Projekt okładki: Pola i Daniel Rusiłowiczowie
Redaktor prowadzący: Bożena Zasieczna
Redakcja techniczna: Sylwia Rogowska-Kusz
Skład wersji elektronicznej: Robert Fritzkowski
Korekta: Marzena Kłos, Ewa Bargiel/Słowne Babki
Na okładce wykorzystano ilustrację autorstwa ©slovoslave
Grafika w środku: redgreystock/pl.freepik.com
© Joanna Godecka i Alina Adamowicz
© for the Polish edition by MUZA SA, Warszawa 2022
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Żadna część niniejszej publikacji nie może być reprodukowana, przechowywana jako źródło danych i przekazywana w jakiejkolwiek formie zapisu bez pisemnej zgody posiadacza praw.
ISBN 978-83-287-2235-4
MUZA SA
Wydanie I
Warszawa 2022
– fragment –
Joanna Godecka
Wstęp
Dziecko uczy się wstydzić, zanim jeszcze potrafi mówić. Dlatego bardzo trudno jednoznacznie określić, czym jest wstyd. Jest on jedną z tych zdrowych, ludzkich mocy, które w pewnych okolicznościach przeradzają się w ciężką chorobę duszy. Możemy więc wyróżnić dwie postacie wstydu: wstyd zdrowy, ożywczy oraz wstyd toksyczny, niszczący. Wstyd toksyczny jest niezwykle bolesnym przeżyciem wewnętrznym, głęboką raną wewnętrzną. Izoluje nas od nas samych i od innych ludzi. Pod wpływem toksycznego wstydu wyrzekamy się samych siebie
John Bradshaw, tlum. Helena Grzegołowska-Klarkowska
Świat jest w kryzysie. My, ludzie, także. Daliśmy się uwieść niepohamowanej konsumpcji, pogoni za szczęściem, które można kupić za pieniądze. Pozwoliliśmy, żeby kontrolę nad życiowymi celami przejęło nasze ego. W skali makro to działania, których celem nie jest przyszłość, ale zysk. W skali mikro robi to wielu z nas, realizując plan, który zakłada zarabianie, kupowanie i dążenie do podkreślania swojego statusu. Jedna z moich pacjentek pracująca w londyńskim City opowiadała mi o tamtejszych pracownicach niższego szczebla, zaciągających przerażająco wysokie kredyty, aby móc się poszczycić markową torebką z najwyższej półki.
Efekt? Zaśmiecona planeta, zmiany klimatyczne oraz ciągle rosnące statystyki liczby osób zmagających się z depresją, lękiem, wypaleniem. Kryzys to nic innego jak weryfikacja tego, co robimy. Najwyraźniej coś robimy nie tak.
Niefunkcjonalne standardy obowiązują także w relacjach. Nie potrafimy skutecznie przeciwstawić się mowie nienawiści. Brak życzliwości, tolerancji, skłonność do oceniania generują przemoc, wykluczenie i… wstyd. Jest on jednym z efektów życia na pokaz, pozyskiwania akceptacji z zewnątrz, zaprzeczania sobie, czyli zachowań, przez które tracimy swój potencjał. Nie bez winy są także media, niedbające o jakość przekazywanych informacji. Ich celem jest często wzbudzanie kontrowersji, podsycanie emocji, a czasem także świadome ośmieszanie i prowokowanie do osądzania.
Początek dość ponury, ale książka napisana – jak zawsze – ku pozytywności.
Nigdy nie wstydź się siebie, odważ się być sobą! Oto prawdziwe przesłanie tej książki!
Czym jest wstyd? Trudno o jedną definicję, gdyż literatura psychologiczna nie formułuje zagadnienia jednoznacznie. Wstyd to emocja samoświadomościowa doświadczana w kontekście relacji, wywołana przekonaniem, że nie jesteśmy dostatecznie dobrzy. Zwykle łączy się z możliwym do przewidzenia działaniem, takim jak izolowanie się, oraz towarzyszącymi temu przykrymi myślami: „Jestem głupi”, „Co oni sobie o mnie pomyślą” i tym podobne.
Wstyd jest sygnałem naszego systemu myślowo-uczuciowego, który informuje nas, że nie spełniamy jakichś kryteriów. I czasem bywa pożyteczny. Jeśli bowiem wstydzę się z powodu swojego nagannego zachowania, odbieram cenną lekcję. Drugi raz kogoś nie obrażę, nie postąpię niegrzecznie. Gorzej, jeśli wstyd jest efektem niskiej samooceny, błędnego myślenia, czucia się kimś gorszym, zewnętrznych kryteriów w rodzaju „nie wypada”, złośliwych komentarzy, oceny czy osądu. Wówczas zmusza nas do rezygnowania z siebie, z ulubionych aktywności i odbierania sobie wartości:
• Nie chodzę na plażę, bo jestem gruba.
• Nie odzywam się publicznie, bo nie mam wykształcenia.
• Nie jadę na zjazd szkolny, bo się nie dorobiłem.
• Nie nawiązuję kontaktów, bo wstydzę się mówić o sobie.
• Nie przyznaję się, ile mam lat, bo czuję się wtedy stara.
• Ukrywam depresję, bo ludzie pomyślą, że sobie nie radzę.
Czego statystycznie ludzie wstydzą się najczęściej?
Kanał Discovery Travel&Living zapytał Polaków, co ludzie najczęściej ukrywają przed innymi, ponieważ się tego wstydzą. Zdania są podzielone. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni (po 29%) uważają, że są to fakty z przeszłości, niewiele mniej ludzi sądzi, że ukrywane są: choroba (28%) i brak pieniędzy (27%). Pustka w portfelu jest jednak bardziej wstydliwa dla kobiet (30%) niż dla mężczyzn (24%). Zdaniem prawie co czwartego Polaka (23%) ludzie najbardziej wstydzą się dziwnych nawyków, a więcej niż co piąty (21%) sądzi, że ukrywane są przede wszystkim cechy charakteru.
Nastolatki uważają, że najczęściej ukrywane są dziwne nawyki (33%) i choroba (30%). Według 20–29-latków ludzie wstydzą się przede wszystkim faktów z przeszłości (31%) i braku pieniędzy (28%).
W opinii 30–39-latków przed innymi ukrywane są przede wszystkim dziwne nawyki (28%). 40–49-latkowie sądzą, że ludzie wstydzą się faktów ze swojej przeszłości (37%) i braku pieniędzy (33%). Według starszych osób ludzie ukrywają głównie chorobę (34%) i brak pieniędzy (31%). Osoby z wyższym wykształceniem najbardziej wstydzą się faktów z przeszłości (36%) i dziwnych nawyków (33%). Mniej wykształceni respondenci jako powód do wstydu częściej wymieniają brak pieniędzy[1].
* * *
koniec darmowego fragmentuzapraszamy do zakupu pełnej wersji
[1] Joanna Smolińska, Czego najbardziej wstydzą się Polacy?, https://obcasy.pl/czego-najbardziej-wstydza-sie-polacy [dostęp:1.02.2022].
MUZA SA
ul. Sienna 73
00-833 Warszawa
tel. +4822 6211775
e-mail: [email protected]
Księgarnia internetowa: www.muza.com.pl
Wersja elektroniczna: MAGRAF s.c., Bydgoszcz
