Męskim okiem ebook

WSTĘP

MĘSKO­ŚĆ. Świat de­fi­niu­je ją przez pry­zmat wy­glądu, kon­kret­nych za­cho­wań czy fi­zycz­nej siły. Ale to po­de­jście, choć słusz­ne, jest jed­nak moc­no po­wierz­chow­ne i nie­pe­łne. Praw­dzi­we­go fa­ce­ta ce­chu­ją nie tyl­ko przy­mio­ty fi­zycz­ne. Praw­dzi­wy mężczy­zna jest od­po­wie­dzial­ny, opie­ku­ńczy, nie ucie­ka przed pro­ble­mem, a sta­wia mu czo­ła, wy­stępu­je w obro­nie słab­szych – ko­biet i dzie­ci. Za­wsze sta­je za swo­ją ro­dzi­ną. Ta­kich fa­ce­tów jest dziś na­praw­dę wie­lu. Zda­rza się jed­nak, że na­wet oni cza­sa­mi się po­gu­bią. Po­trze­bu­ją wte­dy dro­go­wska­zu, bo­dźca, któ­ry spra­wi, że ich męsko­ść wró­ci na wła­ści­we tory.

KRY­ZYS. Dziś to sło­wo od­mie­nia­ne jest przez wszyst­kie przy­pad­ki. Mamy prze­cież kry­zys geo­po­li­tycz­ny, go­spo­dar­czy z ga­lo­pu­jącą in­fla­cją na cze­le, mie­li­śmy kry­zys zdro­wot­ny, od lat mamy też kry­zys mo­ral­ny. Ten ostat­ni do­ty­ka chy­ba naj­bar­dziej. Od­no­szę wra­że­nie, gra­ni­czące wręcz z prze­ko­na­niem, że jest on przy­czy­ną wszyst­kich po­zo­sta­łych. Bez mo­ral­ne­go ze­psu­cia, ego­izmu, na­sta­wie­nia na ci­ągłe bra­nie i sta­wia­nie na pierw­szym miej­scu wła­snej wy­go­dy i chęci po­sia­da­nia, kosz­tem cza­su na war­to­ścio­we re­la­cje z dru­gą oso­bą, nie by­ło­by po­zo­sta­łych wy­mie­nio­nych po­wy­żej pro­ble­mów.

Kry­zys mo­ral­ny do­ty­ka RO­DZIN. To on jest głów­nym po­wo­dem ich roz­kła­du. Licz­ba roz­wo­dów bije ko­lej­ne re­kor­dy nie tyl­ko na świe­cie, ale też w na­szym, przy­wi­ąza­nym do ro­dzin­nych war­to­ści, kra­ju. Re­la­cje sta­ją się nie­trwa­łe, po­wierz­chow­ne, a po­tem jak tan­det­ne pod­rób­ki pro­duk­tów, gdy się ze­psu­ją, lądu­ją w ko­szu. Przy­po­mi­na mi się moc­ne w swo­jej pro­sto­cie świa­dec­two star­sze­go pana, któ­ry na py­ta­nie dzien­ni­kar­ki o re­cep­tę na zwi­ązek trwa­jący pół wie­ku, od­po­wia­da, że jak coś się w jego re­la­cji z żoną psu­je, to po pro­stu to na­pra­wia­ją.

Kry­zys mo­ral­ny, ale i co za tym idzie to­żsa­mo­ścio­wy, za­nim do­tknie ro­dzin, jesz­cze wcze­śniej prze­orze mężów i oj­ców. Dla­cze­go ich, a nie żony i mat­ki – za­py­ta­cie? Bo, jak kie­dyś usły­sza­łem, to mężczy­zna jest PRZE­WOD­NI­KIEM po ży­ciu. W na­szą męską na­tu­rę wbu­do­wa­ne jest pa­trze­nie na to, z czym dłu­go­fa­lo­wo i stra­te­gicz­nie mu­si­my się zmie­rzyć. Naj­pierw uży­wa­jąc ro­zu­mu, po­tem emo­cji. W prze­ci­wie­ństwie do ko­biet. I nie, nie mam za­mia­ru dys­kre­dy­to­wać in­ne­go, ko­bie­ce­go po­de­jścia do ży­cia. Pa­nie w swo­jej em­pa­tii, emo­cjach, „ogar­nia­niu” świa­ta tu i te­raz są bez­błęd­ne! Ża­den z nas pew­nie na­wet w po­ło­wie nie po­tra­fi­łby za­ła­twić tylu spraw na­raz. Ale my­śle­nie stra­te­gicz­ne to na­sza do­me­na, choć na­tu­ral­nie, jak we wszyst­kim, i tu zda­rza­ją się wy­jąt­ki. Dla­te­go na­sza po­sta­wa, ge­sty, sło­wa sta­ją się wzor­cem lub an­tyw­zor­cem dla dzie­ci. To na­sze za­cho­wa­nie względem mamy tych dzie­ci de­ter­mi­nu­je to, jaki sza­cu­nek do sa­mych sie­bie będą mia­ły dziew­czyn­ki, gdy sta­ną się ko­bie­ta­mi i jaki sza­cu­nek do in­nych ko­biet będą mie­li sy­no­wie – przy­szli mężo­wie i oj­co­wie.

Bo OJ­CO­STWO to kwin­te­sen­cja męsko­ści. Oj­co­stwo, któ­re sta­wia gra­ni­ce, wy­ma­ga, uczy, ale też jest od­po­wie­dzial­ne i opie­ku­ńcze. Oj­co­stwo, któ­re rów­nież, a może przede wszyst­kim, po­ka­zu­je pa­le­tę ró­żnych WAR­TO­ŚCI. Na przy­kład wia­ry, bo to prze­cież oj­ciec jest ob­ra­zem BOGA. To jaki sto­su­nek ma tata do war­to­ści i wia­ry, jak ją po­ka­zu­je nie tyl­ko sło­wem, ale i co­dzien­nym dzia­ła­niem bu­du­je FUN­DA­MENT, na któ­rym dziec­ko, gdy doj­rze­je i do­ro­śnie, zbu­du­je wła­sną ro­dzi­nę. Do tego fun­da­men­tu wró­ci ono w mo­men­cie kry­zy­su, w cza­sie naj­wi­ęk­szej pró­by. To, jaka będzie war­to­ść tego fun­da­men­tu, za­le­ży oczy­wi­ście od nas, już dziś!

Kry­zys oj­co­stwa, a sze­rzej – męsko­ści, wi­ąże się z cy­wi­li­za­cją. Jej roz­wój nie jest ni­czym złym, ba! jest czy­mś ge­nial­nym, ale pod wa­run­kiem, że nie za­tra­ca­my się w tym, co ofe­ru­je nam świat, a mądrze z tego ko­rzy­sta­my, trzy­ma­jąc się wła­snych za­sad. Gdy w spo­sób bez­re­flek­syj­ny przyj­mu­je­my po­wie­la­ne kal­ki, któ­re każą go­nić za no­wym sa­mo­cho­dem, no­wym lep­szym smart­fo­nem, no­wym lap­to­pem, wa­ka­cja­mi ocie­ka­jący­mi luk­su­sem, tra­ci­my zdro­wy roz­sądek i z MĘŻCZY­ZNY od­po­wie­dzial­ne­go, kie­ru­jące­go się war­to­ścia­mi, sta­je­my się na­sta­wio­nym na kon­sump­cję wy­ro­bem mężczy­zno­po­dob­nym. Bo mo­żna mieć i być za­ra­zem, za­cho­wu­jąc zdro­wy ba­lans mi­ędzy po­sia­da­niem a tym, co na­praw­dę war­to­ścio­we – re­la­cja­mi z in­ny­mi i ko­dek­sem mo­ral­nym, któ­rym kie­ru­je­my się w ży­ciu. I coś w tym jest, że jak mówi Ra­fał Pa­ty­ra: „w cza­sach do­bro­by­tu mężczy­źni nie­wie­ście­ją i sta­ją się sła­bi, gnu­śni, le­ni­wi, zwra­ca­jąc uwa­gę tyl­ko na to, żeby mieć pe­łny brzuch”. Ja­sne, że świat robi wszyst­ko, żeby ta­kie za­cho­wa­nie uznać za nor­mę. Nie leży ono jed­nak w na­tu­rze fa­ce­ta. Fa­ce­ta-prze­wod­ni­ka, któ­ry od­po­wie­dzial­nie opie­ku­je się ko­bie­tą i ak­tyw­nie wy­cho­wu­je swo­je dzie­ci w war­to­ściach.

Po­my­sł na ksi­ążkę, któ­rą trzy­masz wła­śnie w ręce, zro­dził się z ob­ser­wa­cji i re­flek­sji nad tym, co od lat sam czu­ję. Zro­dził się rów­nież z co­dzien­nej wal­ki o by­cie do­brym mężem dla żony i oj­cem dla sy­nów. Wal­ki o brak hi­po­kry­zji, by sło­wa nie roz­mi­ja­ły się z czy­nem. Wal­ki o ujarz­mia­nie ego­izmu, na rzecz al­tru­izmu. Wal­ki o trzy­ma­nie się za­sad i Boga mimo co­dzien­nych upad­ków. Do tej wal­ki za­pra­szam też cie­bie. Pięć roz­mów ze zna­ny­mi w me­dial­nym świe­cie męża­mi i oj­ca­mi, są jak ko­lej­ne eta­py do­cho­dze­nia do praw­dzi­wej, doj­rza­łej męsko­ści, wy­ra­ża­jącej się w od­po­wie­dzial­nym oj­co­stwie. Są jak wi­ąza­nie kra­wa­ta, pod­czas któ­re­go mu­sisz prze­jść krok po kro­ku wszyst­kie eta­py, żeby uzy­skać fi­nal­ny efekt.

Na­szą pod­róż w głąb męsko­ści za­czy­na­my od wzo­ru. WZÓR, ide­ał to coś, bez cze­go nie spo­sób pó­jść da­lej. Wzo­rem jest Bóg z uni­wer­sal­ny­mi dla wszyst­kich war­to­ścia­mi chrze­ści­ja­ński­mi, któ­re wy­brzmią w wa­żnej, chwi­la­mi bar­dzo moc­nej roz­mo­wie z Ra­fa­łem Pa­ty­rą. Ra­fał opo­wia­da­jąc o swo­ich trud­nych, a na­wet gra­nicz­nych dla swo­je­go ma­łże­ństwa, do­świad­cze­niach, wska­zu­je na to, jak wy­cho­dzić z kry­zy­su, któ­ry może zruj­no­wać ro­dzin­ne ży­cie. Wska­zu­je też na świ­ęte­go Jó­ze­fa, któ­ry jako oj­ciec Je­zu­sa i mąż Ma­ryi po­sia­da wszyst­kie nie­zbęd­ne atry­bu­ty, żeby go na­śla­do­wać. To na­śla­do­wa­nie Jó­ze­fa dziś jest na­praw­dę trud­ne, bo od­po­wie­dzial­no­ść, za­ufa­nie Bogu, a gdy trze­ba usu­ni­ęcie się na dru­gi plan, wy­ma­ga wy­si­łku i… po­ko­ry.

Jak mie­rzyć się z tym w co­dzien­no­ści opo­wia­da Ma­ciej Ma­ły­sa. On – mimo wie­rzących ro­dzi­ców – stał się, jak sam mówi, nie­wie­rzącym-prak­ty­ku­jącym. Jego przy­kład po­ka­zu­je, że nie ma dro­gi, z któ­rej nie da się za­wró­cić. Że choć po­sta­wie­nie na war­to­ści w świe­cie ak­tor­skim jest trud­ne, to nie nie­mo­żli­we. Że od­wa­ga w da­wa­niu ŚWIA­DEC­TWA nie tyl­ko w ro­dzi­nie, ale i w śro­do­wi­sku pra­cy ma sens i… jest męska.

Żeby da­wać świa­dec­two tego, w co się wie­rzy, kim się jest, po­trze­ba CZA­SU. Prze­my­sław Ba­biarz z te­ma­tem cza­su ma do czy­nie­nia w spo­rcie, któ­ry ko­men­tu­je oraz w te­le­tur­nie­jach, któ­re pro­wa­dzi. Ale mówi o cza­sie istot­niej­szym niż ten an­te­no­wy, te­le­wi­zyj­ny, na­sta­wio­ny na ry­wa­li­za­cję. Wspó­łza­wod­nic­two jest wa­żne, ale sta­no­wi tyl­ko do­da­tek do tego, co naj­istot­niej­sze, czy­li cza­su dla Boga, dla ro­dzi­ny, dla bli­skich. Cza­su, któ­ry musi mieć ja­ko­ść. Bez niej jest cza­sem stra­co­nym, któ­re­go nie­kie­dy nie spo­sób nad­ro­bić.

Na­tu­ral­ną kon­se­kwen­cją cza­su jest RE­LA­CJA. Z To­ma­szem Zu­bi­le­wi­czem do­ty­ka­my głębo­kich re­la­cji nie tyl­ko z Bo­giem, ale i z żoną, dzie­ćmi, a ta­kże z wnu­ka­mi. Zna­ny pre­zen­ter po­go­dy zwra­ca w tym kon­te­kście uwa­gę na coś bar­dzo wa­żne­go, a mia­no­wi­cie na umie­jęt­no­ść słu­cha­nia. Bo często, jak mówi, nie­po­ro­zu­mie­nia wy­ni­ka­ją z tego, że nie po­tra­fi­my uwa­żnie słu­chać dru­gie­go czło­wie­ka. Słu­cha­nie jest pod­sta­wą trwa­łych re­la­cji, bo dzi­ęki temu po­znaj­my oso­bę, z któ­rą spędza­my czas i wcho­dzi­my z nią w głębo­kie, trwa­łe wi­ęzi.

W tym wszyst­kim wa­żny jest rów­nież JĘZYK, któ­rym ko­mu­ni­ku­je­my się z in­ny­mi. O sile prze­ka­zu ukry­tej w języ­ku roz­ma­wiam z Alek­san­drem Ma­cha­li­cą. Z nim pod­ró­żu­je­my przez język uży­wa­ny w domu, język ksi­ążek, język po­dwór­ka, wresz­cie język re­gio­nu i te­atru. Ma­cha­li­ca po­ka­zu­je, jak wa­żne są sło­wa od­po­wied­nio do­bra­ne do sy­tu­acji i do roz­mów­cy. Do­ty­czy to nie tyl­ko wspó­łpra­cow­ni­ków, ko­le­gów, przy­ja­ciół, żony, sy­nów, ale i sa­me­go Boga.

Czy te wszyst­kie roz­mo­wy z męża­mi i oj­ca­mi, któ­rzy dzie­lą się swo­im nie­raz trud­nym do­świad­cze­niem będą po­moc­ne w two­jej pod­ró­ży w głąb męsko­ści? Mam na­dzie­ję, że tak! War­to też, żeby prze­czy­ta­ła je two­ja żona, a może mama czy cór­ka. Dla­cze­go? Żeby po­zna­ły z czym mie­rzą się wspó­łcze­śni mężczy­źni i jak do tego zma­ga­nia pod­cho­dzą. Pa­mi­ętaj, że nikt nie jest do­sko­na­ły. Ale ta wie­dza nie zwal­nia nas z wal­ki, z pod­no­sze­nia się z upad­ków. Żeby wal­czyć, trze­ba zro­zu­mieć po co to się robi. Tego zro­zu­mie­nia, któ­re do­pro­wa­dzi do zmia­ny, nie­za­le­żnie od tego, któ­ry etap wi­ąza­nia kra­wa­ta męsko­ści jest dla cie­bie tym naj­trud­niej­szym, z ser­ca to­bie ży­czę!

Mi­chał Bon­dy­ra

Często jest tak, że ko­men­ta­to­rzy spor­to­wi to nie­zre­ali­zo­wa­ni spor­tow­cy, na przy­kład pi­łka­rze. Dla­cze­go więc Ty za­miast no­ga­mi, pra­cu­jesz gło­sem?

– Na­wet nie wiesz, jak bar­dzo chcia­łem pra­co­wać no­ga­mi na bo­isku. Już w szko­le pod­sta­wo­wej ce­lem nu­mer je­den w moim ży­ciu było za­gra­nie w pi­łkar­skiej re­pre­zen­ta­cji Pol­ski. Choć w pi­łkę za­wo­do­wo gra­łem bli­sko 16 lat, ni­g­dy nie­ste­ty go nie zre­ali­zo­wa­łem. Za­gra­łem za to kil­ka razy w pi­łkar­skiej re­pre­zen­ta­cji Pol­ski dzien­ni­ka­rzy. Swo­je zro­bi­ły też kon­tu­zje. Gdy stu­dio­wa­łem na AWF za­cząłem mieć kło­po­ty z ko­la­na­mi. Naj­pierw usu­ni­ęto mi łękot­ki, po­tem dwa razy ze­rwa­łem wi­ęza­dła krzy­żo­we. Wte­dy, w la­tach 90. XX wie­ku, me­dy­cy­na nie była na tak wy­so­kim po­zio­mie, jak te­raz. Pew­nie też za­bra­kło mi tro­chę ta­len­tu. Kil­ku­na­sto­let­nia przy­go­da ze spor­tem dała mi jed­nak bar­dzo wie­le. To dzi­ęki niej po­zna­łem za­pach szat­ni, re­la­cje za­wod­nik-tre­ner czy tre­ner-za­wod­nik, bo prze­cież z wy­kszta­łce­nia je­stem rów­nież tre­ne­rem dru­giej kla­sy. To wszyst­ko spra­wia, że ła­twiej mi się wczuć w ka­żdą ze stron, a dzi­ęki temu być bar­dziej obiek­tyw­nym w dzien­ni­kar­skich oce­nach.

Stąd dzien­ni­kar­stwo spor­to­we?

– Tak. W szó­stej kla­sie szko­ły pod­sta­wo­wej wy­my­śli­łem so­bie plan B: w wy­pad­ku, gdy nie uda mi się zro­bić ka­rie­ry pi­łkar­skiej, zo­sta­nę dzien­ni­ka­rzem spor­to­wym w te­le­wi­zji. No i pro­szę, tak się wszyst­ko po­ukła­da­ło, że dziś dzień po dniu spe­łniam swo­je ma­rze­nia. Je­stem do­wo­dem na to, że je­śli wło­żysz masę upo­ru, siły i pra­cy w to, co uro­dzi­ło ci się w gło­wie, to może się to kie­dyś spe­łnić. Mój sen spe­łnia się ka­żde­go dnia i do­brze mi z tym.

Dla­cze­go szkla­ny ekran, a nie szpal­ty ga­zet?

– Ale ja za­czy­na­łem od pi­sa­nia! Przez te kon­tu­zje mu­sia­łem wzi­ąć pó­łrocz­ny urlop dzie­ka­ński na uczel­ni. Po­my­śla­łem, że to będzie do­bry czas, żeby wresz­cie za­cząć re­ali­zo­wać się dzien­ni­kar­sko. Wcze­śniej w szko­le pi­sy­wa­łem już do szkol­nych ga­ze­tek. W li­ceum w „Cre­do” re­da­go­wa­łem ca­łkiem ob­szer­ny blok spor­to­wy, wcze­śniej w pod­sta­wów­ce po­ru­sza­łem już spra­wy spo­łecz­ne.

Spra­wy spo­łecz­ne? Brzmi po­wa­żnie!

– W czwar­tej kla­sie pod­sta­wów­ki wy­sze­dł prze­pis na­ka­zu­jący zmia­nę obu­wia w szko­le z bu­tów na kap­cie. Na­zy­wa­li­śmy je „wy­wrot­ka­mi”. Roz­pęta­li­śmy wte­dy wraz z ko­le­ga­mi kam­pa­nię prze­ciw­ko „wy­wrot­kom”. Pi­sa­li­śmy tek­sty, two­rzy­li­śmy pla­ka­ty, któ­re po­tem w pe­łnej kon­spi­ra­cji wy­wie­sza­li­śmy na szkol­nych ko­ry­ta­rzach. Pa­mi­ętam, że wy­my­śla­łem na nie ry­mo­wa­ne ha­sła, na­wi­ązu­jące do boj­ko­tu no­sze­nia tych kap­ci. W ko­ńcu przez dy­rek­cję mu­sie­li­śmy ska­pi­tu­lo­wać.

Cia­ło pe­da­go­gicz­ne wy­gra­ło. W szko­le rzecz częsta. No do­brze, ale wró­ćmy do two­je­go urlo­pu dzie­ka­ńskie­go…

– Wła­śnie... W War­sza­wie ist­nia­ło wte­dy pry­wat­ne Cen­trum Dzien­ni­kar­stwa. Na ka­żdy z trzech wy­dzia­łów: pra­so­wy, te­le­wi­zyj­ny i ra­dio­wy przyj­mo­wa­li tyl­ko po 15 osób. Chęt­nych, jak się do­my­ślasz, było bar­dzo wie­lu. Pa­mi­ętam, że na eg­za­mi­nach sie­dzia­łem w ław­ce z Pa­try­cją Mar­kow­ską. Chy­ba do­brze, że się wte­dy nie do­sta­ła, bo dzi­siaj robi ka­rie­rę mu­zycz­ną. Ja za to do­sta­łem się na wy­dział pra­so­wy. Fa­chu uczy­ły nas wte­dy au­to­ry­te­ty dzien­ni­kar­skie, czyn­ne w za­wo­dzie, ta­kie jak cho­ćby mój obec­ny re­dak­cyj­ny ko­le­ga Krzysz­tof Skow­ro­ński. Ci lu­dzie mie­li wie­le przy­dat­nej, ży­cio­wej i prak­tycz­nej wie­dzy do prze­ka­za­nia. Mie­li też oczy­wi­ście kon­tak­ty, któ­ry­mi się z nami dzie­li­li, po­le­ca­jąc nas w ró­żne miej­sca do pra­cy. Z tej gru­py dzien­ni­ka­rzy pi­szących, jako pierw­szy do­sta­łem od wy­kła­dow­ców zie­lo­ne świa­tło, żeby pró­bo­wać za­cze­pić się w ja­kie­jś re­dak­cji.

Jak za­cząłeś po­szu­ki­wa­nia tej pierw­szej re­dak­cji?

– Po­sze­dłem do kio­sku Ru­chu, wy­ku­pi­łem kil­ka­na­ście dzien­ni­ków i za­cząłem wy­dzwa­niać do re­dak­cji ka­żde­go z nich z py­ta­niem czy nie po­trze­bu­ją dzien­ni­ka­rza, któ­ry pi­sa­łby o spo­rcie. W pierw­szych dzie­si­ęciu grzecz­nie mi od­mó­wio­no, w je­de­na­stym za­pro­szo­no na roz­mo­wę. Tą ostat­nią był „Nasz Dzien­nik”.

A na­stęp­ną umo­wę pod­pi­sa­łeś z… TVN-em. No po­wiem to­bie, na­praw­dę spo­ry roz­rzut!