Stephena Hawkinga i Rogera Penrose'a spór o rzeczywistość ebook

Wprowadzenie

Każdy, kto kiedykolwiek zaangażowany był w naukowe dociekania, w pełni świadom jest faktu, iż bez różnic poglądów oraz kontrowersji pomiędzy zwolennikami różnych stanowisk nie byłoby prawdziwego rozwoju nauki. Historia fizyki zarejestrowała kilka z takich myślowych pojedynków, które uważane są za kluczowe etapy intelektualnych zmagań człowieka z poznawaną przez niego fizyczną rzeczywistością. Należy do nich osiemnastowieczny konflikt Gottfrieda Wilhelma Leibniza z Samuelem Clarkiem, reprezentującym poglądy Izaaka Newtona. Spór Leibniza i Newtona stanowił obraz ontologicznych debat przełomu 17. i 18. wieku, próbujących fundamentalnym kategoriom fizycznego opisu, jakim są pojęcia czasu i przestrzeni, nadać głębsze, ontologiczne podstawy[1]. Pytano bowiem o to, czy czas i przestrzeń posiadają absolutny charakter, czy też pierwotny jest świat rzeczy, których dopiero wzajemne relacje tworzą ontyczną podstawę dla czasu i przestrzeni. Opis fizykalny w kategoriach czasu i przestrzeni zagwarantował tej teorii znaczący sukces, tym niemniej dalszy rozwój fizyki przyczynił się do zakwestionowania ich koniecznościowego charakteru.

Na przełomie lat 20. i 30. ubiegłego stulecia miała natomiast miejsce słynna debata pomiędzy Albertem Einsteinem i Nielsem Bohrem o to, czy mechanikę kwantową należy uznać za teorię kompletną czy też, jak prognozował Einstein, dopiero wprowadzenie zmiennych ukrytych pozwoli zniwelować jej probabilistyczny charakter. Spór ten wynikał głównie z przyjętego przez Einsteina założenia determinizmu, będącego konstytutywnym elementem jego koncepcji rzeczywistości fizycznej. Z uwagi na fakt, iż w formalizmie mechaniki kwantowej założenie to nie jest spełnione, Einstein skonstatował, że teoria ta nie może odpowiadać rzeczywistości na poziomie atomowym i dlatego jest niekompletna. W argumentacji za adekwatnością teorii fizycznej pojawiło się więc kryterium natury metafizycznej, ponieważ rzeczywistość nie jest pojęciem, które można poddać jakiejkolwiek empirycznej weryfikacji.

Podobnie jak spór Nielsa Bohra i Alberta Einsteina o mechanikę kwantową, będący przedmiotem niniejszego studium spór Stephena Hawkinga z Rogerem Penrosem jest głęboką kontrowersją powstałą na gruncie próby rozwiązania konkretnego problemu fizycznego, jakim jest uwzględnienie efektów kwantowych w badaniu struktury osobliwości czasoprzestrzennych ogólnej teorii względności. Zapis ich bezpośredniej publicznej konfrontacji stanowi zbiór sześciu naprzemiennie wygłoszonych wykładów w Cambridge University w 1994 roku, które w pisemnej formie ukazały się w postaci książki, zatytułowanej Natura czasu i przestrzeni (1996). Choć jej tytuł oraz deklaracje samych autorów sugerują, iż przedmiotem sporu są pojęcia czasu i przestrzeni, to uważna lektura przekonuje, iż bardziej fundamentalnym przedmiotem sporu jest pytanie o obraz rzeczywistości fizycznej na poziomie Plancka, postawione również w odniesieniu do mechaniki kwantowej i jej adekwatności w opisie tej rzeczywistości.

Problem uwzględnienia efektów kwantowych w strukturze osobliwości angażuje centralną dla współczesnej fizyki teoretycznej dyskusję o przyszły kształt kwantowej teorii grawitacji, mającej dostarczyć zunifikowanego opisu zjawisk kwantowych i grawitacyjnych. W odróżnieniu bowiem od dobrze ugruntowanych formalizmów mechaniki kwantowej i ogólnej teorii względności, kwantowa teoria grawitacji jako teoria fizyczna jeszcze nie istnieje, a wśród fizyków nie wyłoniła się nawet żadna perspektywa konsensusu, co do jej ostatecznego kształtu. W tej perspektywie Stephen Hawking i Roger Penrose zajmują miejsce wyjątkowe, ponieważ to dzięki ich długoletnim wspólnym wysiłkom udowodnione zostały słynne twierdzenia o czasoprzestrzennych osobliwościach ogólnej teorii względności, opublikowane przez nich w swojej uogólnionej postaci w 1970 roku[2]. Twierdzenia te potwierdziły niekompletność ogólnej teorii względności i stały się przyczynkiem do energicznych badań nad strukturą osobliwości, uwzględniającą efekty kwantowe. W ten sposób przyszła kwantowa teoria grawitacji okazała się być nieodzowną częścią kosmologii relatywistycznej, dając w ten sposób nowy kontekst pytaniom o ostateczną strukturę czasoprzestrzeni i jej adekwatność jako narzędzia uogólnionego opisu rzeczywistości fizycznej. Z oczywistych względów poszukiwania ontycznych podstaw rzeczywistości nie stanowią centralnego punktu badawczych zainteresowań fizyków teoretyków i są przez nich z reguły relegowane do nieco bardziej mglistej domeny filozofii.

Aby dokładnie scharakteryzować fizyczne i filozoficzne podstawy sporu Stephena Hawkinga z Rogerem Penrosem, w ramach niniejszego studium realizowane będą trzy główne cele badawcze. Pierwszym i naczelnym celem jest wykazanie, iż powodem, dla którego Stephen Hawking i Roger Penrose formułują zdecydowanie rozbieżne przewidywania na gruncie kwantowej teorii grawitacji, jest kontrowersja w kwestii uznania koniecznościowego charakteru szeregu filozoficznych założeń natury ontologicznej i epistemologicznej, w efekcie czego dysponują oni innym rozumieniem, co przynależy do konstytutywnych elementów rzeczywistości. Drugim celem analiz prowadzonych w ramach niniejszego studium, jest ocena, czy spór Stephena Hawkinga i Rogera Penrose’a można uważać za kontynuację sporu Nielsa Bohra z Albertem Einsteinem, w którym Hawking miałby odgrywać rolę Bohra a Penrose Einsteina. Kontynuacja ta może wydawać się uzasadniona, jeśli tylko hasłowo weźmie się pod uwagę, iż obydwa spory toczą się wokół nieadekwatności mechaniki kwantowej w opisie rzeczywistości fizycznej. Choć przekonanie takie wyraża w swojej przedmiowie do Natury czasu i przestrzeni Michael Atiyah[3], a później expressis verbis powtarza go Penrose[4] to jednak paralela ta wymaga krytycznej oceny oraz głębszego umotywowania. Trzecim i ostatnim celem badawczym niniejszego studium, który wręcz wymusza tytuł zapisu dyskusji Hawkinga i Penrose’a, jest wykorzystanie prowadzonej przez nich argumentacji dla oceny adekwatności ufundowanego na zbiorze liczb rzeczywistych ℝ czasoprzestrzennego continuum w opisie rzeczywistości fizycznej. Nierenormalizowalność kwantowej teorii oddziaływań grawitacyjnych wydaje się być spełnieniem prognozy Oskara Kleina z 1927 roku, iż kwantowa grawitacja wymagać będzie istotnej rewizji albo wręcz eliminacji czasoprzestrzennego continuum jako narzędzia opisu fizycznego na poziomie mikroświata[5]. Przykładowo, czasoprzestrzenne continuum może się bowiem okazać makroskopową strukturą emergentną w stosunku do struktur bardziej fundamentalnych, co będzie szerzej omówione w trakcie prezentacji programów formułowania teorii kwantowej grawitacji.

Atrakcyjność wejścia w meandry sporu Hawkinga z Penrosem tkwi w tym, iż sięga on znacznie głębiej niż czysto strukturalne debaty, zmierzające do uzgodnienia formalizmów teorii składowych. Choć niniejsze studium w żadnej mierze nie pretenduje do rozwiązania problemu kwantowej teorii grawitacji, to jednak wydaje się, iż ujawnienie filozoficznych założeń, uwikłanych w teoretyczne propozycje Hawkinga i Penrose’a, może sugerować, iż próba unifikacji niesie ze sobą większe wyzwania, niż jedynie odgadnięcie spójnej matematycznej struktury o dostatecznym stopniu ogólności. Poczynione przez Hawkinga i Penrose’a filozoficzne założenia prezentują sobą prawomocne argumenty, będące przedmiotem zdecydowanych filozoficznych polemik, które oni sami hasłowo określają odpowiednio mianem pozytywizmu oraz platonizmu. Choć określenia te ujawniają filozoficzne sylwetki Hawkinga i Penrose’a, to jednak towarzyszące im nieostrość i brak merytorycznej precyzji stanowią dodatkową zachętę, by właściwie zidentyfikować występujące na tej linii zależności. Z punktu widzenia współczesnej filozofii nauki kontrowersję tę należałoby rozumieć jako spór zwolenników antyrealizmu oraz realizmu, gdzie pod pojęciem realizmu rozumie się przyjęcie jakichkolwiek niezależnych od umysłu fizyka cech konstytutywnych rzeczywistości, które jako apriorycznie narzucone konieczności, tę rzeczywistość wyznaczają.

Nikogo nie trzeba dziś przekonywać, że bezwzględność metodologicznych reguł Koła Wiedeńskiego okazała się być wymogiem zbyt silnym, co uwidoczniło się w wielu aspektach samej praktyki naukowej 20. wieku[6], a także w filozoficznej refleksji, która tej praktyce towarzyszyła[7]. Refleksja ta ujawniła przede wszystkim większą złożoność związku pomiędzy teorią jako strukturą logicznie powiązanych obiektów matematycznych, a eksperymentem, niż dopuszczał to skrajny empiryzm neopozytywistów[8]. Spór Stephena Hawkinga z Rogerem Penrosem jednoznacznie wskazuje na osłabienie reichenbachowskiego rozróżnienia na kontekst odkrycia i kontekst uzasadnienia[9], przez co stanowiska filozoficzne mogą się stać również uprawnionymi kryteriami naukowej racjonalności. W ten sposób niniejsze studium wpisuje się w badawczy program filozofii w nauce, wypracowany i realizowany w krakowskiej szkole filozofii przyrody[10].

Zagłębianie się w filozoficzną refleksję wokół kwantowej teorii grawitacji może jednak budzić pewne zastrzeżenia. Jak można mówić o filozoficznej otoczce teorii, której jeszcze w ogóle nie ma? Choć z dzisiejszej perspektywy trudno jest przykładowo mówić o jednoznacznej ontologii poziomu Plancka, to jednak sam fakt, iż poszukuje się unifikacji mechaniki kwantowej z ogólną teorią względności w momencie, gdy nie przemawiają za tym żadne racje empiryczne, ma charakter filozoficzny. Wyraża on bowiem przekonanie pracujących w tym obszarze fizyków teoretyków o jedności przyrody, rządzonej jednolitym zestawem praw na poziomie fundamentalnym. Pod tym względem poszukiwania kwantowej teorii grawitacji stanowią szczególnie interesujący przypadek dla filozofii nauki pozwalający dokładniej prześledzić na ile same racje natury apriorycznej mogą być skutecznymi drogowskazami w poszukiwaniu adekwatnych ścieżek unifikacji.

Wyniki analiz niniejszego studium mogą się również okazać przydatne dla samych fizyków. Postawienie przez Rogera Penrose’a tezy o niekompletności mechaniki kwantowej jest znaczącym wyzwaniem, rzuconym panującej powszechnie ortodoksji, iż teoria ta jest w swojej obecnej postaci ostateczna i nie należy oczekiwać zmian w jej formalizmie, nawet po sformułowaniu kwantowej teorii grawitacji. Skoro za przeformułowaniem mechaniki kwantowej nie przemawiają żadne przesłanki empiryczne, to tym bardziej należy rozważyć, jakiego typu założenia mogą motywować Penrose’a do przyjęcia tak radykalnie odmiennego stanowiska. Nie jest wykluczone, iż głębsze rozczytanie ewidentnie filozoficznych racji, których Penrose w swojej argumentacji używa, pozwoli przynajmniej w małym fragmencie docenić, iż jego propozycja nie do końca klasyfikuje się jako naukowa fantastyka. Argumentacja ta, choć w niektórych momentach kontrowersyjna, staje się w pełni jasna, gdy przyjętej w ramach niniejszego studium badawczej metodzie podda się teorię twistorów.

Analiza sporu Stephena Hawkinga i Rogera Penrose’a posiada również istotne walory z punktu widzenia historii nauki. Nie będzie chyba przesadą stwierdzenie, iż jest to intelektualny pojedynek dwóch fizyków teoretyków, których indywidualne i wspólne prace dały fundamentalny wkład w rozwój współczesnej fizyki. Pojedynkowi temu poświęcona została stosunkowo niewielka ilość opracowań, co najprawdopodobniej wynika z faktu, iż teoretyczne rozwiązania Hawkinga i Penrose’a nie przyniosły spodziewanych efektów w sformułowaniu kwantowej teorii grawitacji. Co więcej, dostępne opracowania wydają się w większości zauważać te filozoficzne aspekty myśli Hawkinga i Penrose’a, które zyskały sobie szczególny medialny rozgłos. W ramach niniejszego studium podjęta zostanie natomiast systematyczna analiza formalizmów teoretycznych propozycji Hawkinga i Penrose’a pod kątem ukrytych w nich filozoficznych założeń, co pozwoli istotnie zweryfikować potocznie przypisywane im filozoficzne etykiety.

Osłabienie reichenbachowskiego rozróżnienia na kontekst odkrycia i kontekst uzasadnienia skutkuje brakiem jednolitej metanaukowej metody, pozwalającej na rozstrzygnięcie problemu filozoficznych uwikłań toczonych w nauce sporów. W efekcie metoda ta musi być praktyczne w każdym badawczym projekcie niezależnie określona. Bezpośrednia dyrektywa metodologiczna, przyjęta jako wiodąca w ramach niniejszego studium, pochodzi ze wstępu do wykładu o metodzie fizyki teoretycznej, wygłoszonego przez Alberta Einsteina w Oxfordzie w 1933 roku. Einstein stwierdził wówczas, że:

Jeżeli chcecie dowiedzieć się czegoś od fizyków teoretyków o stosowanych przez nich metodach, to radzę wam ściśle trzymać się jednej zasady: nie słuchajcie ich słów, patrzcie, co robią. Dla kogoś, kto jest odkrywcą w tej dziedzinie, wytwory jego wyobraźni jawią się tak koniecznymi i naturalnymi, że uważa je i pragnie, by były uważane przez innych nie za kreacje rozumu, lecz za rzeczywistość daną z zewnątrz[11].

Czy więc rzeczywiście nie należy słuchać tego, co mówią Stephen Hawking i Roger Penrose? Nie chodzi tutaj oczywiście o pomijanie ich czysto fizycznego dyskursu, szczególną ostrożność zachować jednak należy w przypadku wszelkich komentarzy natury filozoficznej. Przykładowo, Roger Penrose wydaje się być na tyle zafascynowany skądinąd bardzo cennymi własnościami liczb i funkcji zespolonych, że niemal ad nauseam używa pojęcia magii liczb zespolonych po to tylko chyba, aby w czysto retoryczny sposób próbować przekonywać czytelników do swoich racji. Efekt takich zabiegów może być wręcz przeciwny, gdy językowa gra zagłusza dobrze umotywowane przesłanki. Fascynacje Hawkinga jego własnymi dokonaniami prowadzą go natomiast ku próbom konstruowania dowodów na nieistnienie Boga, podczas gdy w swojej rzeczywistej praktyce wychodzi on od stanowisk instrumentalistycznych, traktujących wszelkie teoretyczne obiekty – a w tym w konsekwencji i Boga – jako użyteczne fikcje. Ich bezpośrednie filozoficzne wypowiedzi będą brane pod uwagę, ale poddane zostaną wnikliwej krytyce.

Mając na uwadze powyższe zastrzeżenia i traktując einsteinowską dyrektywę metodologiczną jako bardzo pomocną, za główną metodę badawczą niniejszego studium przyjmuje się precyzyjne zidentyfikowanie i zanalizowanie tak fizycznych jak i filozoficznych uwarunkowań teoretycznych rozwiązań Stephena Hawkinga i Rogera Penrose’a, a w kolejności szczegółowe prześledzenie kryteriów, które wykorzystują oni do uzasadnienia wyboru teoretycznych założeń oraz narzędzi, pozwalających na wyjaśnienie struktury osobliwości, unifikującej efekty kwantowe i grawitacyjne. Metoda ta pozwoli na pokazanie, w jakim przybliżeniu Hawking i Penrose słusznie kwalifikują się jako pozytywista i platonik, i jak wynikające z tej różnicy kontrowersje, co stanowi konstytutywne elementy rzeczywistości, przekładają się na istotne rozbieżności w formułowanych na bazie zaproponowanych teorii przewidywaniach.

Kończąc prezentację metody badawczej, przyjętej w ramach niniejszego studium trzeba poczynić dwie uwagi natury technicznej. Z uwagi na fakt, iż przedmiotem prowadzonych badań są teorie fizyczne o wysokim stopniu matematycznego skomplikowania, koniecznym wydaje się być tutaj pewien kompromis, pozwalający z jednej strony na właściwe wydobycie specyfiki teoretycznego zamysłu badanych rozwiązań, z drugiej jednak na pominięcie wielu ściśle technicznych szczegółów, których prezentacja niekorzystnie zwiększyłaby objętość niniejszej pracy. Przykładowo, bez wahania założyć można oczywistość skądinąd podręcznikowych własności liczb i funkcji zespolonych, którym Roger Penrose usiłuje nadać rangę kreowanej przez siebie magii. W opinii autora, przyjęty w ramach niniejszego studium poziom czysto technicznej analizy, pozwala na bezpieczną realizację wyznaczonych celów badawczych. Literatura obcojęzyczna została w ramach niniejszego studium zaprezentowana w większości jako własne tłumaczenia autora pomimo istnienia polskich przekładów cytowanych źródeł. Powodem tego jest żywione przez autora przekonanie, że nie wszystkie przekłady zapewniają należytą wierność myśli, sformułowanych w języku oryginalnym. W tekście zawsze stosowano polskie wersje tytułów, natomiast cytowania odsyłające bezpośrednio do anglojęzycznych oryginałów wskazują, iż przytaczane fragmenty zostały podane w tłumaczeniu autora.

Struktura prezentowanego studium jest następująca. W pierwszym rozdziale podjęta zostanie wprowadzająca analiza do filozoficznych uwarunkowań sporu Nielsa Bohra z Albertem Einsteinem. Nie chodzi tutaj bynajmniej o jakąkolwiek powtórkę standardowych rozstrzygnięć, ale o wyakcentowanie kilku jego aspektów, kluczowych dla bronionych w niniejszym studium tez. Do tego celu wykorzystana zostanie dostępna współcześnie literatura, która oferuje analizę tego sporu w ścisłej terminologii filozofii nauki, co pozwoli na precyzyjne określenie filozoficznych stanowisk Bohra i Einsteina, a także sposobu w jaki stanowiska te wpływają na zdefiniowanie, czym jest rzeczywistość fizyczna i dlaczego, zdaniem Einsteina, mechanika kwantowa tej rzeczywistości nie opisuje. W takich kategoriach postawić lepiej będzie można pytania o kontynuację tego sporu w debatach Hawkinga z Penrosem i jak określone przez nich pojęcie rzeczywistości ostatecznie determinuje wynik ich debaty. Aby jednak właściwie umiejscowić jej kontekst, w drugiej części pierwszego rozdziału zaprezentowane zostaną sygnalizowane w literaturze możliwe filozoficzne uwikłania kwantowej teorii grawitacji, ze szczególnym uwzględnieniem możliwych transformacji pojęcia czasoprzestrzeni oraz perspektywą jego całkowitej eliminacji jako podstawy fizycznego opisu.

Drugi rozdział niniejszego studium poświęcony jest praktycznie w całości wnikliwemu prześledzeniu argumentacji, jaką na rzecz swoich czysto fizycznych rozstrzygnięć Hawking i Penrose prezentują na kartach Natury czasu i przestrzeni z zamiarem wykazania, iż powstające rozbieżności w wyprowadzanych przez nich przewidywaniach bezpośrednio angażują założenia natury filozoficznej. Dla ukazania samej specyfiki współpracy pomiędzy Hawkingiem i Penrosem, rozdział drugi otwiera krótka prezentacja początku i historii ich współpracy skutkującej, pomimo rysujących się wyraźnie filozoficznych rozbieżności, udowodnieniem twierdzeń o osobliwościach.

Rozdział trzeci niniejszego studium zawiera natomiast filozoficzną analizę założeń i kryteriów, którymi Hawking i Penrose posługują się jako dyrektywami, pozwalającymi im dokonywać odpowiednich wyborów struktur matematycznych oraz ścieżek uogólnień ku zunifikowanemu opisowi zjawisk kwantowych i grawitacyjnych w szczególnym zastosowaniu do wyjaśnienia struktury osobliwości czasoprzestrzennych. W rozdziale tym pojawia się również ostateczna odpowiedź, na ile spór Hawkinga z Penrosem można traktować jako kontynuację sporu Bohra z Einsteinem. Rozdział ten kończy się prezentacją kosmologicznych wizji, zaproponowanych przez Stephena Hawkinga i Rogera Penrose’a: kosmologii top-down (ang. top-down cosmology) oraz konforemnej kosmologii cyklicznej (ang. conformal cyclic cosmology). Pomijając wysoce spekulatywny charakter tych koncepcji, zawierają w sobie one swoiste wyostrzenie filozoficznych stanowisk Hawkinga i Penrose’a, co w późnym okresie ich prac, w jakich koncepcje te powstały, sygnalizuje stopień, w jakim preferowana filozofia determinuje ich naukowe postawy.

Powstanie niniejszego studium, łączącego w sobie skomplikowane problemy współczesnej fizyki teoretycznej z metanaukową argumentacją filozoficzną i dlatego posiadającego zdecydowanie interdyscyplinarny charakter, nie byłoby możliwe bez twórczego wkładu szeregu osób, które w prowadzonych analizach towarzyszyły autorowi swoją radą i konstruktywną krytyką. W tym względzie autor pragnie wyrazić swoje podziękowania Profesorom: ks. Michałowi Hellerowi, ks. Januszowi Mączce, Bogusławowi Dembińskiemu i Leszkowi Sokołowskiemu. Słowa wdzięczności autor kieruje również pod adresem swoich bezpośrednich współpracowników i przyjaciół, w gronie których znajdują się Mateusz Hohol, Robert Janusz, Piotr Koc, Andrzej Koleżyński, Zbigniew Liana, Krzysztof Maślanka, Łukasz Mścisławski, Paweł Polak oraz Anna Szczepanek. Osobne podziękowania autor składa na ręce Danuty Rdzak za czas poświęcony językowej korekcie manuskryptu. Część badań, przeprowadzonych w ramach niniejszego studium, a także jego ostateczna książkowa publikację, sfinansowano z grantu Fundacji Johna Templentona The Limits of Scientific Explanation, realizowanego przez Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie.

Przypisy

Wprowadzenie

[1] Zob. np. M. Heller, Filozofia przyrody: zarys historyczny, Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2004, s. 108–112.

[2] S.W. Hawking, R. Penrose, The Singularities of Gravitational Collapse and Cosmology, „Proceedings of the Royal Society A” 1970, Nr 314, s. 529–548.

[3]NST, s. vii.

[4]NST, s. 134.

[5] O. Klein, Zur fünfdimensionalen Darstellung der Relativitätstheorie, „Zeitschrift für Physik” 1927, Nr 46, s. 188; J.R. Klauder, On the Meaning of a Nonrenormalizable Theory of Gravitation, „General Relativity and Gravitation” 1975, Nr 6(1), s. 13–19. Niektóre nowsze opracowania prezentują bardziej umiarkowane opinie w tej materii, zob. np. D. Kreimer, Not So Non-renormalizable Gravity, [w:] B. Fauser, J. Tolksdorf, E. Zeidler (red.), Quantum Field Theory, Birkhäuser Verlag, Basel 2009, s. 155–162.

[6] Zob. np. S. Weinberg, Przeciwko filozofii, [w:] idem, Sen o teorii ostatecznej, Prószyński i S-ka, Warszawa 1994.

[7] Zob. np. J. Życiński, Struktura rewolucji metanaukowej, Copernicus Center Press, Kraków 2013.

[8] Zob. np. Z. Hajduk, Metodologiczna charakterystyka relacji między teorią i doświadczeniem, „Roczniki Filozoficzne” 2012, LX, Nr 4, s. 147–180.

[9] Zob. np. J. Schickore, F. Steinle (red.), Revisiting Discovery and Justification: Historical and philosophical perspectives on the context of distinction, Springer, Dordecht 2006; P. Hoyningen-Huene, Context of Discovery and Context of Justification, „Studies in History and Philosophy of Science” 1987, Nr 18(4), s. 501–515.

[10] Zob. np. M. Heller, J. Życiński, Epistemologiczne aspekty związków filozofii z nauką, [w:] M. Heller, A. Michalik, J. Życińśki (red.), Filozofować w kontekście nauki, Polskie Towarzystwo Teologiczne, Kraków 1987, s. 7–14.

[11] A. Einstein, O metodzie fizyki teoretycznej, [w:] S. Butryn (red.) Albert Einstein. Pisma filozoficzne, De Agostini Polska Sp. z o.o., Ediciones Altaya Polska Sp. z o.o., Warszawa 2001, s. 180–187.

KATALOGwiosna – lato 2014

COPERNICUS CENTER PRESS działa pod auspicjami Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, ufundowanego przez światowej sławy filozofa, kosmologa i teologa, laureata Nagrody Templetona Michała Hellera.

Nasze publikacje obejmują szerokie spektrum światowej myśli naukowej i filozoficznej: filozofię (w szczególności filozofię nauki i filozofię prawa), teologię, kosmologię, matematykę, logikę i neurobiologię. Wydajemy książki w języku polskim i angielskim, według najwyższych standardów akademickich, merytorycznych i edytorskich.

Aby na bieżąco otrzymywać informacje o naszej ofercie (w tym o tytułach anglojęzycznych) i organizowanych przez nas wydarzeniach, zapraszamy na stronę internetową:

www.ccpress.pl

tel.:+48 12 430 63 00

Copernicus Center Press Sp. z o.o.

pl. Szczepański 8, 31-011 Kraków

e-mail: [email protected]

NOWOŚCI

MAJ 2014

GRANICE NAUKI

Michał Heller

ISBN 978-83-7886-049-5

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 344

Cena: 44,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-102-7Cena: 44,90 zł

Czego uczy nas historia nauki? Jak rozumieć czas i jak o nim rozmawiać? Jaką rolę w nauce odgrywają takie wartości, jak dobro i piękno? W swojej najnowszej książce Michał Heller zastanawia się nad trzema zasadniczymi zagadnieniami: czym jest nauka i czemu zawdzięcza ona swoje sukcesy? Jak teorie naukowe mają się do rzeczywistości? Jakie miejsce w naukowym obrazie świata zajmuje człowiek: twórca nauki i odkrywca praw przyrody? Przedmiotem refleksji i analiz wybitnego filozofa i kosmologa są procesy, dotyczące zarówno Wszechświata – rozumianego jako całość – oraz pewnych jego aspektów i zjawisk zachodzących w samej nauce.

MAJ 2014

NEGOCJACJE

Jerzy Stelmach, Bartosz Brożek

ISBN 978-83-7886-097-6

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 216

Cena: 39,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-099-0Cena: 39,90 zł

Czy istnieje niezawodna metoda negocjowania? Jakie są teoretyczne podstawy negocjacji? Jakie negocjacyjne mity utrudniają nam rozstrzyganie sporów? Jak negocjować w sposób słuszny, skuteczny, czy ekonomicznie efektywny? W książce Autorzy przedstawiają trzy modele negocjowania – argumentacyjny, topiczno-retoryczny i ekonomiczny – pokazując tym samym, jakimi narzędziami dysponować możemy w procesie rozwiązywania sporów. Prezentowane modele odwołują się do różnych kryteriów negocjowania – słuszności, skuteczności i efektywności ekonomicznej – a Autorzy przekonują, że każdy z nich może być zarówno stosowany samodzielnie, jak i wspólnie. W książce odnaleźć też można krytyczną analizę najpopularniejszych dziś metod negocjowania, zarys logiki negocjacji, obronę erystyki negocjacyjnej i uwagi na temat psychologii negocjacji. Autorzy rozprawiają się także z dwoma negocjacyjnymi mitami: idealnego negocjatora i idealnej metody negocjacyjnej.

MAJ 2014

SENS ŻYCIA I SENS WSZECHŚWIATA

Michał Heller

ISBN 978-83-7886-098-3

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 272

Cena: 44,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-075-4Cena: 34,90 zł

O ile oczami wiary widzi się świat inaczej, niż oczami wiedzy naukowej? Jak, w perspektywie teologicznej, sens człowieka wiąże się z sensem Wszechświata? Jaki jest związek „teologii sensu” z „teologią stworzenia”? Pytania o sens człowieka i sens Wszechświata są ze sobą ściśle związane. Właściwie stanowią one jedno Wielkie Pytanie. Człowiek jest genetycznie związany z Wszechświatem. Korzenie człowieka wyrastają z historii Wszechświata. Jeżeli Wszechświat ma sens, to sens ten prawdopodobnie obejmuje także człowieka, ponieważ człowiek jest częścią, więcej: elementem struktury Wszechświata. A czy mógłby istnieć człowiek obdarzony sensem w bezsensownym Wszechświecie? Polecamy wznowienie klasycznej książki słynnego filozofa i kosmologa, poprawione i poprzedzone nowym wstępem Autora.

KWIECIEŃ 2014

PRZEKRÓJ PRZEZ WSZECHŚWIAT

Łukasz Lamża

ISBN 978-83-7886-087-7

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 232

Cena: 39,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-088-4Cena: 39,90 zł

Jak wygląda świat z perspektywy mrówki, pojedynczego atomu albo galaktyki? Czy życie mgławicy przypomina życie kontynentu, to zaś życie cząsteczki białka? A może obserwowalny Wszechświat jest tylko maleńkim pyłkiem, a w każdym atomie kryją się nieskończone kosmosy tętniące życiem? Bogato ilustrowana książka prowadzi Czytelnika krok po kroku poprzez skale przestrzenne Wszechświata: od najpotężniejszych struktur kosmicznych, przez świat galaktyk, gwiazd, planet, skał, roślin, mrówek, bakterii, struktur komórkowych, związków chemicznych i atomów, aż po pojedyncze cząstki elementarne. Kolejne rozdziały opisują fascynujący świat śpiewów ziemskiej magnetosfery, wielkich kosmicznych eksplozji i mikroskopijnych soczewek mrówczego oka, a towarzyszący tym opisom komentarz dotyka takich kwestii, jak miejsce człowieka we Wszechświecie, istota nauki i granice naszego poznania oraz piękno, jedność i harmonia Natury we wszystkich jej skalach.

KWIECIEŃ 2014

NOWA HISTORIA EWOLUCJI CZŁOWIEKA

Robin Dunbar

ISBN 978-83-7886-091-4

Tłum. Bartłomiej Kucharzyk

Oprawa: miękka

Format: 140x215 mm

Stron: 254

Cena: 39,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-064-8Cena: 39,90 zł

Dlaczego spośród kilkunastu żyjących niegdyś gatunków hominidów przetrwał właśnie homo sapiens? Co właściwie tak mocno odróżnia nas od wszystkich innych istot z którymi dzielimy planetę? Kiedy i jak doszło do tego odróżnienia? „Kim więc jesteśmy my, gatunek malarzy i poetów? Dlaczego, spośród wszystkich gatunków w historii, tylko że ci bezimienni artyści wpadli na to, by zostawić po sobie te subtelne ślady? I, to być może najciekawsze pytanie, dlaczego je zostawili?” Książka ta jest odyseją, wyprawą przez mgły czasu do zamierzchłej przeszłości. Jak, biorąc pod uwagę, że nasze początki nie różnią się niczym od początków wszystkich innych żywych istot, dochodzi w trakcie ludzkiego życia do pojawienia się tych różnic? W którym momencie ewolucji człowieka powstało to, co oddziela nas od pokrewnych nam stworzeń?

KWIECIEŃ 2014

PRZECIW ROZPACZY

Wojciech Załuski

ISBN 978-83-7886-093-8

Oprawa: miękka

Format: 140x215 mm

Stron: 280

Cena: 44,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-094-5Cena: 44,90 zł

Uważna refleksja nad kondycją człowieka doprowadziła wielu myślicieli do wniosku, że jej najbardziej charakterystycznym rysem jest tragiczność. Poczucie tragiczności egzystencji było szczególnie intensywne wśród starożytnych Greków epoki przedklasycznej, którzy dali mu ponadczasowy wyraz w poematach Homeryckich, zwłaszcza w Iliadzie. Czy jednak przekonanie o tragiczności życia jest uzasadnione? Czy rzeczywiście istnieją przekonywujące racje za tak gorzką oceną ludzkiej egzystencji? Książka nie próbuje dostarczyć jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie; jest ono osobiste, by nie powiedzieć intymne – z rodzaju tych, z którymi każdy musi zmierzyć się samodzielnie i uzyskaną odpowiedź zachować dyskretnie dla siebie, nie próbując do niej przekonywać innych. Może jednak do pewnego stopnia pomóc w systematycznej refleksji nad tym zagadnieniem.

KWIECIEŃ 2014

WYZWANIA REALIZMU

Łukasz Mścisławski

ISBN 978-83-7886-095-2

Oprawa: miękka

Format: 140x215 mm

Stron: 292

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-096-9Cena: 49,90 zł

Czy trudności interpretacyjne nierelatywistycznej mechaniki kwantowej są zagadnieniami, które już dawno przestały być aktualne, czy zawierają jednak pewien twórczy potencjał? Czy istnieje związek między nimi a stanowiskami filozoficznymi, przyjmowanymi przez naukowców? A może konfrontacja trudności z tradycyjnymi pytaniami filozoficznymi da szansę na wypracowanie zupełnie nowych teoretycznych narzędzi badawczych, tak potrzebnych współczesnej fizyce? Książka prezentuje genezę zupełnie nowego spojrzenia na teorie fizyczne, zaproponowane przez brytyjskiego fizyka, Chrisa J. Ishama. Czytelnik zapozna się zarówno z najbardziej znanymi problemami interpretacyjnymi mechaniki kwantowej, jak również z nieco mniej popularnymi, które jednak okazują się mieć doniosłe konsekwencje. Całość prezentacji wskazuje na niezwykłe sprzężenie, które zachodzi między poszukiwaniem coraz ogólniejszych teorii fizycznych, ich formalizmem matematycznym a pewnymi wątkami filozoficznymi.

KWIECIEŃ 2014

ZAGADNIENIA FILOZOFICZNE W NAUCE NR 54

ISSN 0867-8286

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 326

Cena: 29,90 zł

Dostępna jako e-book

Pierwszy artykuł kolejnego, 54. numeru ZFN dotyczy problemu brakującej masy – problemu, który wymusza rewizję nie tylko obowiązujących teorii fizycznych lecz także naszego obrazu świata. Druga, większa część tomu poświęcona jest naukowej i filozoficznej refleksji nad religią i myślą teologiczną. Pierwszy tekst tej części przedstawia problemy i oczekiwania związane z ewolucyjnym podejściem do badań nad religią. Dwa kolejne artykuły mają bardziej filozoficzny charakter. Jeden z nich stanowi dyskusję z pewnymi interpretacjami arystotelesowskiego rozumu czynnego, celem drugiego jest przedstawienie i próba odrzucenia pewnych argumentów przeciwko tzw. teologii naturalnej. Ostatni artykuł numeru poświęcony jest koncepcji emergencji w ujęciu Philipa Claytona i jej możliwym implikacjom na gruncie teologii. Clayton ponownie pojawia się w kolejnym tekście – wywiadzie, jaki przeprowadził z fizykiem, Siergiejem Gribem.

MARZEC 2014

CZY FIZYKA I MATEMATYKA TO NAUKI HUMANISTYCZNE?

Michał Heller, Stanisław Krajewski

ISBN: 978-83-7886-078-5

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 480

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-079-2Cena: 49,90 zł

Czy jest prawdziwe powiedzenie, że wszystkie nauki dzielą się na fizykę i zbieranie znaczków? W takim razie co z matematyką? Czy nauki ścisłe i humanistyka to organiczne części tej samej, ogólnoludzkiej kultury? Wśród ludzi dominuje przeciwstawianie nauk ścisłych, czyli przede wszystkim matematyki i fizyki, naukom humanistycznym. Czasem czyni się to wywyższając ścisłość nauk ścisłych, czasem wskazując na ich ograniczenia, niemożność uchwycenia prawdziwej, żywej złożoności, której nie mogą uchwycić struktury formalne. Tymczasem to przeciwstawienie nie jest absolutne: u źródeł podstawowych pojęć matematyki i fizyki są doświadczenia potoczne, odniesienia do człowieczej perspektywy postrzegania świata, próby jego spontanicznego modelowania, sądy wartościujące.

MARZEC 2014

TRANSCENDENCJA I NATURALIZM

Józef Życiński

ISBN: 978-83-7886-073-0

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 140

Cena: 29,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-077-8Cena: 29,90 zł

Jakie jest miejsce człowieka we wszechświecie w odniesieniu do Boga? Jakie są możliwości i potrzeby poznawcze człowieka? Czy istnieje konflikt między badaniami teologii i nauk przyrodniczych? Choć człowiek od zawsze szuka odpowiedzi na pytania o początki, sens i cel swojego istnienia, nabywając wiedzę i doskonaląc narzędzia, poszukiwania te nadal są fascynujące. Właściwa każdemu z nas natura badacza każe nam przeszukiwać dostępną rzeczywistość w nadziei na zrozumienie Bożych zamysłów. Książka jest przewodnikiem po tej wędrówce, pokazującym poprzez dokonania filozofów i przyrodników jak silna i intelektualnie owocna jest ludzka potrzeba sensu, ładu i piękna. To pochwała rozumu jako narzędzia zdolnego odczytywać Bożą obecność w świecie i świadectwo przekonania, że wiara i rozum wspólnie służą człowiekowi w odnalezieniu swojego miejsca we wszechświecie i że nie ma między nimi konfliktu.

LUTY 2014

ELEMENTY FILOZOFII PRZYRODY

Michał Heller, Tadeusz Pabjan

ISBN 978-83-7886-065-5

Oprawa: miękka

Format: 140x215 mm

Stron: 272

Cena: 39,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-075-4Cena: 39,90 zł

Dlaczego Księga Przyrody zapisana jest językiem matematyki? Co teorie fizyczne mówią na temat przestrzeni? Skąd wzięły się wszechświat, życie i umysł? Nauka wyrosła z filozofii przyrody i nigdy nie zdołała podciąć swoich filozoficznych korzeni. Autorzy przeprowadzają czytelnika przez historię ludzkiego postrzegania przyrody ożywionej i nieożywionej i coraz bardziej udane próby ujęcia zjawisk w karby matematycznych równań – to znakomita lektura i kompendium wiedzy dla każdego, kto interesuje się osiągnięciami nauki lub kogo pociągają filozoficzne koncepcje. To książka, która w zwięzły i klarowny sposób pomaga zrozumieć czym jest nauka, jak rodziły się najważniejsze teorie i jakie wizje czasu, przestrzeni, materii, przyczynowości, a nawet życia i całego wszechświata owe teorie implikują.

LUTY 2014

ELEMENTY MECHANIKI KWANTOWEJ DLA FILOZOFÓW

Michal Heller

ISBN: 978-83-7886-066-2

Oprawa: miękka

Format: 140x215 mm

Stron: 192

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-074-7Cena: 34,90 zł

Jak wygląda prawdziwa struktura materii? Czy najbardziej fundamentalnymi prawami natury rządzi prawdopodobieństwo, a nie konieczność? Dlaczego świat kwantów rządzi się prawami sprzecznymi ze zdrowym rozsądkiem? Mechanika kwantowa narodziła się w pierwszych dekadach ubiegłego stulecia, gdy panowało powszechne przekonanie, że natura skrywa już niewiele tajemnic. Sformułowanie teorii kwantów obaliło ten optymistyczny pogląd – stało się jasne, że przyroda w najmniejszej skali funkcjonuje całkowicie inaczej niż w skali, w której działają nasze zmysły. Świat cząstek elementarnych, zjawiska nielokalne, indeterminizm i wiele paradoksów pociąga zwłaszcza filozofów, bo sprzeczny ze zdrowym rozsądkiem obraz mikroświata wywołuje doniosłe filozoficzne konsekwencje.

LUTY 2014

GRANICE INTERPRETACJI

Bartosz Brożek

ISBN: 978-83-7886-068-6

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 280

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-081-5Cena: 34,90 zł

Czy rozumienie przypomina rozmowę, widzenie, czy taniec? Czy istnieje język doskonały? Czym jest interpretacja? Czy poza jej granicami leży tylko nonsens? Autor odpowiada na pytanie, dlaczego w świecie komunikacji jesteśmy skazani na interpretację; posiłkując się ustaleniami współczesnych nauk kognitywnych i teorii ewolucji, a także czerpiąc z tradycji filozofii analitycznej dowodzi, że nie może istnieć język doskonały niepodatny na interpretację. Zastanawia się również nad strukturą rozumienia i pokazuje, że zbyt pochopne próby interpretacji mogą nas prowadzić w krainę bełkotu. To pierwsza w literaturze polskiej próba zmierzenia się ze zjawiskiem interpretacji, oparta w znacznej mierze na tym, co biologia mówi o ludzkiej zdolności rozumienia.

LUTY 2014

NIEDOMKNIĘTY BILANS WSZECHŚWIATA

Tadeusz Pabjan

ISBN 978-83-7886-067-9

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 240

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-076-1Cena: 34,90 zł

Czym jest ciemna energia? Jakie obiekty lub cząstki tworzą ciemną materię? Skąd wiadomo, że wszechświat składa się głównie z ciemnej materii i jest wypełniony ciemną energią? Z czego składa się wszechświat? Jeszcze nie tak dawno fizycy sądzili, że dobrze znają odpowiedź na to pytanie, i że potrafią dokładnie zidentyfikować wszystkie obiekty, które dają swój wkład do całkowitej masy wszechświata. Problem pojawił się wtedy, gdy obserwacje astronomiczne dostarczyły dowodów na obecność znacznych ilości dodatkowej, niewidocznej materii i na przyspieszenie ekspansji wszechświata rozpychanego tajemniczą energią, która jest równoważna masie. Po przeprowadzeniu wstępnych oszacowań okazało się, że wszystkie znane do tej pory postaci materii to tylko wierzchołek gigantycznej góry lodowej. Co znajduje się pod powierzchnią wody?

WYJAŚNIĆ UMYSŁ

Mateusz Hohol

ISBN: 978-83-7886-014-3

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 420

Cena: 59,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-038-9Cena: 49,90 zł

Dzięki neuronauce poznawczej możliwa staje się realizacja odwiecznego marzenia filozofów: wyjaśnienie tajemnic funkcjonowania ludzkiego umysłu. Ta złożona dyscyplina nie może się obyć bez szerokiego wachlarza metod badawczych. Skomplikowany przedmiot badań i zróżnicowane metody pozyskiwania danych wymagają postawienia pytań o spójność całej dyscypliny i wyjaśniającą moc teorii neurokognitywnych. Mateusz Hohol w swojej książce stawia te pytania i formułuje na nie trafne odpowiedzi.

BESTSELLERY

BÓG I NAUKA. Moje dwie drogi do jednego celu

Michał Heller

ISBN: 978-83-7886-018-1

Tłum.: Ewa Nicewicz-Staszowska

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 125x195 mm

Stron: 254

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-036-5Cena: 34,90 zł

W jakiego Boga wierzą naukowcy? Co wspólnego z modlitwą ma rozwiązywanie równań? Dlaczego nie należy zapychać Bogiem dziur w nauce? Co nauka może dać teologii? Czemu teoria ewolucji jest aż teorią, a koncepcja Inteligentnego Projektu zahacza o herezję? Michał Heller w pasjonującej rozmowie z włoskim dziennikarzem Giulio Brottim opowiada o dwóch na pozór wykluczających się wartościach, które ukształtowały jego życie: religii i nauce. Wybitny uczony wspomina również wydarzenia ze swojego życia: trudy dzieciństwa na Syberii, studia, pracę duszpasterską i naukową w czasach komunizmu, a także dzieli się refleksją nad kondycją współczesnego chrześcijaństwa i powszechnej znajomości nauki.

STWORZENIE I POCZĄTEK WSZECHŚWIATA

Michał Heller, Tadeusz Pabjan

ISBN: 978-83-7886-043-3

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 184

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-056-3Cena: 34,90 zł

Jak pogodzić wiarę w stworzenie świata przez Boga z wiedzą naukową? Jak się ma biblijny opis stworzenia do około czternastu miliardów lat historii wszechświata i ewolucyjnego pochodzenia ciała i umysłu człowieka? Czy nowoczesny, naukowy światopogląd wyklucza religijność i czyni z niej zabobon? To pytania, jakie przed sobą muszą postawić nie tylko naukowcy, filozofowie i teologowie. Stawia je każdy, kto racjonalnie podchodzi do swojej wiary. Książka ta jest praktycznym, podstawowym kursem z teologii stworzenia, filozofii nauki, kosmologii i teorii ewolucji Została napisana między innymi z myślą o katechetach, jako pomoc dydaktyczna w nauczaniu przez nich religii uczniów wszystkich klas szkół podstawowych, gimnazjów i pogimnazjalnych.

LISTOPAD 2013

KOSMICZNY PROJEKT

Paul Davies

ISBN 978-83-7886-019-8

Tłum. Aleksandra Bielaczyc

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 360

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-060-0Cena: 49,90 zł

Dlaczego we wszechświecie odnajdujemy porządek? Jaka jest natura i przyczyna procesu samoorganizacji, dzięki któremu powstały gwiazdy, planety i my sami? Czy należy spojrzeć głębiej niż sięgają prawa fizyki, by zrozumieć zadziwiającą kreatywność natury? Opierając się na odkryciach i teoriach pochodzących z różnych dyscyplin – od matematyki i fizyki przez informatykę i biologię, aż do genetyki i neuronauki – Paul Davies przedstawia prowokacyjną teorię dotyczącą źródła stwórczego potencjału wszechświata.

UMYSŁ MATEMATYCZNY

Bartosz Brożek, Mateusz Hohol

ISBN: 978-83-7886-047-1

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 280

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-063-1Cena: 34,90 zł

Skąd wzięła się matematyka? Jaką drogę przyjęła ewolucja zdolności matematycznych? Co ma wspólnego matematyka z metaforami? Czy obiekty matematyczne istnieją poza czasem i przestrzenią? Czy nauka potrafi wyjaśnić niepojętą skuteczność matematyki w odkrywaniu praw przyrody? Autorzy przedstawiają najnowsze ustalenia nauk neurokognitywnych i ewolucyjnych w odniesieniu do natury matematyki. Pokazują, że ewolucję zdolności matematycznych wyjaśnić można odwołując się nie tylko do wrodzonych umiejętności protomatematycznych, ale także do roli ewolucji kulturowej. Jest to pierwsza w literaturze polskiej pozycja, która zdaje relację z najnowszych ustaleń neurobiologii i psychologii odnośnie do zdolności matematycznych, a przy tym dostarcza pogłębionej, filozoficznej refleksji w odpowiedzi na pytanie, czy da się wyjaśnić naturę matematyki.

FILOZOFIA EKONOMII

Marcin Gorazda

ISBN: 978-83-7886-044-0

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 412

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-061-7Cena: 49,90 zł

Dlaczego nie można przewidzieć kryzysów ekonomicznych? Czy filozofowie mogą pomóc w ich przewidywaniu? Jaki świat ukrywa się za skomplikowanymi teoriami ekonomii? Na te oraz na szereg innych pytań podejmuje próby odpowiedzi filozofia ekonomii, dziedzina w zasadzie dotychczas nieobecna w polskiej nauce i literaturze. Autor wprowadza nas stopniowo w problemy ekonomii, przedmiotu jej badań i stosowanych metod, począwszy od filozofów starożytnych poprzez średniowiecznych scholastyków, merkantylistów, fizjokratów i klasyków ekonomii. Kluczowa jednak część poświęcona jest myśli nowożytnej i współczesnej.

MORALNOŚĆ MÓZGU

Patricia Churchland

ISBN: 978-83-7886-031-0

Tłum.: Mateusz Hohol, Natalia Marek

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 368

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-058-7Cena: 49,90 zł

Skąd bierze się moralność? Czy jej źródeł można poszukiwać w biologii? Jaką rolę odgrywa mózg w kształtowaniu naszych postaw moralnych? Czy moralność jest czymś specyficznie ludzkim? W Moralności mózgu Patricia Churchland zabiera czytelnika w podróż po świecie najnowszych odkryć neuronauki i ewolucjonizmu. Celem tej niezwykłej podróży jest zrozumienie podstawowych wartości, dzięki którym nasze życie społeczne jest także życiem moralnym. Stawiane przez autorkę śmiałe pytania i udzielane na nie – nieraz jeszcze śmielsze – odpowiedzi,zainteresować powinny wszystkich tych, których nurtuje nie tylko zagadka pochodzenia moralności, ale także chcących zrozumieć naturę ludzką.

KATALOG ALFABETYCZNY

„BYŁEM PANA PRZECIWNIKIEM [PROFESORZE EINSTEIN]...”

Paweł Polak

ISBN: 978-83-62259-32-8

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 462

Cena: 129,90 zł

„To nie tylko niezwykle interesujące dzieje pewnej polemiki, lecz również portret naukowego środowiska Lwowa na przestrzeni kilku pierwszych dekad XX stulecia” (prof. M. Heller). „Drobiazgowe odtworzenie niepowtarzalnej atmosfery tego specyficznego centrum dyskusyjnego, przejrzysty język i logiczny układ książki sprawiają, że jej lektura staje się swoistym zaproszeniem do fascynującej podróży po miejscach, epizodach, postaciach i strukturach naukowych” (dr hab. K. Maślanka).

BÓG I NAUKA

Michał Heller Tłum.: Ewa Nicewicz-Staszowska

ISBN: 978-83-7886-018-1

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 125x195 mm

Stron: 254

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-036-5Cena: 34,90 zł

W jakiego Boga wierzą naukowcy? Co wspólnego z modlitwą ma rozwiązywanie równań? Co nauka może dać teologii? Czemu teoria ewolucji jest aż teorią, a koncepcja Inteligentnego Projektu zahacza o herezję? Michał Heller w pasjonującej rozmowie z włoskim dziennikarzem Giulio Brottim opowiada o dwóch na pozór wykluczających się wartościach, które ukształtowały jego życie: religii i nauce. Wybitny uczony wspomina również wydarzenia ze swojego życia: trudy dzieciństwa na Syberii, studia, pracę duszpasterską i naukową w czasach komunizmu, a także dzieli się refleksją nad kondycją współczesnego chrześcijaństwa i powszechnej znajomości nauki.

CZY NAUKA ZASTĄPI RELIGIĘ?

red. Bartosz Brożek, Janusz Mączka

ISBN: 978-83-62259-14-4

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 238

Cena: 59,90 zł

Pytanie „Czy nauka zastąpi religię?” rozumieć można na różne sposoby. Może ono presuponować pogląd, że nauka przejmuje funkcje, które spełnia religia. Inni odczytają je jako pytanie retoryczne: nauka nie może zastąpić religii, bo ta odpowiada na inne potrzeby. Wreszcie, pytanie to, choć sugeruje pewną rozłączność nauki i religii, wskazuje zarazem na to, co łączy te dwa zjawiska – na racjonalność. To właśnie racjonalność umożliwia autentyczny dialog pomiędzy nauką a religią.

DOWODY ONTOLOGICZNE

red. Tadeusz Wszołek

ISBN: 978-83-62259-07-6

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 288

Cena: 59,90 zł

Święty Anzelm z Canterbury w stosunkowo krótkim tekście sformułował argument na istnienie Boga, który już ponad 900 lat rodzi skrajne reakcje: przyciąga i fascynuje, ale też odpycha i irytuje. Trudno wskazać inny filozoficzno-teologiczny tekst, który byłby tak płodny i inspirujący. Wszyscy za podziwu godne uznają to, że człowiek był w ogóle zdolny do wskazania takiej drogi poznania Boga. Książka zawiera nowe studia poświęcone ratio Anselmi, które powstały w związku z 900. rocznicą śmierci Biskupa z Canterbury.

EKSPERYMENTALNA METAFIZYKA

Tadeusz Pabjan

ISBN: 978-83-62259-27-4

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 368

Cena: 79,90 zł

Mechanika kwantowa jest jedną z najważniejszych i najlepiej potwierdzonych empirycznie teorii współczesnej nauki. Odwołując się do argumentów irlandzkiego fizyka Johna Stewarta Bell, autor książki wykazuje, że doprecyzowanie wszystkich istotnych zagadnień o charakterze konceptualnym ma fundamentalne znaczenie dla poprawnej interpretacji formalizmu mechaniki kwantowej, formułuje również argumenty za zasadnością określania dyskutowanej przez siebie problematyki z pogranicza nauki i filozofii mianem eksperymentalnej metafizyki.

ELEMENTY

EuklidesTłum. i komentarz: Piotr Błaszczyk, Kazimierz Mrówka

ISBN: 978-83-7886-013-6

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 330

Cena: 69,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-057-0Cena: 69,90 zł

Elementy Euklidesa są arcydziełem literatury matematycznej i najważniejszą pracą naukową wszech czasów. „Wielkość”, „stosunek”, „proporcja”, „wielokrotność” to pojęcia, z których Euklides stworzył teorię spełniającą w matematyce greckiej taką funkcję, jaką we współczesnej matematyce pełnią liczby rzeczywiste. Teoria „wielkości” stanowi fundament teorii figur podobnych. Podobieństwo figur to kod, którym posługuje się ludzkość od ponad dwóch tysięcy lat. Tym dwóm księgom poświęcona jest niniejsza praca, zawierająca pierwszy polski przekład z języka greckiego wraz z komentarzem.

EPISTEMOLOGIA INFORMACJI

Marek Hetmański

ISBN: 978-83-7886-046-4

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 366

Cena: 59,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-069-3Cena: 59,90 zł

Niniejsza monografia jest prezentacją podmiotowych i poznawczych aspektów kategorii informacji i jej znaczenia dla epistemologicznych analiz poznania i wiedzy. Zawiera historię i stan badań nad informacją - także tych rozwijanych w ramach filozofii informacji. Omówione są nie tylko naukowe, ale również kulturowe zmiany spowodowane przez technologie informatyczne, w szczególności takie zjawiska jak nadmiar i niedobór informacji, wieloznaczność i niewiarygodność komunikatów oraz dezinformujący charakter niektórych wytworów masowej kultury.

EWOLUCJA ŻYCIA I EWOLUCJA WSZECHŚWIATA

red. Janusz Mączka, Paweł Polak

ISBN: 978-83-62259-15-1

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 212

Cena: 59,90 zł

Pojęciem ewolucji posługują się matematycy, astronomowie, socjolodzy, psycholodzy. Właściwie nie ma takiego obszaru badawczego, w którym pojęcie to by nie występowało, można zatem pokusić się o postawienie następującej tezy: pojęcie ewolucji wyrasta nie tyle z krytycznej refleksji nad zmiennością świata przyrody, ile raczej swoje źródło czerpie z głębokiej struktury świata. Badając ewolucję (w różnych jej wymiarach), przybliżamy się do prawdy o sposobie funkcjonowania całego wszechświata.

FENOMEN NORMATYWNOŚCI

Bartosz Brożek, Anna Brożek, Jerzy Stelmach

ISBN: 978-83-7886-032-7

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 226

Cena: 39,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-040-2Cena: 34,90 zł

Książka stanowi próbę zmierzenia się z zagadką normatywności. Autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, jak należy rozumieć pojęcia normatywne, takie jak obowiązek, powinność czy poprawność. Fenomen normatywności to unikalna w polskiej literaturze filozoficznej próba spojrzenia na kwestie związane z normatywnością w całej ich złożoności, a przy tym poszukująca wspólnych podstaw dla rozmaitych wcieleń dyskursu normatywnego.

FILOZOFIA EKONOMII

Marcin Gorazda

ISBN: 978-83-7886-044-0

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 412

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-061-7Cena: 49,90 zł

Dlaczego nie można przewidzieć kryzysów ekonomicznych? Czy filozofowie mogą pomóc w ich przewidywaniu? Jaki świat ukrywa się za skomplikowanymi teoriami ekonomii? Na te oraz na szereg innych pytań podejmuje próby odpowiedzi filozofia ekonomii, dziedzina w zasadzie dotychczas nieobecna w polskiej nauce i literaturze. Autor wprowadza nas stopniowo w problemy ekonomii, przedmiotu jej badań i stosowanych metod, począwszy od filozofów starożytnych poprzez średniowiecznych scholastyków, merkantylistów, fizjokratów i klasyków ekonomii. Kluczowa jednak część poświęcona jest myśli nowożytnej i współczesnej.

FILOZOFIA KOSMOLOGII

Michał Heller

ISBN: 978-83-7886-020-4

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 178

Cena: 29,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-037-2Cena: 29,90 zł

Co to znaczy, że wszechświat się rozszerza? Czy Wielki Wybuch rzeczywiście był jego początkiem? Dlaczego nocne niebo nie świeci jednostajnym blaskiem? Michał Heller we właściwym sobie klarownym i pasjonującym wywodzie oprowadza Czytelnika po gąszczu tematów filozoficznych, które towarzyszyły kosmologii od jej zarania, aż do momentu uformowania się jej jako dojrzałej nauki empirycznej. Książka jest pierwszym polskim dziełem, które mierzy się z problematyką rodzącą się na styku pozornie odległych dyscyplin, jakimi są filozofia i kosmologia.

FILOZOFIA PRZYPADKU

Michał Heller

ISBN: 978-83-7886-005-1

Oprawa: miękka

Format: 125x195 mm

Stron: 332

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-021-1Cena: 29,90 zł

W biologicznej ewolucji przypadek odgrywa rolę nadrzędną – jest źródłem zmienności gatunków. Autor proponuje szersze spojrzenie. Odwołując się do historii pojęcia przypadku i jego ewolucji wskazuje miejsce, jakie przypadki zajmują w strukturze całego wszechświata. A miejsca te są... nieprzypadkowe. Dlatego Filozofię przypadku można zadedykować i polecić każdemu, kto potrafi dostrzec głębię samego pytania o istotę przypadku. I ciekaw jest odpowiedzi.

FILOZOFIA PRZYPADKU

Michał Heller

ISBN: 978-83-7886-016-7

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

stron: 332

Cena: 44,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-021-1Cena: 29,90 zł

KOSMICZNY PROJEKT

Paul DaviesTłum.: Aleksandra Bielaczyc

ISBN: 978-83-7886-019-8

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 360

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-060-0Cena: 49,90 zł

Dlaczego we wszechświecie odnajdujemy porządek? Jaka jest natura i przyczyna procesu samoorganizacji, dzięki któremu powstały gwiazdy, planety i my sami? Czy należy spojrzeć głębiej niż sięgają prawa fizyki, by zrozumieć zadziwiającą kreatywność natury? Opierając się na odkryciach i teoriach pochodzących z różnych dyscyplin – od matematyki i fizyki przez informatykę i biologię, aż do genetyki i neuronauki – Paul Davies przedstawia prowokacyjną teorię dotyczącą źródła stwórczego potencjału wszechświata.

MAŁPY I FILOZOFOWIE

Frans de WaalTłum.: Bartosz Brożek, Michał Furman

ISBN: 978-83-7886-030-3

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 252

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-059-4Cena: 49,90 zł

Prowokacyjna książka Fransa de Waala, światowej sławy prymatologa, podejmuje problem źródeł i ewolucji moralności. W oparciu o ustalenia badań nad zachowaniem naczelnych, de Waal przekonuje, że źródeł naszej moralności szukać należy w ewolucyjnej przeszłości człowieka i u naszych najbliższych ewolucyjnych krewnych. Książka zawiera także polemiki z poglądami de Waala autorstwa Petera Singera, Christine M. Korsgaard, Philipa Kitchera oraz Roberta Wrighta.

MORALNOŚĆ MÓZGU

Patricia ChurchlandTłum.: Mateusz Hohol, Natalia Marek

ISBN: 978-83-7886-031-0

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 368

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-058-7Cena: 49,90 zł

W Moralności mózgu Patricia Churchland zabiera czytelnika w podróż po świecie najnowszych odkryć neuronauki i ewolucjonizmu. Celem tej niezwykłej podróży jest zrozumienie podstawowych wartości, dzięki którym nasze życie społeczne jest także życiem moralnym. Stawiane przez autorkę śmiałe pytania i udzielane na nie – nieraz jeszcze śmielsze – odpowiedzi, zainteresować powinny wszystkich tych, których nurtuje nie tylko zagadka pochodzenia moralności, ale także chcących zrozumieć naturę ludzką.

NIEOBLICZALNA OBLICZALNOŚĆ

Maria Piesko

ISBN: 978-83-62259-03-8

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 216

Cena: 49,90 zł

Czy możliwa jest sztuczna inteligencja? Jedni powiadają „Już istnieje!”. „Nigdy jej nie stworzymy!” – odpowiadają inni. Od prawie wieku istnieje i rozwija się teoria wyznaczająca możliwości i ograniczenia komputerów. O jej kontekście historycznym, podstawowych twierdzeniach i granicach jej zastosowań w przystępny, lecz nie powierzchowny sposób traktuje Nieobliczalna obliczalność.

NOWA HISTORIA EWOLUCJI CZŁOWIEKA

Robin DunbarTłum.: Bartłomiej Kucharzyk

ISBN: 978-83-7886-029-7

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 254

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-064-8Cena: 49,90 zł

Książka ta jest odyseją, wyprawą przez mgły czasu do zamierzchłej przeszłości. Co właściwie tak mocno odróżnia nas od wszystkich innych gatunków z którymi dzielimy planetę? W którym momencie ewolucji człowieka powstało to, co oddziela nas od pokrewnych nam stworzeń? I, pytanie które chyba najbardziej dręczy Autora, dlaczego to właśnie nasz rodowód okazał się tak znakomity?

OBLICZA RACJONALNOŚCI. WOKÓŁ MYŚLI MICHAŁA HELLERA

red. Bartosz Brożek, Janusz Mączka, Wojciech P. Grygiel, Mateusz L. Hohol

ISBN: 978-83-62259-23-6

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 264

Cena: 59,90 zł

Idee filozoficzne, by dojrzeć, potrzebują odpowiedniej gleby; dla filozofii glebą taką jest dyskusja. Michał Heller pisze, z aprobatą przywołując Poppera, że dyskutowalność uznać należy za warunek konieczny racjonalnej argumentacji filozoficznej. Idee Michała Hellera, kryjące się pod takimi hasłami, jak „filozofia w nauce”, „logika zapętleń”, „matematyczność świata” czy „teologia nauki”, niewątpliwie spełniają warunek dyskutowalności, a celem tego tomu jest sprawić, by były nie tylko dyskutowalne, ale i dyskutowane.

PREDYKACJA

Jacek Paśniczek

ISBN: 978-83-7886-045-7

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 350

Cena: 59,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-080-8Cena: 59,90 zł

W prezentowanej monografii centralnym pojęciem, wokół którego ogniskują się rozważania ontologiczne jest pojęcie predykacji wyrażające przysługiwanie własności przedmiotom. Predykacja jest traktowana jako relacja między fundamentalnymi kategoriami ontologicznymi – kategoriami przedmiotów i własności. Logika analizuje różne możliwe pojęcia predykacji i tym samym stanowi podstawę teoretyczną przyjętej w niniejszej monografii ontologicznej perspektywy badawczej.

SENS ŻYCIA I SENS WSZECHŚWIATA

Michał Heller

ISBN: 978-83-7886-048-8

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 125x195 mm

Stron: 262

Cena: 39,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-062-4Cena: 39,90 zł

O ile oczami wiary widzi się świat inaczej, niż oczami wiedzy naukowej? Jak, w perspektywie teologicznej, sens człowieka wiąże się z sensem wszechświata? Jaki jest związek „teologii sensu” z „teologią stworzenia”? Pytania o sens człowieka i sens wszechświata stanowią jedno Wielkie Pytanie. Człowiek jest genetycznie związany z wszechświatem. Korzenie człowieka wyrastają z historii wszechświata. Jeżeli Wszechświat ma sens, to sens ten prawdopodobnie obejmuje także człowieka, ponieważ człowiek jest częścią, więcej: elementem struktury wszechświata. A czy mógłby istnieć człowiek obdarzony sensem w bezsensownym wszechświecie?

STRUKTURA REWOLUCJI METANAUKOWEJ

Józef Życiński

ISBN: 978-83-7886-011-2

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 376

Cena: 44,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-022-8Cena: 39,90 zł

W erudycyjnym i usystematyzowanym wywodzie Józef Życiński przedstawia summę swoich wieloletnich badań na gruncie filozofii nauki, pokazuje ukryte mechanizmy rządzące ewolucją nauki od jej początków aż po czasy nam współczesne. Autor skupił swoją uwagę na jednej rewolucji – metanaukowej. To, co się dzieje w nauce, ma oddźwięk – niekiedy bardzo daleko idący – w szeroko rozumianej przestrzeni kultury; szeroko rozumianej, bo obejmującej duże obszary życia współczesności.

STWORZENIE I POCZĄTEK WSZECHŚWIATA

Michał Heller, Tadeusz Pabjan

ISBN: 978-83-7886-043-3

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 184

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-056-3Cena: 34,90 zł

Książka ta jest praktycznym, podstawowym kursem z teologii stworzenia, filozofii nauki, kosmologii i teorii ewolucji. Polecamy ją wszystkim osobom religijnym, borykającym się z problemami z pogodzeniem swojej wiary z naukowym obrazem świata, a także tym, którzy są przekonani, że w XXI wieku religia jest wyłącznie zabobonem. Być może argumentacja zawarta w tej książce przekona ich, że nie ma zasadniczej sprzeczności pomiędzy prawdami teologii, a prawdami nauk przyrodniczych. Została ona napisana między innymi z myślą o katechetach, jako pomoc dydaktyczna w nauczaniu przez nich religii.

ŚWIAT MATEMATYKI I JEJ MATERIALNYCH CIENI

Józef Życiński

ISBN: 978-83-7886-012-9

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 125x195 mm

Stron: 248

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-023-5Cena: 34,90 zł

Czy obiekty matematyczne się tworzy, czy odkrywa? Czy istnieją one w Platońskim polu racjonalności, budując matrycę tego, co może się urzeczywistnić? W komputerze zmarłego przedwcześnie Arcybiskupa Józefa Życińskiego znaleziono niemal ukończony tekst książki, będący zapisem wykładów, które w roku akademickim 2006/2007 prowadził na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Prezentujemy Państwu jej ostateczną wersję, zredagowaną i opatrzoną wstępem Michała Hellera.

TEORIA IMPERATYWÓW

Anna Brożek

ISBN: 978-83-7886-004-4

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 344

Cena: 59,90 zł

Chociaż rola imperatywów i interrogatywów w komunikacji jest równie ważna jak deklaratywów, semiotyczna i logiczna refleksja nad pierwszymi dwiema kategoriami wyrażeń wydaje się nadal pozostawać daleko w tyle za refleksją nad trzecią kategorią. Niniejsza książka to filozoficzna monografia imperatywów, która w intencji ma przyczynić się do zmniejszenia tego dystansu. Jej ramy to z jednej strony filozoficzne tło teorii imperatywów, oraz z drugiej strony – prezentacja wybranych zastosowań tej teorii.

TWARDOWSKI. Myśl, mowa i czyn

Anna Brożek, Jacek Jadacki

ISBN: 978-83-7886-033-4

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 163x240 mm

Stron: 653

Cena: 99,90 zł

Niniejsza edycja zawiera pisma polskie Kazimierza Twardowskiego z zakresu logiki i gramatyki, epistemologii i psychologii, estetyki i etyki, metodologii i dydaktyki oraz historii filozofii, które zostały opublikowane, ale nie znalazły się dotąd w żadnym wydanym tomie zbiorowym jego prac, ani nie stanowią jego samodzielnych pozycji książkowych.

UMYSŁ MATEMATYCZNY

Bartosz Brożek, Mateusz Hohol

ISBN: 978-83-7886-047-1

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 280

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-063-1Cena: 34,90 zł

Książka przedstawia najnowsze ustalenia nauk neurokognitywnych i ewolucyjnych w odniesieniu do natury matematyki. Jest to pierwsza w literaturze polskiej pozycja, która zdaje relację z najnowszych ustaleń neurobiologii i psychologii odnośnie do zdolności matematycznych, a przy tym dostarcza pogłębionej, filozoficznej refleksji w odpowiedzi na pytanie, czy da się wyjaśnić naturę matematyki.

W ŚWIECIE POWINNOŚCI

Bartosz Brożek, Mateusz Hohol, Łukasz Kurek, Jerzy Stelmach

ISBN: 978-83-7886-028-0

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 302

Cena: 59,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-039-6Cena: 49,90 zł

Niniejszy zbiór esejów zapoznaje Czytelnika z badaniami dotyczącymi problemu normatywności podjętymi nie tylko z perspektywy filozoficznej, lecz również psychologicznej oraz kognitywistycznej. W tomie znaleźć można eseje dotyczące normatywności dyskursu epistemicznego, problemu naturalizacji normatywności, jak również analizujące podstawowe pojęcia normatywne. Ponadto Czytelnik będzie mógł zapoznać się z normatywnymi aspektami etyki, matematyki, języka, moralności oraz umysłu.

WYJAŚNIĆ UMYSŁ

Mateusz Hohol

ISBN: 978-83-7886-014-3

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 420

Cena: 59,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-038-9Cena: 49,90 zł

Dzięki neuronauce poznawczej możliwa staje się realizacja odwiecznego marzenia filozofów: wyjaśnienie tajemnic funkcjonowania ludzkiego umysłu. Ta złożona dyscyplina nie może się obyć bez szerokiego wachlarza metod badawczych. Skomplikowany przedmiot badań i zróżnicowane metody pozyskiwania danych wymagają postawienia pytań o spójność całej dyscypliny i wyjaśniającą moc teorii neurokognitywnych.

ZAGADNIENIA FILOZOFICZNE W NAUCE NR 52

ISSN: 0867-8286

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 240

Cena: 29,90 zł

ZFN to czasopismo wydawane pod auspicjami Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych i Ośrodka Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie. Specyfika tego pisma polega na tropieniu i analizowaniu problemów filozoficznych uwikłanych w nauki przyrodnicze. Takie teorie naukowe, jak ogólna teoria względności, mechanika kwantowa, teoria ewolucji czy koncepcje powstałe na gruncie nauk kognitywnych prowadzą do pytań o wyraźnym wydźwięku filozoficznym. W „Zagadnieniach” publikują nie tylko krakowscy uczeni, ale także autorzy z innych, także zagranicznych ośrodków naukowych.

ZAGADNIENIA FILOZOFICZNE W NAUCE NR 53

ISSN: 0867-8286

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 280

Cena: 29,90 zł

Numer 53 ZFN jest tomem tematycznym. Autorzy zawartych w nim tekstów poruszają zagadnienia związane z jednym z najważniejszych okresów w historii matematyki, jakim był przełom XIX i XX wieku. Okres ten obfitował w wydarzenia kluczowe dla jej rozwoju i postacie, które najmocniej wpłynęły na jej obecny kształt. W niniejszym tomie poświęcono więcej uwagi takim twórcom nowych teorii matematyki, jak Gottlob Frege, David Hilbert czy Giuseppe Veronese. W tym samym czasie doszło do znacznego ożywienia także na gruncie matematyki polskiej. Prace zawarte w tomie dotyczą zwłaszcza warszawskiej szkoły logicznej, polskiej szkoły matematycznej oraz matematyków związanych PAU w Krakowie i Towarzystwem Nauk Ścisłych w Paryżu.

kontakt: tel.: +48 12 430 63 00

[email protected]

www.ccpress.pl

TYTUŁY OŚRODKA BADAŃ INTERDYSCYPLINARNYCH

BERNARD BOLZANO I IDEA LOGICYZMU

Jerzy Dadaczyński

ISBN: 978-83-733234-9-0

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 420

Cena: 39,90 zł

Logicyzm, inspirowany myślą Leibnitza, wymieniany zwyczajowo obok intuicjonizmu i formalizmu, odegrał niezwykłą doniosłą rolę w nowoczesnych dziejach badań nad podstawami matematyki oraz w dziejach samej filozofii matematyki. Celem autora niniejszej rozprawy jest wykazanie, że już około 70 lat przed powstaniem prac klasyków logicyzmu w pracach praskiego matematyka, filozofa i teologa Bernarda Bolzano ujawniła się tendencja i próba realizacji programu redukcji matematyki do dyscypliny bardziej podstawowej – teorii, w którą, „w sposób naturalny”, uwikłany był aksjomat nieskończoności.

CZAS I DYNAMIKA

Antoni Pelczar

ISBN: 83-7332-151-9

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 118

Cena: 29,90 zł

Opracowanie stanowi znacznie rozszerzoną wersję referatu Czas w równaniach różniczkowych i układach dynamicznych. Temat określony tytułem jest pretekstem do sformułowania uwag wykraczających nieco poza dyskusję o interpretacji zmiennej niezależnej w równaniach różniczkowych i układach dynamicznych traktowanej jako czas, a dotyczących m.in. różnych problemów wiążących się z zastosowaniami matematyki. Autor starał się ograniczyć używanie pojęć i formuł matematycznych i przedstawiać możliwie proste interpretacje intuicyjne wprowadzanych pojęć i twierdzeń.

CZŁOWIEK: TWÓR WSZECHŚWIATA – TWÓRCA NAUKI

Michał Heller, Robert Janusz, Janusz Mączka

ISBN: 978-83-733245-1-0

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 232

Cena: 34,90 zł

Materiały z konferencji „Człowiek – twór wszechświata i twórca nauki” zostały podzielone na pięć bloków: „Matematyka i filozofia”, „Kosmos i życie”, Umysł w kosmosie”, „Obraz świata i metodologia” i „Kultura i język”. Ta wieloaspektowość ujęcia przewodniego tematu konferencji odpowiada dzielonemu przez uczonych przekonaniu, że w człowieku ewolucja kosmiczna osiągnęła poziom samoświadomości i z chwilą, gdy to nastąpiło, człowiek stał się twórcą – twórcą długiego ciągu dokonań, zmierzających do zrozumienia wszechświata i siebie samego w nim.

DYNAMIKA NAUKI

Paweł Polak

ISBN: 83-7332-239-6

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 193

Cena: 34,90 zł

Wśród wielu istniejących modeli rozwoju nauki autora tej książki interesują modele dynamiczne, czyli modele konstruowane w oparciu o formalizm układów dynamicznych. Spotykamy je wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia ze zjawiskami zmiennymi, np. w fizyce, ekologii, ekonomii. Zdaniem autora analiza dynamicznych modeli rozwoju nauki może dostarczyć cennych informacji o rozwoju nauki, koniecznych do zbudowania bardziej adekwatnej filozofii nauki.

GALILEUSZ

Annibale Fantoli

ISBN: 83-7332-054-7

Oprawa: twarda

Format: 165x245 mm

Stron: 510

Cena: 59,90 zł

Obszerne studium Fantolego sytuuje się w tym nurcie badań dotyczących Galileusza, który zainicjowany w latach 40. przybrał na sile w ostatnim dziesięcioleciu dzięki licznym zachętom Jana Pawła II. (...) To właśnie papież mówił o tragicznym wzajemnym nieporozumieniu, jakie miało miejsce 350 lat temu pomiędzy „nową” nauką i Galileuszem a teologią. Monografia Fantolego nie jest jedynie biografią, lecz - jak pisze sam autor - jej celem jest „wydobycie na jaw tych wszystkich czynników: pojęciowych, ideologicznych i religijnych, które przejawiały się w różnych okresach życia Galileusza, i pokazanie ich subtelnej współzależności dialektycznej, która stopniowo prowadziła do konfliktu Galileusza z filozofami, teologami i w końcu z Kościołem.

INFORMACJA A ROZUMIENIE

Michał Heller, Janusz Mączka

ISBN: 83-7332-272-8

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 296

Cena: 34,90 zł

Materiały z 8. Krakowskiej Konferencji Metodologicznej w PAU na temat rozumienia informacji. składa się z części: I. „Z punktu widzenia matematyki”, II. „Z punktu widzenia biologii”, III. „Z punktu widzenia logiki i filozofii”, IV. „Z punktu widzenia komputerów i człowieka”, V. „Z punktu widzenia wolnego rynku”.

JEDNOŚĆ NAUKI – JEDNOŚĆ ŚWIATA?

Michał Heller, Janusz Mączka

ISBN: 83-7332-120-9

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 284

Cena: 34,90 zł

Książka zawiera teksty dotyczące najszerzej pojętego rozumienia jedności w nauce (Jedność przyrody, wielość zjawisk, Jedność a racjonalność, Zagadnienie unifikacji teorii matematycznych), jedności w filozofii (Systemy pojęć metafizycznych jako algebry Boole’a, O metodę w filozofii, Niewymierność i nieobliczalność a sztuczna inteligencja), dyskusji o pięknie (Piękno w matematyce, Piękno jako kryterium prawdy, Piękno a technika komputerowa), dyskusji o ekonomii i matematyce (Czy może istnieć matematyczna teoria rynku?, Giełda - Matematyka czy psychologia?)

KRAKOWSKA FILOZOFIA PRZYRODY W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM T. 1

Michał Heller, Janusz Mączka

ISBN: 978-83-733242-9-9

Oprawa: miękka

Format: 165x230 mm

Stron: 182

Cena: 34,90 zł

Specyficzna atmosfera Krakowa sprawia, że filozofowie, teologowie, matematycy, fizycy, biologowie i przedstawiciele innych nauk od wieków często współpracują ze sobą w tym mieście. Książka ta stanowi odpowiedź na pytanie o źródła tego raczej nieczęstego w innych ośrodkach naukowych zjawiska, a odpowiedź na nie podjęli uczestnicy seminarium Katedry Filozofii Przyrody Wydziału Filozoficznego PAT, korzystając z bogactw często nieodkrytych jeszcze skarbców krakowskich archiwów. W pierwszym tomie tradycja ta została przeanalizowana w artykule pt. Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym. Kolejne artykuły w niej zamieszczone poświęcone są „ojcom założycielom”: Tadeuszowi Garbowskiemu i Władysławowi Heinrichowi.

KRAKOWSKA FILOZOFIA PRZYRODY W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM T. 2

Michał Heller, Janusz Mączka

ISBN: 978-83-733243-0-5

Oprawa: miękka

Format: 165x230 mm

Stron: 386

Cena: 34,90 zł

Tom drugi został poświęcony życiu i poglądom filozoficznym Joachima Metallmanna (szczególnie jego dziełu Determinizm nauk przyrodniczych), Zygmunta Zawirskiego (m.in. idei wiecznego powrotu) oraz Bolesława Gaweckiego (i interesującej go problematyce przyczynowości w fizyce).

KRAKOWSKA FILOZOFIA PRZYRODY W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM T. 3

Michał Heller, Janusz Mączka

ISBN: 978-83-733243-1-2

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 260

Cena: 34,90 zł

Tom trzeci koncentruje się – poza wymienionymi w tytule – wokół poglądów takich filozofów, jak Czesław Białobrzeski, Stanisław Zaremba, Henryk Mehlberg, Benedykt Bornstein, Franciszek Zeidler, Bogumił Jasinowski i Zygmunt Spira.

LISTY KOPERNIKAŃSKIE

Galileo Galilei

ISBN: 978-83-733234-7-6

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 131

Cena: 29,90 zł

Listy kopernikańskie należą do klasyki nie tylko włoskiej, ale także światowej literatury, to teksty, których znaczenie wykracza poza okazjonalny kontekst polemiki o charakterze teologicznym oraz poza szersze ramy czasu ich powstania w tym sensie, że zapraszają do refleksji na temat tych idei i wydarzeń należących do historii myśli, które legły u podstaw czasów nam współczesnych.

LOGIKA, TOPOLOGIA, JĘZYK

Robert Piechowicz

ISBN: 978-83-733249-2-3

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 112

Cena: 29,90 zł

Książka poświęcona jest precyzyjnemu zdefiniowaniu pojęć na poziomie leksykalnym. Składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy – zawiera spis niezbędnych definicji i twierdzeń, drugi – formułuje najważniejsze pytania dotyczące problematyki znaczenia oraz przedstawia kilka wybranych lingwistycznych opisów języka naturalnego, trzeci – wykorzystując pojęcia leksemu i hiponimii – proponuje formalną konstrukcję całego zagadnienia, a czwarty omawia jej zalety i wady.

NAUKA A KULTURA MASOWA

praca zbiorowa

ISBN: 83-7332-710-8

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 132

Cena: 29,90 zł

Książka zawiera referaty wygłoszone podczas XII Krakowskiej Konferencji Metodologicznej, Nauka i kultura masowa. Dotyczą one śmiertelnego zagrożenia, jakie dla nauki, której celem jest poszukiwanie i przekazywanie prawdy, stanowi w mediach pełna dominacja formy spektaklu. W pierwszej części znalazły się referaty na temat relacji między nauką a mediami, w drugiej – odnoszące się do problematyki popularyzacji osiągnięć matematyki i fizyki.

NAUKA W POSZUKIWANIU METAFIZYKI

Teresa Obolevitch

ISBN: 83-7332-142-X

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 138

Cena: 29,90 zł

Rozprawa wpisuje się we współczesną historię przyswojenia polskiemu czytelnikowi myśli W. Sołowiowa, najwybitniejszego rosyjskiego filozofa XIX w. Autorka analizuje jego wczesne i dotychczas nietłumaczone prace, dzięki czemu Sołowiow został ukazany nie tylko jako spekulatywny filozof, ale także jako filozof zainteresowany naukami przyrodniczymi.

NAUKI PRZYRODNICZE A TEOLOGIA: KONFLIKT I WSPÓŁISTNIENIE

Michał Heller, Zbigniew Liana, Janusz Mączka, Włodzimierz Skoczny

ISBN: 83-87952-06-0

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 390

Cena: 44,90 zł

Historia bez filozoficznego spojrzenia może się łatwo zamienić w kronikarskie kolekcjonowanie faktów, podobnie, jak filozofia nauki bez historycznej podbudowy łatwo przechodzi w uprawianie fikcji. Autorzy książki postawili sobie wyraźny cel dydaktyczny. Chcieli nauczyć rozumienia ważnych procesów dziejowych zachodzących w kulturze. Podjęli najbardziej kontrowersyjne tematy z dziejów ludzkiej myśli: m.in. rewolucję kopernikańską i „sprawę Galileusza”.

NAUKOWA METAFIZYKA ZYGMUNTA ZAWIRSKIEGO

Maria Piesko

ISBN: 83-7332-207-8

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 134

Cena: 29,90 zł

Autorka omawia odpowiedź, jaką dał polski filozof Zygmunt Zawirski na pytanie o rolę metafizyki w dobie triumfu nauki. Rozważone zostają tutaj następujące kwestie: Czy w ogóle sensowne jest pytanie o naukową metafizykę? Jakie przesłanki usprawiedliwiają jej postawienie? I wreszcie: Czego, wbrew oczekiwaniom niektórych filozofów, na pewno nie można się po takiej metafizyce spodziewać?

PLATONIZM MATEMATYCZNY

Krzysztof Wójtowicz

ISBN: 83-7332-047-4

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 162

Cena: 34,90 zł

W roku 1934 ukazało się obszerne dzieło polskiego filozofa, Joachima Metallmanna pt. Determinizm nauk przyrodniczych. Ten obszerny tom był poświęcony tylko zagadnieniu determinizmu w fizyce. Śmierć autora w roku 1942 położyła kres jego dalszym pracom badawczym. Zdołał on wszakże przygotować obszerną część drugiego tomu poświęconego determinizmowi w biologii. Krytyczne wydanie rękopisu oddajemy do rąk Czytelników. Wydanie to zawiera biogram Joachima Metallmanna oraz wykaz wszystkich jego publikacji.

PRAWA PRZYRODY

praca zbiorowa

ISBN: 978-83-733260-1-9

Oprawa: miękka

Format: 165x245 mm

Stron: 324

Cena: 39,90 zł

Zbiór referatów wygłoszonych podczas XI Krakowskiej Konferencji Metodologicznej, zorganizowanej wspólnie przez Ośrodek Badań Interdysplinarnych, PAU i UJi, będącej reakcją na coraz powszechniejsze praktyki podważające tradycyjne pojmowanie nauki jako racjonalnej refleksji, opierającej się na stawianiu hipotez i ich weryfikacji. Szczególnie inspirujące wydają się głosy Władysława Stróżewskiego i Jana Woleńskiego, ujawniające filozoficzny kontekst uprawiania nauk przyrodniczych.

PROBLEMATYCZNY KONKORDYZM

Teresa Obolevitch

ISBN: 83-7332-306-6

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 360

Cena: 34,90 zł

W książce zostaje podjęty problem relacji wiedzy i wiary. Zagadnienie to zostało rozważone w „nietypowej” perspektywie, jaką wyznacza filozofia rosyjska. Wiele idei Sołowjowa i Franka, dotyczących stosunków między wiedzą i wiarą, ma dla metodologii wartość czysto historyczną. Pomimo to, według autorki, ich koncepcje zasługują na wnikliwą analizę.

SKŁONNOŚCIOWA INTERPRETACJA PRAWDOPODOBIEŃSTWA

Wojciech Załuski

ISBN: 978-83-733251-6-6

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 239

Cena: 39,90 zł

Trudno dziś wyobrazić sobie możliwość uprawiania nauk przyrodniczych bez wykorzystania metod probabilistycznych. Rola metod probabilistycznych jest nie do przecenienia także w różnych gałęziach filozofii, zwłaszcza filozofii nauki, gdzie okazują się one niezbędne do prowadzenia zaawansowanej analizy takich zagadnień, jak np. przyczynowość i konfirmacja teorii naukowych, oraz w filozofii umysłu, gdzie wykorzystuje się je w budowie modeli umysłu czy w analizie procesów uczenia.

SPÓR O PRZYCZYNOWĄ STRUKTURĘ CZASU

Tadeusz Pabjan

ISBN: 978-83-733243-2-9

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 240

Cena: 34,90 zł

Jednym z najbardziej znanych stanowisk w sporze o naturę czasu jest teoria kauzalna, zgodnie z którą czas sprowadza się do związków przyczynowo-skutkowych pomiędzy następującymi po sobie zdarzeniami. Niniejsza książka przedstawia historię tej koncepcji. Autor śledzi losy przyczynowej teorii czasu w jej pierwszych, filozoficznych sformułowaniach, a następnie dokonuje jej oceny z punktu widzenia współczesnej nauki. W przeprowadzonych analizach szczególne miejsce zarezerwowano dla poglądów polskiego filozofa, Henryka Mehlberga, który nadał kauzalnej teorii czasu postać systemu aksjomatycznego.

STRUKTURA I EMERGENCJA

Michał Heller, Janusz Mączka

ISBN: 83-733234-5-2

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 222

Cena: 29,90 zł

Zbiór referatów z IX Krakowskiej Konferencji Metodologicznej, zorganizowanej przez Polską Akademię Umiejętności i Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie, poświęconej emergencji jako cesze ewoluującego wszechświata i redukcjonizmowi jako właściwości podejścia badawczego. Materiały konferencyjne zostały podzielone na pięć działów:, w których znalazła się problematyka związana z pojęciami „struktury i emergencji” i ich aspektami: matematycznym, fizycznym, biologicznym i filozoficznym.

STWÓRCA – WSZECHŚWIAT – CZŁOWIEK T. 1

ISBN: 83-7332-305-4

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 165x235 mm

Stron: 334

Cena: 49,90 zł

Watykańskie Obserwatorium Astronomiczne i Kalifornijskie Centrum do Badań nad Dialogiem pomiędzy Teologią i Naukami Przyrodniczymi (The Center for Theology and the Natural Sciences – CTNS) w Berkely (California, USA) przez ponad dziesięć lat kierowały programem naukowych konferencji pod wspólnym tytułem „Boże działanie w perspektywie nauki”. Konferencje te zaowocowały publikacją serii monografii, których aspekty naukowe obejmują szeroki zakres kwestii od kosmologii współczesnej, po biologię ewolucyjną i neurobiologię. Niniejsza antologia proponuje przekład wybranych referatów opublikowanych po angielsku we wspomnianej wyżej serii monografii. Jak wskazuje ogólny temat konferencji, specjalny nacisk został położony na kwestię tego, na ile nauki doświadczalne mogą pomóc w zrozumieniu Bożego działania.

STWÓRCA – WSZECHŚWIAT – CZŁOWIEK T. 2

ISBN: 83-7332-309-0

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 165x235 mm

Stron: 396

Cena: 49,90 zł

SYMETRIA W MUZYCE

Anna Brożek

ISBN: 83-7332-210-8

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 148

Cena: 24,90 zł

Autorka postawiła sobie za cel wykazanie, że symetria w muzyce jest nie tylko możliwa, ale obecna i potrzebna. W rozdziale pierwszym autorka definniuje symetrię i przedstawia jej zastosowania w naukach matematyczno-przyrodniczych. Rozdział drugi poświęcony jest obecności symetrii w muzyce na różnych poziomach jej organizacji i w różnych fazach jej powstawania. W ostatnim rozdziale autorka odpowiada na pytanie: jaki związek z zagadnieniem piękna w muzyce ma obecna w niej symetria.

kontakt: tel.: +48 12 430 63 00

[email protected]

www.ccpress.pl