększeniu. Człowiek od wieków stymulował swój umysł. Czy to dla zabawy, zapomnienia, uzyskania weny twórczej, podniesienia wytrzymałości, jej osłabienia czy wreszcie dla poszerzenia świadomości i uzyskania mistycznego wglądu.

Jedną z ważniejszych determinant owego powodowania zmiany jest język, którego z kolei ważką funkcją jest semantyka, czyli możliwość nadawania znaczeń, oraz funkcja magiczna, to znaczy wiara w moc sprawczą słów. „Na magicznej mocy słowa ufundowana jest w ogóle jego moc stanowiąca, akty językowe (jak Austinowskie performatywy), w których wyłącznie poprzez użycie pewnych formuł słownych dokonuje się przemiany rzeczywistości (…)”5. Do dzisiaj w kulturach pierwotnych przekonania mistyczne i racjonalne współegzystują na równych zasadach, o czym wspomina Bronisław Malinowski (1884–1942), badając zwyczaje Trobriandczyków i zaznaczając, iż kultury te jako typowo magiczne nie wydestylowały jeszcze podziału oddzielającego strefy sacrum od profanum języka, a przez to łączą w myśleniu czynności prozaiczne i codzienne z tym, co święte bądź nieodgadnione.

Malinowski w opisie samego aktu magicznego konkludował, iż jego skuteczność jest wypadkową określonych działań w połączeniu z wypowiedzeniem formuł słownych. W zbudowanym trójkącie powodzenia zabiegu magicznego boki tworzyły: bezbłędne wypowiedzenie zaklęcia, bezbłędne wykonanie rytu oraz zachowanie wszelkich normatywów tabu przez czarownika6. Mag ceremonialny nierzadko całą procedurę rytuału odbywa na płaszczyźnie mentalnej, niejako przystępując do eksperymentu myślowego. Oczywiście niezwykle trudno jest utrzymać w myślach cały kształt świątyni, narzędzi rytualnych i wytworzyć specyficzną atmosferę – często trans – konieczną dla powodzenia operacji. Należy jednak podkreślić, że i w tym przypadku akt werbalny jest niezwykle ważny, choć obecne są również rytuały bez konieczności wypowiadania formuł magicznych.

Całą złożoność tego procesu badał i opisywał, ale przede wszystkim doświadczał Aleister Crowley, którego to systemu magicznego niejako podręcznik obsługi dostaje właśnie czytelnik do ręki. I sam fakt, iż konieczne jest tłumaczyć, na czym owe założenia polegają i w jaki sposób je stosować, daje asumpt do stwierdzenia, iż jest to system niezwykle skomplikowany i wymagający sporego intelektualnego zaangażowania.

Jak to się dzieje, że w XXI wieku w dobie sztucznej inteligencji człowiek ciągle wysila swój umysł, oczekując od jakichś niezdefiniowanych sił posłuszeństwa względem swego jestestwa, łamiąc z założenia zasady fizyki? No właśnie – perorują magowie – czy aby na pewno łamiąc? Gdy choć przez chwilę przyjrzymy się teorii strun, która to scala dwa fundamentalne filary współczesnej fizyki, czyli ogólną teorię względności i mechanikę kwantową, otrzymamy koncepcję zwaną multiversum (wieloświat), będącą nieskończonym zbiorem wszechświatów, czyli światów równoległych. A z tychże jakże blisko do magicznych koncepcji projekcji ciała astralnego mogącego rzekomo podróżować do innych światów będących niewidzialnymi dla naszych zmysłów. W tym kontekście znamiennym faktem pozostaje zbiegnięcie się „złotych lat” spirytyzmu z początkiem ery elektryczności. Fascynacja seansami, na których materializować się miały rzekome byty z nieznanych światów, wirujące stoliki czy szepty zza grobu, zeszły się w czasie z odkryciem fenomenu elektryczności, fal radiowych, telegrafu i komunikacji telefonicznej, gdzie – co warte uwagi – pojawiały się głosy pozbawione ciała, transmitowane z przestrzeni oddalonej o setki kilometrów. Tym samym owe „cuda techniki” odbierane były przez ówczesne społeczeństwo w sposób bardziej diaboliczny niż „kontakty z duchami”. Równocześnie pojawiły się teorie, iż głosy płynące z radioodbiornika czy słuchawki telefonu mogą być lub też bezsprzecznie są głosami z zaświatów. Mary Roach w pozycji Duch. Nauka na tropie życia pozagrobowego wykazuje, iż powstała bardzo interesująca koincydencja. Otóż wszelkie media i badacze „życia zagrobowego” dostali – wraz z nowościami techniki – do ręki narzędzie mające uwiarygadniać działanie spirytyzmu. Z braku innych naukowych koncepcji tłumaczących zagadnienie porozumiewania się z zaświatami to właśnie odkryte impulsy elektryczne miały być brakującym ogniwem kontaktu pomiędzy duchem a medium7. Podkreślić w tym miejscu należy, że i sami wynalazcy również byli otwarci na takie hipotezy. Michael Faraday (1791–1867) swe eksperymenty z węgorzami traktował z podziwem i trwogą, uważając, iż badane przezeń zjawisko „przekracza próg tego, czego człowiekowi wolno dowiedzieć się o świecie”8. Z podobną nabożnością do elektryczności podchodził Thomas Watson (1874–1956), który w autobiografii przedstawiał elektryczność jako rodzaj tajemnej siły9, był zagorzałym spirytystą, a wiara w życie po drugiej stronie mocno rzutowała na jego tezy naukowe. Najsłynniejszym jednakże odkrywcą, którego fascynacja kontaktem z zaświatami pchnęła do pracy nad nekrofonem, czyli telefonem do kontaktów z duchami, był Thomas Edison (1847–1931). Warte odnotowania jest to, iż na zainteresowanie Edisona ezoteryką10 silny wpływ wywarło spotkanie w 1878 roku założycieli Towarzystwa Teozoficznego11 Henry’ego Olcotta (1832–1907) i Heleny Bławatskiej (1831–1891). Swój pomysł wynalazku (niezrealizowanego) oparł na własnej koncepcji działania ludzkiego mózgu, którego komórki miały zawierać w sobie duszę człowieka i pozostawać nienaruszone w momencie śmierci12. A zatem zgodnie z tezą George’a Jamesa Frazera (1854–1941) magia pojawiała się wszędzie tam, gdzie konieczne było uzasadnić coś niewyjaśnionego, coś, z czym człowiek nie może w sposób racjonalny na dany moment sobie poradzić. Nazywał zatem magię zdegenerowaną nauką. Wiele lat później Brytyjski pisarz Arthur C. Clarke, któremu zawdzięczamy między innymi powieść 2001: Odyseja kosmiczna, sformułował w swych esejach trzy prawa, które nazwano jego nazwiskiem. Jedno z nich jest pewnym podsumowaniem niniejszego wywodu, a brzmi następująco: „Każda wystarczająco zaawansowana technologia jest nieodróżnialna od magii”13. Czyż więc wszelkiej maści ezoterycy, magowie, czarnoksiężnicy, wiedźmy to oszuści czy pozasystemowi naukowcy? Jakich rezultatów ma się spodziewać (i czy w ogóle ma) czytelnik niniejszej pozycji? Na to pytanie musicie odpowiedzieć sobie sami.

Zbigniew Łagosz

WSTĘP

Zacznę od podzielenia się z wami pewnym sekretem: bardzo nie lubię pisać o magiji. Stanowczo należę do ludzi twierdzących, że magija ma ściśle doświadczalny charakter.

Tak, studiowanie filozofii i stojącej za nią teologii jest niezbędne (o nie, wygląda na to, że już dotykamy tematu religii). Ale często ktoś grzęźnie, próbując pojąć „wszystko, co istnieje”, i po prostu nigdy nie zaczyna uprawiać magii. Może spotkałeś się kiedyś z terminem „kanapowy magik”, którym określa się osoby czytające o magii, ale nigdy jej niepraktykujące. W doskonałej powieści Jonathan Strange i pan Norrell Susanna Clarke czyni z tej zagadki główny element fabuły. Zdecydowanie polecam ją twojej uwadze, jeśli jeszcze jej nie czytałeś. Dużo bardziej przypominam Jonathana Strange’a niż pana Norrella – należę do tych, którzy ośmielają się faktycznie korzystać z rytuałów, zamiast filozofować o nich w nieskończoność. Mam nadzieję, że kończąc tę książkę, ty też będziesz w tej grupie.

CZYŃ SWOJĄ WOLĘ NIECH BĘDZIE CAŁYM PRAWEM

To jeden z trzech głównych aforyzmów thelemy, zachodniej ezoterycznej i okultystycznej filozofii społecznej lub duchowej oraz nowego ruchu religijnego założonego na początku XX wieku przez Aleistera Crowleya, osławionego angielskiego pisarza, mistyka, okultystę i wszechstronnego polimata. Słowo „thelema” jest angielską transliteracją greckiego rzeczownika koine θέλημα, „wola”, pochodzącego od czasownika θέλω (thélō): „mieć wolę, życzenie, pragnienie lub cel”. Pozostałe dwa aforyzmy to „Miłość jest prawem, miłość podług woli” i „Każdy mężczyzna i każda kobieta jest gwiazdą”, ale wrócimy do nich później.

Dalsza część książki dostępna w wersji pełnej

ROZDZIAŁ 1

JAK NA GÓRZE, TAK NA DOLE: LEKSYKON KORESPONDENCJI

Dostępne w wersji pełnej

ROZDZIAŁ 2

FUNDAMENTY MAGICZNEJ PIRAMIDY

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 3

Wznoszenie nadbudówki

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 4

SZUKANIE DRÓG NA SKRÓTY I MAGICZNE ZASTOJE

Dostępne w wersji pełnej

ROZDZIAŁ 5

DOTARCIE NA SZCZYT

Dostępne w wersji pełnej

ROZDZIAŁ 6

TU ZACZYNA SIĘ THELEMA

Dostępne w wersji pełnej

ROZDZIAŁ 7

TETELESTAI!

Dostępne w wersji pełnej

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

Dostępne w wersji pełnej

POSŁOWIE

Dostępne w wersji pełnej

PODZIĘKOWANIA

Dostępne w wersji pełnej

WIĘCEJ ZNAJDZIESZ W SIECI

Dostępne w wersji pełnej

Indeks

Dostępne w wersji pełnej