Taping w rehabilitacji i zapobieganiu kontuzjom ebook

REDAKCJA: Magdalena Kuźmiuk

SKŁAD: Krzysztof Remiszewski

PROJEKT OKŁADKI: Krzysztof Remiszewski

TŁUMACZENIE: Bartosz Bartkiewicz

ILUSTRACJE: Rapt Productions z wyjątkiem: shutterstock.com s. 14 © f9photos; s. 15 © Blamb; s. 17 © Mihai Blanaru; s. 18 © Mihai Blanaru (przywodzenie/rotacja), © Artem Furman (supinacja), © Pikoso.kz (pronacja), s. 19 © LeventeGyori; s. 22-23 © stihii; s. 24 © Peter Hermes Furian

MODELE: Nadia Qabazard, Michael Toy

Wydanie I

Białystok 2024

ISBN 978-83-8272-791-3

Tytuł oryginału:Kinesiology Taping for Rehab and Injury Prevention: An Easy, At-Home Guide for Overcoming Common Strains, Pains and Conditions

Copyright tekstu © 2016 Aliana Kim

Copyright zdjęć © 2016 Rapt Productions i Shutterstock.com. Wszelkie prawa zastrzeżone

© Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Vital, Białystok 2023

All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez uprzedniej pisemnej zgody wydawcy żadna część tej książki nie może być powielana w jakimkolwiek procesie mechanicznym, fotograficznym lub elektronicznym ani w formie nagrania fonograficznego. Nie może też być przechowywana w systemie wyszukiwania, przesyłana lub w inny sposób kopiowana do użytku publicznego lub prywatnego – w inny sposób niż „dozwolony użytek” obejmujący krótkie cytaty zawarte w artykułach i recenzjach.

Książka ta zawiera porady i informacje odnoszące się do opieki zdrowotnej. Nie powinny one jednak zastępować porady lekarza ani dietetyka. Jeśli podejrzewasz u siebie problemy zdrowotne lub wiesz o nich, powinieneś skonsultować się z lekarzem, zanim rozpoczniesz jakikolwiek program poprawy zdrowia czy leczenia. Dołożono wszelkich starań, aby informacje zaprezentowane w tej książce były rzetelne i aktualne podczas daty jej publikacji. Wydawca ani autor nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki dla zdrowia, mogące wystąpić w wyniku stosowania zaprezentowanych w książce metod.

15-762 Białystok

ul. Antoniuk Fabr. 55/24

85 662 92 67 – redakcja

85 654 78 06 – sekretariat

85 653 13 03 – dział handlowy – hurt

85 654 78 35 – www.vitalni24.pl – detal

strona wydawnictwa: www.wydawnictwovital.pl

Więcej informacji znajdziesz na portalu www.odzywianie24.pl

CZYM JEST KINESIOTAPING?

Kinesiotaping znajduje zastosowanie jako tymczasowa metoda terapeutyczna do walki z ostrymi i podostrymi dolegliwościami. Może pomóc osobom zmagającym się z przewlekłymi stanami bólowymi, na przykład w wyniku artretyzmu, łokcia tenisisty, nieprawidłowego ruchu rzepki, skręcenia stawu skokowego, zespołu cieśni kanału nadgarstka, stanu zapalnego, ogólnego bólu oraz nieprawidłowości strukturalnych. Kinesiotaping stosuje się również, by zapobiegać urazom i pomóc organizmowi powrócić do stanu homeostazy po problemach związanych z naczyniami limfatycznymi, na przykład stanem zapalnym.

HISTORIA

Metodę kinesiotapingu opracował w 1979 roku doktor Kenzo Kase. Ten licencjonowany chiropraktyk i akupunkturzysta zwrócił uwagę, że terapia manualna jest niezwykle skuteczna w leczeniu bólu i dbaniu o optymalny stan zdrowia, jednak jej efekty utrzymują się na ogół jedynie tymczasowo. Doktor Kase obmyślił zatem nową metodę mającą zwiększyć skuteczność terapii manualnej. Do Stanów Zjednoczonych kinesiotaping zawitał w 1995 roku, a rok później zainteresowano się nim również w Europie.

Kinesiotaping ma rozmaite zastosowania. Pacjenci dochodzący do siebie po operacji używają tej metody w celu częściowego odzyskania funkcji strukturalnych oraz wyrównania ciała. Sportowcom pomaga ona zachować prawidłowe ułożenie ciała, choć stosują ją również, by zapobiegać kontuzjom. Inni ludzie sięgają po taśmy do tapingu, chcąc utrzymać dobre zdrowie, złagodzić ból oraz poprawić postawę.

Ponieważ samodzielne oklejenie się taśmami może okazać się dość trudne, wiele osób korzysta z usług fizjoterapeutów, trenerów sportowych, masażystów, kinezjologów, chiropraktyków, lekarzy medycyny sportowej, akupunkturzystów oraz innych specjalistów. Wcale nie trzeba być elitarnym atletą, by odczuć korzyści płynące ze stosowania kinesiotapingu, ponieważ służy on naprawdę wszystkim. Przydaje się szczególnie osobom będącym w trakcie rehabilitacji po przebytym urazie.

Na temat kinesiotapingu wciąż prowadzone są badania. Niektóre potwierdzają jego skuteczność, inne z kolei sugerują, że stoi za nią jedynie efekt placebo. Próby prowadzone są z reguły na stosunkowo niewielkich grupach badanych, a opinie przedstawicieli środowiska naukowego pozostaną podzielone po równo, dopóki nie pojawią się wyniki kolejnych analiz.

W mojej praktyce kinesiotaping, szczególnie wdrożony po zakończeniu terapii manualnej, okazał się niezwykle przydatny. Pracowałam z różnymi klientami, między innymi z ofiarami postrzałów, i zauważyłam kolosalną różnicę po zastosowaniu tapingu, zwłaszcza limfatycznego, w przypadkach obszarów dotkniętych poważnym stanem zapalnym. Dopóki nie pojawi się więcej istotnych informacji na temat kinesiotapingu, wszystko zależy tak naprawdę od tego, jak sprawdzi się on w twoim przypadku. Gorąco polecam stosowanie wszystkich technik oklejania po przejściu jakiejś formy terapii manualnej. Z mojego doświadczenia wynika, że właśnie wtedy uzyskuje się najlepsze rezultaty. Korzystne może okazać się również przyklejenie taśm przed zawodami sportowymi w celu zapobiegania kontuzjom, ale tak naprawdę zadziałają one niczym opatrunki jedynie w przypadku wystąpienia poważnych urazów.

BEZPIECZEŃSTWO

Przed rozpoczęciem tapingu warto wiedzieć, że jest to stosunkowo nowa metoda, która nie została jeszcze gruntownie przebadana. Wiele osób odczuło jednak korzyści płynące z oklejania się taśmami pod okiem specjalistów. Taping zawsze należy stosować w połączeniu z innymi formami rehabilitacji, takimi jak wizyty u fizjoterapeuty, chiropraktyka, masażysty lub trenera sportowego.

Kinesiotaping nigdy nie miał być stosowany jako jedyna metoda walki ze schorzeniami. Opracowany został w celu przedłużenia opieki podczas stosowania planów leczenia chiropraktycznego. Dlatego pamiętaj: przed oklejeniem się taśmami (na przykład, by złagodzić przebieg choroby przewlekłej), koniecznie skonsultuj się z profesjonalnym rehabilitantem.

Plastrowanie nie zastępuje pracy terapeuty, lecz pogłębia jej efekty. Zastosowanie technik manualnych wobec tkanek miękkich sprawi, że poczujesz się wspaniale w danym momencie, ale rezultaty nie zawsze okazują się trwałe. Celem kinesiotapingu jest wydłużenie efektów tego rodzaju terapii.

Zrzeczenie się odpowiedzialności: Techniki tapingu opisane w tej książce nie służą do diagnozowania lub leczenia jakichkolwiek chorób bądź dolegliwości. Są to metody o charakterze wyłącznie terapeutycznym i edukacyjnym, a osobom cierpiącym na którąś z chorób opisanych w tej książce lub dowolną inną dolegliwość, która skutkuje ostrym bólem, stanem zapalnym, neuropatią, powstawaniem krwiaków, uczuciem gorąca lub obecnością siniaków, zdecydowanie zaleca się wizytę u lekarza. Przed podjęciem próby samodzielnego oklejenia się taśmami zawsze należy skonsultować to z lekarzem. Warto również zbadać się uprzednio pod kątem wszelkich schorzeń przewlekłych.

Mam nadzieję, że te podstawowe techniki pomogą ci zrozumieć, czym jest taping. Życzę ci szczęścia podczas tej podróży, a jeśli zdecydujesz się zastosować tę metodę, chciałabym – jak zwykle – prosić cię, byś zachował ostrożność i skonsultował to uprzednio ze swoim lekarzem.

ROZDZIAŁ 1PODSTAWOWE POJĘCIA

Zanim zaczniesz stosować kinesiotaping, musisz poznać kilka kluczowych określeń. W tym rozdziale omówię podstawowe terminy z zakresu anatomii i kinezjologii, które pomogą ci podczas twojej podróży z taśmami.

Warto wiedzieć, czym dokładnie jest kinesiotaping. Podobnie jak technika Grastona, traktowany jest on jak osobna metoda z dziedziny technik rehabilitacyjnych. W większości przypadków, by uzyskać certyfikat ukończenia kursu tapingu, należy przejść trójetapowe szkolenie, a następnie przystąpić do testu oferowanego przez Kinesio Taping Association International (KTAI). Zadaniem taśmy jest wzmocnienie układów fizjologicznych organizmu względem tkanki powierzchownej. Ponieważ metoda ma na celu przedłużenie dowolnego rodzaju terapii manualnej, którą przeszedł dany pacjent, taśmę można nosić przez maksymalnie pięć dni. Jednak na przestrzeni lat zaszły w tej kwestii pewne zmiany. Dziś taping stosuje się do zapobiegania kontuzjom, ponieważ pomaga on ciału utrzymać strukturalnie bezpieczną pozycję podczas wykonywania ćwiczeń lub uczestnictwa w rywalizacji sportowej. Ta metoda może również uśmierzyć ból u osób, które biorą udział w zawodach mimo lekkich urazów. Jak dowiesz się po lekturze kilku kolejnych rozdziałów, w przypadku określonych dolegliwości kinesiotaping pomaga zwalczać stan zapalny, a jednocześnie pozwala utrzymać stabilność danego obszaru ciała oraz umożliwia częściową kontrolę bólu.

POJĘCIA ANATOMICZNE

Potraktuj tę sekcję jak wstępny zarys pojęć anatomicznych, które znajdziesz na kartach tej książki. Terminów tych używamy w odniesieniu do ciała, a służą one wskazywaniu kierunków. Są bardziej precyzyjne niż słowa takie jak „lewo”, „prawo”, „wysoko” lub „nisko” i ułatwią ci naukę technik oklejania. W razie potrzeby zawsze możesz tu wrócić podczas procesu tapingu, by przypomnieć sobie wszystko, czego potrzebujesz.

Pozycja anatomiczna: ciało jest wyprostowane, palce u stóp zwrócone do przodu, ręce leżą po bokach, a dłonie zwrócone są w tę samą stronę, co głowa (czyli do przodu).

Pozycje

Oto dwie wersje pozycji leżącej: leżenie na plecach z twarzą w górę oraz na brzuchu z twarzą w dół.

Leżenie na plecach z twarzą w górę

Leżenie na brzuchu z twarzą w dół

Płaszczyzny ruchu

Niektóre z tych określeń mają swoje wersje „alternatywne”, jednak to właśnie tych używamy najczęściej. Płaszczyzna strzałkowa biegnie pionowo i dzieli ciało na lewą i prawą połowę. Płaszczyzna czołowa (wieńcowa) również biegnie pionowo oraz dzieli ciało na część przednią i tylną. Płaszczyzna poprzeczna przebiega poziomo i dzieli ciało na część górną oraz dolną.

Kierunki i pozycje

Jeśli pragniesz właściwie korzystać z materiałów zawartych w tej książce, ważne jest, abyś zrozumiał rolę, jaką odgrywają kierunki i pozycje w odniesieniu do ciała. Podczas stosowania tapingu będziesz nieustannie używał pojęć, takich jak „przywodzenie”, „odwodzenie”, „górny” oraz „dolny”. Ułatwiają one określenie, gdzie należy przykleić taśmę. Kiedy mówimy o przywodzeniu, wiemy, że chodzi o przybliżenie struktury do ciała. Korzystanie z prawidłowych pojęć umożliwia nam większą przejrzystość, ponieważ zastępują one bardzo długie słowa wymagające dodatkowych ustaleń w kwestii pozycji danej struktury w odniesieniu do miejsca, które próbujesz okleić taśmą. Precyzja ma duże znaczenie we wszystkich formach rehabilitacji. Nie chcemy przecież zgadywać; pragniemy mieć stuprocentową pewność, że postępujemy właściwie.

Gdy mówimy o strukturach górnych, mamy na myśli te, które znajdują się w okolicy głowy – na ogół są one równoznaczne z wyrażeniem „czaszkowe”. Dolny pełni z kolei na ogół funkcję synonimu słowa „ogonowy”, które odnosi się do struktur znajdujących się w niższej części ciała. Stosujemy również pojęcia, takie jak tylny i przedni. Podzielenie ciała za pomocą płaszczyzny czołowej pomoże ci zrozumieć, czym są tylne i przednie struktury oraz pozycje. Struktury przyśrodkowe umiejscowione są w pobliżu linii środkowej ciała, natomiast boczne znajdziemy z dala od niej (do tej kategorii należą na przykład kończyny). Podziel ciało wzdłuż płaszczyzny strzałkowej, a zrozumiesz, o których strukturach mowa. Jeśli leży bliżej środka, dana struktura jest przyśrodkowa, jeśli dalej – boczna. Tych dwóch wyrażeń używa się standardowo w odniesieniu do kończyn oraz szkieletu osiowego.

Ruchy

Prostowanie i zginanie to prawdopodobnie dwa najważniejsze określenia i to właśnie ich będziesz używać najczęściej na początku przygody z tapingiem. Pierwsze oznacza wyprostowanie kończyny lub otwarcie stawu, z kolei drugie – zginanie stawu lub zbliżanie się kości do siebie. Przywodzenie to przyciąganie kończyn bliżej linii środkowej, a odwodzenie – odciąganie ich od niej.

Prostowanie

Zginanie

Rotacja odnosi się do szkieletu osiowego, a zachodzi ona najczęściej wzdłuż płaszczyzny poprzecznej. Pomyśl o tym, co dzieje się, gdy poruszasz głową, patrząc od lewej do prawej. Supinacja oznacza ruch obrotowy przedramienia, do którego dochodzi na przykład, gdy obracasz dłonie do góry, by wziąć w nie miskę zupy. Pronacja to coś odwrotnego – zwrócenie dłoni w dół.

Inwersja i ewersja to ruchy powiązane ze stopami. Pierwszy z nich ściąga podeszwy stóp do środka, a drugi zasadniczo obraca je na zewnątrz – podeszwy są wtedy zwrócone na boki. Zgięcie podeszwowe oraz zgięcie grzbietowe to pojęcia odnoszące się do ruchów kostek. Pierwszy ruch przesuwa kostkę w taki sposób, by palce stóp naciskały na podłoże. Podczas drugiego palce zostają zaś od niego odciągnięte (są zwrócone w górę).

Supinacja

Pronacja

Zgięcie grzbietowe (po lewej) i zgięcie podeszwowe (po prawej)

Mięśnie

W ludzkim ciele znajdziemy trzy rodzaje tkanki mięśniowej: gładką, sercową oraz szkieletową. Pierwsza występuje w przewodzie pokarmowym, natomiast druga – w sercu. Mięśnie szkieletowe są powiązane z układem kostnym i to właśnie one umożliwiają nam ruch. W tej książce skupimy się wyłącznie na tym ostatnim rodzaju tkanki mięśniowej.

Przypatrując się tkance mięśniowej szkieletowej, warto zwrócić uwagę na jej warstwy. Namięsna, czyli warstwa zewnętrzna, otacza cały mięsień i obejmuje powięź1 (czyli cienką powłokę łączną; powięź mięśniowa oddziela poszczególne mięśnie oraz grupy mięśniowe ciała). Warstwa środkowa, znana jako omięsna, pokrywa każdy pęczek (czy też wiązkę) włókien mięśniowych. Głębsza warstwa, tzw. śródmięsna, otacza każde z włókien. Mięśnie spotykają się na poziomie ścięgna, które łączy je ze strukturą kostną, umożliwiając nam ruch.

ROZDZIAŁ 4TWARZ I SZYJA

BÓL SZCZĘKI

Ból w obszarze stawu skroniowo-żuchwowego (TMJ) jest najczęściej rezultatem zgrzytania zębami podczas snu lub ich nerwowego zaciskania. Ta technika może częściowo złagodzić ból towarzyszący tym nieprzyjemnościom. Często zdarza się, że osoby cierpiące na problemy z TMJ zakładają na noc ochraniacz na zęby, by powstrzymać się od przesadnego zgrzytania, które może powodować bóle głowy i szczęki, a nawet prowadzić do złamania trzonowców. Wykonanie poniższej techniki jest dość proste.

Liczba plastrów: 1

Kształt: pasek Y

1. Zmierz przestrzeń od tylnej części TMJ (która biegnie wzdłuż linii szczęki obok ucha) do około 2,5 centymetra obok nosa.

2. Wykonaj nacięcie w kształcie litery Y, zostawiając około 1,25 centymetra w górnej części plastra. Przyczep go na tylnym końcu stawu skroniowo-żuchwowego.

3. Ściągnij skórę w kierunku nosa, napinając plaster w 10–15%. Pociągnij jedną część paska Y w stronę nosa, a drugą wzdłuż linii szczęki. Końcówki naklej z zerowym napięciem.

1 Niezbędne przyrządy do terapii powięziowej oferuje sklep www.vitalni24.pl (przyp. wyd. pol.).