Szare a piękne. Rekolekcje o codzienności ebook

Zbigniew Nosowski

Szare, a piękne

Rekolekcje o codzienności

Wydawnictwo „Więź”Warszawa

Ks.Zygmuntowi Zymlińskiemu SAC,który otworzył mi oczy na to, że „w Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy” (Dz 17,28)

Wprowadzenie

Wiara nam spowszedniała. Nic w niej nowego i porywającego – wciąż te same nudne, powtarzane od lat rytuały, wciąż te same kaznodziejskie puenty, że trzeba się więcej modlić i mniej grzeszyć. No i częściej chodzić do kościoła. Ale jaki to ma związek z naszym prawdziwym życiem?

A może nasza wiara za mało spowszedniała? Może raczej źle spowszedniała? Może traktujemy codzienność jako miejsce, do którego Bóg nie ma dostępu – nawet nie dlatego, że musimy się jej okropnie wstydzić (choć zazwyczaj panuje w niej bałagan, jak w studenckim pokoju...). Bóg nie ma do naszej codzienności dostępu, bo my uważamy, że to dla Niego zbyt błahe sprawy. On jest od wielkich wzlotów ludzkiego ducha, od nieskończoności, od spraw wiecznych, a nie przyziemnych, doczesnych i skończonych.

Można jednak inaczej. Mądry rabin Menachem Mendel z Kocka zaskoczył raz kilku uczonych mężów, którzy byli u niego w gościnie, pytaniem bardzo prostym. Spytał ich: „Gdzie mieszka Bóg?”. Roześmiali się, słysząc te słowa. „Co też mówisz, rabbi? Przecież cały świat jest pełen Jego wspaniałości”. On jednak sam odpowiedział na swoje pytanie: „Bóg mieszka wszędzie, gdzie się Go wpuści”...

Jeśli zechcesz wpuścić Boga do swojej codzienności, to inaczej spojrzysz i na swoją wiarę, i na swoje życie. Odkryjesz, że twój Bóg – wielki Pan i Stwórca całego świata – jest też Bogiem twojej codzienności. Odkryjesz, że twoja zwyczajna, monotonna, nielubiana codzienność może być pełna łaski. Odkryjesz łaskę codzienności. Dostrzeżesz, że twoje powszednie życie jest szare, a piękne. Jest zwyczajne, a może być święte... Na tym polega mistyka codzienności.

W połowie lat siedemdziesiątych ks.Józef Tischner przytoczył na rekolekcjach akademickich inną opowieść chasydzką, o pożytku z nowoczesnych wynalazków. Rabin z Sadagóry powiedział swoim uczniom, że wszystko może służyć naszemu pouczeniu. Nie tylko to wszystko, co stworzył Bóg, ale i to wszystko, co sporządził człowiek. Jeden z chasydów spytał powątpiewająco: „O czym może nas pouczyć kolej?”. „Że wszystko można utracić przez jedną chwilę spóźnienia”. „A telegraf?”. „Że każde słowo jest policzone i trzeba będzie za nie zapłacić” (przypomnę, że przy wysyłaniu telegramów płaciło się od słowa). „A telefon?”. „Że to, co mówimy tu, słyszą tam”...

Gdy Tischner to opowiedział, cały kościół ryknął śmiechem, bo słuchacze słusznie odnaleźli w tych słowach aluzję do podsłuchu i osób, które uczestniczyły w rekolekcjach służbowo, czyli funkcjonariuszy komunistycznych służb specjalnych.

Dziś możemy się wsłuchać w tę opowieść już bez aluzji do podsłuchu. Wsłuchać się, by dostrzec w niej zachętę do głębszego, uważniejszego spoglądania na wszystko, co nas otacza. W tej książce będę próbował opowiadać o poszukiwaniu Bożej łaski w naszym powszednim życiu, zachęcać do refleksji nad tym, czego szara codzienność może nas nauczyć.

Jeśli zatem buntujesz się przeciw religijności drobnomieszczańskiej, w której człowiek przestaje być wierzącym po wyjściu z kościoła, to zapraszam do refleksji nad kopernikańskim przewrotem w pobożności, jaki się dokonuje przez odkrycie, że codzienność jest pełna łaski.

Jeśli sądzisz, że Bóg jest daleko i nie ma nic wspólnego z naszym światem, to zapraszam do odkrywania, że jest bliżej, niż się nam wydaje...

Jeśli chcesz, by twoja wiara była bliżej twojego życia, a twoje życie bliżej twojej wiary – zapraszam.

Jeśli masz wrażenie, że przesiadywanie kolejnych wieczorów w duszpasterstwie akademickim staje się dla ciebie ucieczką od realnego życia – zapraszam.

Jeśli chcesz zastanowić się nad swoim powołaniem jako świeckiego chrześcijanina – zapraszam.

*

Szare, a piękne to zapis rekolekcji, które wygłosiłem w grudniu 2005 roku w duszpasterstwie akademickim „Beczka” u ojców dominikanów w Krakowie. W nowym wydaniu książki dokonano niezbędnych aktualizacji.

Warto przeczytać

Wybrane książki i artykuły, z których korzystałem przy pisaniu tej książki oraz które mogą być pomocne w dalszych poszukiwaniach dotyczących teologii codzienności i duchowości na co dzień:

Anders Arborelius OCD, Mistyka codzienności, tłum.Lidia Popielewicz, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2023.

Jan M.Bereza, Sztuka codziennego życia, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1997.

Martin Buber, Opowieści chasydów, tłum.Paweł Hertz, Wydawnictwo „W Drodze” – „Zeszyty Literackie”, Poznań–Warszawa 2005.

Marie-Dominique Chenu OP, Consecratio mundi, „Znak” 1965, nr 6.

Catherine de Hueck Doherty, Dusza mojej duszy, tłum.Maria Partyka, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2007.

Mirosława Grabowska, Kościół w Polsce – punkt zwrotny, „Więź” 1990, nr 5–6.

Mirosława Grabowska, Tadeusz Szawiel (red.), Religijność społeczeństwa polskiego lat 80: od pytań filozoficznych do problemów empirycznych, Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.

Gabriele Hartlieb, Christoph Quarch, Bernardin Schellenberger (red.), Żyć duchowością. 111 inspiracji – od codzienności do mistyki, tłum.Ewa Piasta, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2005.

Jakub i Raïssa Maritain, Kontemplacja w świecie, wybór i przygotowanie: mali bracia Jezusa, Wydawnictwo „W Drodze”, Poznań 1984.

José Tolentino Mendonça, Mistyka chwili. Czas i obietnica, tłum.Gabriel Borowski, Wydawnictwo Franciszkanów Bratni Zew, Kraków 2021.

Donald Nicholl, Świętość, tłum.Małgorzata Borkowska OSB, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 1998.

Zbigniew Nosowski, Karla Rahnera teologia codzienności, „Studia Theologica Varsaviensia” 1992, nr 2.

Zbigniew Nosowski, Parami do nieba. Małżeńska droga świętości, malarstwo: Ventzislav Piriankov, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 2010.

Henri J.M.Nouwen, Tu i teraz. Zanurzeni w Duchu Świętym, tłum.Stanisław Obirek, Wydawnictwo WAM – Księża Jezuici, Kraków 1998.

Karl Rahner, Bóg stał się człowiekiem. Medytacje, tłum.Marek Węcławski, Księgarnia św.Wojciecha, Poznań 1978.

Karl Rahner, Kiedy się modlisz, tłum.Anna Morawska, Éditions du Dialogue, Paryż 1968.

Karl Rahner, Modlitwa i wiara, tłum.Grzegorz Sowiński, Wydawnictwo Znak, Kraków 2000.

Karl Rahner, O możliwości wiary dzisiaj, tłum.Anna Morawska, Wydawnictwo Znak, Kraków 1983.

Karl Rahner, Ryzyko chrześcijanina, tłum.Tadeusz Mieszkowski, PAX, Warszawa 1979.

Victor Sion, Chwila obecna, tłum.Tadeusz Jania SDV, Wydawnictwo M, Kraków 1993.

Jolanta Sokół-Jedlińska, Duchowość na co dzień, WAB–Intra, Warszawa 2004.

Leon Joseph Kardynał Suenens, Życie codzienne, życie chrześcijańskie. Rozważania o rodzinie, tłum.Barbara Sokalówna, Wydawnictwo Księży Marianów, Warszawa 1998.

Jean Vanier, Wspólnota miejscem radości i przebaczenia, tłum.Maria Żurowska, Editions Spotkania, Warszawa 1991.

Magdalena Węglewska, Jestem uczennicą mojego dziecka, „Więź” 2001, nr 7.

Magdalena Węglewska, Eucharystia, czyli codzienność, „Więź” 2006, nr 1.

Indeks osób

Adam

Beltrame Quattrocchi Luigi

Beltrame Quattrocchi Maria

Benedykt XVI, właśc.Joseph Ratzinger

Bernini Giovanni Lorenzo

Brat Albert, właśc.Adam Chmielowski

cadyk z Góry Kalwarii

Chenu Marie-Dominique

Chesterton Gilbert Keith

Chmielowski Adam zob.Brat Albert

Dawid

Droit Roger-Pol

Eckhart Johannes, zw. Mistrz Eckhart

Grabowska Mirosława

Halík Tomáš

Horacy

Ireneusz z Lyonu

Jan Paweł II, właśc.Karol Wojtyła

Jezus Chrystus passim

Joanna, znajoma autora

Józef z Nazaretu

Karpiński Franciszek

Katarzyna ze Sieny

Knotz Ksawery

Kozacki Paweł

Loyola Ignacy

Maria z Nazaretu

Maritain Jacques

Menachem Mendel z Kocka, rabin

Mosze z Kobrynia, rabin

Nicholl Donald

Niebuhr Reinhold

Nosowska Katarzyna, żona autora

Nossol Alfons

Nouwen Henri

Paweł z Tarsu

Philippe Thomas

Platon

rabin z Sadagóry

Rahner Karl

Ratzinger Joseph zob.Benedykt XVI

Roszkowski Maciej

Schmitt Éric-Emmanuel

Sion Victor

Suenens Leo

Teresa z Ávili

Tertulian

Tischner Józef

Uri, rabin

Vanier Jean

Węglewska Magdalena (pseudonim)

Weigel George

Weil Simone

Wojtyła Karol zob.Jan Paweł II

Zulehner Paul

Zymliński Zygmunt 17

Biogram autora

Zbigniew Nosowski

Ur. 1961. Mąż, ojciec, teść i dziadek, redaktor „Więzi” od 1989 roku, redaktor naczelny od roku 2001. Autor książek: Parami do nieba. Małżeńska droga świętości, Polski rachunek sumienia z Jana Pawła II, Krytyczna wierność. Jakiego katolicyzmu Polacy potrzebują, Szukanie nadziei. Autor podcastu Półprzewodnik po nocy ciemnej. W latach 2001 i 2005 był świeckim audytorem Synodu Biskupów w Watykanie; w latach 2002–2008 – konsultorem Papieskiej Rady ds. Świeckich. Dyrektor programowy Laboratorium „Więzi”, współtwórca Inicjatywy „Zranieni w Kościele”. W latach 2007–2009 i 2017–2023 był chrześcijańskim współprzewodniczącym Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, obecnie członek zarządu Rady. Doktor honoris causa Uniwersytetu Szczecińskiego. Laureat Nagrody Muzeum Polin 2021 i Nagrody Tischnera 2022. Mieszka w Otwocku.

© Copyright by Zbigniew Nosowski, Warszawa 2024

Korekta i indeks osób – Ewa KiedioProjekt okładki, opracowanie wersji elektronicznej – Marcin KiedioFotografia autora – Tomasz Bańbur (swiatlowrazliwy.pl) / dominikanie.pl

Biblioteka „Więzi” – tom 398

ISSN 0519-9336ISBN 978-83-66769-76-2

Towarzystwo „Więź”ul.Trębacka 3, 00-074 Warszawa, tel. 22 827 29 17

Zapraszamy do naszej księgarni internetowej – wydawnictwo.wiez.plZamówienia hurtowe – [email protected]