Podstawy ajurwedy dla kobiet. Wykorzystaj moc jedzenia, detoksu i codziennych rytuałów dla zdrowia i dobrego samopoczucia ebook

Dla kobiet z mojego matczynego rodu rdzennych Amerykanów Choctaw

Słowo wstępne

Jedna z podstawowych zasad ajurwedy opiera się na założeniu, że makrokosmos – wszechświat – współistnieje z mikrokosmosem każdego człowieka i odwrotnie: to, co dzieje się na poziomie jednostkowym, ma swoje odbicie na zewnątrz. Oznacza to, że możemy zaglądać w siebie, aby lepiej zrozumieć świat, a obserwacja otoczenia ułatwi nam poznanie procesów zachodzących w naszym wnętrzu.

Gdy zaczniemy zgłębiać kondycję współczesnego świata, od razu zauważymy ocieplenie klimatu (niezależnie od tego, co uważamy za przyczynę). Temperamentów również. Można śmiało powiedzieć, że nasze otoczenie znajduje się w stanie nieustającej aktywności, jakiej prawdopodobnie nigdy wcześniej nie widzieliśmy. W wielu częściach planety dzięki elektryczności możemy używać światła zarówno w nocy, jak i w ciągu dnia. Pozostajemy aktywni długo po zachodzie słońca i niezależnie od tego, ile wykopiemy, wybudujemy, pozyskamy i nabędziemy jako jednostka, grupa ludzi lub korporacja, wydaje się, że zawsze mamy za mało.

Jeśli przyjrzymy się tym zjawiskom i zredukujemy je do ich jakości podstawowych, opiszemy je jako gorące, ruchome i lekkie. W ajurwedzie cechy te należą do kategorii zwanej laṅghana, czyli „lekkie”, i są uważane za archetypowo męskie (niezależnie od płci przypisanej przy urodzeniu), słoneczne z natury i służące do motywacji, ochrony, aktywacji i stymulacji. Istnieje wiele przekonujących powodów i przykładów sugerujących, że obecnie przyćmiewają one przeciwną kategorię: bṛṃhaṇa, czyli jakości „wzmacniające”, odżywcze i uspokajające, które są archetypowymi żeńskimi lub księżycowymi aspektami wszystkich istot reprezentowanymi przez chłodzenie, stabilizację, ciężkość i ciemność.

Zgodnie z ajurwedą, aby wrócić do stanu równowagi, należy zmniejszyć cechy występujące w nadmiarze, a jednocześnie wykorzystywać właściwości przeciwne. Bez względu na płeć przypisaną przy urodzeniu każde z nas ma w sobie archetypowe jakości słoneczne i księżycowe. W hipermobilnym, nadmiernie pobudzonym i niespokojnym świecie wszelkie środki i narzędzia, jakie możemy zastosować, aby odżywić nasze wewnętrzne cechy księżycowe, uspokajające i uziemiające, posłużą również uzdrowieniu makrokosmosu.

Chociaż kusząca wydaje się myśl, że zalecana dieta lub suplement rozwiąże nasze problemy, są to jedynie elementy większego przepisu: uziemienia, gdy czujemy się rozkojarzeni; uspokojenia przeciążonego lękiem układu nerwowego; ustabilizowania hałaśliwego umysłu; ochłodzenia i odpoczynku dla rozgrzanego serca i organizmu, gdy padają ze zmęczenia; oraz radzenia sobie i poddawania się uczciwym/realnym możliwościom ciała i duszy. Bez tego nie pomoże nam nawet specjalistyczna dieta czy suplementy. A jeśli uwzględnimy te czynniki, lepiej strawimy nawet niedoskonałe posiłki i zyskamy solidny fundament, na którym wzmocnimy, przywrócimy i utrzymamy równowagę.

Książki takie jak ta są zawsze na czasie. Karmimy się tym, na czym się skupiamy. Poświęcenie uwagi odnowie i zdrowiu ma potencjał przywrócenia równowagi nie tylko jednostce, ale także kolektywnej kobiecości makrokosmosu.

dr Claudia Welch

specjalistka medycyny orientalnej

Wprowadzenie

Starożytna mądrość wypływająca z ajurwedy jest dziś bardziej aktualna niż kiedykolwiek. Powstałe w Indiach ponad 5000 lat temu praktyki i zasady przypominają współczesnym kobietom o żeńskiej sile – przyrodzonym prawie do tworzenia, karmienia i uzdrawiania. Naszą prawdziwą naturę tworzy pięć wielkich żywiołów: przestrzeń, powietrze, ogień, woda i ziemia. Ajurweda uczy nas słuchania własnego ciała i odżywiania się w harmonii z porami roku, co stanowi podstawę aktywnego dbania o zdrowie i o siebie.

Naszym obowiązkiem wobec ciała jest odpowiednie odżywianie go, uzdrawianie, utrzymanie łączności z naturą oraz boskością w sercu i łonie. Dzięki nauce czerpanej z przyrody uzyskujemy dostęp do kreatywności, mądrości i miłości. Niech ta książka zainspiruje cię do wewnętrznego wglądu, podczas gdy stopniowo zaczniesz dostrzegać nawet w najprostszych przejawach codziennego życia swoje święte połączenie z naturą.

Kiedy pracowałam jako pielęgniarka w szpitalu uniwersyteckim, zetknęłam się z wieloma chorobami, co sprawiło, że zainteresowałam się profilaktyką zdrowotną. Zmiana nawyków żywieniowych i stosowanie nauk zdobytych podczas dwuletnich studiów w Instytucie Ajurwedy w Stanach Zjednoczonych oraz w szpitalu w wiosce leczniczej Vaidyagrama Ayurveda w Coimbatore w południowych Indiach pozwoliły mi całkowicie pozbyć się własnych dolegliwości. Ajurweda objawiła mi moją osobistą prawdę, intuicję i cel, a także zainspirowała mnie do edukowania innych o możliwości ich własnego uzdrowienia.

Przykładem może być klientka, która zgłosiła się do mnie z uderzeniami gorąca odczuwanymi jako intensywny, przeszywający ból. Poprzedzał je przejmujący lęk, że „coś jest bardzo nie tak”. Zaczęłyśmy od procesu lekkiego oczyszczania poprzez wyeliminowanie z jej diety pokarmów wywołujących stany zapalne, a następnie pracowałyśmy nad podstawowymi praktykami żywieniowymi oraz stylem życia. Niemal natychmiast poczuła ulgę i odnalazła inspirację do gotowania i pracy nad uzdrowieniem – odkryła, że jest to możliwe. Mimo upływu lat nauki płynące z ajurwedy nadal są bliskie i drogie jej sercu.

Zawsze marzyłaś o instrukcji życia, prawda? Jest nią właśnie ajurweda, oferująca kuracje na wszelkie dolegliwości i dla każdej osoby. Jej zalecenia obejmują pory jedzenia i snu, codzienne rytuały samopielęgnacji, pozycje jogi, towarzystwo – co tylko chcesz! Kobietom podążającym ścieżką ku uzdrowieniu i dbaniu o siebie wskazuje moc płynącą z pożywienia. Trzy razy w ciągu dnia mamy możliwość wybrania pokarmów, które będą naszym lekarstwem, a kiedy to zrobimy, ajurwedyjska kuchnia dosłownie uratuje nam życie.

W pierwszej części książki przedstawiam ogólne założenia kulinarnej filozofii ajurwedy i opisuję trzy dosze – vatę, pittę i kaphę – a następnie udostępniam kwestionariusz, który pomoże ci określić twoją prakriti (podstawową lub dominującą doszę) i vikriti (obecną ekspresję doszy lub brak równowagi). Dowiesz się, jak stworzyć kuchnię zgodną z ajurwedą oraz kulinarną aptekę domową z kilkoma podstawowymi przepisami integrującymi styl gotowania z codziennym życiem. Część druga zawiera propozycje przepisów dla twojej dominującej doszy oraz menu na start. Podążaj za swoją inspiracją i poruszaj się swobodnie po pierwszej i drugiej części. Część trzecia zawiera zbiór przepisów służących kobiecemu zdrowiu oraz kuracje na powszechne dolegliwości.

Chociaż ta książka o podstawach ajurwedy jest przeznaczona dla kobiet, jej cel to leczenie i aktywacja żeńskiej energii niezależnie od identyfikacji płciowej. Zagłębiamy się zarówno w archetypowe, jak i biologiczne cykle życia kobiety, a wiele zawartych tutaj informacji można odnieść do podróży kobiecości, niezależnie od tego, jak się identyfikujesz (mężczyzna, kobieta, osoba niebinarna, transpłciowa lub jakakolwiek inna identyfikacja).

Ajurweda oferuje głębokie zanurzenie się w świat kulinarnego uzdrawiania. Oby ta publikacja odpowiedziała na niektóre z twoich pytań i zainspirowała cię do zadania wielu innych. Baw się dobrze i pozwól, aby gotowanie było kreatywnym wyrazem troski o siebie na drodze do uzdrawiania.

Emily L. Glaser

dyplomowana pielęgniarka i certyfikowana specjalistka ajurwedy

CZĘŚĆ I

Ajurweda mądrej kobiety

Ajurweda posługuje się językiem natury odzwierciedlającym jej inteligencję w każdej z nas. Ucząc się komunikować z tym bogatym systemem starożytnej wiedzy, poznasz swojego wewnętrznego ducha i znajdziesz wsparcie potrzebne do zbudowania fundamentu pod dobre życie. Wszystkie podróże rozpoczynają się od pierwszego kroku. Jeżeli go wykonasz, stopniowo rozwiniesz praktyki kultywowania samozrozumienia i wewnętrznej mądrości – stanowią one klucz do zdrowia i prawdziwego zadowolenia.

Rozdział 1

Starożytne uzdrawianie a odżywianie dzisiaj

Ajurweda powstała w Indiach jako nauka medyczna poświęcona zdrowiu i zapobieganiu chorobom. Postrzega każdą osobę jako unikatową ekspresję umysłu–ciała–ducha. Do zdrowia podchodzi holistycznie, sugerując odpowiednie pokarmy i praktyki stylu życia w celu poprawy ogólnego dobrostanu. Według ajurwedy podstawa zdrowia leży w tym, jak kobieta odżywia swoją siłę życiową, znaną jako prana, świeżą żywnością, czystym powietrzem i dobrym towarzystwem.

Ajurwedyjska definicja zdrowia

Ajurweda to kompletny system medyczny: czerpiąca z natury wiedza, która jest ponadczasowa i wieczna. Sanskryckie słowo ayur tłumaczy się jako „życie”, a veda jako „mądrość”. Ten piękny i starożytny system świadomości zapewnia dogłębne badanie żywiołów natury, wyrażonych w rytuałach dbania o siebie i miłości własnej, które są proste do wykonania i przynoszą długotrwałe uzdrowienie.

Ajurweda uczy życia w równowadze poprzez przywołanie świadomości siebie w relacji z naszym dynamicznym środowiskiem oraz zrozumienie, że nasze wybory mają znaczenie i wszystko wpływa na nasze samopoczucie. Ajurweda dąży do znalezienia i wyleczenia pierwotnej przyczyny każdej dolegliwości lub braku równowagi, przy czym bierze pod uwagę wyjątkową ekspresję umysłu, ciała i ducha kobiety. U podstaw trwałego zdrowia i witalności leży praktyka sezonowego wybierania pełnowartościowej żywności, prowadzenie zrównoważonego stylu życia, kultywowanie pokoju w sercu i rozwijanie poczucia spokoju.

Najważniejsze jest, aby kobiety świadomie uwzględniały wybory żywieniowe i styl życia, które odżywiają i odmładzają zdrowie i dobre samopoczucie, a następnie mogły oferować opiekę i wsparcie zarówno rodzinie, jak i społeczności. Ta książka zaprasza do podróży zaczynającej się od włączenia kulinarnej mądrości ajurwedy do planu opieki zdrowotnej.

Jedzenie ma znaczenie

Jedną z podstawowych zasad ajurwedy jest przekonanie, że każdy potrzebuje zdrowego wewnętrznego ognia, zwanego agni, do trawienia pokarmu i przekształcania oddechu w pranę – witalną siłę życiową. Zdrowie i siła kobiecego ognia trawiennego zależą w dużym stopniu od spożywanej żywności: od składników i przypraw po techniki gotowania, a nawet energię emocjonalną osoby, która je gotuje.

Podstawowe zrozumienie kulinarnych zasad ajurwedy – w tym znaczenia gotowania warzyw bogatych w pranę – daje kobietom możliwość odzyskania dobrego samopoczucia i wspierania zdrowia przez wiele sezonów życia.

VIII wiek n.e. był okresem podboju Indii, kiedy klasyczna kultura indyjska przeżyła gwałtowny upadek. Medycyna ajurwedyjska została wypchnięta z przestrzeni publicznej do zacisza domów, stając się czymś w rodzaju podziemnej praktyki kuchennej. Jej mądrość podtrzymywano, przekazując ją tradycją ustną z pokolenia na pokolenie. Obecnie ajurweda jest coraz częściej praktykowana na całym świecie jako kompletna nauka medyczna. Podkreśla rolę żywności jako lekarstwa i zapewnia, że właściwe remedium dla właściwej osoby we właściwym czasie stanowi najskuteczniejszą drogę do uzdrowienia. Zwracanie uwagi na to, co się je, oraz włączanie do diety większej ilości świeżych owoców, sezonowych warzyw, ziół i przypraw przyniesie uzdrawiające korzyści przekraczające wszelkie wyobrażenia.

Poznaj swoje prakriti i vikriti

Kiedy ajurwedyjski lekarz spotyka się z pacjentem, ustala bilans energii (zwanych doszami), jakie dominują w danej osobie. Trzy dosze – vata, pitta i kapha – są obecne we wszystkim i w każdym z nas w różnych proporcjach. Każda z nich ma dynamiczną naturę, która oscyluje w stronę równowagi lub jej braku, w zależności od tego, co dostarczamy ciału i co dzieje się w naszym szerszym środowisku.

Dosze tworzą i podtrzymują fizyczne ciało oraz określają nasze właściwości i cechy. U wielu osób dwie dosze będą przeważać nad trzecią, ponadto jedna z nich prawdopodobnie będzie przynajmniej nieco bardziej dominująca niż druga. (Innymi słowy, niewiele osób będzie ucieleśniać tylko jedną doszę). Ajurweda opisuje ten wyjątkowy układ, który rządzi ciałem i umysłem, jako prakriti. Wiedza o swoim prakriti jest pomocna, ponieważ pozwala poznać ogólne predyspozycje: określić, kiedy jesteś w stanie równowagi, a kiedy w gorszym.

Poniższy kwestionariusz pomoże ci określić twoje prakriti. Nie przejmuj się, jeśli po wypełnieniu ankiety nadal nie masz pewności (co do swojego prakriti). Po prostu musisz poświęcić więcej czasu na autoeksplorację. Potrzeba wielu badań, aby dowiedzieć się, jak jesteśmy zaprojektowani i jak działa nasza fizjologia. Nieustannie się ucz i odkrywaj siebie.

Drugi kwestionariusz służy do określenia twojego vikriti – obecnego braku równowagi. Prakriti to twoja podstawowa konstrukcja, a vikriti to twój aktualny stan nierównowagi. Na przykład możesz odkryć, że masz konstytucję pitty (prakriti) z nierównowagą vaty (vikriti) lub masz konstytucję pitty (prakriti) i brak równowagi pitty (vikriti).

Prakriti: twoja ajurwedyjska budowa

W poniższej tabeli zaznacz cechy i objawy, które cię dotyczą. Następnie w każdej kolumnie zsumuj zaznaczone symptomy. Kolumna z największą sumą to twoje prakruti, czyli dominująca dosza. Jak dalej pracować z wynikami testu, dowiesz się na stronie 22.

CECHY NIEZMIENNE

Vata

Pitta

Kapha

BUDOWA CIAŁA

szczupła i smukła, o delikatnej strukturze kości, bardzo wysoka lub bardzo niska

stonowana, przeciętna budowa kości

bujna, duża, mocna budowa kości

ZĘBY

krzywe

średnie, wrażliwe

duże, mocne

TEMPERATURA CIAŁA

zimna, zwłaszcza dłonie i stopy

od ciepłej do gorącej

chłodna i wilgotna

WŁOSY i paznokcie

włosy cienkie, delikatne, trudne do ułożenia, łamliwe paznokcie

włosy średniej grubości, przedwczesne siwienie

gęste włosy, duże faliste loki, mocne paznokcie

OCZY

małe, ciemnego koloru, przygaszone

średnie, jasnego koloru, przeszywające

duże, marzycielskie, głębokie

STAWY

elastyczne, strzelające, trzeszczące, guzowate

podatne na stany zapalne, średniej wielkości

dobrze nasmarowane, duże, mocne

MOWA

szybka, podczas mówienia trudno nadążyć za ciągiem myśl

potężna, inspirująca, cięta

melodyjna i powolna, celowa, ładnie wypowiadana

działanie dla świata

twórcza ekspresja, nauki ezoteryczne, asceza

zysk materialny, pionierstwo, przywództwo

naturalni opiekunowie, pielęgnujący i podtrzymujący dom, strażnicy i obrońcy

SEKSUALNOŚĆ

czysta i zmysłowa, tradycyjne wartości

namiętna, romantyczna, pożądliwa

płodna, wytrzymała w uprawianiu miłości, zmysłowa

UMYSŁ

bystry, szybko się uczy, łatwo zapomina

ostry, błyskotliwy, skoncentrowany

wolno się uczy, ale ma świetną pamięć

OSOBOWOŚĆ

ekscentryczna, unika tzw. norm, niepewna siebie, niekonsekwentna i niezręczna

szlachetna, wymagająca, ambitna, agresywna, arogancka

spokojna i obecna, nadmiernie przywiązana, ospała, depresyjna

NATURA PSYCHO-DUCHOWA

kosmiczna miłość, głębokie życie duchowe, wysoce rozwinięta kreatywność

wizjonerska, zdolna do zrozumienia głębokiej wiedzy o sobie

pobożna, archetypowa Matka Ziemia

RAZEM

Vikriti: twoja obecna nierównowaga

W poniższej tabeli zaznacz cechy i objawy, który cię dotyczą. Następnie w każdej kolumnie zsumuj zaznaczone symptomy. Kolumna z największą sumą to twoje vikriti, czyli obecna nierównowaga doszy. Jak dalej pracować z wynikami testu, dowiesz się na stronie 27.

CECHY ZMIENNE

Vata

Pitta

Kapha

WYGLĄD

elegancki strój, zwiewna odzież i ekscentryczna biżuteria

strój dobrany z myślą o sukcesie, drogie ubrania, ostra i wyrazista prezencja

jednolity styl, prosty i spójny, bez zbędnych dodatków, ten sam zestaw w różnych kolorach

TRAWIENIE

gazy, wzdęcia, zaparcia

refluks, zgaga, luźne stolce

powolny metabolizm, śluz w stolcu

Waga

trudności w przybraniu na wadze

stabilna

łatwo przybiera na wadze

SKÓRA

sucha i szorstka

przetłuszczająca się, wrażliwa, podrażniona cera, trądzik

piękna, gładka cera

DZIĄSŁA

cofnięte

stany zapalne

ropnie

WIEK (w którym w sposób naturalny konkretna dosza dominuje bardziej nad innymi)

powyżej 50 lat

25–50 lat

mniej niż 25 lat

ENERGIA

wzloty i upadki, wielozadaniowość

wybuchy skoncentrowanej, intensywnej energii, nie śpi całą noc, zasypia dopiero przed świtem, wypalenie

długotrwała, stała wytrzymałość, spokój i odprężenie, siedzący tryb życia

APETYT

zróżnicowany

silny, stałe odczuwanie głodu

powolne odczuwanie głodu

sen

problemy z zasypianiem, bezsenność

śpi lekko, preferuje absolutną ciemność

głęboki, zdrowy sen, zawsze i wszędzie

EMOCJE

strach, niepokój, pobudzenie, rozkojarzenie

gniew, duma, zazdrość, samokrytyka, osądzanie

smutek, pamiętliwość, brak motywacji, przygnębienie

RAZEM

Wyniki prakriti: co mówią o twojej naturze

Zrozumienie własnego prakriti daje wgląd w cechy i jakości, które ogólnie wyrażasz. Poniższe opisy dosz pomogą ci poznać siebie przez pryzmat ajurwedy i dowiedzieć się więcej o własnym charakterze, skłonnościach, upodobaniach i antypatiach, a także o służących lub szkodzących ci sezonowych produktach spożywczych.

Vata

Vata wspiera budowę i funkcje ciała, zarządza ruchem i komunikacją. Dzięki niej wszystkie procesy biologiczne zachodzą we właściwym czasie i w optymalny sposób. Pomyśl o ciele jako o symfonii: vata pełni w niej funkcję dyrygenta orkiestry. Każda z dosz składa się z kombinacji cech, które wyrażają się poprzez pięć podstawowych żywiołów. Vata to powietrze i przestrzeń, manifestujące się jako suche, lekkie, zimne, szorstkie, ruchliwe, subtelne, przejrzyste i cierpkie w smaku. Brak równowagi tej doszy charakteryzuje się nieprawidłowym rytmem fizjologii i stłumioną ekspresją, lękiem, samotnością, izolacją, nerwowością i brakiem uwagi. Zrównoważona vata przejawia się ekspresją twórczą, elastycznym myśleniem, duchowymi aspiracjami, zdrowym snem, skupieniem oraz czystym i opanowanym stanem umysłu.

PRODUKTY, KTÓRYCH VATA POWINNA UNIKAĆ

brokuły

brukselka

gryka

krakersy

jarmuż

jogurt

owoce suszone (większość z nich)

warzywa surowe

wieprzowina

ziemniaki białe

SEZONOWE PRODUKTY SPOŻYWCZE DO WYKORZYSTANIA

LATO

awokado

ciecierzyca (fasola garbanzo)

cukinia

jabłka (gotowane)

fasola adzuki

fasola mung

fasolka zielona

kurczak

mango

mleko

okra

szparagi

truskawki

JESIEŃ

bataty

brzoskwinie

buraki

dynia

fasola mung

kurczak

masło klarowane ghee

mango

pomarańcze

ryż

ser twarogowy

tofu

ZIMA

banany

bataty

indyk

jajka

kurczak

marchew

fasola mung

płatki owsiane

pomarańcze

por

pszenica

ryż brązowy

WIOSNA

buraki

ciecierzyca

fasolka zielona

indyk

komosa ryżowa

kurczak

łosoś słodkowodny

mleko kozie

por

soczewica czerwona

szparagi

truskawki

Pitta

Pitta umożliwia trawienie i gwarantuje dynamiczny proces przemiany. Reprezentowana przez element ognia, manifestuje się jako gorąca, ostra, lekka, płynna, elastyczna, oleista i kwaśna, o intensywnym zapachu oraz pikantnym i gorzkim smaku. Wyraża się w formie wewnętrznego i zewnętrznego blasku, oświecenia i odwagi. Pitta dotyczy współzawodnictwa, ukierunkowanej ambicji i wytrwałości umysłu. Widać ją w ludziach, którzy uwielbiają rozwiązywać problemy, są silnie zmotywowani i odznaczają się perfekcjonizmem. W nadmiernym pobudzeniu może przejawiać się podwyższoną temperaturą ciała, stanami zapalnymi, wściekłością, osądem, złością i zniecierpliwieniem. Zrównoważona pitta daje moc przemiany rzeczywistości i umiejętność motywowania innych. Manifestuje się w osobach ceniących wykształcenie, odnoszących sukcesy w pracy, mających ciekawe pomysły, zdolności przywódcze i talent do inspirowania otoczenia za pomocą słów.

PRODUKTY, KTÓRYCH PITTA POWINNA UNIKAĆ

chili

czosnek

jogurt

kawa

kukurydza

ocet

owoce kwaśne

papryka

potrawy smażone

produkty fermentowane

szpinak

warzywa psiankowate

wieprzowina

wołowina

SEZONOWE PRODUKTY SPOŻYWCZE DO WYKORZYSTANIA

LATO

bataty

botwina

brokuły

indyk

jarmuż

jęczmień

kabaczek żołędziowy

koper włoski

masło klarowane ghee

mięta

ogórki

owoce jagodowe

ryby słodkowodne

ryż

szparagi

warzywa liściaste o gorzkim smaku

JESIEŃ

daktyle

indyk

kolendra

masło klarowane ghee

mleko

owies

pszenica

ryż

syrop klonowy

ZIMA

bataty

buraki

daktyle

fasola mung

kokos

komosa ryżowa

marchew

mleko surowe

owies

pszenica

ryż brązowy

ser świeży

ser twarogowy

WIOSNA

buraki

fasolka zielona

granaty

jarmuż

jęczmień

kapusta galicyjska

kiełki fasoli

komosa ryżowa

marchew

mleko kozie

owoce jagodowe

ryż brązowy

soczewica

szparagi

warzywa liściaste o gorzkim smaku

Kapha

Kapha gwarantuje spokój i dobre odżywienie. Reprezentuje żywioły ziemi i wody. Jej właściwości są ciężkie, powolne, zimne, oleiste, płynne, gładkie, gęste, miękkie, statyczne, lepkie, mętne i twarde, a charakterystyczne smaki to słodki i słony. Jest najstabilniejszą i jednocześnie najmniej ciekawą z dosz. Obdarowuje doskonałą pamięcią i poczuciem prawdziwej satysfakcji. Ludzie z dominującą kaphą są zazwyczaj dobrze zintegrowani fizycznie i emocjonalnie oraz żyją długo i szczęśliwie. Zbyt duża ilość kaphy przejawia się powolnym metabolizmem, ociężałością lub przygnębieniem, a także uporem i tendencją do tkwienia w stałej perspektywie. Osoby typu kapha mają skłonność do nadmiernego gromadzenia śluzu, wydzieliny, lepkości emocjonalnej i przywiązania. Kapha w stanie równowagi czyni człowieka silnym, kochającym i współczującym. Ludzie o tej doszy są piękni, łagodni i mili.

PRODUKTY, KTÓRYCH KAPHA POWINNA UNIKAĆ

awokado

bataty

cukinia

dynia

mango

melon

napoje zimne

nabiał (większość)

ogórki

oliwki

potrawy słone

wieprzowina

wołowina

SEZONOWE PRODUKTY SPOŻYWCZE DO WYKORZYSTANIA

LATO

botwina

brokuły

ciecierzyca (fasola garbanzo)

czereśnie

fasolka zielona

gruszki

granaty

indyk

jarmuż

kolendra

rzodkiewka

soczewica

warzywa liściaste o gorzkim smaku

JESIEŃ

brokuły

buraki

granaty

gruszki

imbir

jabłka

jarmuż

kurczak

ryby słodkowodne

szpinak

ZIMA

buraki

cebula

chili

imbir

indyk

morele

papryka

ryby słodkowodne

żurawina

żyto

WIOSNA

ciecierzyca (fasola garbanzo)

fasolka zielona

granaty

jarmuż

jęczmień

kapusta galicyjska

owoce jagodowe

papryka

proso

rzodkiewki

sałata

soczewica

szpinak

warzywa liściaste o gorzkim smaku

Vikriti: odżywianie w stanie braku równowagi

Vikriti odzwierciedla twoją obecną nierównowagę i informuje o tym, jakie wybory żywieniowe i te dotyczące stylu życia są niezbędne, aby ją przywrócić. Jeśli prakriti i vikriti się różnią, należy jeść przede wszystkim według vikriti, aż objawy ustąpią (wybieraj pokarmy i przepisy specjalnie dla swojego vikriti). Jeśli są takie same, zwróć większą uwagę na sezonową żywność i dietę, aby zrównoważyć konkretną doszę.

Język ajurwedy pomaga nam rozpoznawać pojawiające się stopniowo zaburzenia równowagi. Któregoś dnia odczuwasz gorąco i zniecierpliwienie? Tak objawia się pitta. Jesteś bardziej rozkojarzona lub zapominalska niż zwykle? To oznacza vatę. Czujesz się bardziej zmęczona i przytłoczona? Do głosu dochodzi kapha. W każdym przypadku wybierz pokarmy odpowiadające manifestującej się doszy lub te, które ją uspokajają. Spożywaj je tak długo, aż poczujesz większą równowagę.

Nasze vikriti, czyli obecna ekspresja doszy, nieustannie się zmienia w odniesieniu do rytmów sezonowych, żywności, którą spożywamy, towarzystwa, w którym przebywamy, i naszych myśli. W czasie nauki dobrze jest powracać do kwestionariusza vikriti, aby zbadać swoją aktualną nierównowagę. Możesz powtarzać to sezonowo lub w dowolnym momencie, gdy doświadczasz zmian w codziennym życiu lub w zależności od pojawiających się objawów.

Pamiętaj, że związek z jedzeniem jest całkowicie indywidualny i poznanie go wymaga nauki i praktyki trwających całe życie. Kiedy już rozwiniesz świadomość tego, jak czujesz się w danym momencie, zaczniesz pracować nad optymalną dietą i stylem życia, aby pielęgnować dobre samopoczucie. Kobieta, która decyduje się odpowiednio odżywiać ciało i umysł, dzień po dniu doświadcza większej witalności do działania jako siła czyniąca dobro na świecie. Na następnej stronie znajdziesz listę polecanych produktów, których spożywanie przywróci równowagę zaburzonej doszy.

PRODUKTY USPOKAJAJĄCE VATĘ

awokado

banany

bataty

brzoskwinie

buraki

cukinia

fasola mung

fasolka zielona

jabłka

mango

marchewka

masło klarowane ghee

mleko

płatki owsiane

pomarańcze

pszenica

ryż

truskawki

PRODUKTY USPOKAJAJĄCE PITTĘ

bataty

brokuły

buraki

daktyle

fasola mung

granaty

komosa ryżowa

marchewka

masło klarowane ghee

mleko

owies

owoce jagodowe

ryż

syrop klonowy

szparagi

warzywa liściaste o gorzkim smaku

PRODUKTY USPOKAJAJĄCE KAPHĘ

brokuły

buraki

cebula

chili

ciecierzyca (fasola garbanzo)

fasolka zielona

granaty

gruszki

imbir

jabłka

jarmuż

jęczmień

owoce jagodowe

proso

rzodkiewka

soczewica

szpinak

warzywa liściaste o gorzkim smaku

Rozdział 2

Kuchnia ajurwedyjska

Kuchnia jest niezbędnym do szczęścia, świętym miejscem w domu. To, jak jest urządzona i wykorzystywana, przekłada się na energię, wibrację i dobroczynność żywności, którą spożywamy. Czysta i uporządkowana kuchnia staje się przestrzenią pełną pozytywnej aktywności. Ten rozdział pomoże ci w urządzeniu jej zgodnie z duchem ajurwedy. Wyobraź sobie, że jesteś artystką, a twoja kuchnia to pracownia, w której powstają wspierające i napędzające życie posiłki.

Dalsza część dostępna w wersji pełnej

Spis treści:

TYTUŁ ORY GINAŁ U:

Ayurveda for Women:

The Power of Food as Medicine with Recipes for Health & Wellness

Redaktorka prowadząca: Ewa Pustelnik

Wydawczyni: Katarzyna Masłowska

Redakcja: Ewa Pustelnik

Korekta: Małgorzata Denys

Fotografie: © Clare Barboza

Projekt okładki: Łukasz Werpachowski

Zdjęcie na okładce: © 2ragon / Stock.Adobe.com

Copyright © 2022 by Penguin Random House LLC

All rights reserved including the right of reproduction in whole or in part in any form.

Published in the United States by Zeitgeist, an imprint of Zeitgeist™, a division of Penguin

Random House

LLC, New York. penguinrandomhouse.com

Zeitgeist™ is a trademark of Penguin Random House LLC

Copyright © 2024 for the Polish edition by Wydawnictwo Kobiece

Agnieszka Stankiewicz-Kierus sp.k.

Copyright © for the Polish translation by Urszula Musyl, 2024

Informacje zawarte w tej książce nie służą do postawienia diagnozy, leczenia, udzielenia zaleceń ani nie zastąpią porady uprawnionego pracownika ochrony zdrowia.

Wszelkie prawa do polskiego przekładu i publikacji zastrzeżone. Powielanie i rozpowszechnianie z wykorzystaniem jakiejkolwiek techniki całości bądź fragmentów niniejszego dzieła bez uprzedniego uzyskania pisemnej zgody posiadacza tych praw jest zabronione.

Wydanie elektroniczne

Białystok 2024

ISBN 978-83-8371-169-0

Grupa Wydawnictwo Kobiece | www.WydawnictwoKobiece.pl

Na zlecenie Woblink

woblink.com

plik przygotowała Katarzyna Rek