Strategie radzenia sobie ze stresem ebook

„Boże daj mi pogodę ducha, abym godził się z tym, czego zmienić nie mogę, odwagę, abym zmieniał to, co zmienić mogę, i mądrość, abym zawsze potrafił odróżnić jedno od drugiego.”

Marek Aureliusz

Wprowadzenie

Od zarania dziejów człowiek stawał w obliczu trudnych sytuacji. Walka o przetrwanie, zmagania o lepsze jutro, poszukiwanie partnera seksualnego, dążenie do osiągnięć wymagały od niego natychmiastowej gotowości do działania. Życie człowieka w przypadku niebezpieczeństwa zależało od umiejętności błyskawicznej mobilizacji sił. W sytuacji zagrożenia nie mamy czasu na refleksję i przemyślane decyzje. Często warunki wymagają natychmiastowej, wręcz podświadomej reakcji. Długi namysł w sytuacji zagrożenia to niepotrzebna strata czasu prowadząca nawet do utraty życia. A na to żadna żyjąca istota nie może sobie pozwolić. Natura w swej mądrości wypracowała mechanizmy reakcji organizmu, które pozwalają na błyskawiczną i autonomiczną reakcję.

Człowiek został ukształtowany dzięki ciągłej konfrontacji z otaczającym światem. I ta konfrontacja nieustannie trwa. Od dnia narodzin aż po dzień śmierci, każdego dnia stawiani jesteśmy w obliczu niekończących się wyzwań i zagrożeń. Zaś mechanizmem umożliwiającym nam przetrwanie i skuteczne zmaganie z wrogim światem jest właśnie S T R E S.

To stres umożliwia nam szybkie podejmowanie decyzji, błyskawiczną reakcję w sytuacjach dla nas niebezpiecznych, mobilizuje siły, napędza procesy uczenia się, pozwala walczyć do upadłego. Stres towarzyszy nam na każdym etapie życia, jest naturalną reakcją na codzienne wyzwania i życiowe zmiany. Problem pojawia się w momencie, gdy obciążenie stresem jest zbyt duże lub zbyt długotrwałe, a co za tym idzie, gdy stres zaczyna siać spustoszenie w całym organizmie, doprowadza do dysfunkcji, a w konsekwencji wywołuje rozmaite choroby. Długotrwałe obciążenie wyniszcza organizm, zaburza sen, prowadzi do wyczerpania, załamania nerwowego, depresji, a w najgorszym wypadku nawet do śmierci.

Każdy z nas spotyka się ze stresem, ale nie każdy z nas go rozumie, nie każdy wie, co ze sobą niesie, jak wpływa na nasz organizm, jaką ma korelację ze zdrowiem ani jak sobie z tym stresem radzić.

Niniejsza publikacja to kompendium wiedzy o tym, czym jest stres, jak wiąże się z typami osobowości, jakie niesie zagrożenia, w jaki sposób wpływa na nasz organizm oraz o tym, jakie działania, kompetencje, umiejętności oraz strategie pozwalają na przezwyciężenie stresu i prowadzenie szczęśliwego, wolnego od niepotrzebnych obciążeń życia. To wiedza w pigułce, która prezentuje, jak zmienić siebie, aby odczuwać szczęście, żyć pełnią życia i czerpać z tego życia radość. Maleńki krok w drodze do samorozwoju, do którego chcę Państwa zachęcić.

Wszystko o stresie

Czym jest stres

Ze stresem mamy do czynienia za każdym razem, gdy organizm reaguje aktywnością i pobudzeniem na bodziec pochodzący ze środowiska. Pewien optymalny poziom stresu jest niezbędny do efektywnego funkcjonowania w świecie. W sytuacjach, gdy jego poziom jest zbyt niski, odczuwamy apatię czy też znudzenie.

Istnieją bodźce, które pobudzają nasz organizm, przynoszą ze sobą przyjemne, a nawet ekscytujące doznania. Takie bodźce stymulują, pomagają sprostać wyzwaniom dnia codziennego oraz reagować odpowiednio do danej sytuacji. Taki rodzaj stresu nazywamy eustresem.

Gdy jednak stres zaczyna negatywnie wpływać na nasze samopoczucie, stanowi zagrożenie dla naszego zdrowia, upośledza funkcje poznawcze, doprowadza do depresji, bezradności, a nawet zmienia naszą osobowość, mówimy, że mamy do czynienia z dystresem.

Bodźce obciążające nasz organizm, czyli tak zwane stresory, mogą być natury zarówno fizycznej, psychicznej, jak i społecznej.

Stresory fizyczne to: hałas, gorąco, zimno, wahania temperatury, głód, infekcja, ciężka fizyczna praca, nadmiar bodźców, ból.

Stresory psychiczne to: obawa przed niepowodzeniem, brak czasu, brak snu, pośpiech, utrata kontroli, nadmierne obciążenie zadaniami, ale również brak zadań, negatywne skutki własnego zachowania, niepewność miejsca pracy, brak wsparcia, niejasne sprzeczne zlecenia przełożonych, presja odpowiedzialności, złe warunki życia, brak pieniędzy, nierealistyczne oczekiwania wobec siebie czy też kompleksy.

Stresory społeczne to: konflikty, brak porozumienia, niemożliwość znalezienia partnera seksualnego, brak przynależności, utrata bliskich, mobbing.

W reakcję na stres zaangażowane są dwa układy: układ nerwowy oraz układ endokrynologiczny. Oba te układy mają za zadanie przygotować każde żywe stworzenie do poradzenia sobie z zagrożeniami pochodzącymi ze środowiska, w jakim żyją. Po odebraniu sygnału o niebezpieczeństwie organizm uruchamia szereg procesów przygotowujących jednostkę do niebywałego wysiłku, którego celem jest poradzenie sobie z zagrożeniem. Jest to reakcja „walcz albo uciekaj”. Rolę systemu bezpieczeństwa organizmu pełni układ sympatyczny, który reaguje pobudzeniem oraz wzmożonym wydzielaniem adrenaliny do krwi.

Adrenalina powoduje wzrost akcji serca, hamuje ruchy jelit, wzmaga wydzielanie cukru do krwi oraz zwiększa jej krzepliwość. Dochodzi do napięcia mięśni szkieletowych oraz zmniejszenia dopływu krwi do skóry i narządów.

To właśnie dlatego w chwili stresu nie możemy jeść, stajemy się bladzi jak ściana, a serce wali nam jak oszalałe.

W tym momencie odezwą się zapewne niektórzy z was, twierdząc, że w sytuacji doświadczania stresu jedzą ponad miarę. Otóż to przejadanie się w sytuacji trudnej nie tyle jest reakcją organizmu na stres, co podświadomie przyjętą strategią radzenia sobie ze stresem. I to strategią najgorszą z możliwych.

Stres ma właściwości przystosowawcze. Jego funkcją jest stworzenie warunków, aby organizm mógł przetrwać. Przystosowawczy charakter mają również silne emocje, które aktywizują człowieka, mobilizując cały organizm do szybkiego działania. Niestety, długotrwały, krytycznie wysoki poziom stresu może doprowadzić do wyniszczenia organizmu.

Reakcja na stres przebiega w trzech stadiach:

1. stadium pierwsze jest to stadium przygotowawcze, obejmujące fazę szoku i fazę przeciwdziałania szokowi; uruchamiane są wszelkie zasoby organizmu do poradzenia sobie z zagrożeniem;

2. stadium drugie jest to stadium nabywania odporności na stres, które ma na celu przystosowanie nas do działania stresora; organizm koncentruje się na zwalczaniu zagrożenia, jednak proces ten odbywa się kosztem pozostałych funkcji organizmu i może doprowadzić do wyczerpania;

3. stadium wyczerpania następuje wtedy, gdy stresująca sytuacja nie ustępuje przez dłuższy czas lub systematycznie się powtarza; zasoby obronne organizmu zostają wyczerpane i staje się on podatny na zaburzenia i choroby, dochodzi do rozregulowania funkcji fizjologicznych i spadku zdolności obronnych organizmu.