Święta Hildegarda z Bingen ebook

Rozdział 1 KANONIZACJA RÓWNOWAŻNA

1. 10 maja 2012 roku Ojciec Święty Benedykt XVI „rozszerzył na Kościół powszechny kult liturgiczny Hildegardy z Bingen, mniszki z zakonu św. Benedykta, urodzonej w Bermersheim (Niemcy) w 1098 roku i zmarłej w Rupertsbergu (Niemcy) 17 września 1179 roku, wpisując ją do katalogu świętych”. Ta skąpa notatka pojawiła się na łamach „L’Osservatore Romano” 11 maja 2012 roku.

Można by postawić pytanie: czy Hildegarda z Bingen nie była uznana za świętą już wcześniej?

Błogosławiony Jan Paweł II w 1979 roku powiedział: „Światło swojego ludu i swego wieku, św. Hildegarda z Bingen, jaśnieje jeszcze większym blaskiem w tych dniach, gdy obchodzi się osiemsetną rocznicę jej odejścia z tego świata, którego niegodziwość i grzechy były jej obce, a który, przynaglana miłością Chrystusa, ubogaciła niezliczonymi darami, by żyć na wieki w obecności Boga”1.

We wrześniu 2010 roku Benedykt XVI poświęcił jej dwie katechezy: „Także w okresie historii, który zwykliśmy nazywać średniowieczem, przykuwają naszą uwagę rozmaite postacie kobiet wyróżniających się świętością życia i bogactwem nauczania. Chciałbym dziś przybliżyć wam jedną z nich: św. Hildegardę z Bingen, która żyła w Niemczech w XII wieku”2.

Kim była Hildegarda z Bingen i dlaczego tak późno nastąpiło oficjalne orzeczenie jej świętości?

2. Przypadek „świętej” Hildegardy z Bingen jest niezwykły przynajmniej z dwóch powodów. Pierwszy z nich dotyczy szczególnego momentu historycznego (obejmującego lata od 1170/1171 do 1234), w którym nie dokonało się jeszcze definitywne przejście od kanonizacji przeprowadzanej przez biskupów do kanonizacji leżącej wyłącznie w gestii papieża. Kroki podjęte natychmiast po śmierci ksieni znad Renu w celu jej kanonizowania odzwierciedlają przejściowy klimat, w którym nie określono jeszcze kanonicznych procedur w tej kwestii.

Drugim powodem jest głęboko zakorzenione i powszechne przekonanie o świętości Hildegardy z Bingen. Istniało ono już po jej śmierci, a więc u schyłku XII wieku i w pierwszych dziesięcioleciach następnego stulecia, i trwa nieprzerwanie aż po dzień dzisiejszy, świadcząc niejako o kanonizacji mistyczki znad Renu, mimo iż według prawa nigdy nie ogłoszono jej świętą.

Źródła biograficzne, zarówno te współczesne Hildegardzie, jak i pochodzące z czasów późniejszych, określają ją otwarcie jako sancta lub beata3. Sława jej świętości została dodatkowo wzmocniona poprzez cześć, jaką oddawano jej grobowi i relikwiom, oraz kult liturgiczny, którym ją otaczano za przyzwoleniem władz kościelnych nie tylko w Moguncji, ale stopniowo także w Trewirze, Spirze, Limburgu oraz w całym zakonie benedyktyńskim. Na skutek tego aż po dzień dzisiejszy odnajdujemy jej imię zarówno w martyrologiach lokalnych, jak i kościelnych. Za każdym razem jest ono opatrzone epitetem „święta”. Ponadto, prócz trzech papieży, którzy w sposób zdecydowany pragnęli doprowadzić do kanonizacji Hildegardy z Bingen – a byli to: Grzegorz IX, Innocenty IV i Jan XXII – nie brakuje innych używających w stosunku do niej określenia „święta”, jak Klemens XIII, Pius XII i Benedykt XVI oraz – jak już się przekonaliśmy – Jan Paweł II i Benedykt XVI. To szeroko rozpowszechnione przekonanie sprawia, że niekonieczne, jeśli nie całkowicie zbędne lub już dokonane staje się zastosowanie określonych procedur wobec Hildegardy z Bingen, która w powszechnej świadomości jest już kanonizowana.

3. Benedykt XVI, świadomy istniejącej od niepamiętnych czasów trwałej i solidnie ugruntowanej fama sanctitatis et miraculorum4, uciekł się do kanonizacji równoważnej, zgodnie z prawodawstwem wprowadzonym przez Urbana VIII (1623-1644), następnie ostatecznie sformułowanym przez Prospero Lambertiniego, późniejszego Benedykta XIV (1740-1758)5.

Z kanonizacją równoważną mamy do czynienia, gdy „papież ogłasza, że jakiemuś słudze Bożemu – który od dawna otaczany jest kultem, o którego heroicznych cnotach lub męczeństwie oraz cudach jednogłośnie zaświadczają wiarygodni historycy i który wciąż cieszy się sławą ze względu na cuda dokonane za jego wstawiennictwem – należy oddawać cześć w całym Kościele, określonego dnia odmawiając oficjum i sprawując Mszę Świętą, mimo iż oficjalnie nie wydano ostatecznego wyroku, nie wszczęto żadnego procesu sądowego ani nie dokonano zwykłych obrzędów”6.

Kanonizacja równoważna Hildegardy z Bingen – nulla accedente formali sententia definitiva, nullis praemissis iudicialibus processibus, nullisque consuetis caeremoniis adhibitis7 – dokonana została 10 maja 2012 roku. Kroków podjęto w odpowiedzi na liczne prośby kierowane do Ojca Świętego przez duszpasterzy i wiernych pragnących, by ksieni znad Renu została oficjalnie kanonizowana.

Przypadek ten nie należy do rzadkości. Przykłady kanonizacji równoważnej podaje Prospero Lambertini w rozdziale XLI księgi I swego opus magnum. Wymienia on św. Romualda, Norberta, Bruna, Piotra Nolasco, Rajmunda Nonnato, Jana Marię de Matha, Feliksa Walezego, królową Małgorzatę Szkocką, króla Stefana Węgierskiego, księcia Czech Wacława I, Grzegorza VII oraz Gertrudę Wielką.

Rozdział 2 SZKIC BIOGRAFICZNY

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 3 PRÓBY KANONIZACJI

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 4 WZOROWOŚĆ ŻYCIA

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 5 SŁAWA ŚWIĘTOŚCI I CUDÓW

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 6EMINENS DOCTRINA

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 7 PONADCZASOWE ZNACZENIE NAUCZANIA HILDEGARDY

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 8 ORĘDZIE ŚWIĘTOŚCI

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 9 BENEDYKT XVI I HILDEGARDA Z BINGEN

Dostępne w wersji pełnej

1 Giovanni Paolo II, Lettera al Cardinale Hermann Volk, Vescovo di Mainz, In occasione dell’800o Anniversario Della morte di Santa Ildegarda (8 września 1979 r.).

2 Benedykt XVI, Audiencja generalna, 1 września 2010 r.

3Święta lub błogosławiona.

4 Opinii o świętości i cudach.

5 Kanonizacji równoważnej poświęcony jest cały rozdział XLI księgi I: por. Benedykt XIV (Prospero Lambertini), De Servorum Dei Beatificazione et Beatorum Canonizzazione, t. I/2, Città del Vaticano 2011, str. 9-88.

6 Tamże, str. 9-10.

7 Bez żadnego formalnego orzeczenia, bez żadnych uprzednich procesów prawnych, bez zwykle stosowanych procedur.