Polaryzacja światopoglądowa społeczeństwa polskiego a klasy i warstwy społeczne ebook

W ciągu ostatnich kilku lat ukształtowała się w Polsce polaryzacja świadomościowa obejmująca dwa przeciwstawne systemy wartości: konserwatywny i liberalny. W tym kontekście pojawia się główna hipoteza badawcza książki, wskazująca, że podział na zwolenników i przeciwników konkurencyjnych światopoglądów konserwatywnego i liberalnego jest uwarunkowany przez przynależność jednostek do określonych klas i warstw społecznych. W ujęciu bardziej szczegółowym twierdzimy, że klasy i warstwy społeczne, które ukształtowały się w warunkach ustroju socjalistycznego częściej skłaniają się do  akceptacji wartości konserwatywnych, natomiast  klasy i warstwy, które ukształtowały się w trakcie procesu transformacji ustrojowej częściej skłaniają się ku wartościom liberalnym.

Zasadnicza część naszego opracowania poświęcona jest badaniu zróżnicowania stanu świadomości klas i warstw społecznych w odniesieniu do wybranych wartości, pozwalających na identyfikację zwolenników światopoglądu konserwatywnego i liberalnego. W szczególności zróżnicowanie opinii pomiędzy klasami dotyczy: stosunku do wartości demokratycznych, stosunku do zasad gospodarki rynkowej, stosunku do kwestii obyczajowych (aborcja, małżeństwa homoseksualne, role mężczyzny i kobiety w rodzinach heteroseksualnych), poglądów politycznych i preferencji partyjnych oraz deklarowanej formy praktyk religijnych. Analizy te stanowią empiryczną podstawę, do weryfikacji głównej hipotezy naszej pracy, dotyczącej przewagi orientacji konserwatywnej wśród członków klas i warstw starych oraz przewagi orientacji liberalnej wśród członków klas i warstw nowych.

Uważamy, że polaryzacja światopoglądowa społeczeństwa polskiego wiąże się z sytuacją konfliktu, konfrontacji i walki politycznej. Tym zjawiskom towarzyszą symptomy dysfunkcjonalności, wynikające ze współwystępowania alternatywnych systemów wartości i norm. W naszym rozumieniu polaryzacja światopoglądowa stanowi zagrożenie dla systemu społecznego, w szczególności dla stabilności jego podsystemów: ekonomicznego, politycznego, symbolicznego i struktury społecznej. Mimo ogólnego wzrostu poziomu dobrobytu, różnice w ocenie własnych warunków materialnych między klasami nowymi a klasami starymi pozostają znacząco duże. Może się okazać, że jest to ważny czynnik stymulujący podziały i konflikty społeczne. Struktura klasowo-warstwowa różnicuje indeks demokracji. Jednakże nie odnosi się to do różnic między klasami nowymi a starymi. Szansa na akceptację gospodarki rynkowej jest wyższa wśród osób należących do klas nowych (właścicieli firm, wyższych specjalistów), wśród uczniów i studentów oraz należących do struktury mieszanej – klasy/warstwy menadżerów. Większe prawdopodobieństwo na uznanie się za beneficjentów transformacji mają właściciele firm i menadżerowie. Mniejsze prawdopodobieństwo na pojawienie się liberalnego  stosunku do aborcji występuje wśród: właścicieli gospodarstw rolnych, profesjonalistów z wyższym wykształceniem oraz emerytów. W kwestii stosunku do rodziny hetero/homoseksualnej  większe szanse na światopogląd liberalny mają członkowie klas nowych:  klasy niższych specjalistów biurowych, oraz klasy właścicieli firm. Dotyczy to również dwóch struktur typu mieszanego -  klasy/warstwy średniego personelu i (klasy/ warstwy menadżerów. Poziom zainteresowania polityką różnicuje przynależność klasowo-warstwowa, jednakże nie ma w tym aspekcie różnic pomiędzy klasami nowymi a starymi. Przynależność do klas właścicieli gospodarstw rolnych, wyższych specjalistów oraz do warstwy profesjonalistów  z wyższym wykształceniem zwiększała szansę na częsty udział w praktykach religijnych.