ŚWIADCZĘ O JEZUSIE WOBEC DRUGIEGO CZŁOWIEKA - PORADNIK METODYCZNY 3 TECH ebook

Wprowadzenie

Drodzy Katecheci,

Przekazujemy do Waszych rąk pakiet edukacyjny Świadczę Jezusie o wobec drugiego człowieka przeznaczony do nauki religii w klasie trzeciej technikum. Należy on do serii podręczników do nauczania religii pod wspólnym tytułem Z Bogiem na ludzkich drogach. Cała seria podręczników realizuje Program nauczania religii autorstwa Komisji Wychowania Katolickiego KEP z 2010 roku1.

Katechezy w tej serii są oparte na modelu katechezy antropologiczno-kerygmatycznej. Oznacza to, że każda jednostka katechetyczna rozpoczyna się od sytuacji egzystencjalnej adresatów katechezy. Po tym następuje przedstawienie orędzia chrześcijańskiego w taki sposób, żeby na końcu jednostki stworzyć wnioski z przekazanych treści dla życia młodzieży. Dzięki takiej konstrukcji można się spodziewać, że przekazane treści wzbudzą oczekiwane zainteresowanie u adresatów oraz będą wyraźnie wpływały na kształtowanie ich postaw chrześcijańskich.

Pakiet edukacyjny do technikum zawiera następujące elementy składowe:

1. Podręcznik ucznia.

2. Poradnik metodyczny dla nauczyciela.

3. Płyta CD dla nauczyciela z materiałami audio-video, rozkładem materiału, itp.

4. Strona internetowa www.kulkat.pl z pomocami multimedialnymi oraz sukcesywnie rozbudowywanymi materiałami do katechez.

Podręcznik ucznia

Podręcznik ucznia składa się z 56 odrębnych jednostek tematycznych, które zostały podzielone na 6 działów odpowiadających założeniom Programu nauczania religii autorstwa Komisji Wychowania Katolickiego KEP z 2010 r., ze szczególnym uwzględnieniem treści dotyczących katolickiej nauki społecznej. Działy podręcznika noszą następujące tytuły: Z Bogiem na moich drogach; Taka jest nasza wiara; Nasze życie w Chrystusie; Chrześcijanie we współczesnym świecie; Chrześcijański etos pracy; Rok liturgiczny we wspólnocie.

Jednostki pierwszego działu zatytułowanego Z Bogiem na moich drogach podejmują tematy dotyczące fundamentów wiary chrześcijańskiej. Katechezy te poruszają zagadnienia istnienia Boga i wiarygodności chrześcijaństwa i Kościoła. Drugi dział Taka jest nasza wiara jest poświęcony bardziej szczegółowym prawdom wiary oraz modlitwie i sakramentom. Dział trzeci podręcznika Nasze życie w Chrystusie zawiera tematy związane z życiem moralnym chrześcijanina. Są one ułożone w kluczu Dekalogu. Następny dział Chrześcijanie we współczesnym świecie dotyka podstawowych zagadnień z katolickiej nauki społecznej. Z kolei dział piąty Chrześcijański etos pracy jak sam tytuł wskazuje koncentruje się wokół moralno-społecznego aspektu pracy ludzkiej. Natomiast ostatni dział podręcznika Rok liturgiczny we wspólnocie zawiera katechezy dotyczące sposobów przeżywania roku liturgicznego przez młodych ludzi.

Wszystkie jednostki katechetyczne są zbudowane na tej samej strukturze, która w podręczniku dla ucznia przedstawia się w następujący sposób:

1. Dylematy młodego człowieka.

2. Wiara i życie Kościoła.

3. Zapamiętaj.

4. Zastosuj.

5. Modlitwa.

W pierwszej części jednostki lekcyjnej zostaje zwrócona uwaga na problemy i egzystencjalne „dylematy młodego człowieka” uczestniczącego w katechezie. Najczęściej dokonuje się to poprzez świadectwa i opinie dotyczące podejmowanego zagadnienia. Druga część każdej jednostki zatytułowana „Wiara i życie Kościoła” stanowi odpowiedź nauczania Kościoła na przywołane problemy młodego człowieka i świata, w którym żyje. Dlatego znajdują się tu cytaty z Biblii, Katechizmu Kościoła Katolickiego, Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego, Katechizmu Kościoła Katolickiego dla młodych Youcat oraz innych współczesnych dokumentów Kościoła. Dobór tych treści został poddany recenzji teologów pracujących w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie.

W części trzeciej „Zapamiętaj” autorzy przedstawiają krótkie propozycje tekstowe, które są syntezą najistotniejszych treści omawianych w czasie katechezy. Natomiast część „Zastosuj” poświęcona została kształtowaniu postaw religijno-moralnych, dlatego treści w niej zawarte są swoistymi wskazówkami dla młodych ludzi, jak w oparciu o prawdę objawioną dokonywać fundamentalnych i konkretnych wyborów życiowych. Ostatnia część każdej jednostki to „Modlitwa” nawiązująca ściśle do tematu lekcji.

Szata graficzna

Ważnym elementem podręcznika dla ucznia jest jego szata graficzna, która w podręczniku Świadczę o Jezusie wobec drugiego człowieka została tak przygotowana, aby pomóc adresatom katechezy w percepcji podawanych treści. Dlatego jest ona wielobarwna, dynamiczna oraz zawiera wiele obrazów i scen z życia rodziny. Wyraźnie zostały też zaznaczone cytaty z Pisma Świętego oraz dokumentów Kościoła, a ikony Biblii, Katechizmu Kościoła Katolickiego, Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego, Katechizmu Kościoła Katolickiego dla młodych Youcat jasno wskazują na źródło cytatów.

Poradnik metodyczny

Zgodnie z przyjętymi założeniami poradnik metodyczny dla nauczyciela posiada następującą strukturę:

I. Założenia edukacyjne

1. Cel ogólny

2. Cele szczegółowe

•Wiedza

•Umiejętności

3. Metody

4. Środki dydaktyczne

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

2. Modlitwa

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

4. Sytuacja egzystencjalna

5. Interpretacja (Wiara i życie Kościoła)

6. Zastosowanie życiowe

7. Modlitwa śródlekcyjna

8. Podsumowanie treści

9. Notatka

10. Praca domowa

11. Modlitwa

III. Materiały źródłowe i pomocnicze

W „Założeniach edukacyjnych” katecheta otrzymuje wyraźne informacje, jaki jest cel ogólny katechezy oraz cele szczegółowe (operacyjne). Są tu również podane metody i środki dydaktyczne. Następnie „Przebieg katechezy” przedstawia strukturę zajęć lekcyjnych, gdzie w porządku chronologicznym przedstawione są poszczególne elementy proponowanej jednostki. Ważnym uzupełnieniem jednostek lekcyjnych w poradniku metodycznym są materiały źródłowe i pomocnicze. Tam katecheci znajdą teksty potrzebne do realizacji tematu.

Płyta CD i strona internetowa www.kulkat.pl

Pakiet edukacyjny Świadczę o Jezusie wobec drugiego człowieka zawiera też płytę CD, na której znajdują się: multimedia do każdej jednostki lekcyjnej (prezentacje i obrazy) oraz plan pracy. Jako ważna pomoc dla katechetów została też przygotowana strona internetowa www.kulkat.pl. Na stronę tę będą mogli logować się wszyscy katecheci, bez względu na to, z jakich pomocy korzystają. Znajdą oni tam materiały multimedialne do jednostek lekcyjnych, a także jest planowane sukcesywne umieszczanie na niej alternatywnych konspektów do poszczególnych katechez.

Szanowni Katecheci, życzymy Wam, aby wasza praca siania słowa Bożego w sercach uczniów przynosiła jak najobfitsze owoce. Niech Duch Święty obdarza Was swoimi darami, abyście poprzez katechizację w szkole prowadzili młodzież do spotkania z Jezusem Chrystusem, a nawet głębokiej z Nim zażyłości(CT 5).

W imieniu redaktorów i autorów

ks. Robert Strus

I. Z Bogiem na moich drogach

1. Istnienie Boga

I. Założenia edukacyjne

1.Cel ogólny

Przedstawienie argumentów uzasadniających prawdę o istnieniu Boga w oparciu o Boże Objawienie i przesłanki pozateologiczne

2. Cele szczegółowe

Uczeń (wiedza):

•wymienia argumenty za istnieniem Boga

•podaje przykłady naukowców, którzy uzasadniali istnienie Boga

•zna najbardziej powszechne argumenty ateistów i potrafi na nie odpowiadać

•uzasadnia, w jaki sposób Bóg szuka człowieka

Uczeń (umiejętności):

•wyjaśnia pojęcia: byt absolutny, Objawienie Boże

•potrafi zinterpretować słowa św. Augustyna: ,,Niespokojne jest serce człowieka, dopóki nie spocznie w Bogu”

3. Metody

Praca indywidualna, praca z podręcznikiem, praca z Pismem Świętym, rozmowa kierowana, wykład, dyskusja,

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik, kserokopie tekstu Filozoficzna dyskusja o wierze

II. Przebieg katechezy

1.Czynności wstępne

Sprawdzenie listy obecności.

2.Modlitwa

Duchu Święty, który…

3.Sytuacja egzystencjalna

Katecheta pyta uczniów o ich spotkania i rozmowy z osobami niewierzącymi: Czy chętnie poruszają oni temat ateizmu? Jakich argumentów używają na uzasadnienie swojego stanowiska? Który z nich wydaje się najtrudniejszy do obalenia? Chętny uczeń zapisuje odpowiedzi na tablicy.

4.Interpretacja (Wiara i życie Kościoła)

•Praca indywidualna

Katecheta prosi uczniów o wykonanie następującego zadania: Zredaguj krótki list lub e-mail do niewierzącego kolegi bądź koleżanki, rozwijając w nim wybrany argument za istnieniem Boga. Długość listu: kilka zdań, czas pracy: pięć minut.

Po zakończeniu pracy wybrani uczniowie odczytują swoje notatki.

•Rozmowa kierowana

Katecheta wyjaśnia uczniom, dlaczego istnienia Boga nie da się udowodnić w sposób naukowy. Podkreśla, że Bóg należy do rzeczywistości nadprzyrodzonej, której narzędzia naukowe nie są w stanie badać. Żadnym teleskopem, radarem czy skanerem nie można dowieść, że Bóg istnieje ani że nie istnieje. Bóg jednak komunikuje się z człowiekiem, przekazuje nam prawdę o sobie, o człowieku, o życiu po śmierci itd. Ten przekaz nazywamy Objawieniem Bożym. Wierzymy, że Objawienie dociera do nas przez Pismo Święte i Tradycję Kościoła. Potrzebna jest jednak nadprzyrodzona wiara, aby odczytać te Boże wiadomości. Wiara w żaden sposób nie stoi w sprzeczności z rozumem. Udowadniali to wybitni przedstawiciele świata nauki, którzy otwarcie się do niej przyznawali.

•Praca z podręcznikiem

Uczniowie zapoznają się z tekstem dotyczącym wierzących naukowców (Podręcznik ucznia: Wiara i życie Kościoła). Następnie formułują i zapisują w zeszytach wniosek wynikający z lektury.

•Wykład

Przedmiotem wykładu jest filozoficzne rozumienie pojęcia Boga jako bytu absolutnego. Katecheta zapoznaje uczniów z wybranymi argumentami filozoficznymi przemawiającymi za istnieniem Boga. Do przygotowania wykładu można wykorzystać Materiały do wykładu (Materiały źródłowe i pomocnicze; Multimedia).

•Praca z Pismem Świętym

Uczniowie czytają i analizują fragment Pisma Świętego:Rz 1, 19-23 (Podręcznik ucznia: Wiara i życie Kościoła; Materiały źródłowe i pomocnicze; Multimedia). Następnie odpowiadają na pytania: O kim mówi św. Paweł? W jaki sposób człowiek poznaje Boga? Jaki błąd popełniają poganie? Czy pogański sposób myślenia uwidacznia się w czasach współczesnych?

5.Zastosowanie życiowe

• Dyskusja

Tematem dyskusji jest wypowiedź Alberta Einsteina: ,,Nauka bez religii jest kulawa, a religia bez nauki ślepa” (http://www.ziemiamielecka.pl/?p=32674 [21.12.2014]). Uczniowie wyjaśniają, jak rozumieją przytoczone stwierdzenie. Wnioski zapisują do zeszytów.

6.Modlitwa śródlekcyjna

Uczniowie w postawie stojącej (przy zapalonej świecy) składają wyznanie wiary:

Katecheta: Czy wierzysz w Boga, Ojca Wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi?

Wszyscy: Wierzę. 

Katecheta: Czy wierzysz w Jezusa Chrystusa, Syna Jego jedynego, Pana naszego, narodzonego z Maryi Dziewicy, umęczonego i pogrzebanego, który powstał z martwych i zasiada po prawicy Ojca?

Wszyscy: Wierzę.

Katecheta:Czy wierzysz w Ducha Świętego, Święty Kościół powszechny, obcowanie Świętych, odpuszczenie grzechów, zmartwychwstanie ciała i życie wieczne?

Wszyscy: Wierzę.

Katecheta:Taka jest nasza wiara. Taka jest wiara Kościoła, której wyznawanie jest naszą chlubą w Chrystusie Jezusie, Panu naszym.

Wszyscy: Amen.

7.Podsumowanie treści

Katecheta zapisuje na tablicy sentencję św. Augustyna: „Niespokojne jest serce człowieka, dopóki nie spocznie w Bogu”. Zadaniem uczniów jest wyjaśnienie tego zdania w oparciu o wiedzę zdobytą podczas katechezy.

8. Notatka

Notatkę stanowią: zredagowany list, wyniki pracy z podręcznikiem oraz wnioski z dyskusji.

9.Praca domowa

Katecheta rozdaje uczniom kserokopie tekstu Filozoficzna dyskusja o wierze (Materiały źródłowe i pomocnicze; Multimedia). Zadaniem uczniów jest przeczytanie tekstu i pisemna odpowiedź na pytanie: Jak w kilku zdaniach odpowiedzieć na tezę, że istnienie zła przeczy istnieniu Boga?

10.Modlitwa

W intencji osób niewierzących, aby poznali Boga: Zdrowaś Maryjo…

III. Materiały źródłowe i pomocnicze

1. Pismo Święte

To bowiem, co o Bogu można poznać, jawne jest wśród nich, gdyż Bóg im to ujawnił.Albowiem od stworzenia świata niewidzialne Jego przymioty – wiekuista Jego potęga oraz bóstwo – stają się widzialne dla umysłu przez Jego dzieła, tak że nie mogą się [oni] wymówić od winy,ponieważ, choć Boga poznali, nie oddali Mu czci jako Bogu ani Mu nie dziękowali, lecz znikczemnieli w swoich myślach i zaćmione zostało bezrozumne ich serce.Podając się za mądrych, stali się głupimi.I zamienili chwałę niezniszczalnego Boga na podobizny i obrazy śmiertelnego człowieka, ptaków, czworonożnych zwierząt i płazów. (Rz 1, 19-23)

2. Materiały do wykładu

Filozofowie stawiali pytania o przyczynę istnienia świata, o jego ostateczny cel i o to, czy istnieje świat niematerialny, nadprzyrodzony. Filozofia klasyczna wprowadziła pojęcie Absolutu czy też bytu absolutnego (łac. absolutus – bezwarunkowy, niezwiązany). Tak definiowała pierwotny, osobowy lub nieosobowy byt, który przyczynę swego istnienia ma w sobie samym. Nie jest zależny, nie jest uwarunkowany czymkolwiek innym, jest bytem koniecznym, czyli takim, który istnieje odwiecznie i nie może przestać istnieć. Absolut jest bytem najdoskonalszym i pełnym, niemającym w sobie żadnych braków. Filozofowie często nie nazywali Go wprost Bogiem, nie korzystali z danych przekazywanych przez Objawienie, ale dochodzili do istnienia Absolutu na drodze rozumowych dociekań i analizy danych naukowych. Do mówienia o istnieniu Absolutu uprawniały filozofów racjonalne argumenty. Oto niektóre z nich:

•ontologiczny – Bóg musi istnieć, gdyż jest najdoskonalszą rzeczą, o jakiej można pomyśleć, a rzeczy doskonałej istnienie przysługuje z konieczności, więc Bóg istnieje z konieczności;

•teleologiczny (albo: fizyko-teologiczny) – wszechświat jest tak skomplikowany, że musiał być zaplanowany przez Boga;

•argument z entropii – układ zamknięty, jakim jest wszechświat, winien dążyć do coraz wyższej entropii (chaosu) i do śmierci cieplnej (wychłodzenia na skutek utraty energii). Skoro do tego nie dochodzi, oznacza to, że wszechświat ma swój początek, co z kolei wskazuje na Stwórcę;

•moralny – moralna natura istot ludzkich sugeruje istnienie twórcy moralności; Bóg jest tym, który wdraża moralność, skoro więc ona jest prawdziwa i słuszna, to istnieje Bóg;

•argument z cudu – istnienie cudów wskazuje na istnienie Boga;

•argument z przeżyć mistycznych – duchowe osobiste doświadczenia wielu ludzi przemawiają za istnieniem Boga;

•argument z powszechności religii – mimo odmiennych kultur i tradycji nie stwierdzono – ani współcześnie, ani w przeszłości – areligijnej społeczności ludzkiej;

•z ruchu – z faktu istnienia ruchu wynika konieczność istnienia pierwszego nieporuszonego Poruszyciela wszystkich rzeczy;

•z przyczynowości sprawczej – z istnienia ciągów przyczynowo-skutkowych wynika konieczność istnienia pierwszej przyczyny (argument kosmologiczny);

•z przygodności bytów – z faktu przygodności (niekonieczności) bytów wnosi się istnienie bytu koniecznego;

•ze stopni doskonałości – z faktu stopniowania doskonałości bytów wynika wniosek o istnieniu bytu najdoskonalszego;

•z powszechnej celowości – celowość obserwowalna w przyrodzie zdradza istnienie istoty rozumnej, która ustala cel dla wszechświata i prawa, które nim rządzą.

Cztery ostatnie argumenty to tzw. drogi św. Tomasza z Akwinu.

3. Tekst do pracy domowej

Filozoficzna dyskusja o wierze

Niewierzący profesor filozofii, stojąc w audytorium wypełnionym studentami, zadaje pytanie jednemu z nich:

– Jesteś chrześcijaninem, prawda?

– Tak, panie profesorze.

– Czyli wierzysz w Boga?

– Oczywiście. (...)

– Powiedz mi – wykładowca zwraca się do kolejnej osoby – czy wierzysz w Jezusa Chrystusa, synu?

Zdecydowany ton odpowiedzi przykuwa uwagę profesora:

– Tak, panie profesorze, wierzę.

– W świetle nauki posiadasz pięć zmysłów, których używasz do oceny otaczającego cię świata. Czy kiedykolwiek widziałeś Jezusa?

– Nie, panie profesorze. Nigdy Go nie widziałem.

– Powiedz nam, zatem, czy kiedykolwiek słyszałeś swojego Jezusa?– Nie, panie profesorze.

– A czy kiedykolwiek dotykałeś swojego Jezusa, smakowałeś Go, czy może wąchałeś? Czy kiedykolwiek miałeś jakiś fizyczny kontakt z Jezusem Chrystusem, czy też Bogiem w jakiejkolwiek postaci?

– Nie, panie profesorze. Niestety, nie miałem takiego kontaktu.

– I nadal w Niego wierzysz?

– Tak.

– Przecież zgodnie z wszelkimi zasadami przeprowadzania doświadczenia, nauka twierdzi, że twój Bóg nie istnieje… Co ty na to, synu?

– Nic – pada w odpowiedzi – mam tylko swoją wiarę.

– Tak, wiarę… – powtarza profesor – i właśnie w tym miejscu nauka napotyka problem z Bogiem. Nie ma dowodów, jest tylko wiara.

Student milczy przez chwilę, po czym sam zadaje pytanie:

– Panie profesorze – czy istnieje coś takiego jak ciepło?

– Tak.

– A czy istnieje takie zjawisko jak zimno?

– Tak, synu, zimno również istnieje.

– Nie, panie profesorze, zimno nie istnieje.

Wyraźnie zainteresowany profesor odwrócił się w kierunku studenta.

Wszyscy w sali zamarli. Student zaczyna wyjaśniać:

– Może pan mieć dużo ciepła, więcej ciepła, superciepło, megaciepło, ciepło nieskończone, rozgrzanie do białości, mało ciepła lub też brak ciepła, ale nie mamy niczego takiego, co moglibyśmy nazwać zimnem. Może pan schłodzić substancje do temperatury -273,150C (zera absolutnego), co właśnie oznacza brak ciepła – nie potrafimy osiągnąć niższej temperatury. Nie ma takiego zjawiska jak zimno, w przeciwnym razie potrafilibyśmy schładzać substancje do temperatur poniżej 273,150C. Każda substancja lub rzecz poddają się badaniu, kiedy posiadają energię lub są jej źródłem. Zero absolutne jest całkowitym brakiem ciepła. Jak pan widzi, profesorze, zimno jest jedynie słowem, które służy nam do opisu braku ciepła. Nie potrafimy mierzyć zimna. Ciepło mierzymy w jednostkach energii, ponieważ ciepło jest energią. Zimno nie jest przeciwieństwem ciepła, zimno jest jego brakiem.

W sali wykładowej zaległa głęboka cisza. W odległym kącie ktoś upuścił pióro, wydając tym odgłos przypominający uderzenie młota.

– A co z ciemnością, panie profesorze? Czy istnieje takie zjawisko jak ciemność?

– Tak – profesor odpowiada bez wahania – czymże jest noc, jeśli nie ciemnością?

– Jest pan znowu w błędzie. Ciemność nie jest czymś, ciemność jest brakiem czegoś. Może pan mieć niewiele światła, normalne światło, jasne światło, migające światło, ale jeśli tego światła brak, nie ma wtedy nic i właśnie to nazywamy ciemnością, czyż nie? Właśnie takie znaczenie ma słowo ciemność. W rzeczywistości ciemność nie istnieje. Jeśli istniałaby, potrafiłby pan uczynić ją jeszcze ciemniejszą, czyż nie?

Profesor uśmiecha się nieznacznie, patrząc na studenta. Zapowiada się dobry semestr.

– Co mi chcesz przez to powiedzieć, młody człowieku?

– Zmierzam do tego, panie profesorze, że założenia pańskiego rozumowania są fałszywe już od samego początku, zatem wyciągnięty wniosek jest również fałszywy.

Tym razem na twarzy profesora pojawia się zdumienie:

– Fałszywe? W jaki sposób zamierzasz mi to wytłumaczyć?

– Założenia pańskich rozważań opierają się na dualizmie – wyjaśnia student – twierdzi pan, że jest życie i jest śmierć, że jest dobry Bóg i zły Bóg. Rozważa pan Boga jako kogoś skończonego, kogo możemy poddać pomiarom. Panie profesorze, nauka nie jest w stanie wyjaśnić nawet takiego zjawiska jak myśl. Używa pojęć z zakresu elektryczności i magnetyzmu, nie poznawszy przecież w pełni istoty żadnego z tych zjawisk. Twierdzenie, że śmierć jest przeciwieństwem życia, świadczy o ignorowaniu faktu, że śmierć nie istnieje jako mierzalne zjawisko. Śmierć nie jest przeciwieństwem życia, tylko jego brakiem. A teraz, panie profesorze, proszę mi odpowiedzieć, czy naucza pan studentów, którzy pochodzą od małp?

– Jeśli masz na myśli proces ewolucji, młody człowieku, to tak właśnie jest.

– A czy kiedykolwiek obserwował pan ten proces na własne oczy?

Profesor potrząsa głową wciąż się uśmiechając, zdawszy sobie sprawę, w jakim kierunku zmierza argumentacja studenta. Bardzo dobry semestr, naprawdę.

– Skoro żaden z nas nigdy nie był świadkiem procesów ewolucyjnych i nie jest w stanie ich prześledzić, wykonując jakiekolwiek doświadczenie, to przecież w tej sytuacji, zgodnie ze swoją poprzednią argumentacją, nie wykłada nam już pan naukowych opinii, prawda? Czy nie jest pan w takim razie bardziej kaznodzieją niż naukowcem?

W sali zaszemrało. Student czeka aż opadnie napięcie.

– Żeby panu uzmysłowić sposób, w jaki manipulował pan moim poprzednikiem, pozwolę sobie podać panu jeszcze jeden przykład – student rozgląda się po sali – czy ktokolwiek z was widział kiedyś mózg pana profesora?

Audytorium wybucha śmiechem.

– Czy ktokolwiek z was kiedykolwiek słyszał, dotykał, smakował czy wąchał mózg pana profesora? Wygląda na to, że nikt. A zatem zgodnie z naukową metodą badawczą, jaką przytoczył pan wcześniej, można powiedzieć, z całym szacunkiem dla pana, że pan nie ma mózgu, panie profesorze. Skoro nauka mówi, że pan nie ma mózgu, jak możemy ufać pańskim wykładom, profesorze?

W sali zapada martwa cisza. Profesor patrzy na studenta oczyma szerokimi z niedowierzania. Po chwili milczenia, która wszystkim zdaje się trwać wieczność, profesor wydusza z siebie:

– Wygląda na to, że musicie je brać na wiarę.

– A zatem przyznaje pan, że wiara istnieje, a co więcej – stanowi niezbędny element naszej codzienności. A teraz, panie profesorze, proszę mi powiedzieć, czy istnieje coś takiego jak zło?

Niezbyt pewny odpowiedzi profesor mówi:

– Oczywiście, że istnieje. Dostrzegamy je przecież każdego dnia. Choćby w codziennym występowaniu człowieka przeciw człowiekowi. W całym ogromie przestępstw i przemocy obecnym na świecie. Przecież te zjawiska to nic innego jak właśnie zło.

Na to student odpowiada:

– Zło nie istnieje, panie profesorze, albo też raczej nie występuje jako zjawisko samo w sobie. Zło jest po prostu brakiem Boga. Jest jak ciemność i zimno, występuje jako słowo stworzone przez człowieka dla określenia braku Boga. Bóg nie stworzył zła. Zło pojawia się w momencie, kiedy człowiek nie ma Boga w sercu. Zło jest jak zimno, które jest skutkiem braku ciepła i jak ciemność, która jest wynikiem braku światła.

Profesor osunął się bezwładnie na krzesło.

Tym drugim studentem był Albert Einstein. W 1921 r. Einstein napisał książkę zatytułowaną Bóg a nauka.

(https://znanichrzescijanie.wordpress.com/ciekawostki/rozmowa-einsteina-z-profesorem-ateista/[21.12.2014])

4.Literatura

K. Śnieżyński, Czy potrzebne są dowody na istnienie Boga, Kraków 2010.

E. Gilson, Bóg i ateizm, Kraków 1996.

S. Hahn, Przyczyny wiary. Jak rozumieć i wyjaśniać wiarę katolicką i jak występować w jej obronie, Kraków 2009.

A. Frossard, Bóg i ludzkie pytania, Kielce 1991.

5.Strony internetowe

https://znanichrzescijanie.wordpress.com/ciekawostki/noblisci-o-bogu/ [21.12.2014]

http://www.fronda.pl/a/naukowe-dowody-na-istnienie-boga,43928.html[21.12.2014]

http://www.apologetyka.katolik.pl/ [21.12.2014]

2. Wielość religii

I. Założenia edukacyjne

1. Cel ogólny

Ukazanie różnorodności tradycji religijnych i możliwości zbawienia niechrześcijan

2. Cele szczegółowe

Uczeń (wiedza):

•wymienia wielkie religie świata

•opisuje kręgi przynależności do Kościoła

•charakteryzuje pojmowanie Boga w religiach pozachrześcijańskich

Uczeń (umiejętności):

•wskazuje różnice między religiami monoteistycznymi a buddyzmem i hinduizmem

•wyjaśnia, pod jakimi warunkami jest możliwe zbawienie niechrześcijan

3. Metody

Mapa myśli, praca z podręcznikiem, rozmowa kierowana, wykład, dyskusja, test zdań niedokończonych

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik, tablica

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

Sprawdzenie listy obecności.

Sprawdzenie pracy domowej.

2. Modlitwa

Duchu Święty, który…

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Dlaczego istnienia Boga nie da się udowodnić naukowo?

Co to znaczy, że Bóg jest bytem absolutnym?

Jakie znasz argumenty za istnieniem Boga?

4. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta pyta uczniów, jakie znają wielkie religie świata. Następnie prosi o podanie skojarzeń i pojęć związanych z omawianym tematem. Odpowiedzi zapisywane są w formie drzewka (mapy myśli) na tablicy. Za przykład może służyć schemat podany poniżej.

5. Interpretacja (Wiara i życie Kościoła)

• Wykład

Katecheta omawia różnice w pojmowaniu Boga w największych religiach świata. Uczniowie notują najważniejsze informacje w zeszytach.

Wyznawcy islamu wierzą, że Bóg jest jedyny, ale całkowicie inny od ludzi. Allach jest niepoznawalny przez człowieka (inaczej niż w Biblii), gdyż jest odległy i niedostępny. Nazwanie Allacha osobą albo duchem byłoby czymś niedopuszczalnym. Nie można go również nazywać Ojcem. Bóg Koranu może czynić, co zechce, zmieniać zasady, nie musi być wierny swemu słowu. Pierwszym przymiotem Boga nie jest miłość, lecz transcendentność. Allach nie wkracza bezpośrednio w historię, lecz działa poprzez ludzi i aniołów. Allacha opisuje 99 atrybutów, które mówią, jaki on jest. W Koranie nie ma idei łaski Boga, nie ma też zbawiciela ani pośrednika między Bogiem a człowiekiem.

Według judaizmu Bóg jest stwórcą i władcą całego stworzenia, jest jedyny, nic nie jest z Nim porównywalne. Jahwe objawił się człowiekowi z własnej woli i przez Mojżesza dał ludziom Dziesięć przykazań jako prawo moralne. Jahwe jest Bogiem przymierza, jest wierny swoim obietnicom, wkracza w historię, by wybawiać swój naród. Prawdę obwieszcza przez proroków. Jego imię jest święte i nie można go wymawiać. Bóg okazuje dobro tym, którzy zachowują Jego prawo, a karze za złe uczynki. W określonym czasie na ziemię przyjdzie Mesjasz, a umarli zmartwychwstaną.

Buddyzm neguje istnienie Boga Stwórcy. Zasadniczo nie ma w tej religii wyraźnie ukształtowanego pojęcia Boga. Niektórzy nazywają buddyzm „religią bez Boga”. Celem życia nie jest dla buddystów zjednoczenie z Bogiem, ale oświecenie i wyrwanie się z kręgu kolejnych wcieleń. Człowiek nie wyzwala się od zła przez zbawienie ani przez dobro pochodzące od Boga, ale dzięki zerwaniu ze światem, który jest zły. Spełnieniem człowieka jest nirwana, czyli wejście w stan obojętności wobec świata.

Hinduizm uznaje, że każda wiara, która prowadzi do Boga, jest dobra. Hinduizm nie jest jednolitym systemem religijnym i poszczególne jego odłamy w różny sposób określają Boga. Można znaleźć tutaj elementy wiary w jednego Boga, w wielu bogów, utożsamianie Boga z naturą, a nawet ateizm. Wyznawcy hinduizmu wierzą w bóstwa, pojmowane jako różne postacie i emanacje jednego Boga albo jako postacie astralne, niższe od Boga. Hinduiści wierzą, że bogowie zstępują na ziemię w postaci awatarów – wcielają się w postacie ludzkie, zwierzęce lub hybrydalne, aby przywrócić porządek na świecie.

•Praca z Pismem Świętym

Katecheta prosi, aby uczniowie odczytali następujące fragmenty Pisma Świętego: J 3, 16-18; Dz 16, 30-31; 1 J 4, 7-8 i J 14, 6-9 (Materiały źródłowe i pomocnicze; Multimedia).

W oparciu o podane fragmenty biblijne uczniowie odpowiadają na pytania:

Na czym polega wyjątkowy charakter chrześcijańskiej relacji człowieka do Boga?

Co człowiek musi zrobić, aby być zbawionym?

W jaki sposób człowiek może poznać Boga?

Odpowiedzi na pytania uczniowie zapisują w zeszytach.

•Rozmowa kierowana

Katecheta na podstawie nauczania Kościoła – Konstytucja dogmatyczna o Kościele w świecie współczesnym Lumen gentium (Materiały źródłowe i pomocnicze; Multimedia) odpowiada na pytanie: Czy jest możliwe zbawienie wyznawców religii niechrześcijańskich?

W sposób pełny do Ludu Bożego są wcieleni członkowie Kościoła katolickiego. W łączności z nim są także katechumeni. Łaski zbawienia mogą dostąpić wyznawcy Chrystusa, należący do niekatolickich wspólnot chrześcijańskich. Ci wreszcie, którzy jeszcze nie przyjęli Ewangelii, w rozmaity sposób przyporządkowani są do Ludu Bożego. Przede wszystkim wyznawcy judaizmu. W następnej kolejności umieszcza się drugą wielką religię monoteistyczną, czyli islam. Nie są pozbawieni możliwości zbawienia także wyznawcy religii Wschodu oraz ci, „którzy szukają nieznanego Boga po omacku i wśród cielesnych wyobrażeń”, o ile bez własnej winy nie znają Chrystusa i kierują się wolą Bożą odczytaną w nakazach sumienia. Nie odmawia też Opatrzność Boża pomocy koniecznej do zbawienia tym, którzy bez własnej winy w ogóle nie doszli jeszcze do wyraźnego poznania Boga, a usiłują, nie bez łaski Bożej, prowadzić uczciwe życie (KK 16).

Powyższy schemat można zobrazować w postaci koncentrycznych kół, gdzie w samym centrum jest Osoba Jezusa Chrystusa. W różnych religiach rozsiane są ziarna prawdy, gdyż Duch Święty działa skutecznie także poza widzialnymi strukturami Kościoła (por. KK 13). Jednak w miarę zbliżania się do centrum, łaska Jezusa Chrystusa działa z coraz większą mocą i skutecznością, zapewniając w Kościele katolickim pełnię środków zbawczych.

Zbawienie nie jest możliwe poza Kościołem. Jednak Kościół należy widzieć szerzej niż widzialne struktury Kościoła katolickiego. Jezus Chrystus jest obecny wszędzie tam, gdzie działa moc zbawcza, gdyż Chrystus jest jedynym Odkupicielem człowieka. A ponieważ nie można odłączyć Kościoła od Chrystusa, należy przyjąć, że gdzie jest obecny Jezus Chrystus, tam jest obecne także Jego Mistyczne Ciało, czyli Kościół.

Katecheta rysuje na tablicy schemat kręgów przynależności do Kościoła. Komentując go, podkreśla, że zbawienie niechrześcijan jest możliwe nie poza Kościołem, ale dzięki Chrystusowi i Jego Kościołowi.

Ryc.: S.J. Stasiak, R. Zawiła,ABC teologii dogmatycznej.Notatki z wykładów ks. prof. Romana E. Rogowskiego, Oleśnica – Wrocław 1993, s. 242.

6. Zastosowanie życiowe

• Praca z podręcznikiem

Uczniowie analizują tekst z podręcznikaJak Kościół patrzy na pozostałe religie? (Podręcznik ucznia: Zastosuj). Następnie formułują odpowiedź na pytanie: Jaką postawę wobec wyznawców innych religii powinien przyjąć chrześcijanin? Odpowiedzi zapisują w zeszytach.

7. Modlitwa śródlekcyjna

Spontaniczne wezwania w intencji wyznawców religii niechrześcijańskich.

8. Podsumowanie treści

Jakie znacie największe religie świata i czym się różnią między sobą w pojmowaniu Boga?

Co jest najbardziej charakterystyczne w religii chrześcijańskiej?

Jakie warunki musi człowiek spełnić, aby dostąpić zbawienia?

Co to znaczy, że wyznawcy jakieś religii są przyporządkowani do Kościoła?

9. Notatka

Notatkę stanowią: mapa myśli, punkty zapisane podczas wykładu oraz wyniki pracy z Pismem Świętym.

10. Praca domowa

Pisemne wyjaśnienie zasady, że poza Kościołem nie ma zbawienia.

11. Modlitwa

W intencji ludzi ochrzczonych, którzy porzucili wiarę w Chrystusa: Ojcze nasz…

III. Materiały źródłowe i pomocnicze

1. Pismo Święte

Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne.Albowiem Bóg nie posłałswego Syna na świat po to, aby świat potępił, ale po to, by świat został przez Niego zbawiony.Kto wierzy w Niego, nie podlega potępieniu; a kto nie wierzy, już został potępiony, bo nie uwierzył w imię Jednorodzonego Syna Bożego. (J 3, 16-18)

A wyprowadziwszy ich na zewnątrz, rzekł: „Panowie, co mam czynić, aby się zbawić?”„Uwierz w Pana Jezusa – odpowiedzieli mu – a zbawisz siebie i swój dom”. (Dz 16, 30-31)

Umiłowani, miłujmy się wzajemnie,

ponieważ miłość jest z Boga,

a każdy, kto miłuje,

narodził się z Boga i zna Boga.

Kto nie miłuje, nie zna Boga,

bo Bóg jest miłością. (1 J 4, 7-8)

Odpowiedział mu Jezus: „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze Mnie.Gdybyście Mnie poznali, znalibyście i mojego Ojca. Ale teraz już Go znacie i zobaczyliście”.Rzekł do Niego Filip: „Panie, pokaż nam Ojca, a to nam wystarczy”.Odpowiedział mu Jezus: „Filipie, tak długo jestem z wami, a jeszcze Mnie nie poznałeś? Kto Mnie widzi, widzi także i Ojca. Dlaczego więc mówisz: «Pokaż nam Ojca?»”. (J 14, 6-9)

2. Fragmenty Konstytucji dogmatycznej o Kościele w świecie współczesnym Lumen gentium

Co zaś się tyczy tych ludzi, którzy będąc ochrzczeni noszą zaszczytne imię chrześcijan, ale nie wyznają całej wiary lub nie zachowują jedności komunii pod zwierzchnictwem Następcy Piotra, to Kościół wie, że jest z nimi związany z licznych powodów. Wielu jest bowiem takich, którzy otaczają czcią Pismo święte jako normę wiary i życia, i wykazują szczerą gorliwość religijną, wierzą z miłością w Boga Ojca Wszechmogącego i w Chrystusa, Syna Bożego, jako Zbawiciela, naznaczeni są chrztem, dzięki któremu łączą się z Chrystusem, a także uznają i przyjmują inne sakramenty w swoich własnych Kościołach czy Wspólnotach kościelnych. Wiele z nich posiada również episkopat, sprawuje świętą Eucharystię i żywi nabożeństwo do Dziewicy, Bożej Rodzicielki. Dochodzi do tego komunia w modlitwie i w innych dobrodziej­stwach duchowych; co więcej prawdziwe zjednoczenie w Duchu Świętym, albowiem Duch Święty przez swe łaski i dary działa także wśród nich swą uświęcającą mocą, a niektórym spośród nich dał nawet siłę do przelania krwi. Tak oto we wszystkich uczniach Chrystusa Duch wzbudza pragnienie działania, aby wszyscy, w ustanowiony przez Chrystusa sposób, zjednoczyli się w pokoju w jednej trzodzie i pod jednym Pasterzem. Aby to osiągnąć, Kościół Matka nie przestaje się modlić, trwać w nadziei i działać, a swoje dzieci wzywać do oczyszczania się i odnawiania, aby znak Chrystusa jaśniej błyszczał na obliczu Kościoła. (KK 15)

Ci wreszcie, którzy jeszcze nie przyjęli Ewangelii, w rozmaity sposób przyporządkowani są do Ludu Bożego. Przede wszystkim więc ten naród, który otrzymał przymierze i obietnice, a z którego narodził się Chrystus według ciała (por. Rz 9, 4n), lub dzięki wybraniu szczególnie umiłowany ze względu na praojców, albowiem Bóg nie żałuje darów i wezwania (por. Rz 11, 28n). Ale plan zbawienia obejmuje także i tych, którzy uznają Stworzyciela, wśród nich głównie muzułmanów; oni bowiem wyznając, iż zachowują wiarę Abrahama, czczą wraz z nami jedynego i miłosiernego Boga, który będzie sądził ludzi w dniu ostatecznym. Także od innych, którzy szukają nieznanego Boga po omacku i wśród cielesnych wyobrażeń, sam Bóg również nie jest daleko, skoro daje wszystkim życie, tchnienie i wszystko (por. Dz 17, 25-28), a Zbawiciel chce, aby wszyscy ludzie zostali zbawieni (por. 1 Tm 2, 4). Ci bowiem, którzy bez własnej winy nie znając Ewangelii Chrystusa i Jego Kościoła, szczerym sercem szukają jednak Boga, a Jego wolę poznaną przez nakaz sumienia starają się pod wpływem łaski wypełniać w swoim postępowaniu, mogą osiągnąć wieczne zbawienie. Nie odmawia też Opatrzność Boża pomocy koniecznej do zbawienia tym, którzy bez własnej winy w ogóle nie doszli jeszcze do wyraź­nego poznania Boga, a usiłują, nie bez łaski Bożej, prowadzić uczciwe życie. (KK 16)

3. Literatura

Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium, Watykan 1964.

Sobór Watykański II, Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate, Watykan 1965.

Św. Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei, Lublin 1994.

M. Rusecki, Traktat o religii, Warszawa 2007.

S.J. Stasiak, R. Zawiła,ABC teologii dogmatycznej.Notatki z wykładów ks. prof. Romana E. Rogowskiego, Oleśnica – Wrocław 1993.

4. Strony internetowe

http://www.fronda.pl/a/to-ten-sam-bog-choc-inaczej-rozumiany-jeszcze-o-islamie-i–chrzescijanstwie,32328.html [21.12.2014]

http://apologetyka.com/swiatopoglad/islam/ksiazki/inwazja/bog [21.12.2014]

http://www.deon.pl/religia/religie-swiata/art,34,kosciol-katolicki-a-religie-niechrzescijanskie.html [21.12.2014]

3. Wiarygodność chrześcijaństwa

I. Założenia edukacyjne

1. Cel ogólny

Prezentacja argumentów na historyczność Jezusa Chrystusa i wiarygodność chrześcijaństwa

2. Cele szczegółowe

Uczeń (wiedza):

•wymienia podstawowe argumenty za wiarygodnością chrześcijaństwa

•podaje dowody na historyczność Jezusa z Nazaretu

•podaje argumenty za Bóstwem Jezusa Chrystusa

Uczeń (umiejętności):

•wyjaśnia pojęcie wiarygodność chrześcijaństwa

•obala teorie kwestionujące wiarygodność chrześcijaństwa

3. Metody

Praca z podręcznikiem, rozmowa kierowana, wykład, praca z Pismem Świętym

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

Sprawdzenie listy obecności.

Sprawdzenie pracy domowej.

2. Modlitwa

Duchu Święty, który…

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Kiedy chrześcijanin traci szansę na własne zbawienie?

Czym są kręgi przynależności do Kościoła?

Jaki winien być nasz stosunek do wyznawców innych religii?

4. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta pyta uczniów: Kiedy mówimy, że ktoś jest wiarygodny? (Mówi prawdę, ma dobrą opinię, można na nim polegać). W odniesieniu do jakich osób czy wydarzeń możemy użyć tego przymiotnika? (Świadek, źródło informacji, zeznanie, serwis informacyjny, raport itd.)

5. Interpretacja (Wiara i życie Kościoła)

• Rozmowa kierowana

Czym jest wiarygodność chrześcijaństwa? Możemy mówić o wiarygodności chrześcijaństwa, kiedy wykażemy jego nadprzyrodzone pochodzenie. To znaczy, że nie jest realizacją jakiegoś ludzkiego pomysłu, ale jest odpowiedzią na Boże Objawienie. Jeśli uzasadnimy, że chrześcijaństwo rzeczywiście posiada nadprzyrodzoną genezę i wiernie przekazuje Boże Objawienie, to udowodnimy, że jest ono wiarygodną religią. W związku z tym, człowiek poszukujący prawdy oraz dążący do poznania Boga i do zbawienia, winien wejść na tę drogę i konsekwentnie nią podążać.

Aby wykazać wiarygodność chrześcijaństwa, należy przedstawić argumenty uwierzytelniające historyczność i boskość Jezusa Chrystusa, nadprzyrodzoną genezę Kościoła oraz wkład chrześcijaństwa w budowanie lepszego świata i szczęścia człowieka.

•Praca z podręcznikiem

Uczniowie czytają tekst o pisanych i archeologicznych świadectwach dotyczących Jezusa Chrystusa (Podręcznik ucznia: Wiara i życie Kościoła). Wybierają pięć z nich i zapisują w zeszytach.

•Praca z Pismem Świętym

Uczniowie zapoznają się z argumentami za boskością Chrystusa (Podręcznik ucznia: Zapamiętaj). Następnie wyszukują w Piśmie Świętym wskazane poniżej fragmenty Ewangelii i przyporządkowują każdy z nich do jednego z dziesięciu argumentów:

Mk 7, 37; Mt 26, 55-56; J 10, 30; Mt 8, 24-27; Łk 24, 1-7; Mt 12,41-42; Łk 5, 22; Mt 22, 17-22 J 7, 45-46; J 11, 43-44. Właściwa kolejność została podana w Materiałach źródłowych i pomocniczych.

6. Zastosowanie życiowe

Katecheta w formie krótkiego wykładu zapoznaje uczniów z kilkoma wybranymi argumentami na wiarygodność chrześcijaństwa. Wyjaśnia, że w zależności od historycznych czy kulturowych kontekstów, można się nimi posługiwać w dyskusjach. W przygotowaniu można skorzystać z Materiałów do wykładu (Materiały źródłowe i pomocnicze; Multimedia). Uczniowie samodzielnie sporządzają notatkę z przekazanych treści.

7. Modlitwa śródlekcyjna

Uroczyste odczytanie hymnu chrystologicznego (Podręcznik ucznia: Modlitwa).

8. Podsumowanie treści

Co to znaczy, że chrześcijaństwo jest wiarygodne?

Skąd wiemy, że Jezus istniał naprawdę?

Skąd mamy pewność, że Jezus Chrystus jest Bogiem?

Jak używać argumentów na wiarygodność chrześcijaństwa?

9. Notatka

Notatkę stanowią zapiski uczniów z pracy z podręcznikiem oraz notatka z wykładu.

10. Praca domowa

Korzystając z dostępnych źródeł, opisz jedną z archeologicznych pamiątek ziemskiego życia Jezusa Chrystusa.

11. Modlitwa

Wierzę w jednego Boga…

III. Materiały źródłowe i pomocnicze

1. Pismo Święte

(1) Mt 26, 55-56

W owej chwili Jezus rzekł do tłumów: „Wyszliście z mieczami i kijami jak na zbójcę, żeby Mnie ująć. Codziennie zasiadałem w świątyni i nauczałem, a nie pochwyciliście Mnie.Lecz stało się to wszystko, żeby się wypełniły Pisma proroków”. Wtedy wszyscy uczniowie opuścili Go i uciekli.

(2) J 10, 30

Ja i Ojciec jedno jesteśmy.

(3) Mt 12, 41-42

Ludzie z Niniwypowstaną na sądzie przeciw temu plemieniu i potępią je, ponieważ oni wskutek nawoływania Jonasza się nawrócili; a oto tu jest coś więcej niż Jonasz.Królowa z południapowstanie na sądzie przeciw temu plemieniu i potępi je; ponieważ ona z krańców ziemi przybyła słuchać mądrości Salomona, a oto tu jest coś więcej niż Salomon.

(4) J 7, 45-46

Wrócili więc strażnicy do arcykapłanów i faryzeuszy, a ci rzekli do nich: „Czemu Go nie pojmaliście?”Strażnicy odpowiedzieli: „Nigdy jeszcze nikt tak nie przemawiał jak ten człowiek”.

(5) J 11, 43-44

To powiedziawszy, zawołał donośnym głosem: „Łazarzu, wyjdź na zewnątrz!”I wyszedł zmarły, mając nogi i ręce powiązane opaskami, a twarz jego była owinięta chustą. Rzekł do nich Jezus: „Rozwiążcie goi pozwólcie mu chodzić”.

(6) Mt 8, 24-27

A oto zerwała się wielka burza na jeziorze, tak że fale zalewały łódź; On zaś spał.Wtedy przystąpili do Niego i obudzili Go, mówiąc: „Panie, ratuj, giniemy!”A On im rzekł: „Czemu bojaźliwi jesteście, ludzie małej wiary?” Potem powstawszy, zgromił wichry i jezioro, i nastała głęboka cisza.A ludzie pytali zdumieni: „Kimże On jest, że nawet wichry i jezioro są Mu posłuszne?”.

(7) Łk 5, 22

Lecz Jezus przejrzał ich myśli i w odpowiedzi [na nie] rzekł do nich: „Co za myśli nurtują w sercach waszych?”.

(8) Mt 22, 17-22

„Powiedz nam więc, jak ci się zdaje? Czy wolno płacić podatek cezarowi, czy nie?”Jezus przejrzał ich przewrotność i rzekł: „Czemu wystawiacie Mnie na próbę, obłudnicy?Pokażcie Mi monetę podatkową!” Przynieśli Mu denara.On ich zapytał: „Czyj jest ten obraz i napis?”Odpowiedzieli: „Cezara”. Wówczas rzekł do nich: „Oddajcie więc cezarowi to, co należy do cezara, a Bogu to, co należy do Boga”.Gdy to usłyszeli, zmieszali się i zostawiwszy Go, odeszli.

(9) Mk 7, 37

I przepełnieni zdumieniem mówili: „Dobrze wszystko uczynił. Nawet głuchym słuch przywraca i niemym mowę”.

(10) Łk 24, 1-7

W pierwszy dzień tygodnia poszły skoro świt do grobu, niosąc przygotowane wonności.Kamień zastały odsunięty od grobu.A skoro weszły, nie znalazły ciała Pana Jezusa.Gdy wobec tego były bezradne, nagle stanęło przed nimi dwóch mężczyzn w lśniących szatach.Przestraszone, pochyliły twarze ku ziemi, lecz tamci rzekli do nich: „Dlaczego szukacie żyjącego wśród umarłych?Nie ma Go tutaj; zmartwychwstał. Przypomnijcie sobie, jak wam mówił, będąc jeszcze w Galilei:„Syn Człowieczy musi być wydany w ręce grzeszników i ukrzyżowany, lecz trzeciego dnia zmartwychwstanie”.

2. Materiały do wykładu

W uzasadnianiu wiarygodności Osoby Jezusa Chrystusa i Jego dzieła używało się najczęściej trzech klasycznych argumentów: biblijnego (z wypełnienia proroctw), z cudów (czynił je Jezus i Jego mocą wciąż dokonują się one w Kościele) oraz rezurekcjonistycznego, czyli z faktu zmartwychwstania Chrystusa. Oprócz nich formułuje się dzisiaj coraz to nowe argumenty. Ich walor motywacyjny, czyli moc przekonywania, zależy od wielu czynników – np. od intelektualnych i moralnych predyspozycji danej osoby lub od zmieniających się kontekstów. Dla osoby uzdolnionej artystycznie, mocniejszy wydźwięk może mieć argument kulturotwórczy czy bonatywny (z piękna). Natomiast dla osoby o zainteresowaniach technicznych być może większe znaczenie będzie miał argument prakseologiczny. W krajach, gdzie chrześcijanie są prześladowani, szczególną siłę wyrazu zyskuje argument martyrologiczny (ze świadectwa), zaś w kręgu cywilizacji zachodniej można odwoływać się do argumentu personalistycznego. W centrum każdego argumentu ma stać Osoba Jezusa Chrystusa. Oto ogólny zarys kilku argumentów:

a) argument agapetologiczny (z miłości) – uzasadnia tezę, że człowiek nie może żyć bez miłości, ciągle jej poszukuje, ale często nie potrafi kochać jak należy, a miłość bywa odrzucana. Źródłem prawdziwej miłości jest Bóg. Objawiał ją w całej historii zbawienia. Najmocniejszym dowodem tej miłości było posłanie na świat Syna – Jezusa Chrystusa. Aby zbawić człowieka, poniósł On śmierć na krzyżu i zmartwychwstał. Dał człowiekowi nie tylko dowód i przykład miłości, ale posłał Ducha Świętego, aby każdego z nas uzdolnić do prawdziwej miłości i zapewnić szczęście już teraz, na ziemi. Tylko wierząc w Chrystusa i przyjmując Jego Ducha, możemy prawdziwie kochać innych ludzi i budować lepszy świat. Chrześcijanie praktykują tę miłość przez wzajemną pomoc, przebaczanie, modlitwę wstawienniczą, dzieła charytatywne, ochronę ludzkiej godności i na tej drodze osiągają szczęście i świętość. Z tego powodu warto zostać prawdziwym chrześcijaninem.

b) argument sperancyjny (z nadziei) – człowiek niejednokrotnie w swoim życiu przeżywa trudne sytuacje (kalectwo, choroba, śmierć bliskiej osoby). Bez pomocy nie potrafi często odnaleźć sensu życia ani zaznać pocieszenia. Jedynie Bóg, który pragnie ludzkiego szczęścia, może skutecznie uzdrowić człowieka z lęku, smutku i rozpaczy. Jezus Chrystus objawił tę Bożą moc, przywracając nadzieję tym, których nauczał i uzdrawiał. Umierając za nas, dał nam obietnicę nowego życia w chwale nieba. Chrześcijaństwo jest religią obietnicy, bo Jezus Chrystus zmartwychwstając udowodnił, że śmierć nie jest kresem ludzkiego życia, ale przejściem do życia wiecznego. Warto zatem uwierzyć w Chrystusa, przyjąć Jego obietnicę i w nowym świetle patrzeć na doczesną rzeczywistość.

c) argument kulturotwórczy – człowiek jako istota społeczna korzysta z dorobku innych ludzi. W gruncie rzeczy cywilizacja jest owocem wspólnego wysiłku całych pokoleń. Tworzona tym sposobem kultura – język, literatura, dzieła sztuki, normy obyczajowe, uznanie dla wartości – staje się przyjaznym środowiskiem dla ludzkiej egzystencji na ziemi, pod warunkiem, że istnieje jakiś czynnik nadający ludzkiemu rozwojowi właściwy kierunek. Wiara w Boga, będąca odpowiedzią na Objawienie, jest czynnikiem, który tworzy świat wartości, oczyszcza kulturę z tego, co destrukcyjne i antyludzkie, inspiruje twórców, buduje więzi między ludźmi. Jezus Chrystus przez swe życie i dzieło zbawcze nadał cywilizacji nowy kierunek. Otworzył kulturę na świat nadprzyrodzony. Religia chrześcijańska, która kontynuuje dzieło Jezusa, na przestrzeni wieków w sposób twórczy oddziałuje na kultury poszczególnych narodów. Nie do przecenienia jest wkład, jaki ludzie Kościoła wnieśli w świat nauki, literatury, architektury, malarstwa i innych dyscyplin. Warto przyjąć chrześcijaństwo, gdyż stwarza ono dobry klimat dla rozwoju jednostek i społeczeństw, inspiruje, kształtuje obyczaje, promuje wartości, uszlachetnia wiele ludzkich wysiłków.

3. Literatura

M. Rusecki, Fenomen chrześcijaństwa. Wkład w kulturę, Lublin 2001.

M. Rusecki, Traktat o wiarygodności chrześcijaństwa. Dlaczego wierzyć Chrystusowi?, Lublin 2010.

H.U. von Balthasar, Wiarygodna jest tylko miłość, Kraków 1997.

I.S. Ledwoń. „… i nie ma w żadnym innym zbawienia”. Wyjątkowy charakter chrześcijaństwa w teologii posoborowej, Lublin 2006.

G. Górny, J. Rosikoń, Świadkowie tajemnicy. Śledztwo w sprawie relikwii Chrystusowych, Warszawa 2012.

4. Strony internetowe

http://www.pwt.wroc.pl/nowa_strona/pliki/rusecki-wyklad.pdf [21.12.2014]

http://www.opoka.org.pl/biblioteka/K/warto/warto_03.html#[21.12.2014]

http://adonai.pl/jezus/?id=26 [21.12.2014]

http://www.opoka.org.pl/biblioteka/K/warto/warto_05.html [21.12.2014]

4. Dlaczego Kościół katolicki?

I. Założenia edukacyjne

1. Cel ogólny

Ukazanie Kościoła katolickiego jako autentycznego i wiarygodnego kontynuatora dzieła Jezusa Chrystusa

2. Cele szczegółowe

Uczeń (wiedza):

•wymienia biblijne obrazy Kościoła

•opisuje Kościół jako wspólnotę

•podaje argumenty, że głową Kościoła jest Chrystus

•wymienia i krótko charakteryzuje etapy powstawania Kościoła

•uzasadnia, że papież jest zastępcą Chrystusa na ziemi

•uzasadnia, że biskupi są następcami Apostołów

Uczeń (umiejętności):

•uzasadnia, że Kościół jest Mistycznym Ciałem Chrystusa

•wyjaśnia pojęcie sukcesja apostolska

3. Metody

Praca z podręcznikiem, wykład, praca indywidualna, rozmowa kierowana, praca z Pismem Świętym

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, sprzęt do odtwarzania wideo z Internetu, podręcznik

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

Sprawdzenie listy obecności.

Sprawdzenie pracy domowej.

2. Modlitwa

Duchu Święty, który…

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Wymień znane ci argumenty na wiarygodność chrześcijaństwa?

Jakie znasz świadectwa pisane potwierdzające historyczność Jezusa Chrystusa?

Jakie znasz pamiątki archeologiczne związane z Osobą Jezusa?

4. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta odtwarza film „Jesteśmy Kościołem katolickim”, który można znaleźć na www.youtube.com. Uczniowie na podstawie usłyszanych informacji odpowiadają na pytanie: Czym jest Kościół katolicki?

W przypadku braku możliwości prezentacji filmu katecheta rozmawia z uczniami na temat genezy Kościoła i obiegowych opinii na jego temat. W przygotowaniu może posłużyć się podręcznikiem ucznia (Podręcznik ucznia: Dylematy młodego człowieka).

5. Interpretacja (Wiara i życie Kościoła)

• Praca z podręcznikiem

Katecheta prosi uczniów o odczytanie tekstu z podręcznika Czym jest Kościół? (Podręcznik ucznia: Wiara i życie Kościoła). Następnie uczniowie sporządzają tabelę według poniższego wzoru i uzupełniają ją, odpowiadając na pytania. Odpowiedzi dla drugiej kolumny nie ma w podręczniku.

•Wykład

Katecheta omawia zagadnienie powstania Kościoła. Ukazuje uczniom Kościół jako dzieło Jezusa Chrystusa, powołane, aby kontynuować Jego misję nauczania, uświęcania i służby. Wymienia i krótko opisuje kolejne etapy genezy Kościoła. W przygotowaniu do wykładu warto wykorzystać Materiały do wykładu (Materiały źródłowe i pomocnicze; Multimedia).

•Praca indywidualna

Uczniowie sporządzają notatkę z wykładu, w której odpowiadają na pytania:

W jakim celu Jezus założył Kościół?

Jakie wydarzenia były najważniejsze w genezie Kościoła?

Co to znaczy, że Kościół narodził się z przebitego boku Chrystusa?

•Rozmowa kierowana

Katecheta omawia hierarchiczną strukturę Kościoła. Wyjaśnia, że władza w Kościele jest hierarchiczna, a nie demokratyczna, ponieważ pochodzi od Boga, a nie od ludzi. Tłumaczy, że powołanie św. Piotra i Apostołów pochodzi z ustanowienia Jezusa, a nie z wyboru ludzkiego. Uczniowie szukają odpowiedzi na pytanie: Jak to jest postrzegane przez współczesnych ludzi?

Katecheta wyjaśnia pojęcia: sukcesja apostolska, prymat, namiestnik Chrystusa.

6. Zastosowanie życiowe

Katecheta prosi uczniów o odczytanie fragmentu Biblii: 1 Kor 12, 12-20 (Materiały źródłowe i pomocnicze; Multimedia) i udzielenie odpowiedzi na pytania: Jak św. Paweł opisuje Kościół? Jakie zobowiązania moralne wypływają z tego tekstu?

7. Modlitwa śródlekcyjna

Korzystając z podręcznika (Podręcznik ucznia: Modlitwa), uczniowie odmawiają Modlitwę pięciu palców. Katecheta zapowiada pięć intencji według podanego wzoru. Uczniowie po każdej odmawiają jedno Zdrowaś Maryjo…

8. Podsumowanie treści

Jak można jednym zdaniem zdefiniować Kościół?

Jakie są biblijne obrazy, symbole Kościoła?

W którym momencie Jezus założył Kościół?

9. Notatka

Notatkę stanowią wyniki pracy z podręcznikiem (tabela) oraz z pracy indywidualnej.

10. Praca domowa

Korzystając z dostępnych źródeł, wypisz imiona pięciu pierwszych papieży i pięciu pierwszych biskupów twojej diecezji. (Papieże to Piotr, Linus, Anaklet, Klemens I, Ewaryst)

11. Modlitwa

Chwała Ojcu…

III. Materiały źródłowe i pomocnicze

1. Pismo Święte

Podobnie jak jedno jest ciało, choć składa się z wielu członków, a wszystkie członki ciała, mimo iż są liczne, stanowią jedno ciało, tak też jest i z Chrystusem. Wszyscy bowiem w jednym Duchu zostaliśmy ochrzczeni, [aby stanowić] jedno Ciało: czy to Żydzi, czy Grecy, czy to niewolnicy, czy wolni. Wszyscy też zostaliśmy napojeni jednym Duchem. Ciało bowiem to nie jeden członek, lecz liczne [członki]. Jeśliby noga powiedziała: „Ponieważ nie jestem ręką, nie należę do ciała” – czy wskutek tego rzeczywiście nie należy do ciała? Lub jeśliby ucho powiedziało: „Ponieważ nie jestem okiem, nie należę do ciała” – czyż nie należałoby do ciała?Gdyby całe ciało było wzrokiem, gdzież byłby słuch? Lub gdyby całe było słuchem, gdzież byłoby powonienie?Lecz Bóg, tak jak chciał, stworzył [różne] członki, rozmieszczając każdy z nich w ciele. Gdyby całość była jednym członkiem, gdzież byłoby ciało?Tymczasem są wprawdzie liczne członki, ale jedno ciało. (1 Kor 12, 12-20)

2. Materiały do wykładu

Powstanie Kościoła

Kościół został założony przez Jezusa Chrystusa, który chciał, aby uczniowie kontynuowali Jego dzieło. Z tego powodu Jezus powołał spośród nich Apostołów, a Piotra ustanowił swoim zastępcą na ziemi. Jezus ustanowił sakramenty, aby uczniowie gromadzili się i doświadczali we wspólnocie zbawczej mocy Boga. Który moment z życia Jezusa można uznać za „akt założycielski” dla Kościoła? We współczesnej refleksji teologicznej nie mówi się o jednym akcie eklezjotwórczym, ale o procesie rodzenia się Kościoła w historii Izraela i w dziejach świata. Międzynarodowa Komisja Teologiczna w dokumencie „Wybrane zagadnienia z eklezjologii” (1984) wymienia 10 faz genezy Kościoła:

1. Starotestamentalne obietnice dotyczące Ludu Bożego.

2. Jezusowe wezwanie do nawrócenia i wiary.

3. Powołanie i ustanowienie Dwunastu.

4. Nadanie imienia Szymonowi i przyznanie mu głównego miejsca w gronie uczniów.

5. Odrzucenie Jezusa przez przywódców Izraela.

6. Ustanowienie Eucharystii.

7. Zmartwychwstanie i odnowienie wspólnoty uczniów.

8. Zesłanie Ducha Świętego.

9. Uformowanie Kościoła wśród pogan.

10. Oderwanie Kościoła od synagogi.

Z całą pewnością kluczowym momentem są tu wydarzenia paschalne. W zmartwychwstaniu sfinalizowało się dzieło zbawienia, powstała ugruntowana wiara paschalna pierwszych wyznawców Chrystusa. Historię Jezusa zaczęto pojmować w nowym świetle, entuzjazm wiary sprawił, że Kościół zaczął się dynamicznie rozszerzać na cały świat. Kościół powstał ostatecznie z wydarzenia krzyża i zmartwychwstania oraz dzięki wydarzeniom paschalnym może skutecznie i zbawczo działać w dziejach aż do skończenia świata.

Katechizm Kościoła Katolickiego podkreśla, że Kościół jest dziełem Trójcy Świętej. Zrodzony w sercu Ojca, zapowiedziany w figurach już na początku świata, przygotowany w Starym Przymierzu, ustanowiony przez Chrystusa, ukazany przez Ducha Świętego, wypełniony w chwale. Kościół zrodził się i wciąż rodzi się z przebitego boku Chrystusa, tj. z dzieła miłości Jezusa Chrystusa, wciąż uobecnianego w chrzcie i Eucharystii. (Por. KKK 758-769)

3. Literatura

Cz. Bartnik, Kościół, Lublin 2009.

S. Nagy, Ty jesteś Piotr, czyli Skała, i na tej Skale zbuduję Kościół mój. Studium o widzialnym Kościele,Częstochowa 2009.

M. Rusecki (red.), Być chrześcijaninem dziś. Teologia dla szkół średnich, Lublin 1999.

H. Seweryniak, Teologia fundamentalna, Warszawa 2010.

5. Katolicyzm – konieczność czy osobisty wybór?

I. Założenia edukacyjne

1. Cel ogólny

Ukazanie powodów, dla których warto wybrać wiarę katolicką

2. Cele szczegółowe

Uczeń (wiedza):

•wymienia i krótko charakteryzuje znamiona Kościoła

•zna przykłady wielkich konwertytów na katolicyzm (Edyta Stein, John Henry Newman)

Uczeń (umiejętności):

•wyjaśnia, pod jakimi warunkami chrzest w innych wyznaniach jest ważny

•wyjaśnia pojęcia: katolickość, konwertyta

•potrafi uzasadnić własne trwanie w wierze katolickiej

3. Metody

Praca w grupach, praca z podręcznikiem, rozmowa kierowana, praca z Pismem Świętym

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik, kserokopie tekstów do pracy w grupach

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

Sprawdzenie listy obecności.

Sprawdzenie pracy domowej.

2. Modlitwa

Duchu Święty, który…

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Co to znaczy, że Kościół jest Mistycznym Ciałem Chrystusa?

Co to jest sukcesja apostolska?

Co to znaczy, że Kościół narodził się z przebitego boku Chrystusa?

4. Sytuacja egzystencjalna

w Polsce największą grupą wyznaniową stanowią katolicy. Jednak można też spotkać wyznawców innych wspólnot chrześcijańskich – protestantów, prawosławnych, wiernych Kościoła polskokatolickiego czy mariawitów. Jakie są wasze doświadczenia kontaktów z tymi chrześcijanami? Czy ktoś zna przypadki zmiany wyznania? Jeśli tak, to jakie? Jakimi powodami kierują się ludzie, podejmując decyzję o porzuceniu swojego wyznania?

5. Interpretacja (Wiara i życie Kościoła)

• Praca w grupach

Katecheta dzieli uczniów na pięć grup i rozdaje kserokopie z tekstami do analizy (Materiały źródłowe i pomocnicze; Multimedia). Zadaniem uczniów jest udzielenie odpowiedzi na postawione pytania.

Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie prezentują wyniki swojej pracy, a następnie zapisują je w zeszytach.

•Rozmowa kierowana

Katecheta przypomina uczniom znaczenie chrztu świętego. Chrzest jest ważnie udzielany także w wyznaniach niekatolickich. Od najdawniejszych czasów Kościół udziela chrztu dzieciom, pod warunkiem, że rodzice dziecka gwarantują wychowanie go w wierze katolickiej. Wyraźne świadectwa tej tradycji pochodzą z II wieku. Jest jednak bardzo możliwe, że od początku przepowiadania apostolskiego, gdy całe „domy” przyjmowały chrzest, chrzczono także dzieci. (KKK 1252)

Dlaczego coraz częściej rodzice odwlekają chrzest dziecka?

Na czym polega wychowanie dziecka w wierze katolickiej? Gdyby Kościół i rodzice nie dopuszczali dziecka do chrztu zaraz po urodzeniu, pozbawialiby je bezcennej łaski stania się dzieckiem Bożym. (KKK 1250)

•Praca z Pismem świętym

Uczniowie głośno odczytują fragmenty z Pisma Świętego: Dz 16, 14-15. 33; Dz 18, 8;1 Kor 1, 16 (Materiały źródłowe i pomocnicze; Multimedia). Dzieje Apostolskie mówią o czterech przypadkach, kiedy chrztu udzielono całym rodzinom. Jakie jest prawdopodobieństwo, że w ich domach były dzieci?

•Praca z podręcznikiem

Katecheta wyjaśnia pojęcia: konwertyta i katolicyzm. Uczniowie czytają biogramy wielkich konwertytów J.H. Newmana oraz E. Stein (Podręcznik ucznia: Wiara i życie Kościoła)i udzielają odpowiedzi na pytanie: Jakie wspólne cechy łączą te dwie postaci?

6. Zastosowanie życiowe

Katecheta pyta uczniów o postawę, jaką należy przyjąć wobec ludzi, którzy są daleko od Kościoła oraz wobec chrześcijan innych wyznań. (Przykładowe odpowiedzi: zawsze winna to być postawa szacunku i dialogu; każdy katolik jest zobowiązany do apostolstwa – do dzielenia się swoją wiarą przede wszystkim przez dobry przykład, mówienie o tym, czym dla niego jest Kościół, czym są sakramenty, na czym polega jego relacja z Jezusem Chrystusem).

7. Modlitwa śródlekcyjna

Spontaniczne wezwania w intencji tych, którzy oddalili się od Kościoła katolickiego, w intencji chrześcijan innych wyznań oraz za niewierzących.

8. Podsumowanie treści

Co to znaczy, że Kościół jest jeden, święty, powszechny i apostolski?

Dlaczego chrześcijanie udzielają chrztu dzieciom?

Co to znaczy być katolikiem?

9. Notatka

Notatkę stanowią wyniki pracy w grupach.

10. Praca domowa

Korzystając z dostępnych źródeł, sporządź biogram jednego ze znanych konwertytów na katolicyzm (z wyjątkiem tych omówionych na katechezie).

11. Modlitwa

Wierzę w jednego Boga…

III. Materiały źródłowe i pomocnicze

1. Pismo Święte

Przysłuchiwała się nam też pewna „bojąca się Boga” kobieta z miasta Tiatyry, imieniem Lidia, która sprzedawała purpurę. Pan otworzył jej serce, tak że uważnie słuchała słów Pawła.Kiedy została ochrzczona razem ze swym domem, zwróciła się z prośbą: „Jeżeli uważacie mnie za wierną Panu, przyjdźcie do mego domu i zamieszkajcie w nim”. I wymogła to na nas. (…) Tej samej godziny w nocy wziął ich ze sobą, obmył rany i natychmiast przyjął chrzest wraz z całym swym domem. (Dz 16, 14-15. 33)

Przełożony synagogi, Kryspus, uwierzył w Pana z całym swym domem, wielu też słuchaczy korynckich uwierzyło i przyjmowało wiarę i chrzest. (Dz 18, 8)

Zresztą, prawda, ochrzciłem dom Stefanasa. Poza tym nie wiem, czy ochrzciłem jeszcze kogoś. (1 Kor 1, 16)

2. Teksty do pracy w grupach

Grupa I

Kościół jest jedenze względu na swoje źródło: „Największym wzorem i zasadą tego misterium jest jedność w Trójcy Osób jednego Boga Ojca i Syna w Duchu Świętym, w Troistości Osób”. Kościół jest jedenze względu na swego Założyciela: „Syn Wcielony, Książę pokoju, poprzez swój krzyż pojednał wszystkich ludzi z Bogiem, przywracając jedność wszystkim w jednym Ludzie i w jednym Ciele”. Kościół jest jedenze względu na swoją „duszę”: „Duch Święty, który mieszka w wierzących oraz napełnia Kościół i kieruje nim, sprawił ową cudowną komunię wiernych i tak głęboko jednoczył wszystkich w Chrystusie, że jest zasadą jedności Kościoła”. Jedność należy więc do istoty Kościoła (…).

Od początku ten jeden Kościół ukazuje się jednak w wielkiejróżnorodności, która pochodzi zarówno z rozmaitości darów Bożych, jak i wielości otrzymujących je osób. W jedności Ludu Bożego gromadzi się różnorodność narodów i kultur. Wśród członków Kościoła istnieje różnorodność darów, zadań, sytuacji i sposobów życia: „We wspólnocie kościelnej prawomocnie istnieją Kościoły partykularne, korzystające z własnych tradycji”. Wielkie bogactwo tej różnorodności nie sprzeciwia się jedności Kościoła. Grzech jednak i ciężar jego konsekwencji zagraża nieustannie darowi jedności. Apostoł wzywa więc do zachowania „jedności Ducha dzięki więzi, jaką jest pokój” (Ef 4, 3).

Jakie są więzy jedności Kościoła? „Na to wszystko przyobleczcie miłość, która jest więzią doskonałości” (Kol 3, 14). Jedność Kościoła pielgrzymującego jest zapewniana także przez widzialne więzy komunii:

– wyznanie jednej wiary otrzymanej od Apostołów;

– wspólne celebrowanie kultu Bożego, przede wszystkim sakramentów;

– sukcesję apostolską za pośrednictwem sakramentu święceń, która to sukcesja strzeże braterskiej zgody rodziny Bożej. (KKK 813-815)

Z czego wynika jedność Kościoła?

Jakie widzialne więzy jedności można wyróżnić w Kościele?

Grupa II

Kościół... jest – jak wierzymy – nieskazitelnie święty. Chrystus bowiem jako Syn Boży, który wraz z Ojcem i Duchem doznaje czci jako „sam jeden Święty”, umiłował Kościół jako swoją oblubienicę, wydając zań samego siebie, aby go uświęcić. Złączył go ze sobą jako swoje ciało i hojnie obdarzył darem Ducha Świętego na chwałę Bożą. Kościół jest więc „świętym Ludem Bożym”, a jego członkowie są nazywani „świętymi”.

Kościół zjednoczony z Chrystusem jest uświęcany przez Niego; przez Niego i w Nim staje się on równieżuświęcający: „Uświęcenie ludzi w Chrystusie i uwielbienie Boga jest celem wszystkich innych dzieł Kościoła”. To właśnie w Kościele została złożona cała pełnia zbawczych środków. W nim „dzięki łasce Bożej zdobywamy świętość”. (…)

Podczas gdy Chrystus, „święty, niewinny, niepokalany”, nie znał grzechu, lecz przyszedł jedynie dla przebłagania za grzechy ludu, Kościół w którego łonie znajdują się grzesznicy, święty i zarazem ciągle potrzebujący oczyszczenia, nieustannie podejmuje pokutę i odnowę. Wszyscy członkowie Kościoła, łącznie z pełniącymi w nim urzędy, muszą uznawać się za grzeszników. We wszystkich kąkol grzechu jest zmieszany z dobrym ziarnem ewangelicznym aż do końca wieków. Kościół gromadzi więc grzeszników objętych zbawieniem Chrystusa, znajdujących się jednak w drodze do uświęcenia:

Kościół jest więc święty, chociaż w swoim łonie obejmuje grzeszników, albowiem cieszy się nie innym życiem, jak życiem łaski; jeśli jego członki karmią się nią, uświęcają się, jeśli zaś odwracają się od niej, obciążają się grzechami i winami, które stoją na przeszkodzie w rozszerzaniu się jego promiennej świętości. Dlatego Kościół cierpi i czyni pokutę za te grzechy, mając władzę uwalniania od nich swoich synów przez Krew Chrystusa i dar Ducha Świętego. (KKK 823-827)

Z czego wynika świętość Kościoła?

Jak pogodzić grzechy członków Kościoła z jego świętością?

Grupa III

Słowo „powszechny” („katolicki”) oznacza „uniwersalny”, czyli „cały” lub „zupełny”. Kościół jest powszechny w podwójnym znaczeniu: Kościół jest powszechny, ponieważ jest w nim obecny Chrystus. Tam gdzie jest Jezus Chrystus, tam jest Kościół powszechny. Istnieje w nim pełnia Ciała Chrystusa zjednoczona z Głową, w wyniku czego Kościół otrzymuje od Niego „pełnię środków zbawienia”, której On chciał mu udzielić: poprawne i pełne wyznanie wiary, integralne życie sakramentalne, posługa święceń w sukcesji apostolskiej. W tym podstawowym znaczeniu Kościół był już powszechny w dniu Pięćdziesiątnicyi taki będzie aż do dnia Paruzji.

Kościół jest powszechny, ponieważ został posłany przez Chrystusa do całego rodzaju ludzkiego:

Do nowego Ludu Bożego powołani są wszyscy ludzie. Dlatego lud ten, pozostając ciągle jednym i jedynym, powinien się rozszerzać na cały świat i przez wszystkie wieki, aby spełnił się zamiar woli Boga, który naturę stworzył na początku jedną ludzką, i swoje dzieci, które były w rozproszeniu, postanowił w końcu zgromadzić w jedno... To znamię powszechności, które zdobi Lud Boży, jest darem samego Pana; dzięki temu darowi Kościół katolicki skutecznie i ustawicznie dąży do ponownego zespolenia całej ludzkości, wraz ze wszystkimi jej dobrami, z Chrystusem Głową, w jedności Jego Ducha (…).

Przez Kościół partykularny, którym jestna pierwszym miejscudiecezja (lub eparchia), rozumie się wspólnotę wiernych chrześcijan w jedności wiary i sakramentów z ich biskupem wyświęconym w sukcesji apostolskiej. Kościoły partykularne są uformowane „na wzór Kościoła powszechnego; w nich istnieje i z nich składa się jeden i jedyny Kościół katolicki”.

Kościoły partykularne są w pełni powszechne przez jedność z jednym z nich – z Kościołem rzymskim, „który przewodniczy w miłości”. „Dlatego z tym Kościołem, na mocy jego wyjątkowego pierwszeństwa, musiały zawsze zgadzać się w sposób konieczny wszystkie Kościoły, to znaczy wierni całego świata”(…).

Strzeżmy się poglądu, że Kościół powszechny jest sumą lub, jeśli wolno powiedzieć, federacją Kościołów partykularnych. Sam Kościół, powszechny w swoim powołaniu i w swoim posłaniu, skoro zapuszcza korzenie na terenach o różnych warunkach kulturowych, społecznych i ustrojowych, przybiera w każdej części globu inny wymiar zewnętrzny i odmienne rysy. Bogata różnorodność dyscyplin kościelnych, obrzędów liturgicznych oraz dziedzictwa teologicznego i duchowego, właściwa Kościołom lokalnym, dążąc do jedności, „jeszcze wspanialej ujawnia powszechność niepodzielnego Kościoła”. (KKK 830-835)

Na czym polega powszechność Kościoła?

Na czym polega różnorodność Kościoła powszechnego?

Grupa IV

Kościół jest apostolski, ponieważ jest zbudowany na Apostołach. Jest on apostolski w potrójnym znaczeniu:

– był i pozostaje oparty na „fundamencie Apostołów” (Ef 2, 20), świadków wybranych i posłanych przez samego Chrystusa;

– zachowuje i przekazuje, z pomocą Ducha Świętego, który w nim mieszka, nauczanie, dobry depozyt i zdrowe zasady usłyszane od Apostołów;

– w dalszym ciągu – aż do powrotu Chrystusa – jest nauczany, uświęcany i prowadzony przez Apostołów dzięki tym, którzy są ich następcami w misji pasterskiej, to znaczy Kolegium Biskupów wspomaganych „przez kapłanów” w jedności „z następcą Piotra, Najwyższym Pasterzem Kościoła” (…).

Jezus jest Posłanym Ojca. Na początku swojego posłania „przywołał do siebie tych, których sam chciał... i ustanowił Dwunastu, aby Mu towarzyszyli, by mógł wysyłać ich na głoszenie nauki” (Mk 3, 13-14). Od tej chwili będą oni „Jego posłanymi” (takie jest znaczenie greckiego słowaapostoloi). Jezus kontynuuje w nich swoją własną misję: „Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam” (J 20, 21). Ich posłanie jest więc kontynuacją Jego misji: „Kto was przyjmuje, Mnie przyjmuje” – mówi Jezus do Dwunastu (Mt 10, 40).

Jezus włącza Apostołów do swojej misji otrzymanej od Ojca: jak „Syn nie mógłby niczego czynić sam z siebie” (J 5, 19. 30), ale otrzymuje wszystko od Ojca, który Go posłał, tak ci, których Jezus posyła, nie mogą nic uczynić bez Niego, od którego otrzymali nakaz misyjny i moc do jego wypełnienia. Apostołowie Chrystusa wiedzą więc, że są uznani przez Boga za „sługi Nowego Przymierza” (2 Kor 3, 6) i „sługi Boga” (2 Kor 6, 4), że w imieniu Chrystusa „spełniają posłannictwo” (2 Kor 5, 20) i są „sługami Chrystusa i szafarzami tajemnic Bożych” (1 Kor 4, 1).

W misji Apostołów jest pewien element nieprzekazywalny: są oni wybranymi świadkami Zmartwychwstania i fundamentami Kościoła. Jest jednak także pewien element stały ich misji. Chrystus obiecał im, że pozostaniez nimiaż do skończenia świata. Boskie posłannictwo, powierzone przez Chrystusa Apostołom, trwać będzie do końca wieków. Ponieważ Ewangelia, którą mają przekazywać, jest dla Kościoła po wszystkie czasy źródłem całego jego życia, dlatego... Apostołowie... zatroszczyli się o ustanowienie swych następców. (KKK 857-860)

Co to znaczy, że Kościół jest apostolski?

Jaki jest związek między posłannictwem Jezusa a posłaniem Apostołów i ich następców?

Grupa V

Istotnie, w tym jednym i jedynym Kościele Bożym już na samym początku powstały pewne rozłamy, które Apostoł surowo karci jako godne potępienia, w późniejszych zaś wiekach zrodziły się jeszcze większe spory, i niemałe społeczności odłączyły się od pełnej wspólnoty (communio) z Kościołem katolickim, często nie bez winy ludzi po jednej i po drugiej stronie. Rozłamy, które ranią jedność Ciała Chrystusa (wyróżnia się herezję, apostazję i schizmę), nie dokonują się bez grzechów ludzi.

Gdzie jest grzech, tam zjawia się wielość, tam schizmy, tam herezje, tam niezgody. Gdzie natomiast jest cnota, tam jest jedność, tam wspólnota, która sprawia, że wszyscy wierzący mają jedno ciało i jedną duszę.

Tych, którzy rodzą się dzisiaj we wspólnotach powstałych na skutek rozłamów i „przepojeni są wiarą Chrystusową, nie można obarczać grzechem odłączenia, a Kościół katolicki otacza ich braterskim szacunkiem i miłością... Usprawiedliwieni z wiary są przez chrzest włączeni w Chrystusa i dlatego w sposób uzasadniony zdobi ich imię chrześcijańskie, a synowie Kościoła katolickiego słusznie uważają ich za braci w Panu” (…).

Chrystus od początku udzielił (jedności) swojemu Kościołowi; wierzymy, że ta jedność trwa stale w Kościele katolickim i ufamy, że nieustannie wzrasta aż do skończenia świata. Chrystus zawsze udziela swemu Kościołowi daru jedności, ale Kościół musi zawsze modlić się i pracować, by strzec, umacniać i doskonalić jedność, której Chrystus pragnie dla niego. Dlatego sam Jezus modlił się w godzinie swojej męki i nie przestaje modlić się do Ojca o jedność swoich uczniów: „...aby wszyscy stanowili jedno, jak Ty, Ojcze, we Mnie, a Ja w Tobie, aby i oni stanowili w Nas jedno, aby świat uwierzył, żeś Ty Mnie posłał” (J 17, 21). Pragnienie ponownego odnalezienia jedności wszystkich chrześcijan jest darem Chrystusa i wezwaniem Ducha Świętego.

Aby właściwie odpowiedzieć na te wymagania, potrzebne są:

– stałaodnowaKościoła w coraz większej wierności jego powołaniu. Taka odnowa jest mocą ruchu zmierzającego do jedności;

– nawrócenie serca, „by wieść życie w duchu Ewangelii”, ponieważ to niewierność członków wobec daru Chrystusa powoduje podziały;

– wspólna modlitwa, ponieważ „nawrócenie serca i świętość życia w połączeniu z publicznymi i prywatnymi modlitwami o jedność chrześcijan należy uznać za duszę całego ruchu ekumenicznego i słusznie można je zwać ekumenizmem duchowym”;

– wzajemne poznanie braterskie;

– formacja ekumenicznawiernych, zwłaszcza kapłanów;

– dialogmiędzy teologami i spotkania między chrześcijanami różnych Kościołów i wspólnot;

– współpracamiędzy chrześcijanami w różnych dziedzinach służby ludziom. (KKK 817-821)

Na czym polega rozdarcie Kościoła powszechnego i co jest jego przyczyną?

Co jest konieczne, aby chrześcijanie powrócili do pierwotnej jedności?

3. Literatura

S. Hahn, Przyczyny wiary. Jak rozumieć i wyjaśniać wiarę katolicką i jak występować w jej obronie, Kraków 2009.

A.A. Napiórkowski, Teologia jedności chrześcijan. Podręcznik ekumenizmu, Kraków 2012.

S. Zatwardnicki, Katolicki pomocnik towarzyski, czyli jak pojedynkować się z ateistą, Warszawa 2012.

II. Taka jest nasza wiara

6. Bóg Stworzyciel

I. Założenia edukacyjne

1. Cel ogólny

Ukazanie prawdy o Bogu jako Stworzycielu

2. Cele szczegółowe

Uczeń (wiedza):

• interpretuje biblijne opisy stworzenia świata

• podaje podstawowe prawdy dotyczące stworzenia człowieka

• wyjaśnia, dlaczego Bóg jest Ojcem

Uczeń (umiejętności):

• wyjaśnia związek rozumu z wiarą

• wyjaśnia relację ewolucji do prawdy o stworzeniu świata

3. Metody

Pogadanka, wykład, praca z Pismem Świętym

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

Sprawdzenie listy obecności.

Sprawdzenie pracy domowej.

2. Modlitwa

Duchu Święty, który…

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Co Pismo Święte mówi o chrzcie dzieci?

Jakich znasz konwertytów na katolicyzm?

Jak należy dążyć do jedności chrześcijan?

4. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta zwraca się do uczniów słowami: Ile razy w życiu zastanawialiście się, jak powstały przedmioty codziennego użytku? Czy w ogóle stawiacie sobie takie pytania? A jak powstał świat? Czy często o tym myślicie?

Na dzisiejszej katechezie spróbujemy między innymi odpowiedzieć na pytania dotyczące stworzenia świata.

5. Interpretacja (Wiara i życie Kościoła)

• Praca z Pismem Świętym

Katecheta przypomina uczniom, że w Starym Testamencie są dwa opisy stworzenia świata: Rdz 1, 1-2, 4a oraz Rdz 2, 4b-25. Pierwszy nazywamy relacją kapłańską, a drugi jahwistyczną. Następnie prosi uczniów, aby odczytali oba fragmenty i odpowiedzieli na pytania:

Czego dowiadujemy się z biblijnych opisów stworzenia świata?

Jak myślicie, dlaczego Bóg nie stworzył człowieka pierwszego dnia, ale dopiero szóstego?

Co to znaczy, że człowiek jest stworzony na „obraz i podobieństwo Boga”?

Czego dowiadujemy się o człowieku z biblijnych opisów stworzenia? (Człowiek posiada nieśmiertelną duszę, rozum, wolną wolę, ciało; jest podobny do Boga).

•Praca z podręcznikiem

Katecheta prosi uczniów, aby podali słowa, którymi określamy Boga. Wymienione propozycje zapisywane są na tablicy. Następnie jeden z uczniów odczytuje fragment Biblii: Mt 6, 9-15 (Materiały źródłowe i pomocnicze; Multimedia). Katecheta stawia uczniom pytania: Jak Pan Jezus poleca nam zwracać się do Boga? Dlaczego Bóg jest naszym Ojcem? Odpowiedzi można wypisać w punktach na tablicy. Na zakończenie wybrany uczeń odczytuje fragment wypowiedzi o. Jacka Salija (Podręcznik ucznia: Wiara i życie Kościoła). Katecheta stawia uczniom pytanie: Kto i w jaki sposób objawił nam prawdę o Bogu jako Ojcu?

•Wykład

Katecheta zwraca się do uczniów słowami: Wiedzę na temat powstania świata oraz człowieka czerpiemy z Bożego Objawienia, a także z wyników badań współczesnej nauki. Dla wielu istnieje sprzeczność między tymi dziedzinami. Jednak obecnie Kościół wielokrotnie przypomina, że nie ma sprzeczności między wiedzą a wiarą, wprost przeciwnie, rzeczywistości te wzajemnie się uzupełniają.

Następnie katecheta w krótkim wykładzie wyjaśnia związek rozumu z wiarą oraz relację ewolucji do prawdy o stworzeniu świata. Warto wykorzystać Materiały do wykładu (Materiały źródłowe i pomocnicze; Multimedia).

6. Zastosowanie życiowe

Katecheta dzieli uczniów na kilkuosobowe grupy. Zadaniem każdej z grup jest sformułowanie trzech konkretnych sposobów, które pozwalają budować relację z Bogiem jako Ojcem. Propozycje te należy krótko uzasadnić.

7. Podsumowanie treści

Czego dowiadujemy się o człowieku z biblijnych opisów jego stworzenia?

Dlaczego Boga możemy nazywać Ojcem?

W jaki sposób należy uzasadnić, że między wiarą i rozumem nie ma sprzeczności?

Jak „pogodzić” ewolucję i stworzenie świata przez Boga?

8. Notatka

Notatkę stanowią odpowiedzi uczniów na pytania z pracy w grupach lub streszczenie wykładu katechety.

9. Praca domowa

Na podstawie modlitwy Ojcze nasz napisz własną modlitwę, w której przedstawisz Bogu Ojcu najważniejsze potrzeby współczesnego świata.

10. Modlitwa

Ojcze nasz…

III. Materiały źródłowe i pomocnicze

1. Pismo Święte

Ojcze nasz, który jesteś w niebie,

niech się święci imię Twoje!

Niech przyjdzie Twoje królestwo;

niech Twoja wola się spełnia na ziemi, tak jak w niebie.

Naszego chleba powszedniego daj nam dzisiaj;

i przebacz nam nasze winy, tak jak i my przebaczamy tym, którzy przeciw nam zawinili;

i nie dopuść, abyśmy ulegli pokusie, ale nas zachowaj od złego.

Jeśli bowiem przebaczycie ludziom ich przewinienia, i wam przebaczy Ojciec wasz niebieski.

Lecz jeśli nie przebaczycie ludziom, Ojciec wasz nie przebaczy wam także waszych przewinień. (Mt 6, 9-15)

2. Materiały do wykładu

Wiara i rozum (Fides et ratio) są jak dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy. Sam Bóg zaszczepił w ludzkim sercu pragnienie poznania prawdy, którego ostatecznym celem jest poznanie Jego samego, aby człowiek – poznając Go i miłując – mógł dotrzeć także do pełnej prawdy o sobie (por. Wj 33, 18; Ps 27 [26], 8-9; 63 [62], 2-3; J 14, 8; 1 J 3, 2). (Św. Jan Paweł II, Encyklika Fides et ratio, Watykan 1998, Wstęp)

Kościół ze swej strony wysoko ceni to dążenie rozumu do osiągnięcia celów, które czynią osobowe istnienie coraz bardziej godnym tego miana. Widzi bowiem w filozofii drogę wiodącą do poznania podstawowych prawd o życiu człowieka. Zarazem uznaje filozofię za nieodzowne narzędzie, pomagające głębiej rozumieć wiarę i przekazywać prawdę Ewangelii tym, którzy jeszcze jej nie znają.

Sobór Watykański I naucza zatem, że prawda poznana w drodze refleksji filozoficznej oraz prawda Objawienia ani nie są tożsame, ani też jedna nie czyni zbyteczną drugiej: „Istnieje podwójny porządek poznania, różniący się nie tylko źródłem, ale i przedmiotem. Różni się źródłem, bo w pierwszym przypadku poznajemy przy pomocy naturalnego rozumu, a w drugim przy pomocy wiary. Różni się przedmiotem, bo oprócz prawdy, do której może dojść rozum naturalny, przedłożone nam są również do wierzenia tajemnice zakryte w Bogu: nie można ich poznać bez Objawienia Bożego”. Wiara, która opiera się na świadectwie Boga i korzysta z nadprzyrodzonej pomocy łaski, rzeczywiście należy do innego porządku niż poznanie filozoficzne. To ostatnie opiera się bowiem na postrzeganiu zmysłowym i na doświadczeniu, a jedynym światłem jest dla niego rozum. Filozofia i różne dyscypliny naukowe znajdują się na płaszczyźnie rozumu przyrodzonego, natomiast wiara, oświecona i prowadzona przez Ducha, dostrzega w orędziu zbawienia ową „pełnię łaski i prawdy” (por. J 1, 14), którą Bóg zechciał objawić w dziejach, a w sposób ostateczny przez swego Syna Jezusa Chrystusa (por. 1 J 5, 9; J 5, 31-32).

Nie ma więc powodu do jakiejkolwiek rywalizacji między rozumem a wiarą: rzeczywistości te wzajemnie się przenikają, każda zaś ma własną przestrzeń, w której się realizuje. W tym kierunku prowadzi nas znów Księga Przysłów, której autor woła: „Chwałą Bożą – rzecz taić, chwałą królów – rzecz badać” (25, 2). Między Bogiem a człowiekiem – choć każdy przebywa w swoim własnym świecie – istnieje jedyna w swoim rodzaju więź wzajemności. W Bogu znajduje się początek wszystkich rzeczy, w Nim mieszka pełnia tajemnicy i to stanowi Jego chwałę; człowiek ma zadanie badać rozumem prawdę i na tym polega jego godność.

(Św. Jan Paweł II, Encyklika Fides et ratio, Watykan 1998, nr nr 5, 9, 17)

Z punktu widzenia Objawienia (Biblii) nie da się ani potwierdzić, ani zanegować teorii ewolucji. Bóg mógł stworzyć wszystkie istoty żywe jednym aktem, ale mógł je stwarzać miliony lat na drodze doboru naturalnego (ewolucji). Tak w jednym, jak i w drugim przypadku dowiódłby swego geniuszu. YOUCAT. Katechizm dla młodych