Olejki eteryczne dla początkujących. Wszystko, co musisz wiedzieć, by zacząć przygodę z aromaterapią ebook

TYTUŁ ORYGINAŁU:

The Beginner’s Guide To Essential Oils:

Everything You Need to Know to Get Started

Redaktorka prowadząca: Ewa Pustelnik

Wydawczyni: Katarzyna Masłowska

Redakcja: Ida Świerkocka

Korekta: Anna Rytel

Ilustracje © geraria/shutterstock

Zdjęcia © Brittany Carmichael

Projekt książki i okładki: Emma Hall

Opracowanie graficzne okładki: Łukasz Werpachowski

Copyright © 2019 by Althea Press, Emeryville, California

Copyright © 2024 for the Polish edition by Wydawnictwo Kobiece

Agnieszka Stankiewicz-Kierus sp.k.

Copyright © for the Polish translation by Patrycja Zarawska, 2024

Informacje zawarte w tej książce nie służą do postawienia diagnozy, leczenia, udzielenia zaleceń ani nie zastąpią porady uprawnionego pracownika ochrony zdrowia.

Wszelkie prawa do polskiego przekładu i publikacji zastrzeżone. Powielanie i rozpowszechnianie z wykorzystaniem jakiejkolwiek techniki całości bądź fragmentów niniejszego dzieła bez uprzedniego uzyskania pisemnej zgody posiadacza tych praw jest zabronione.

Wydanie I

Białystok 2024

ISBN 978-83-8371-194-2

Grupa Wydawnictwo Kobiece | www.WydawnictwoKobiece.pl

Na zlecenie Woblink

woblink.com

plik przygotował Jan Żaborowski

Dla mojego największego fana, wspomożyciela i osobistego didżeja.Kocham Cię, Clint, jak do Eris i z powrotem. ❤

WPROWADZENIE

Wprowadzenie

W DZIECIŃSTWIE BYŁAM OTWARTĄ NA PRZYGODY, ODWAŻNĄ DZIEWCZYNKĄ, która uwielbiała wszystko sprawdzać. Zmieniło się to, kiedy w wieku dziesięciu lat zdiagnozowano u mnie skoliozę i przeszłam kilka operacji rdzenia kręgowego. Niestety, szpitale stały się moim domem, a lekarze – moimi nauczycielami i przyjaciółmi.

Potem dorosłam, ale problemy zdrowotne nie dały za wygraną. Żyłam z niemal nieustannymi nerwobólami, narkolepsją oraz chroniczną chorobą związaną ze słabym układem odpornościowym, a byłam tak skupiona na radzeniu sobie z poszczególnymi objawami, że zapomniałam uważać na swoje ciało jako na całość. W końcu postanowiłam znaleźć sposób, by przełamać to błędne koło i prowadzić zdrowszy tryb życia.

Poszukiwania w obrębie diety i żywienia poprowadziły mnie na ścieżkę ziołolecznictwa i leczenia olejkami eterycznymi. Im więcej czytałam o rozmaitych zastosowaniach roślin leczniczych, tym więcej chciałam wiedzieć. Z dogłębnym zdumieniem uświadomiłam sobie, że wiele z naszych współczesnych leków pozyskuje się z roślin. Postanowiłam więc przenieść moją wiedzę z zakresu zielarstwa i aromaterapii na wyższy poziom i zapisałam się na certyfikowane kursy, na których zapoznałam się z historią i nauką dotyczącą ziołolecznictwa.

Pamiętam, kiedy pierwszy raz usłyszałam o olejkach eterycznych i odkryłam, że są czymś więcej niż tylko ładnymi zapachami. Podobnie jak zioła, z których się je otrzymuje, olejki eteryczne miały w historii szerokie zastosowanie: od lekarstw ziołowych i naturalnych kosmetyków przez domowe środki czystości po zwalczanie szkodników.

Z czasem zaobserwowałam również radykalną poprawę zdrowia u naszych domowników stosujących olejki eteryczne. Sezonowe przeziębienia, zapalenia zatok, alergie, a nawet grypy przestały nawiedzać nasz dom. A kiedy się już pokazały, nigdy nie trwały tak długo, jak można by się spodziewać. Byliśmy zdrowsi niż kiedykolwiek, całymi miesiącami chodziliśmy bez chorób. Lepiej też sypialiśmy, a u mojego syna i u mnie złagodniały objawy ADHD.

Aromaterapia, ziołolecznictwo i olejki eteryczne dokonały w moim życiu wielkiej zmiany, dlatego z pasją zaczęłam przekazywać swoją wiedzę

na Instagramie: https://www.instagram.com/thehippyhomemaker/,

fanpage’u: https://www.facebook.com/hippyhomemaker/

oraz czynię to w tej książce.

CZĘŚĆ I. NA POCZĄTEK

CZĘŚĆ I

NA POCZĄTEK

Olejki eteryczne niczym most połączyły starożytną medycynę z nowożytną nauką – dwa obszary, które od wieków dzieliła prawdziwa przepaść. Dziś już wiadomo, że olejki eteryczne mają o wiele szersze działanie, niż kiedyś sądzono. W pierwszej części książki wyjaśnię, jak działają, jakie można z nich czerpać korzyści oraz jak je bezpiecznie stosować w domu i u ludzi. Wprowadzę cię również w cudowny świat aromaterapii.

W drugiej części bliżej przedstawię 30 najczęściej używanych olejków eterycznych, ich bezpieczne użycie i liczne zastosowania. Wreszcie w części trzeciej zamieszczam 100 przepisów na mieszanki o konkretnym zastosowaniu wraz ze sposobami aplikowania, tak abyś mogła świeżo zdobytą wiedzę wykorzystać w praktyce.

Niezależnie od tego, czy dopiero zaczynasz swoją przygodę z olejkami eterycznymi, czy też używasz ich od lat, mam nadzieję, że ta książka stanie się dla ciebie cennym i przystępnym narzędziem, zajmując ważne miejsce w biblioteczce naturalnego uzdrawiania.

ROZDZIAŁ PIERWSZY

Wprowadzenie do olejków eterycznych

Przypuszczalnie trafiłaś już na olejki eteryczne stosowane w spa i przemyśle perfumeryjnym, ale czy wiesz, jak jeszcze można je wykorzystywać? Służą do dezynfekowania ran, leczenia infekcji i udrażniania nosa, usuwania zmarszczek oraz sprzątania domu. Każdy olejek cechuje niepowtarzalny skład chemiczny, a poszczególne jego substancje mają konkretne właściwości, w tym antybakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, trawienne, przeciwbólowe czy antydepresyjne (i wiele innych).

Olejki eteryczne znajdują zastosowanie m.in. w aromaterapii – dzięki nim dostajesz do rąk klucz do swojego zdrowia i dobrego samopoczucia.

Czym są olejki eteryczne?

Czy zatrzymałaś się kiedyś, by powąchać różę? Subtelny zapach docierający z kwiatu do twojego nosa to olejek eteryczny w najlepszym wydaniu. Olejki eteryczne to lotne związki aromatyczne wytwarzane przez rośliny w konkretnym, praktycznym celu i nadające im specyficzny zapach. Celem tym zazwyczaj jest samoobrona rośliny albo przyciąganie zapylających ją owadów i innych zwierząt. Kiedy wdychamy te lotne substancje, mogą one odegrać ważną rolę w uruchomieniu naturalnych dla naszego ciała funkcji samouzdrawiających.

Współczesne wykorzystanie i badania naukowe

Co prawda w średniowieczu wykorzystanie olejków eterycznych i ziół w Europie zanikało, ale większość tekstów medycznych i farmaceutycznych powstałych przed XIX wiekiem i tak je wymienia. Jednakże nowożytna nauka tak naprawdę zaczęła dostrzegać lecznicze właściwości roślin dopiero w 1910 roku. Gdy znany francuski chemik perfumeryjny René-Maurice Gattefossé dotkliwie poparzył sobie ręce w wyniku eksplozji w laboratorium, wywiązała się u niego infekcja bakteryjna zwana zgorzelą gazową, zazwyczaj fatalna w skutkach. Gattefossé, znając chemiczne i lecznicze właściwości olejku lawendowego, zaaplikował go sobie na martwicze zmiany i z powodzeniem wyleczył infekcję.

Następnie kontynuował badania i wykorzystał swoją wiedzę o olejkach eterycznych, lecząc rannych żołnierzy podczas pierwszej wojny światowej. W 1937 roku opublikował książkę Aromathérapie – pierwsze na świecie drukowane dzieło traktujące o aromaterapii.

Choć na początku XX wieku wiedza o olejkach eterycznych rozprzestrzeniła się po Europie, wielu zachodnich lekarzy nie uznawało, że mogłyby one mieć pożytek dla medycyny – aż do drugiej wojny światowej, kiedy francuski lekarz i chirurg wojskowy Jean Valnet zastosował je do leczenia pacjentów. Będąc naocznym świadkiem korzystnego działania olejków eterycznych, Valnet poświęcił się następnie opracowywaniu dla nich medycznych zastosowań oraz napisał liczne dzieła dotyczące aromaterapii.

Od tamtej pory zachodnia medycyna w coraz większym stopniu doceniała znaczenie olejków eterycznych, a eksperci uważają dziś, że nasi przodkowie mogli wiedzieć o medycynie więcej, niż początkowo sądzono. W 1977 roku Robert Tisserand, jeden z wiodących światowych ekspertów w zakresie bezpiecznego stosowania olejków eterycznych, opublikował książkę The Art of Aromatherapy [Sztuka aromaterapii] i sprawił, że o ich używaniu zaczęło się mówić otwarcie. W drugim wydaniu swojego poradnika Essential Oil Safety [Olejki eteryczne a bezpieczeństwo] ustanowił produkcyjne standardy dla bezpiecznego i praktycznego wykorzystania olejków eterycznych. Był to zarazem pierwszy opublikowany przegląd interakcji olejków eterycznych i w ogóle leków. To obszerne dzieło opisuje blisko 4000 składników olejków eterycznych – w tym takie, których obecnie nie znajdziemy nigdzie indziej.

W ciągu ostatnich 50 lat przeprowadzono setki badań nad potencjałem leczniczym olejków eterycznych i świat zaczyna doceniać liczne korzyści płynące z ich stosowania w połączeniu z dokonaniami współczesnej medycyny. Na przykład kilka ostatnich badań sugeruje, że olejki eteryczne używane wraz z konwencjonalnymi antybiotykami mogą pomóc w zwalczaniu oporności bakterii na antybiotyki. Przebadano antybakteryjne właściwości niektórych olejków eterycznych – w tym z oregano, tymianku, eukaliptusa, drzewa herbacianego, cynamonowca i lawendy – i ustalono, że z dużą skutecznością działają one hamująco na pospolicie występujące szczepy takich bakterii, jak paciorkowce, gronkowce i Escherichia coli.

Ostatnie badania wykazały, że olejki eteryczne z imbiru, mięty pieprzowej i zielonej są bardzo skuteczne w leczeniu problemów trawiennych u dzieci i dorosłych – pomagają w przypadkach zespołu jelita drażliwego, mdłości i innych dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Wyniki badań naukowych sugerują również, że aromaterapia może wspomóc utrzymywanie w równowadze naszego zdrowia psychicznego. Olejki lawendowy, ze słodkiej pomarańczy oraz liści laurowych – jak wykazano – niosą ulgę w przypadkach stanów lękowych, stresu, zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), zespołu stresu pourazowego (PTSD) i depresji.

Wiele olejków eterycznych można najzupełniej bezpiecznie używać zgodnie z zaleceniami, ale w przeciwieństwie do farmaceutyków i suplementów ziołowych ich stosowanie nie jest jeszcze uregulowane przez amerykańską Agencję Żywności i Leków*. Ponieważ naukowe podejście do aromaterapii postępuje naprzód, wierzę, że olejki eteryczne staną się integralną częścią nowoczesnej medycyny. Obecnie dowiadujemy się na nowo czegoś, co niektórzy wiedzieli od dawna: olejki eteryczne to potężne narzędzia, którymi możemy poprawić i wzbogacić swoje zdrowie i życie.

Czym jest aromaterapia?

Wiele osób zakłada, że aromaterapia polega na wąchaniu zapachów i poddawaniu się masażom, ale to tylko niewielka część jej uzdrawiającej magii. Jeżeli ciekawi cię, jak wdychanie oparów olejku eterycznego może ulżyć w stresie albo ułatwić zasypianie, nie jesteś sama! To często zadawane pytania, a otrzymanie odpowiedzi zaczyna się od zrozumienia, jak olejki eteryczne dostają się do naszego ciała.

Aromaterapia to stosowanie olejków eterycznych w celu poprawienia naszego zdrowia psychicznego i fizycznego dobrostanu. Uważa się, że działa poprzez stymulowanie receptorów węchowych w nosie. Wykrywając zapach, wysyłają one wiadomość nerwem węchowym do mózgu, gdzie wiadomość ta m.in. wpływa na układ limbiczny, czyli na powiązane z sobą elementy mózgowia odpowiadające za regulowanie emocji.

Olejki eteryczne stosowane w aromaterapii możemy wprowadzić do ciała na trzy sposoby.

Zewnętrznie. Popularna metoda polega na zaaplikowaniu olejku eterycznego na skórę. W ten sposób leczy się skaleczenia, zadrapania, oparzenia, egzemę, trądzik i wiele innych przypadłości skórnych. Można również wcierać olejki w klatkę piersiową, by przynieść choremu ulgę w kaszlu albo przy zatkanym nosie, masować olejkiem nadwerężone mięśnie oraz stosować go przy bolesnych skurczach menstruacyjnych, chorobach skóry i ostrych stanach zapalnych mięśni. Aplikacja zewnętrzna to na ogół najpowolniejszy sposób na wprowadzenie olejku eterycznego do krwiobiegu, choć zależy to od grubości skóry oraz stopnia rozcieńczenia olejku w oleju bazowym (rozcieńczenie zapobiega skutkom ubocznym).

Doustnie. Niektóre olejki eteryczne, na przykład cynamonowy, goździkowy, z mięty pieprzowej, sandałowca i eukaliptusa, uważa się za bezpieczne w podaniu doustnym. Ta metoda może się sprawdzać przy problemach trawiennych, kłopotach z zaśnięciem i infekcjach układu moczowego, ale stosujemy ją wyłącznie według konkretnych zaleceń wykwalifikowanej osoby mającej poświadczone wykształcenie z zakresu aromaterapii. Jeżeli nie zachowamy odpowiedniej ostrożności, podane doustnie olejki eteryczne mogą poważnie zaszkodzić pacjentowi, a ich używanie specjaliści zazwyczaj ograniczają do chorób zakaźnych wymagających dużych dawek. Należy mieć świadomość, że niektóre olejki eteryczne zawierają szkodliwe toksyny i nigdy nie wolno ich zażywać doustnie.

Wziewnie. To najszybszy sposób, w jaki olejki eteryczne mogą się dostać do naszego mózgu i/lub płuc. Inhalacja zalicza się do najskuteczniejszych i najpopularniejszych metod aromaterapii. Powszechnie stosuje się ją przy infekcjach dróg oddechowych, alergiach, bólach głowy, astmie, zapobieganiu chorobom, w depresji, zmęczeniu, przy mdłościach, bezsenności i odstawianiu nikotyny, w zespołach ADHD i PTSD.

Węch (powonienie) to jeden z najbardziej pierwotnych zmysłów obsługiwanych przez ludzki mózg. Wrażenie zapachu powstaje, kiedy zlokalizowane w nosie receptory węchowe wykryją w powietrzu cząsteczki zapachowe, uwalniane przez różne otaczające nas substancje. Cząsteczki te stymulują receptory, aby wysłały wiadomość nerwem węchowym do mózgu, gdzie w ośrodku węchu zostaje rozpoznany zapach.

Włoscy badacze Giovanni Gatti i Renato Cajola, posługując się olejkami eterycznymi, w 1923 roku zademonstrowali wpływ zapachu na ośrodkowy układ nerwowy, w tym na kontrolowanie oddechu i ciśnienia krwi. Następne badania wykazały, że zapach wywołuje natychmiastowe skutki na poziomie psychologicznym i fizjologicznym, wzbudzając w nas takie odczucia jak przyciąganie lub wstręt. Olejki eterycznie działają w ten sam sposób. Agenci nieruchomości wiedzą, że unoszący się w pomieszczeniach zapach wanilii może sprawić, że potencjalny kupiec poczuje się „jak u siebie”.

Należy podkreślić, że olejki eteryczne to nie to samo co oleje czy oliwy z wyciągiem z ziół, zwane też maceratami. Te drugie otrzymuje się przez długotrwałe zanurzenie materii roślinnej bezpośrednio w oleju bazowym (macerowanie), dzięki czemu przybierają one lekki, ledwie uchwytny zapach i smak danej rośliny. Olejki eteryczne to wysoce skoncentrowane aromatyczne esencje pozyskiwane na drodze destylowania z parą wodną lub wytłaczania na zimno. Otrzymana w ten sposób tłusta ciecz jest lotna, czyli łatwo paruje. Do uzyskania oleju lub oliwy smakowej wystarczy niewielka ilość materii roślinnej, natomiast olejki eteryczne otrzymuje się z nieporównanie większej ilości roślin. Na przykład jedna kropelka olejku z mięty pieprzowej jest odpowiednikiem z grubsza 28 szklanek naparu z tego zioła.

Dalsza część w wersji pełnej