Pan Samochodzik. Pan Samochodzik i templariusze ebook

Zbigniew Nienacki

Pan Samochodzik i templariusze

Zbigniew Nienacki

Pan Samochodzik i templariusze

Wydanie I

Próbka

Redaktor naczelny • Marcin Nowak

Korekta • Artur Marcin Laskowski, Marcin Nowak

Skład i łamanie • Artur Marcin Laskowski

Projekt okładki • Maciej Łazowski

Wydawnictwo

Liber Novus Marcin Nowak

ul. Łaska 43

95–050 Konstantynów Łódzki

www.libernovus.pl

[email protected]

Copyright © • Helena Nowicka

Copyright © for electronic version • Liber Novus

Konstantynów Łódzki 2012

ISBN • 978–83–7741–033–2-demo

Liber Novus 2012

Rozdział pierwszy

Czy skarb templariuszy znajduje się w Polsce • Tajemniczy dokument • Towarzystwo poszukiwaczy skarbów • Kapitan Petersen i jego propozycja • Wielki mistrz zakonu templariuszy ukrywa skarby zakonne • Hasło Jakuba de Molaya

Pod koniec czerwca, w samo południe, gwałtownie zaterkotał dzwonek przy moich drzwiach. Niechętnie wstałem od biurka, przy którym ślęczałem nad zawiłymi dziejami zakonu templariuszy, otworzyłem drzwi i napotkałem sympatyczne i miłe memu sercu twarze trzech harcerzy: Tella, Wiewiórki i Sokolego Oka.

— Panie Tomaszu! Panie Samochodzik! — wołali jeden przez drugiego. — Szykuje się nowa przygoda, prawda?

Ich twarze wyrażały ogromne zaaferowanie. Nie zapytali nawet, czy mam czas na rozmowę. Wpakowali się do pokoju, obsiedli fotele.

— I co pan na to? Co pan na to, panie Tomaszu? — pytał Wilhelm Tell, wymachując gazetą.

Zrobiłem zdziwioną minę.

— Jeszcze nie czytałem dzisiejszej prasy…

— To niech pan czyta! Szykuje się przygoda! Nowa wyprawa po złote runo! — znowu wołali jeden przez drugiego. I wetknęli mi do rąk przyniesioną gazetę.

— Ależ ja mam bardzo pilne zajęcie… — broniłem się.

Podnieśli ogromny wrzask:

— Panie Tomaszu, co się stało?! Nie chce pan szukać przygód? Już ma pan dosyć odniesionych triumfów? A może pan się lęka nowej przygody? Przecież chyba nie zrezygnujemy ze skarbów templariuszy?

— Co takiego? — i aż zaczerwieniłem się z wrażenia. — Skarby templariuszy? Skąd wiecie o tej sprawie?

— Jak to: skąd wiemy? Z gazety, którą pan trzyma w ręku.

Rozłożyłem płachtę gazety. Natychmiast wpadł mi w oczy tytuł wydrukowany grubą czcionką:

Wyznaję, że zrobiło mi się na przemian zimno i gorąco. Potem, w miarę jak zapoznawałem się z treścią opublikowanego artykułu, narastało we mnie uczucie gniewu.

— Co za dureń! Co za bałwan! Ach, żebym go tak dostał w swoje ręce! — krzyknąłem, uderzając dłonią o rozłożoną gazetę. — Po co on to opublikował?

Chłopcy byli bardzo zdziwieni.

— Pan sądzi, że to zwykła kaczka dziennikarska? Pan przypuszcza, że nie ma w Polsce skarbów templariuszy?

Poszedłem do kuchni i napiłem się wody. Trochę ochłonąłem z gniewu. Powiedziałem:

— Nie wiem, czy są w Polsce skarby zakonu templariuszy. Natomiast zdaję sobie sprawę, że tę gazetę czyta prawie pół miliona ludzi. Z tego pół miliona zapewne przynajmniej kilku lub kilkunastu zapragnie stać się posiadaczami bezcennych skarbów. I rozpocznie się takie myszkowanie za owymi skarbami, że aż zimno mi się robi na samą myśl o tym. Zaczną kuć dziury we wszystkich starych zamkach, przeorają i przekopią każdy metr ziemi. Skarbów oczywiście nie znajdą, bo być może nie ma ich u nas, ale na pewno utrudnią poszukiwania tym, którzy tą sprawą zechcą zająć się na serio. Dlatego właśnie tak rozgniewał mnie ten artykuł.

— Więc pan powątpiewa o istnieniu tych skarbów w Polsce? — spytał Tell.

— Och, aż tak nie myślę… — odrzekłem wykrętnie. — Wydaje mi się jednak, że jest to historia niezwykle skomplikowana.

Nagle odezwał się Sokole Oko, który przez dłuższą chwilę kręcił się koło mojego biurka, łypiąc swoimi bystrymi oczami na rozłożone tam książki i szpargały.

— Panie Tomaszu — powiedział z powagą — komu pan chce puszczać dym w oczy? Ludziom, którzy pomogli panu odnaleźć zbiory dziedzica Dunina[1]? A co to wszystko znaczy? — wskazał ręką biurko. — Studiuje pan książki o templariuszach. Zajmuje się pan nimi od dłuższego czasu, bo na stercie szpargałów w prawym rogu biurka widzę trochę kilkudniowego kurzu — to mówiąc przejechał palcem po papierach i z triumfem wskazał długi ślad. — Jednym słowem: sprawą skarbów templariuszy interesuje się pan od dłuższego czasu i na pewno wie pan o niej bardzo wiele. Pan szykuje się do nowej wyprawy. Pozwolimy sobie być odmiennego zdania o autorze artykułu w gazecie. Dzięki niemu dowiedzieliśmy się o skarbach i o tym, że zamierza pan ich szukać bez swoich dawnych współpracowników.

— To bardzo nieładnie z pana strony — obraził się Tell.

Bezradnie rozłożyłem ręce.

— Zdemaskowaliście mnie. Tak, to prawda. Z upoważnienia Centralnego Zarządu Muzeów, którego jestem pracownikiem, od miesiąca przygotowuję się do wyprawy. Celem jej ma być odnalezienie skarbu templariuszy. Nie wtajemniczałem was, gdyż lękam się, że zechcecie wziąć udział w wyprawie. A ja na to nie mógłbym się zgodzić.

— A dlaczego? Jest oczywiste, że musimy wziąć udział w wyprawie — oburzył się Wiewiórka.

Pokręciłem głową.

— Nie, drodzy chłopcy. Bardzo was lubię i cenię, wiele zawdzięczam waszej przenikliwości i pomocy. Ale tym razem wyprawa jest bardzo niebezpieczna i mozolna. Wtedy, gdy szukaliśmy zbiorów dziedzica Dunina, znajdowaliście się na obozie harcerskim i pomagaliście mi, jednocześnie wypoczywając. Teraz macie wakacje, pojedziecie także na obóz, musicie nabrać sił do nowego roku szkolnego.

— Panie Samochodzik, błagamy pana, niech pan nam oszczędzi tych morałów — jęknął Wilhelm Tell.

— Panie Tomaszu — powiedział Sokole Oko. — Przewidzieliśmy wszystkie pańskie opory. Oto są pisemne zgody naszych rodziców. Pozwalają nam przebywać pod pana opieką.

I wszyscy trzej wyciągnęli z kieszeni kartki papieru z podpisanymi przez ich rodziców zezwoleniami na wzięcie udziału w tej wyprawie.

— Rodzice zadzwonią do pana w tej sprawie — zaznaczył Wiewiórka.

— Nie, chłopcy. To niemożliwe. Nie znacie dokładnie historii związanej z tymi skarbami i nie zdajecie sobie sprawy z trudności, jakie oczekują tego, co zechce rozwiązać zagadkę templariuszy. Prawdopodobnie ta wyprawa, niestety, skończy się wielkim fiaskiem. Zmarnujecie wakacje.

Nie chciałem patrzeć na ich zrozpaczone miny i sięgnąłem po przyniesioną gazetę. Tym razem trafiła do mej świadomości treść kilku ostatnich zdań z artykułu, na które przy pobieżnym czytaniu nie zwróciłem uwagi.

— Boże drogi! — zerwałem się z krzesła. — Przecież ja tam już powinienem pojechać. Zaraz! Natychmiast! Bo inaczej mnie ubiegną. A mój samochód jest w remoncie!

Drżącymi ze zdenerwowania palcami nakręciłem tarczę telefonu.

— Panie Rólka, błagam pana, niech się pan pospieszy z przeglądem mojego wozu — poprosiłem płaczliwie. — Muszę mieć samochód jeszcze dziś. Natychmiast! Co?… Dopiero na jutro rano? Wcześniej w żaden sposób pan nie zdoła przygotować?!

Zrozpaczony odłożyłem słuchawkę na widełki.

— Pięknie się ta historia zaczyna — westchnąłem. — Od razu na starcie tracę kilkanaście godzin. Przecież nie tylko ja przeczytałem ten artykuł. Inni są już na pewno w drodze do Miłkokuku[2].

Myśli, które mnie ogarnęły, nie należały do wesołych. Chłopcy także milczeli ponuro, obrażeni moją odmową. Wreszcie odezwał się Sokole Oko:

— Gdyby nie my, jak sądzę, pański start opóźniłby się nie o kilka godzin, ale o kilka dni. Zapewne przez cały dzień ślęczałby pan przy swoim biurku i, być może, w ogóle nie przeczytałby pan dzisiejszej gazety. A my ją panu przynieśliśmy i w ten sposób dowiedział się pan, że najwyższa pora wyruszyć na wyprawę.

Miał rację. Spojrzałem na nich z wdzięcznością.

— To prawda. Postanowiłem, że dzisiaj w ogóle nie ruszę się z domu i przewertuję do końca wszystkie materiały o templariuszach. Bardzo więc jestem wam wdzięczny i dziękuję za pomoc. To bardzo przykre, lecz jednak nie mogę was zabrać ze sobą.

W tym momencie na moim biurku odezwał się telefon. Dzwonił doktor W., ojciec Tella.

— Czy rzeczywiście wybiera się pan na nową wyprawę? — spytał. — Bo mój syn, jak tylko przeczytał w gazecie o skarbie templariuszy, od razu doszedł do przekonania, że pan na pewno weźmie udział w poszukiwaniach skarbu. Wymógł na mnie, abym mu dał zezwolenie na wzięcie udziału w wyprawie. Ba, mało tego, musiałem jeszcze zadzwonić do rodziców Wiewiórki i Sokolego Oka i ich także nakłonić do udzielenia zgody. Wprawdzie chłopcy mieli pojutrze wyjechać na obóz harcerski, ale pod pańską opieką…

— Waham się, czy ich zabrać, ponieważ będzie to bardzo męcząca wyprawa — przerwałem potok słów doktora.

— Męcząca? Być może — zgodził się doktor. — Ale czy pan wie, że od czasu tej słynnej historii z odnalezieniem zbiorów chłopcy, którzy nie byli w szkole najlepszymi uczniami, bardzo się podciągnęli w nauce? W tym roku otrzymali piątki z historii, zorganizowali w szkole kółko antropologiczne, dyrektor szkoły jest nimi zachwycony. Dlatego gdy mój syn powiedział, że pan wybiera się na nową wyprawę, dość krótko się wahałem. Ostatecznie chłopcy są już duzi i bardzo samodzielni…

— Kiedy właśnie ja… — zacząłem.

— Ach, rozumiem — powiedział doktor. — Pan sądzi, że oni będą panu przeszkadzać w poszukiwaniach?

— Przeszkadzać? — oburzyłem się. — Ależ skąd! Oni bardzo mi pomogli w odnalezieniu skarbów dziedzica Dunina. A teraz…

— Tak? — ucieszył się doktor. — W takim razie bardzo bym prosił, aby mi pan powiedział, jak należy wyekwipować naszych chłopców. Mają namiot trzyosobowy, materac, kuchenkę, śpiwory, plecaki. Co jeszcze powinni zabrać? I kiedy planuje pan wyjazd?

— Jutro rano — jęknąłem. — Jutro o świcie niech zjawią się przed moim domem.

Nie słyszałem już, co powiedział doktor, bo słowa jego zagłuszył straszliwy wrzask chłopców. Wydawali z siebie głośne okrzyki triumfu i radości, klepali się po plecach i dawali sobie kuksańce. Potem skakali wokół mego biurka. Zakończyłem więc szybko rozmowę telefoniczną.

— Skoro wszyscy są przeciw mnie, muszę zmienić swoje postanowienie — rzekłem. — Jedziemy, moi drodzy. Jutro o świcie wyruszamy szukać skarbu templariuszy.

Zapadła cisza. Roześmiane twarze chłopców raptownie spoważniały. To chyba świadczyło najlepiej, że nadają się jako współtowarzysze wyprawy. Z chwilą gdy zapadła decyzja o ich udziale, natychmiast zdali sobie sprawę, że stanęli oko w oko z niezwykłą przygodą. Czekały ich trudy i niebezpieczeństwa, których nikt nie potrafił przewidzieć. Należało być czujnym, poważnym, odpowiedzialnym.

— Czy zabrać ze sobą kuszę? — spytał cicho Wilhelm Tell.

Skinąłem głową.

Odezwał się Sokole Oko:

— Artykuł w gazecie nie zaskoczył pana, a tylko zirytował. To znaczy, że pan już znacznie wcześniej wiedział o skarbie. Zapewne wie pan o nim więcej, niż to zostało napisane w tej gazecie. Jeśli mamy być panu pomocni, chcielibyśmy także usłyszeć coś więcej, niż przeczytaliśmy w gazecie.

— Co to był za zakon? I skąd oni mieli skarby? — dopytywał się Wiewiórka.

— To bardzo długa historia — powiedziałem. — Słuchanie jej zajęłoby nam kilka godzin. A przecież jutro rano musimy wyjechać. Drogę będziemy mieli daleką, aż na krańce Polski. Po drodze opowiem wam o historii skarbu templariuszy. Dzisiaj muszę spakować swoje rzeczy i odebrać samochód z remontu. Wy także powinniście przygotować się do wyprawy. Nie potrzebuję chyba wyliczać, co muszą zabrać z sobą harcerze wybierający się na niebezpieczną przygodę. Na razie wtajemniczę was zaledwie w kilka szczegółów.

— Słuchamy! Pilnie słuchamy! — zawołali chłopcy.

Zapaliłem papierosa i spacerując po pokoju rozpocząłem opowiadanie:

— Jak wiecie, jestem autorem kilku książek o poszukiwaniach i odnalezieniu różnych skarbów na terenie Polski. Któraś z tych książek zapewne dotarła za granicę albo, co jest prawdopodobne, po prostu napisano tam o tych książkach. Pewnego dnia otrzymałem list z Paryża. Napisał go pan Chabrol, prezes Towarzystwa Poszukiwaczy Skarbów. Siedziba tego Towarzystwa znajduje się właśnie w Paryżu…

— Towarzystwo Poszukiwaczy Skarbów? — roześmiał się Sokole Oko.

— Nazwa jego brzmi trochę niepoważnie, ale zaręczam wam, że jest to bardzo poważne Towarzystwo. Wpisowe kosztuje ponad sto dolarów, a składka roczna wynosi kilkadziesiąt dolarów. W Towarzystwie grupują się ludzie, którzy zawodowo trudnią się poszukiwaniem skarbów. Takiego poszukiwacza wyobrażamy sobie zazwyczaj jako dziwaka uzbrojonego w łopatę i myszkującego w starych ruinach. Panowie z Towarzystwa są jednak zupełnie inni. Podczas swych ekspedycji zatrudniają wielu ludzi, stosują maszyny, specjalne urządzenia do wykrywania metali, różnego rodzaju detektory i tak dalej. Pracują u nich nurkowie, jeśli poszukiwany skarb leży na dnie jeziora lub we wraku zatopionego statku. Jeden z członków Towarzystwa, Duńczyk, kapitan Petersen, dorobił się ogromnej fortuny, wydobywając złoto z hiszpańskich galeonów zatopionych u przylądka Engano koło San Domingo. Otóż prezes tego Towarzystwa, pan Chabrol, zaproponował mi wstąpienie do swej organizacji. Podziękowałem za zaproszenie, gdyż nie stać mnie ani na tak wysokie wpisowe, ani na składki członkowskie w dolarach. A poza tym nie poszukuję skarbów z chęci zysku. Pracuję w Centralnym Zarządzie Muzeów i Ochrony Zabytków, który podlega Ministerstwu Kultury i Sztuki. Zajmuję się więc sprawą zaginionych podczas wojny zbiorów muzealnych, walką z fałszerzami i przemytnikami dzieł sztuki. Odnalezione przeze mnie zabytkowe przedmioty i skarby kultury narodowej zawsze trafiają do muzeów.

— Oglądaliśmy rozwieszone w salach muzeum odnalezione zbiory dziedzica Dunina. Wyglądają bardzo ładnie i na pewno wielu ludzi dowie się dzięki nim, jak wyglądało uzbrojenie w różnych krajach w dawnych wiekach — z powagą przyświadczył Tell.

— Zimą tego roku — ciągnąłem dalej swoje opowiadanie — pan Chabrol zwrócił się do mnie ponownie. Tym razem pytał w liście, czy nie zechciałbym za odpowiednim wynagrodzeniem wziąć udziału w ekspedycji słynnego poszukiwacza skarbów, kapitana Petersena, który w lecie tego roku zamierza szukać na terenie Polski skarbu zakonu templariuszy. Szczegóły tej imprezy, jak również dokładne informacje na temat skarbu otrzymałbym już po podpisaniu kontraktu z kapitanem Petersenem, a raczej z Chabrolem, który porozumiał się ze mną w jego imieniu, gdyż Petersen kończył właśnie prace przy penetrowaniu starych galeonów, zatopionych w zatoce Matanzas na Kubie. Notabene, galeonów tych było jedenaście, a należały one do admirała Rodryga Farfana i wiozły ładunek złota.

— O Boże! — jęknął zdumiony Wiewiórka.

— Panu Chabrolowi udzieliłem bardzo grzecznej, ale odmownej odpowiedzi, jeszcze raz przypominając, że poszukiwaniem skarbów nie zajmuję się z chęci zysków. Zaznaczyłem, że gdybym nawet odnalazł skarb templariuszy, przekazałbym go naszym władzom, a nie do rąk Petersena, a więc o jakiejkolwiek współpracy nie może być mowy. Wyraziłem także swoje przekonanie, że skarb templariuszy najprawdopodobniej znajduje się we Francji, gdzie była niegdyś główna siedziba zakonu. I na tym, zdawało mi się, sprawa się zakończyła. Wyobraźcie więc sobie moje ogromne zdumienie, gdy przed miesiącem w jednym z zagranicznych czasopism ukazał się duży artykuł na temat skarbu templariuszy. Pisano tam, że na podstawie jakichś nowo odkrytych dokumentów w bibliotece starego zamku w Szkocji można sądzić, iż tylko część wielkiego skarbu zakonnego znajduje się we Francji. Pozostałą część wielki mistrz zakonu templariuszy, Jakub de Molay, przekazał w depozyt wielkiemu mistrzowi Krzyżaków, Zygfrydowi von Feuchtwangenowi, który w tym czasie miał swoją siedzibę w Wenecji. Wkrótce zresztą Zygfryd von Feuchtwangen przeniósł stolicę Krzyżaków do Malborka, być może zabierając z sobą skarb templariuszy. Prawdopodobne jest, że bezcenny skarb, a w każdym razie poważna jego część ukryta została nie we Francji, lecz w którymś z krzyżackich zamków na terenie Polski.

— A dlaczego wielki mistrz zakonu templariuszy przekazał skarb swego zakonu w ręce Krzyżaków? — spytał Sokole Oko.

— To długa historia, zrozumiecie ją, gdy dokładnie opowiem wam dzieje zakonu. Na razie niech wam wystarczy informacja, że Jakub de Molay zdawał sobie sprawę z grożącego mu wówczas niebezpieczeństwa ze strony króla Francji, Filipa IV, zwanego Pięknym. Ów król dążył do rozwiązania zakonu i zawładnięcia skarbami templariuszy. Wkrótce zresztą dopiął swego. Zakon rozwiązano, a de Molaya uwięziono i spalono na stosie. Skarbów jednak nie znaleziono. Przewidując grożące niebezpieczeństwo, Jakub de Molay część skarbów zakonnych ukrył, a część przekazał innemu zakonowi rycerskiemu, oczywiście w depozyt.

— I po tym artykule zajął się pan sprawą skarbu templariuszy — stwierdził Tell.

— Tak. Zabrałem się do studiowania historii zakonu templariuszy oraz historii zakonu Najświętszej Marii Panny, czyli Krzyżaków. Innymi słowy, zacząłem przygotowywać się do poszukiwań. A tu masz! Także i w naszej prasie ukazał się artykuł o skarbie, prawdopodobnie opracowany na podstawie tej zagranicznej publikacji. Po prostu jakiś dziennikarz przeczytał tamten artykuł i napisał szeroką informację dla naszej gazety. Czy zdawał sobie sprawę, że wydrukowanie jej skieruje do zamków krzyżackich dziesiątki amatorów odnalezienia skarbów? Posłuchajcie uważnie końcowych zdań artykułu.

Chwyciłem gazetę i przeczytałem głośno:

Chłopcom rozgorzały oczy.

— A więc istnieje hasło do odnalezienia skarbu? „Tam skarb twój, gdzie serce twoje”. Panie Tomaszu, czy pan się już domyśla, co znaczą te słowa?

Niecierpliwie machnąłem ręką:

— W tej chwili stokroć ważniejsze jest, aby ów dokument, który posiada nauczyciel znad jeziora Miłkokuk, nie wpadł w niepowołane ręce. Rozumiecie? Nie wiem, czy zdajecie sobie sprawę, że być może kapitan Petersen znajduje się aktualnie w naszym kraju i że ktoś wskazał mu już ten artykuł w gazecie. I Petersen w tej chwili pędzi samochodem po tajemniczy dokument. Równocześnie pędzą po niego dziesiątki innych amatorów skarbu. A my? — złapałem się za głowę. — A my tu siedzimy i prowadzimy towarzyską pogawędkę. Dopiero jutro rano będziemy mogli pośpieszyć nad Miłkokuk. Czy teraz już rozumiecie moją złość i moją rozpacz?

Milczeli. Teraz oczywiście także i oni pojmowali mój gniew na autora artykułu. Podzielali chyba także moje uczucie bezsilności.

— Może ten dokument nie okaże się aż tak ważny? — nieśmiało powiedział Wiewiórka.

— Miejmy nadzieję — westchnąłem. — A na razie powiedzmy sobie szczerze, że zostaliśmy zdystansowani już na starcie.

Na tym smutnym stwierdzeniu zakończyła się pierwsza moja rozmowa z chłopcami. Po krótkiej chwili trzej harcerze pożegnali się i rozeszli do domów, aby poczynić przygotowania do jutrzejszej podróży. Ja także zacząłem pakować swoje rzeczy, a potem odwiedziłem warsztat mechanika. Chciałem upewnić się, że mój samochód będzie jutro rano gotów do drogi.

Nadszedł ranek. Wilhelm Tell, Sokole Oko i Wiewiórka, ubrani w mundury harcerskie i objuczeni ogromnymi plecakami, zjawili się punktualnie przed moim domem. Tell ponadto dźwigał na ramieniu kuszę. Przed domem gotów do drogi stał już mój samochód. To z racji posiadania przeze mnie tego dziwacznego pojazdu chłopcy przezwali mnie: Pan Samochodzik. Mój wehikuł, mimo że dałem go do polakierowania na ładny stalowy kolor, pozostawał wciąż pojazdem budzącym drwiny, zdumienie i litość. Nie było bowiem sposobu, aby odmienić kształt karoserii wykonanej przez niedocenionego wynalazcę. W dalszym ciągu samochód przypominał obrzydliwą larwę z wybałuszonymi oczami reflektorów, stanowił coś w rodzaju starego czółna na czterech kółkach. Tylko wtajemniczeni wiedzieli, że posiadał silnik ferrari 410 i był jednym z najszybszych samochodów świata. Potrafił nie tylko szybko jeździć, ale i pływać po wodzie jak łódź motorowa.

Załadowaliśmy bagaże, zajęliśmy w wehikule miejsca. Był ostatni dzień czerwca. Słoneczny ranek zapowiadał piękny dzień, PIHM przepowiadał pogodę na pierwszą dekadę lipca. Wyruszyliśmy więc ze świadomością, że czeka nas wiele pięknych dni i wiele ciekawych przygód. Nie zastanawialiśmy się, czy uda się nam rzeczywiście odnaleźć skarby templariuszy. Chodziło przecież tylko o przeżycie pięknej przygody. Dlatego też zaraz po wyruszeniu w drogę poprawiły się nam humory.

Za miastem, na szosie wiodącej w stronę północno-wschodniego krańca Polski, zaśpiewaliśmy chórem naszą ulubioną piosenkę:

Rozdział drugi

Zakonnicy z mieczami • „Nie dla nas, Panie” • Mistrzowie tajnych szyfrów • Filip Piękny i jego knowania • Upadek templariuszy • Zabójstwo wielkiego mistrza • Tajemniczy Jaćwingowie

Z Warszawy pojechaliśmy w kierunku Białegostoku szeroką, betonową autostradą. Można było na niej bezpiecznie rozwinąć dużą szybkość, a jednocześnie rozmawiać o oczekujących nas zadaniach. Czułem się w obowiązku wtajemniczenia trzech mych przyjaciół w historię zakonu templariuszy i Krzyżaków, gdyż tam właśnie należało szukać rozwiązania zagadki ukrycia zakonnego skarbu. Wydawało mi się, że dopiero gdy zrozumieją wydarzenia poprzedzające ukrycie skarbu, łatwiej będzie snuć przypuszczenia co do jego dalszych losów.

— Było to na początku XII wieku — opowiadałem. — W czasach gdy w wyniku znanych wam z historii słynnych wypraw krzyżowych powstało w Palestynie tak zwane Królestwo Jerozolimskie powołane do obrony miejsca grobu Chrystusa. Państwa chrześcijańskie na Ziemi Świętej ciągle jednak cierpiały na brak ludzi, gdyż krzyżowcy, rekrutujący się z rycerzy ochotników, po odbyciu krucjaty zazwyczaj wracali do swoich ojczystych krajów w Europie. Muzułmanom niekiedy nie miał kto stawić czoła i wówczas to, w czasie takiego właśnie niespodziewanego napadu muzułmanów, do walki z nimi wystąpili także zakonnicy opiekujący się w Jerozolimie szpitalem Św. Jana. Muzułmanów odparto, ale zakonnicy na wszelki wypadek nie rozstawali się już z mieczami, byli jednocześnie zakonnikami i rycerzami. I tak zrodził się pierwszy na świecie zakon rycerski szpitalników Św. Jana, czyli, jak ich nazywali: joannitów. Oprócz opieki nad szpitalem zajęli się oni odprowadzaniem pielgrzymów z portów do miejsc świętych i ochroną ich przed napaściami Saracenów. Wkrótce, bo w roku 1118, powstał inny zakon rycerski o podobnym charakterze. Król jerozolimski Baldwin II przeznaczył nowemu zakonowi na miejsce zamieszkania budynek w pobliżu ruin świątyni Salomona. Świątynia po łacinie nazywa się templum i stąd, od nazwy miejsca zamieszkania, ów zakon rycerski otrzymał nazwę templariuszy. W niedługim czasie liczba zakonnych rycerzy znacznie wzrosła, a liczne przywileje i majątki, jakie otrzymali od papieża Innocentego II i jego następców, przyczyniły się do wzrostu ich potęgi. Trzeba bowiem wiedzieć, że na obronę Ziemi Świętej łożyła niemal cała chrześcijańska Europa i wiele sum na ten cel zebranych trafiło do templariuszy. Oprócz normalnych zakonnych ślubów, a więc ślubu posłuszeństwa, czystości i ubóstwa, rycerze zakonni musieli także przyjmować obowiązek walki z muzułmanami. Wstąpić zaś do zakonu templariuszy mógł tylko człowiek pochodzący ze stanu rycerskiego, z małżeństwa prawego; stanu wolnego, wolny od zarzutu ciężkiego przestępstwa, a także człowiek nie ułomny, jako że zakonników oczekiwała walka. Bracia zakonni, czyli rycerze zakonu templariuszy, nosili białe płaszcze z czerwonym ośmiokątnym krzyżem. Chorągiew zakonna była czarno-biała. Wypisana na niej została dewiza: Non nobis, Domine, non nobis, sed nomini Tuo da gloriam, co znaczy: Nie dla nas, Panie, nie dla nas, lecz dla chwały Twego imienia.

— Czy Polacy również mogli wstępować do rycerskich zakonów? — spytał Tell.

— Naturalnie. Zakony rycerskie miały mieć charakter ponadnarodowy. Mało kto o tym wie, ale faktem jest, że aż do końca XIV wieku w szeregach Krzyżaków, na przykład, przebywali także rycerze polscy, dopóki konflikt Polski z Zakonem nie ujawnił się wyraźnie. Jednak w zakonie joannitów większość stanowili Francuzi i Włosi, podobnie było także i w zakonie templariuszy. Ze względu właśnie na ów romański charakter obydwu zakonów niechętnie wstępowali do nich rycerze niemieccy. Gdy zdarzyła się ku temu okazja, a było to podczas oblężenia twierdzy Akkon w czasie wojen krzyżowych, niemieccy szpitalnicy założyli własny zakon pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Z początku rycerze tego zakonu pozostawali w zależności od joannitów, potem zaś od templariuszy, od których przyjęli strój: biały płaszcz, tylko że krzyże na płaszczach nosili nie czerwone, lecz czarne. Wkrótce zresztą usamodzielnili się, a w okresie rządów ich czwartego wielkiego mistrza Hermana von Salzy, w latach 1210-1239, wzrośli w siłę. Lecz stosunkowo najszybciej rozwijał się zakon templariuszy. Dla tych, którzy walczyli o Ziemię Świętą, płynęły szczodrze pieniądze, a także przywileje, które nadawali im papieże, królowie i książęta, aby zakon był dostatecznie bogaty i mógł sprostać zadaniom walki z muzułmanami. W XIII wieku templariusze bardzo rozprzestrzenili się na Bliskim Wschodzie. Mieli swe posiadłości i zamki także na Półwyspie Apenińskim i Pirenejskim, w Brytanii, Irlandii, Niemczech, we Francji, Czechach, Austrii, na Morawach, a także w Polsce, dokąd w 1156 roku, po powrocie z wyprawy krzyżowej, sprowadził templariuszy książę Henryk Sandomierski. Templariusze bogacili się nie tylko dzięki nadaniom, ale także zajmując się przewozem pielgrzymów do Palestyny i przesyłką ich pieniędzy. W ten sposób podejmowali oni wielkie operacje bankowe i znakomicie zarabiali. W XIII wieku templariusze nagromadzili ogromne bogactwa, które tylko w części wydatkowali na walkę o Ziemię Świętą, dokąd posyłali rycerzy własnych i najemnych. Resztę swych dochodów używali na dostatnie życie na Zachodzie, a także na prowadzenie własnej polityki, czym budzili nienawiść i strach u ówczesnych władców. Wyobraźcie sobie bowiem organizację posiadającą swych ludzi i swe siedziby niemal we wszystkich krajach chrześcijańskiej Europy. Organizację liczną a bogatą, mającą wszędzie ogromne wpływy i stosunki, własną dobrze zbudowaną sieć szpiegowską. Za pomocą bogactw, tajnych informacji, sieci intryg i spisków starali się wpływać na przebieg wypadków politycznych w poszczególnych krajach. Te ich tajne zamysły wymagały oczywiście tajnych środków. Templariusze stali się mistrzami w układaniu szyfrów, którymi się porozumiewali. Zamki ich pełne były tajemnych przejść, skrytek, zapadni, przemyślnych mechanizmów otwierających i zamykających drzwi do podziemnych przejść. Nie dziwcie się więc, że choć znane są dokumenty wskazujące domniemane miejsce ukrycia legendarnych bogactw zakonu, nikt jeszcze nie trafił do skarbca templariuszy. A skarbiec i zawarte w nim przeogromne bogactwa były faktem niezbitym.

Owych bogactw, a także wpływów i potęgi zazdrościli templariuszom przede wszystkim joannici jako zakon konkurencyjny. Bo jeśli chodzi o rycerzy zakonu Najświętszej Marii Panny, czyli Krzyżaków, to oni dość szybko zrezygnowali — wobec potęgi joannitów i templariuszy — z rozpościerania swych wpływów na Zachód, lecz skierowali zainteresowania na Wschód, budując w Prusach swe krzyżackie państwo. Ale najzacieklejszym, a jednocześnie najsprytniejszym przeciwnikiem templariuszy okazał się król francuski Filip Piękny, który od dawna marzył o zawładnięciu bogactwami zakonu, a tym samym o wzmocnieniu własnej potęgi. Legenda mówi, że ów sprytny król porozumiał się z Klemensem V, zanim ten jeszcze został papieżem, i obiecał mu poparcie przy jego wyborach na papieża, pod warunkiem jednak, że potem pomoże mu on rozprawić się z templariuszami. W pomoc Filipowi szła opinia społeczna coraz mniej przychylna idei zakonów rycerskich, a w szczególności wroga zakonowi templariuszy. Chrześcijanie utracili w końcu Ziemię Świętą i przyczynę tej straty upatrywano w tym, że zakony rycerskie, zamiast wojować z muzułmanami, zajmowały się budowaniem własnej potęgi w Europie, a ponadto nieustannie kłóciły się i swarzyły, lekceważąc władzę królów i książąt, a nawet zwierzchność papieża. Po cichu szeptano, że w zakonie templariuszy w ogóle przestano wierzyć w Chrystusa, a zaczęto czcić diabła, oddawano się niecnym i zakazanym praktykom czarnej i białej magii. W tej sytuacji, za cichą zgodą papieża, król Filip Piękny polecił uwięzić templariuszy, a stało się to w nocy z 12 na 13 października 1307 roku. Pod zarzutem herezji i oddawania się nieczystym i bezbożnym praktykom wszczęto śledztwo przeciw najwyższym władzom zakonu — na czele z wielkim mistrzem, Jakubem de Molayem. W śledztwie poddano ich wyszukanym i okrutnym torturom, ale nie wydobyto z nich najważniejszego: nie udało się ujawnić, gdzie podziały się ogromne skarby zakonne. Albowiem wojska Filipa, które wkroczyły do zamków templariuszy, znalazły je ogołocone z bogactw. Jakuba de Molaya spalono na stosie pod zarzutem herezji. Z paryskiego więzienia udało się jednak uciec najbliższemu współpracownikowi wielkiego mistrza, Piotrowi z Bolonii, który przedostał się do Szkocji, unosząc ze sobą, jak powiada legenda, „testament Jakuba de Molaya”, a także tajemnicę ukrycia skarbów zakonnych. Tam, w Szkocji, Piotr z Bolonii założył tajną organizację wymierzoną przeciw władzy papieża i głoszącą hasło zemsty za rozprawę z zakonem templariuszy.

— A dlaczego Piotr z Bolonii nie wydobył z ukrycia skarbów swego zakonu? — spytał Sokole Oko. — Przecież chyba bardzo potrzebne były mu pieniądze dla nowej tajnej organizacji?

— Bardzo mądre pytanie — skinąłem głową. — Są w tej sprawie dwie hipotezy. Jedni uważają, że Piotr z Bolonii zdołał przy pomocy swych emisariuszy wydobyć z ukrycia bogactwa zakonu i dzięki temu jego organizacja rozwinęła się, uzyskując wielkie polityczne wpływy. Dlatego też nie sposób odnaleźć skarbu templariuszy, bo go już dawno nie ma, przejęła go owa organizacja i wykorzystała do swych celów. Lecz według drugiej hipotezy Piotr z Bolonii, aczkolwiek uratował „testament de Molaya”, nigdy nie zdołał go do końca rozszyfrować, a sam miejsca ukrycia skarbu nie znał. Tak więc skarb templariuszy istnieje nadal i jest prawdopodobnie ukryty w którymś z zamków na terenie Francji. Teraz doszła trzecia hipoteza, a zrodziła się ona na podstawie starego dokumentu, odnalezionego w jednym z zamków szkockich. Wedle tej hipotezy Piotr z Bolonii rzeczywiście zdołał wydobyć z ukrycia w jednym z zamków francuskich skarb templariuszy i przeznaczył go na rozbudowę tajnej organizacji. Jednak nie był to cały skarb; jego druga część, w postaci kosztowności, leżała jako depozyt u rycerzy zakonnych Najświętszej Marii Panny, czyli u Krzyżaków. Jak informował artykuł, który ukazał się za granicą, odnaleziono pochodzącą z 1339 roku kopię listu skierowanego do wielkiego mistrza Krzyżaków, Wernera von Orselna. Kopia listu nie jest podpisana, ale wynika z niej, że list pisał albo sam Piotr z Bolonii, albo któryś z jego najbliższych współpracowników. Zwracał się on listownie do Wernera von Orselna o zwrot danych jego zakonowi w depozyt kosztowności templariuszy. Autor listu powołuje się na tajną umowę między Jakubem de Molayem a ówczesnym wielkim mistrzem Krzyżaków, Zygfrydem von Feuchtwangenem. Na mocy tej umowy zakon Krzyżaków obowiązany był zwrócić depozyt temu, kto przedstawił hasło: „Tam skarb twój, gdzie serce twoje”.

— I Werner von Orseln zwrócił kosztowności nowym templariuszom? — pytali chłopcy.

— Nie wiadomo. W kilka miesięcy później został zamordowany…

— Co takiego?

— Wielki mistrz Krzyżaków zamordowany?

— Zamordowano go przy wejściu do kościoła na zamku w Malborku. Stało się to w roku 1330.

— Niech pan nam o tym opowie, panie Tomaszu! Błagamy pana! — wołali chłopcy.

Ale ja nie chciałem dalej opowiadać.

— Zaschło mi w gardle — stwierdziłem. — Dojedziemy do Białegostoku, tam zjemy obiad i napiję się kawy. Potem będzie jeszcze dość czasu na opowiadanie o historii zabójstwa wielkiego mistrza. Teraz oglądajcie krajobraz, przyda się to wam do lekcji geografii. Pomyślcie także nad hasłem „Tam skarb twój, gdzie serce twoje”. Prawdopodobnie jest to przecież klucz do odnalezienia skarbów.

— Przecież pan mówił, że to było tylko hasło — przypomniał Tell.

— Nie, nie tylko. Poszukiwaczom skarbu templariuszy dobrze znany jest fakt, że w chwili swego aresztowania wielki mistrz Jakub de Molay miał na piersiach krzyż ze złota weneckiej roboty. Na ramionach tego krzyża widniał napis po łacinie: Tam skarb twój, gdzie serce twoje. W Wenecji trafiono na dokumenty wielkich mistrzów krzyżackich. Okazuje się, że Zygfryd von Feuchtwangen w 1306 roku zamówił u weneckiego złotnika krzyż z formułą Tam skarb twój, gdzie serce twoje. Ten sam krzyż znalazł się w rok później na piersiach de Molaya. Nie ma innego wyjaśnienia tego faktu jak to, że najprawdopodobniej Zygfryd von Feuchtwangen przesłał mu krzyż. Przypuszczać należy, że napis na krzyżu zawierał zrozumiałą dla Molaya wskazówkę, gdzie został ukryty skarb templariuszy. W dwa lata później Feuchtwangen przeniósł siedzibę swoją z Wenecji do Malborka. Być może, że właśnie w Malborku ukryty jest skarb Templariuszy.

— Więc dlaczego nie jedziemy do Malborka? — zdumiał się Wiewiórka.

— Czy oglądałeś kiedyś zamek w Malborku? To potężna budowla, posiadająca setki zakamarków. Zresztą przerabiana wielokrotnie. Szukać w niej skarbu to prawie to samo, co szukać igły w stogu siana. Trzeba nam jeszcze jakiejś dodatkowej wskazówki. Może ma ją ów nauczyciel znad Miłkokuku?

— „Tam skarb twój, gdzie serce twoje” — powtórzył Sokole Oko. — Może to tylko najzwyklejszy pobożny cytat?

— A właśnie! W tym sęk, że nic nie wiadomo. Gdyby było inaczej, już dawno skarb zostałby odnaleziony. Dość było spryciarzy, którzy próbowali zgłębić to pobożne zdanie. W każdym razie jedno jest pewne: po otrzymaniu tego krzyża Jakub de Molay uspokoił się co do losu skarbu i nie dopominał się u Feuchtwangena żadnych dalszych wyjaśnień. A poza tym…

— Poza tym? — podchwycili chłopcy.

— Nie jest to dosłowny cytat. U Mateusza w rozdziale VI czytamy: Gdzie jest skarb twój, tam i serce twoje. A napis na krzyżu brzmi: Tam skarb twój, gdzie serce twoje. Niby to samo, a jednocześnie nie to samo. Trudno przypuszczać, aby wielki mistrz zakonu Krzyżaków pomylił cytat. Musiał to zrobić celowo. Prawdopodobnie za pomocą nieco zmienionej pobożnej formy przekazał de Molayowi wskazówkę co do miejsca ukrycia skarbu…

Urwałem. Mój samochód zaczęło ściągać gwałtownie na prawą stronę szosy. Silniej chwyciłem kierownicę i zwolniłem biegu, a potem wóz zatrzymałem. Okazało się, że z prawej tylnej opony uszło powietrze. Miałem z sobą zapasowe koło, więc tylko kilkanaście minut zajęła nam wymiana. Ale bez zapasowego koła bałem się ruszać w daleką i pełną niespodzianek wyprawę. Zdecydowałem, że przedziurawioną dętkę dam w Białymstoku do wulkanizacji.

— A to pech! Znowu mnie pech prześladuje! — powiedziałem ze złością.

Ale złość niewiele mogła pomóc. Zanim znalazłem w Białymstoku zakład wulkanizacyjny, gdzie zreperowali dętkę, upłynęło przeszło dwie godziny. Czekając na reperację zjedliśmy obiad i dopiero o trzeciej po południu wyruszyliśmy w dalszą drogę.

Między Grajewem i Rajgrodem pokazałem chłopcom słynne Kuwasy, krainę bagien. Rozległy, bo obejmujący ponad pięć tysięcy hektarów teren pokrywały kępy wątłej roślinności, karłowate krzewy, jeziorka stojącej wody, szuwary i połacie trawy uginającej się pod stopami i grożącej śmiercią każdemu, kto by się odważył na nią wstąpić.

— Jedziemy przez krainę, którą Krzyżacy nazywali Wildnis, czyli Dzicz — powiedziałem chłopcom. — Po wytępieniu pogańskich Prusów i mieszkańców tych ziem, bitnego plemienia Jaćwingów, Krzyżacy pozostawili tu ziemie bezludne, porastające puszczą. Na granicy swego państwa, na przesmykach wielkich mazurskich jezior, wybudowali mocne zamki, a te tereny uczynili bezludnymi, zabezpieczając się w ten sposób przed najazdami Litwinów i Żmudzinów. Dopiero pod koniec XIII wieku pociągnęli w te strony chłopi — osadnicy z Mazowsza, tworząc tu z czasem rdzenną polską ludność. Po dawnych właścicielach tych ziem — Jaćwingach — przetrwały tylko po lasach stare kurhany, które rozkopują dziś archeologowie. Po Jaćwingach pozostały także niektóre nazwy rzek i miejscowości, dlatego brzmią one tak dziwnie dla naszego ucha.

Z Augustowa pomknęliśmy asfaltową szosą na Przewięź przez przesmyk między Jeziorem Białym i Studzienicznym. Rozpoczęła się Puszcza Augustowska, lasy i lasy, ciągnące się po obu stronach drogi. Raz po raz wyprzedzaliśmy samochody osobowe załadowane walizami, sprzętem turystycznym, namiotami. Nastąpił już sezon urlopowy, turyści ciągnęli nad Wigry, jeziora augustowskie, na Pojezierze Suwalskie, w puszczę i nad wody przepięknej krainy.

Był już wieczór, gdy dojechaliśmy do Gib, małej miejscowości nad jeziorem Gieret. Znałem trochę te strony, o pięć kilometrów stąd przebywałem kiedyś w ośrodku campingowym Stowarzyszenia Dziennikarzy, położonym nad jeziorem Pomorze. Odbyłem nawet stamtąd wycieczkę nad małe leśne jeziorko Miłkokuk. Przypuszczałem, że właśnie podobną wycieczkę zrobił kiedyś ów dziennikarz, który wykorzystał dla swej gazety ten nieszczęsny artykuł. Podczas pobytu nad Miłkokukiem spotkał nauczyciela posiadającego zbiory miejscowych ciekawostek i starożytności — stąd właśnie znalazła się wzmianka w jego informacji.

Z Gib należało skręcić w leśną drogę omijającą jezioro Pomorze. Po dziesięciu kilometrach podróży przez lasy powinienem przedostać się nad przesmyk oddzielający jezioro Zelwa od jeziora Miłkokuk. Nieco dalej znajdowała się wioska o tej samej nazwie. To tam trzeba było szukać nauczyciela.

Powoli zapadał zmierzch. Chłopcy zmęczeni podróżą zasnęli na tylnym siedzeniu samochodu. Ostrożnie prowadziłem wehikuł po wyboistej, leśnej drodze i nie zdawałem sobie sprawy, że o kilkaset metrów przede mną, tuż za zakrętem, czeka nas pierwsza z wielkiej serii przygód.

Przypisy

1. Poprzednie przygody chłopców zostały opisane w powieści, Pan Samochodzik i Wyspa Złoczyńców.[^]

2. Niektóre nazwy miejscowości wymienionych w tej książce zostały ze zrozumiałych względów zniekształcone przez autora.[^]

Więcej książek

Zbigniewa Nienackiego

znajdziesz na stronie

www.nienacki.pl

Wydanie I

Copyright © • Helena Nowicka

Copyright © for electronic version • Liber Novus

Konstantynów Łódzki 2012

ISBN • 978–83–7741–033–2-demo