W POSZUKIWANIU DOJRZAŁEJ WIARY - PORADNIK METODYCZNY 2 SPP ebook

Wprowadzenie

Drodzy Katecheci

Podręcznik do nauczania religii w II klasie szkoły ponadpodstawowej W poszukiwaniu dojrzałej wiary ukazuje się w serii podręczników „Z Bogiem przez życie” i jest kontynuacją podręcznika do klasy I. Realizuje założenia nowej Podstawy programowej katechezy oraz Programu nauczania religii autorstwa Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski z roku 2018 pt. „Z Bogiem w dorosłe życie” (AZ-3-01/18). Struktura jednostek tematycznych podręcznika jest oparta na modelu katechezy antropologiczno-kerygmatycznej. Każda z nich rozpoczyna się od sytuacji egzystencjalnej, inspirującej do zainteresowania się realizowanym tematem oraz ukazującej życiowe znaczenie omawianych treści dla młodzieży. Następnie przekazywane jest orędzie chrześcijańskie, zawarte w Piśmie Świętym i Tradycji.

Pakiet przeznaczony do realizacji nauczania w II klasie szkoły ponadpodstawowej składa się z podręcznika ucznia, poradnika metodycznego oraz materiałów multimedialnych zamieszczonych na stronie internetowej www.kulkat.pl. Na tym portalu znajdują się minikonspekty, prezentacje, odnośniki do filmów, a także plan wynikowy, tabela do ewaluacji założeń podstawy programowej, zarys przedmiotowych zasad oceniania z religii do dostosowania przez nauczycieli zgodnie ze statutem szkoły.

Podręcznik ucznia

Podręcznik ucznia W poszukiwaniu dojrzałej wiary składa się z 55 jednostek tematycznych, które zostały podzielone na 6 działów odpowiadających założeniom Programu nauczania religii do klasy II szkoły ponadpodstawowej. Kompozycja podręcznika opiera się na następujących założeniach. Uczniowie najpierw będą odkrywać istotę objawienia chrześcijańskiego i znaczenie wiary w swoim życiu (Dział 1: Droga do dojrzałości). Następnie będą pogłębiać świadomość istnienia obiektywnej prawdy oraz, w tym kontekście, wyjątkowości chrześcijaństwa i Kościoła katolickiego (Dział 2: Dążenie do prawdy). W kolejnym dziale uczniowie analizować będą prawdziwy obraz Boga i wypływające z niego wezwanie do relacji (Dział 3: „Nie będziesz miał bogów cudzych przede Mną”). Osobiste spotkanie z Chrystusem prowadzi do życia sakramentalnego (Dział 4: Bóg obecny i działający), a także do odpowiedzialności za Kościół (Dział 5: Bóg prowadzący Kościół). Analizowane treści będą związane z przeżywaniem roku liturgicznego (Dział 6: „Chcę błogosławić Pana w każdym czasie”).

Wszystkie katechezy w podręczniku ucznia mają następującą strukturę: Dylematy młodego człowieka; Wiara i życie chrześcijan; Zapamiętaj; Zastosuj; Modlitwa. W pierwszej części uwagę kieruje się na problemy, rozterki i dylematy egzystencjalne adresatów katechezy. Najczęściej dokonuje się tego poprzez interesujące świadectwa, realne historie lub opowiadania. Druga część zawiera odpowiedzi na przedstawione problemy w świetle objawienia chrześcijańskiego i nauczania Kościoła. Zostały w niej zamieszczone odwołania do Biblii, Katechizmu Kościoła Katolickiego, Katechizmu dla młodzieży YOUCAT oraz innych dokumentów Kościoła. W tej części prezentowane są także postaci świętych jako wzory osobowe. W części trzeciej Autorzy przedstawiają krótkie propozycje tekstowe, które są syntezą omawianych treści. Natomiast część czwarta poświęcona została kształtowaniu postaw religijno-moralnych, dlatego zawiera wskazania dla młodych ludzi dotyczące życiowych wyborów. Ostatnia część to modlitwa nawiązująca do tematu lekcji.

Ważnym elementem podręcznika jest także szata graficzna. Pomaga ona nie tylko w percepcji treści teologicznych, ale może inspirować do dalszych poszukiwań. Podkreśla także korelację z edukacją szkolną dzięki zamieszczeniu dzieł sztuki malarskiej wybranych epok, a także portretów świętych i ważnych postaci Kościoła. Ponadto szata graficzna pomaga w wyeksponowaniu cytatów biblijnych i dokumentów Kościoła, a piktogramy wskazują na źródła cytatów doktrynalnych.

Poradnik metodyczny

Poradnik metodyczny dla nauczyciela religii ma następującą strukturę:

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Umiejętności

Postawy

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

5. Środki dydaktyczne

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

2. Sytuacja egzystencjalna

3. Wiara i życie chrześcijan

4. Zastosowanie życiowe

5. Podsumowanie treści

6. Notatka (opcjonalnie)

7. Praca domowa

8. Modlitwa

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

Założenia edukacyjne opierają się na najnowszych wytycznych zarówno Podstawy programowej katechezy, Programu nauczania religii, jak również Podstawy programowej kształcenia ogólnego oraz rozporządzeń Ministerstwa Edukacji i Nauki. Potwierdza to przede wszystkim precyzyjne sformułowanie celów językiem wymagań. Dokładnie została także opisana korelacja z edukacją szkolną. Wskazanie metod i technik postępowania oraz doboru środków dydaktycznych uzupełnia pierwszą część scenariusza lekcji.

Przebieg każdej katechezy ma podobną strukturę i składa się z następujących elementów: Punkt 1 (Modlitwa) sugeruje modlitwę korespondującą treściowo z tematem. Punkt 2 (Sytuacja egzystencjalna) to opowiadanie literackie, informacja medialna lub opis wydarzenia historycznego tak zredagowany, aby obudzić zainteresowanie treścią katechezy. W punkcie 3 (Wiara i życie chrześcijan) poradnik przynosi wyjaśnienie najważniejszych treści w oparciu o Pismo Święte i nauczanie Kościoła. Natomiast w punkcie 4 (Zastosowanie życiowe)znajdują się wskazania na temat budowania właściwych postaw życiowych. Punkt 5 (Podsumowanie treści) stwarza okazję do syntetycznego podsumowania najważniejszych treści. Punkt 6 (Notatka, opcjonalnie)sugeruje treść i formę zapisu w zeszycie informacji, które pojawiły się w czasie realizacji tematu. Punkt 7 (Praca domowa, opcjonalnie)zawiera propozycje dodatkowych poleceń i zadań dla uczniów, które powinni wykonać w domu. Ważną rolę pełni także punkt 8 (Modlitwa), który koresponduje z tematem katechezy i stanowi swoistą odpowiedź na przyswojone treści. Całość kończy punkt 9 (Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne), który czyni zadość wskazaniom edukacyjnym i daje katechecie narzędzie do sprawdzenia realizacji celów.

Scenariusze katechez w poradniku metodycznym są przygotowane w sposób bardzo szczegółowy, często prezentujący nie tylko ogólne treści i metody, ale również konkretne sformułowania, których może użyć katecheta. Takie podejście jest świadomym wyborem, gdyż praktyka dowiodła, że scenariusze w formie luźnych sugestii czy kilku punktów nie spełniają oczekiwań katechetów. Oczywiście poradnik metodyczny jest tylko propozycją i katecheta może zrealizować lekcję religii w inny sposób. Proponowane scenariusze są jednak przemyślaną wizją konkretnej jednostki tematycznej. Dla doświadczonych katechetów będą prawdopodobnie tylko sugestią. Natomiast niezbyt doświadczonym katechetom ułatwią wierną realizację programu. Jest to szczególnie istotne, gdy celem nadrzędnym jest właściwe przekazanie skomplikowanych treści teologicznych w sposób zrozumiały dla młodzieży.

Mamy nadzieję, że podręcznik W poszukiwaniu dojrzałej wiary pomoże młodym ludziom w dążeniu do prawdy, osobistym spotkaniu Chrystusa i życiu według Jego wskazań. Niech będzie także realną pomocą dla katechetów i nauczycieli w codziennym trudzie posługi słowa Bożego.

W imieniu Autorów:

Redaktor podręcznika

ks. Paweł Mąkosa,

Redaktor serii

ks. Marian Zając

I. Droga do dojrzałości

1. Wiara i nauka w poznaniu prawdy

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

•Ukazanie relacji pomiędzy wiarą i nauką.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

•wymienia dyscypliny naukowe zajmujące się poznawaniem otaczającego świata;

•definiuje pojęcie wiary;

•wymienia wybranych przedstawicieli świata nauki, którzy publicznie przyznawali się do swojej wiary.

Umiejętności

Uczeń:

•porównuje zakres badań wybranych dyscyplin naukowych z refleksją nad ich korelacją z prawdami wiary;

•krótko omawia stosunek do wiary wybranych przedstawicieli świata nauki;

•proponuje własną drogę rozwoju wiary i wiedzy w nowym roku szkolnym.

Postawy

Uczeń:

•wyraża wdzięczność Bogu za dar wiary i możliwość poszerzania wiedzy.

3. Korelacja z edukacją szkolną

•Filozofia – filozoficzna argumentacja za istnieniem Boga.

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, uzupełnianie informacji w diagramie, porządkowanie informacji w tabeli, folder informacyjny.

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik, zeszyt, papier formatu A4, przybory do pisania i rysowania, tablica, przylepce lub magnesy, formularz, diagram i materiały do pracy w grupie (do pobrania ze strony kulkat.pl).

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy.

Proponuje, aby modlić się o Boże błogosławieństwo w nowym roku szkolnym. Uczniowie mogą także wymienić swoje własne intencje.

Następnie katecheta rozpoczyna odmawianie dowolnej modlitwy.

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta poleca odczytanie z podręcznika tekstu „Dylematy młodego człowieka” i nawiązuje dialog z uczniami w oparciu o ten tekst:

• Jak prof. Antony Flew odkrył Boga?

• Dlaczego odkrycia naukowe stały się przyczyną jego nawrócenia?

Po zebraniu odpowiedzi, podsumowuje:

Czas naszego dzisiejszego spotkania poświęcimy na poszukiwanie relacji pomiędzy nauką i wiarą. Zanim jednak wyciągniemy jakiekolwiek wnioski, będziemy pracować w grupach.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta dzieli uczniów na grupy (mogą je stanowić poszczególne rzędy ławek) i prosi o przerysowanie formularza z tablicy do zeszytu, lub rozdaje jego wydruki.

Uzupełnij informacje w tabeli:

Następnie katecheta wyznacza poszczególnym grupom dyscypliny naukowe, którymi się zajmą (biologia, fizyka, chemia, astronomia, medycyna, geografia), zaznaczając, że każdy z członków grupy będzie pracował indywidualnie. Należy wyznaczyć czas na wykonanie zadania. Po jego upływie przedstawiciele poszczególnych grup prezentują efekty swojej pracy. Katecheta prosi o ustalenie punktów wspólnych wypracowanych przy wszystkich dyscyplinach naukowych i poleca wypisanie ich pod tabelą w formie wniosków z pracy grupowej.

Podsumowuje:

Wykazaliśmy, że nauka jest dla nas na co dzień bardzo ważna. Dzięki niej zagłębiamy się w tajniki otaczającego świata, a przez to nasze życie staje się dużo łatwiejsze. Niestety, okazuje się, że są też takie obszary naszego życia, których nauki empiryczne nie są w stanie przebadać. Sferą, w którą nie są w stanie wkroczyć, jest nasza wiara. Przyjrzyjmy się jej bliżej, wypełniając kolejny diagram.

Katecheta poleca, aby uczniowie przerysowali diagram do zeszytu lub rozdaje jego wydruki.

Uzupełnij informacje w diagramie:

Należy wyznaczyć czas na wykonanie zadania. Po jego upływie wybrani uczniowie odczytują swoje prace.

Katecheta podsumowuje:

Przyjrzyjmy się teraz obu wykonanym dziś zadaniom. Ich treść dowodzi, że nauka i wiara mają zupełnie inny cel, interesują się zupełnie różnymi zagadnieniami, nie znaczy to jednak, że nie mogą się spotkać ze sobą. Pokazują to teksty z naszego podręcznika.

Katecheta poleca odczytanie fragmentu „Relacje wiary i nauk doświadczalnych”.Po lekturze poszerza omawiane zagadnienie:

O tym, że między nauką i wiarą nie ma sprzeczności, przekonują nas także liczni uczeni, którzy, pozostając wybitnymi naukowcami, nie zrezygnowali z wiary i mieli odwagę publicznie się do niej przyznać. Poznamy ich pracując w grupach.

Katecheta dzieli uczniów na pięć grup według dowolnie przyjętego klucza

Następnie przydziela każdej z grup biografię jednego z naukowców (pliki dostępne na stronie kulkat.pl) oraz papier formatu A4 i przybory do pisania i rysowania. Zadaniem każdej z grup będzie przygotowanie folderu informacyjnego na podstawie otrzymanego biogramu.

Folder powinien zawierać podstawowe informacje o życiu naukowca, jego dokonaniach oraz o jego stosunku do wiary. Należy wyznaczyć czas na wykonanie zadania.

Grupa I

Max Karl Ernst Ludwig Planck żył w latach 1858-1947. Zapisał się w historii jako fizyk, teolog luterański, autor prac z zakresu termodynamiki, promieniowania cieplnego, energii, optyki, teorii względności oraz teorii kwantów. Pochodził z rodziny naukowców. Jego pradziadek jak i dziadek ze strony ojca byli profesorami teologii w Getyndze, ojciec był profesorem prawa w Kilonii i Monachium, a stryj sędzią, profesorem prawa i jednym z autorów niemieckiego kodeksu cywilnego. Planck był również utalentowanym muzykiem. Brał lekcje śpiewu, grał na fortepianie, organach, wiolonczeli, komponował pieśni i opery. Za kierunek studiów jednak zamiast muzyki obrał fizykę. W 1867 rodzina przeprowadziła się do Monachium, a Planck został zapisany do elitarnego gimnazjum, gdzie trafił pod opiekę Hermanna Müllera, który poprzez lekcje matematyki, mechaniki oraz astronomii inspirował swojego ucznia. Od niego pierwszego Planck nauczył się zasady zachowania energii. W roku 1874 podjął studia na Uniwersytecie Monachijskim. Pod kierownictwem von Jollego Planck przeprowadził jedyne eksperymenty w całej swojej naukowej karierze, badając dyfuzję wodoru przez rozgrzaną platynę. Szybko przeszedł jednak do fizyki teoretycznej. W październiku 1878 Planck zdał egzamin państwowy nauczycielski, a w lutym 1879 obronił doktorat. W czerwcu 1880, w wieku 22 lat, przeprowadził przewód habilitacyjny. W roku 1900, pracując nad teorią promieniowania emitowanego przez ciało doskonale czarne, zmodyfikował prawo Wiena, wprowadzając do wzoru nową stałą fizyczną, nazwaną potem jego nazwiskiem. Koncepcja, zgodnie z którą energia może być emitowana tylko w określonych porcjach, zwanych kwantami, dała początek mechanice kwantowej. W 1918 roku został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. W latach dwudziestych XX wieku uchodził w Niemczech za jeden z największych autorytetów naukowych w dziedzinie fizyki. W 1926 przeszedł oficjalnie na emeryturę, ale pozostał czynnym naukowcem prowadzącym serie wykładów w kraju i za granicą. Nie wstydził się swojej wiary, twierdząc, że „religia i nauki przyrodnicze nie znajdują się w stosunku do siebie w opozycji, jak to niektórzy myślą, czy obawiają się tego, lecz prowadzą różnymi drogami do tego samego celu, a celem tym jest Bóg”.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Max_Planck

Grupa II

André Marie Ampère żył w latach 1775-1836. Był znanym francuskim fizykiem i matematykiem. Należał do III zakonu św. Franciszka. Urodził się w zamożnej rodzinie w Lyonie. Swoją pierwszą rozprawę naukową napisał w wieku 13 lat. Była ona poświęcona krzywym stożkowym. W wyniku szoku po śmierci ojca (skazanego na śmierć i zgilotynowanego) przez półtora roku nie prowadził żadnej działalności naukowej. W 1796 roku poznał Julię Carron, z którą ożenił się w 1799. Z tego związku urodził się jego jedyny syn, Jean Jacques Ampère, późniejszy francuski filolog i historyk literatury. Żona zmarła pięć lat po ślubie, co bardzo pogłębiło religijność Ampère’a, który często czytał Biblię i pisma ojców Kościoła. Za największe dokonanie Ampère’a uważany jest jego wkład w rozwój nauki o elektryczności i magnetyzmie. Postawił hipotezę, że prąd płynący przez cewkę złożoną z nawiniętych na walcu zwojów miedzianego drutu powinien wykazywać takie same właściwości jak magnes stały. Zbudował taką cewkę i na drodze doświadczalnej potwierdził swoje przypuszczenie. Opisał matematycznie ilościowe zależności pomiędzy zjawiskami elektrycznymi i magnetycznymi. Najbardziej znanym twierdzeniem jego teorii jest tzw. prawo Ampère’a, stosowane do dziś. Mimo że znany jest głównie jako fizyk, to był przede wszystkim matematykiem. W tej dyscyplinie prowadził wykłady i większość badań. Między innymi rozwijał teorię równań różniczkowych cząstkowych, opracowując ich klasyfikację. Prowadził również badania w dziedzinie chemii – odkrył fluor i, niezależnie od Avogadra, sformułował prawo o identyczności liczby cząsteczek każdego gazu pod tym samym ciśnieniem i w tej samej objętości. Opracował klasyfikację pierwiastków. Zmarł na zapalenie płuc, mając 61 lat. Mówił, że: „Jednym z najbardziej przekonujących dowodów istnienia Boga jest panująca we wszechświecie harmonia i ów przedziwny ład, mocą którego każda żyjąca istota w organach swoich znajduje wszystko, co potrzebne jest jej do utrzymania bytu, do rozradzania się i do rozwoju swoich fizycznych oraz umysłowych zdolności”.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Andr%C3%A9_Amp%C3%A8re

Grupa III

Louis Pasteur – francuski chemik, prekursor w dziedzinie mikrobiologii. Żył w latach 1822-1895. Dzieciństwo spędził w Arbois przy granicy szwajcarskiej. Do liceum uczęszczał w Besançon. Studia przyrodnicze ukończył w École normale supérieure w Paryżu pod kierunkiem profesorów Dumasa i Balarda. Pasteur stał się sławny dzięki odkryciu dwóch enancjomorficznych form krystalicznych kwasu winowego (1848) i pierwszy zaproponował hipotezę istnienia enancjomerów – izomerów, które różnią się między sobą tak jak odbicia zwierciadlane tego samego przedmiotu. Odkrycie to zainicjowało nowy dział chemii – stereochemię. W okresie 1857-1868 poświęcił się badaniom procesów fermentacji. Wykazał, że wywołują go drobnoustroje. W wyniku tych badań opracował metodę konserwacji pożywienia poprzez obróbkę termiczną (proces też zwany jest od nazwiska uczonego pasteryzacją) oraz obalił teorię samorództwa drobnoustrojów. Ponadto badał zjawiska odporności poszczepiennej i opracował szczepionki, między innymi przeciwko wściekliźnie, wąglikowi i cholerze. Opracował metody hodowli bakterii i pierwszy zastosował podłoża płynne. Za swoje badania został Kawalerem Legii Honorowej. W latach 1891-1895 był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Za najważniejsze osiągnięcie uznawane są jednak wyniki prac z zakresu bakteriologii i wirusologii, które uwieńczone zostały opracowaniem pierwszej szczepionki ochronnej dla ludzi (przeciw wściekliźnie). Badania nad nią prowadził w latach 1881-1885. Już w 1885 została ona z powodzeniem zastosowana u człowieka. Louis Pasteur został pochowany w katedrze Notre-Dame w Paryżu. Obecnie szczątki Louis Pasteura spoczywają w Instytucie Pasteura w Paryżu, w specjalnie na ten cel przygotowanej kaplicy. Louis Pasteur publicznie przyznawał się do swojej wiary: „Im bardziej badam naturę – mówił – tym bardziej jestem zdumiony dziełem Stwórcy. Bóg dał niezwykłe cechy swoim najmniejszym stworzeniom”.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Louis_Pasteur

Grupa IV

Jerome (Jérôme) Jean Louis Lejeune (ur. 13 czerwca 1926 w Montrouge, zm. 3 kwietnia 1994) – francuski lekarz i genetyk, Sługa Boży Kościoła katolickiego, doktor medycyny i doktor nauk Sorbony w Paryżu. Na początku swojej kariery zawodowej był pediatrą. Później znany z prac z dziedziny genetyki. Dokonał odkrycia etiologii zespołu Downa – trisomii chromosomu 21, za to odkrycie w 1961 roku otrzymał nagrodę Kennedy’ego. Członek Papieskiej Akademii Nauk. Ponadto w 1963 opisał jako pierwszy zespół cri du chat, którego przyczyną okazała się delecja krótkiego ramienia 5 chromosomu. Czasami zespół ten nazywany był zespołem Lejeune’a. Odkrył ponadto związek pomiędzy niedoborem kwasu foliowego u kobiet ciężarnych a ryzykiem wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu. Jan Paweł II mianował go pierwszym przewodniczącym Papieskiej Akademii Życia. Jego odkrycia z dziedziny genetyki nabrały szczególnego znaczenia dla określenia statusu prawnego ludzkich embrionów. Był doradcą naukowym stowarzyszenia Laissez-les-vivre-SOS futures mères. Stał na stanowisku, że ludzkie życie rozpoczyna się od momentu poczęcia i był przeciwnikiem aborcji. Kardynał Jean-Marie Lustiger nazywał go „jednym z najżarliwszych obrońców życia”.

https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%A9r%C3%B4me_Lejeune

Grupa V

Michael Faraday – angielski fizyk i chemik, eksperymentator, samouk. Profesor Instytutu Królewskiego i Uniwersytetu Oksfordzkiego. Żył w latach 1791-1867. Największe znaczenie miały prace Faradaya dotyczące elektryczności. W 1831 r. odkrył zjawisko indukcji elektromagnetycznej, co przyczyniło się do powstania elektrodynamiki. Faraday odkrył również zjawisko samoindukcji, zbudował pierwszy model silnika elektrycznego. Faraday wprowadził pojęcie linii sił pola i wysunął twierdzenie, że ładunki elektryczne działają na siebie za pomocą takiego pola. W 1848 r. odkrył zjawisko magnetooptyczne. Jako pierwszy podjął próbę zunifikowania grawitacji z elektromagnetyzmem (1849). Ponadto stworzył podstawy elektrochemii. W latach 1833-1834 sformułował prawa elektrolizy i wprowadził nomenklaturę dla opisu tego zjawiska. W 1825 roku odkrył benzen, wydzielił naftalen, heksachloroetan, koloidalne złoto. Był też twórcą prostej metody skraplania gazów. W 1823 roku jako pierwszy skroplił chlor. Duże zaskoczenie w świecie nauki wzbudziła jego następująca wypowiedź: „Zdziwiło was, panowie, żeście usłyszeli z moich ust słowo «Bóg», lecz zapewniam was, że pojęcie Boga i cześć, jaką mam dla Niego, opieram na podstawach pewnych jak prawdy z dziedziny fizyki.”

https://pl.wikipedia.org/wiki/Michael_Faraday

Po upływie wyznaczonego czasu przedstawiciele poszczególnych grup prezentują efekty swojej pracy i krótko je omawiają.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta wprowadza nowy wątek:

Przed nami nowy rok szkolny. Niewątpliwie będzie on dla nas czasem zdobywania wiedzy, ale powinien być też czasem pogłębiania wiary. Zastanówmy się zatem na koniec:

• Jak owocnie poszerzać wiedzę i pogłębiać wiarę?

5. Podsumowanie treści

Jako podsumowanie warto zaprezentować materiał filmowy pt. Nauka i wiara dostępny na YouTube oraz www.kulkat.pl.

6. Notatka

Będą ją stanowić zapisy dokonane podczas lekcji.

7. Praca domowa

Przygotuj prezentację multimedialną na temat znanych naukowców, którzy nie wstydzili się swojej wiary.

8. Modlitwa

Na zakończenie można odczytać fragment Psalmu 9 i zakończyć go odmówieniem dowolnie wybranej modlitwy:

Chwalę Cię, Panie, całym sercem, opowiadam wszystkie cudowne Twe dzieła. Cieszyć się będę i radować Tobą, psalm będę śpiewać na cześć Twego imienia, o Najwyższy. (Ps 9,2-3)

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

•Wymień dyscypliny naukowe, które zajmują się badaniem otaczającej nas rzeczywistości.

•Jaką refleksję o wiedzy i nauce podejmujemy na płaszczyźnie wiary?

•Gdzie mogą się spotkać ze sobą wiara i wiedza?

•Jak pogodzić ze sobą rozwój wiedzy i pogłębianie wiary?

2. Powstanie świata a istnienie Boga

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

•Ukazanie biblijnego obrazu stworzenia w konfrontacji z naukowymi teoriami o powstaniu świata.

•Poszukiwanie argumentów przekonujących o Bożej interwencji w dzieło powstania świata i człowieka.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

•na podstawie biblijnego opisu stworzenia przedstawia poszczególne etapy powstawania świata;

•w oparciu o treści podręcznika prezentuje naukowe koncepcje powstania świata.

Umiejętności

Uczeń:

•porównuje biblijną i naukową koncepcję powstania świata;

•wyjaśnia, że biblijny opis stworzenia jest obrazem potęgi i wspaniałości Boga;

•prezentuje argumenty przekonujące o ingerencji Boga w proces powstawania świata i człowieka.

Postawy

Uczeń:

•wyraża wdzięczność Bogu za piękno stworzonego świata.

3. Korelacja z edukacją szkolną

•Filozofia – filozoficzna argumentacja za istnieniem Boga.

•Język polski – żywotność motywów biblijnych w utworach literackich i ich rola w tworzeniu znaczeń uniwersalnych.

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, uzupełnianie informacji w diagramie, porządkowanie informacji w tabeli.

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik, zeszyt, projektor, komputer, film.

II. PRZEBIEG KATECHEZY

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy.

Proponuje, aby sami wskazali jej intencje. Następnie rozpoczyna odmawianie dowolnej modlitwy.

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta zaprasza uczniów do obejrzenia filmu:

D. Kucharczyk, Słowo – Stworzenie świata, dostępnego na YouTube oraz www.kulkat.pl. Warto poprosić, aby podczas projekcji uczniowie zapisywali w zeszycie pytania i wątpliwości, jakie zrodził w nich obejrzany film.

Następnie katecheta prosi, aby uczniowie połączyli się w grupy – najpierw dwuosobowe, potem czteroosobowe, na koniec ośmioosobowe.

Za każdym razem uczniowie w grupach wybierają spośród zapisanych pytań dwa ich zdaniem najistotniejsze. W ostatniej fazie pracy katecheta prosi o zanotowanie na tablicy pytań wybranych przez grupy ośmioosobowe i zapowiada, że czas lekcji będzie próbą poszukiwania odpowiedzi na wskazane pytania.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta zaprasza uczniów do ponownego obejrzenia filmu i prosi, aby tym razem podczas projekcji zanotowali w zeszycie poszczególne etapy stwarzania świata (zgodnie z opisem biblijnym). Można to zrobić w tabeli.

Na podstawie filmu i informacji zamieszczonych w podręczniku uzupełnij tabelę:

Po ponownej projekcji i uzupełnieniu informacji w tabeli, katecheta pyta:

• Co o stworzeniu świata mówi nam przywołany opis biblijny?

• Które fakty wydają się nam trudne do przyjęcia?

Po zebraniu odpowiedzi katecheta proponuje:

Zobaczmy, jak nauka odnosi się do poszczególnych elementów biblijnego opisu stworzenia. Pomoże nam w tym nasz podręcznik.

Katecheta poleca odczytać fragment „Biblijny opis stworzenia świata a dzisiejsza nauka”. Następnie poszerza podjęte zagadnienie:

Jeśli konfrontacja odkryć naukowych i tekstu biblijnego ujawnia aż tyle rozbieżności, warto zapytać: Dlaczego autor biblijny przedstawił stworzenie świata w taki, a nie inny sposób? Co chciał przez to osiągnąć? Aby odpowiedzieć na te pytania, warto powrócić do biblijnego opisu stworzenia i zobaczyć, jaki obraz Boga, świata i człowieka wyłania się z tego opisu? Odpowiedzi na te pytania spróbujemy zebrać w diagramie:

Katecheta poleca przerysować do zeszytu i uzupełnić diagram:

Zapisz w diagramie podstawowe informacje o Bogu, świecie i człowieku, które można wywnioskować z biblijnego opisu stworzenia:

Po odczytaniu odpowiedzi zanotowanych w diagramie, katecheta podsumowuje:

Wykonane zadanie wskazuje dość wyraźnie, ze autor tekstu biblijnego wcale nie miał zamiaru wyjaśnić dokładnie, w jaki sposób powstał świat i człowiek, chce pokazać swoim czytelnikom, jaki jest Bóg, którego uznaje za pierwszą przyczynę powstania świata. Nie odpowiada na pytanie o sposób powstania świata, pozostawiając poszukiwanie odpowiedzi na to pytanie naukowcom. Jednak i ich badania dowodzą, że trudno uznać świat za dzieło przypadku. Doskonale zdaje się to potwierdzać opisany w podręczniku przykład.

Katecheta poleca odczytanie fragmentu „Przykład stworzenia: hemoglobina”.

4. Zastosowanie życiowe

Po lekturze katecheta kontynuuje:

Odczytany fragment kończy się ważnym pytaniem. Spróbujmy na nie odpowiedzieć:

• Kto odpowiada za ów „przypadkowy proces” powstania hemoglobiny czy naszego DNA?

• Jak przekonać współczesnego człowieka (nierzadko wierzącego tylko odkryciom naukowym), że przyjęcie faktu Bożej interwencji w dziele powstawania świata i człowieka wcale nie wyklucza naukowych argumentów dotyczących powstania świata?

• Jak pogodzić ze sobą biblijną i naukową teorię powstania świata i człowieka?

5. Podsumowanie treści

Po zebraniu odpowiedzi, katecheta podsumowuje:

Na koniec wróćmy raz jeszcze do pytań, które sformułowaliśmy na początku naszego dzisiejszego spotkania i spróbujmy na nie odpowiedzieć. Zapiszcie swoje odpowiedzi w zeszycie.

Ponieważ pytania miały charakter spontanicznych wątpliwości związanych z biblijnym obrazem stworzenia świata, najprawdopodobniej udało się na nie odpowiedzieć w trakcie katechezy, stąd zapisanie odpowiedzi w zeszycie będzie rodzajem podsumowania treści omówionych podczas katechezy. Jeśli któreś z pytań wykracza poza zakres opracowanego w ramach lekcji materiału, warto ustosunkować się do problemu i wspólnie poszukać odpowiedzi.

6. Notatka (opcjonalnie)

Będą ją stanowić zapisy dokonane podczas lekcji.

7. Praca domowa

Napisz modlitwę dziękczynną za piękno otaczającego cię świata.

8. Modlitwa

Fragment Psalmu 8 (2.4-9) z podręcznika.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

•Przypomnij biblijną koncepcję powstania świata.

•Jaką prawdę o Bogu, świecie i człowieku zawiera biblijny opis stworzenia?

•Jak powstanie świata i człowieka przedstawia nauka?

•W jaki sposób pogodzić ze sobą biblijną i naukową koncepcję powstania świata?

3. Powstanie życia i człowieka

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

•Ukazanie biblijnego obrazu stworzenia człowieka w konfrontacji z naukowymi teoriami o powstaniu życia.

•Wykazanie konieczności poszanowania godności osoby ludzkiej.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

•opisuje biblijną koncepcję stworzenia człowieka;

•prezentuje naukowe koncepcje powstania życia na Ziemi.

Umiejętności

Uczeń:

•porównuje biblijną i naukową koncepcję powstania życia;

•wyjaśnia, że biblijny opis stworzenia ukazuje niepowtarzalność i godność osoby ludzkiej;

•poszukuje metod i form dowartościowania godności osoby ludzkiej we współczesnym świecie.

Postawy

Uczeń:

•wyraża wdzięczność Bogu za dar życia.

3. Korelacja z edukacją szkolną

•Filozofia – filozoficzne argumentacje za istnieniem Boga.

•Język polski – typy argumentów i dowodzenia w tekstach pisanych i mówionych.

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, uzupełnianie informacji w diagramie, porządkowanie informacji w tabeli.

5. Środki dydaktyczne

Pismo Święte Starego Testamentu lub kopie fragmentu: Rdz 2,18-25, podręcznik, zeszyt.

II. PRZEBIEG KATECHEZY

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy.

Proponuje, aby sami wskazali jej intencje. Następnie rozpoczyna odmawianie dowolnej modlitwy.

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta poleca odczytanie z podręcznika informacji o eksperymencie Stanleya Millera.

Następnie proponuje, aby uczniowie napisali w zeszytach list w imieniu uczonego do ludzkości, w którym poinformują o powodach jego badań, ich przebiegu i dokonanych odkryciach. Należy wyznaczyć czas na wykonanie zadania. Po upływie tego czasu wybrani uczniowie odczytują przygotowane listy.

Katecheta podsumowuje:

Pytanie o przyczyny powstania życia i o pochodzenie człowieka nurtuje badaczy od wieków. Wielu z nich wydawało się, że znaleźli klucz do rozwiązania zagadki. Jednak pytanie o pochodzenie życia pozostaje nadal bez precyzyjnej i wyczerpującej odpowiedzi. My również zmierzymy się dziś z tym pytaniem.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta proponuje obejrzenie materiału filmowego „Biblia vs. Nauka” – Człowiek, dostępnego na YouTube oraz www.kulkat.pl.

Po obejrzeniu materiału katecheta dzieli klasę na trzy grupy (jeśli w sali stoją trzy rzędy ławek, każdy rząd może stanowić jedną grupę).

Jednocześnie zapowiada, że w wyznaczonych grupach uczniowie będą pracować w parach (mogą je tworzyć uczniowie siedzący w jednej ławce). Zadaniem uczniów będzie opracowanie pytań do wywiadów na temat powstania życia na Ziemi:

Grupa I – tworzy pytania do wywiadu z biologiem na podstawie fragmentów podręcznika „Początki życia” i „Od bakterii do człowieka”.

Grupa II – tworzy pytania do wywiadu z teologiem na podstawie fragmentów „Dziecko Boże czy dziecko kosmosu?” i „Człowiek i jego godność”.

Grupa III – tworzy wywiad z pierwszym człowiekiem – Adamem, na podstawie tekstu biblijnego: Rdz 2,18-25.

Należy wyznaczyć czas na wykonanie zadania. Po jego upływie grupy wymieniają się pytaniami. Pytania ułożone przez jedną grupę przekazywane są innej.

Drugim elementem realizacji zadania będzie udzielenie wywiadu, czyli przygotowanie pisemnych odpowiedzi na pytania ułożone przez inną grupę niż własna.

Uczniowie z grupy III wcielają się w rolę biologa i na podstawie fragmentów podręcznika „Początki życia” i „Od bakterii do człowieka” odpowiadają na pytania przygotowane przez grupę I.

Uczniowie z grupy I wcielają się w rolę teologa i na podstawie fragmentów „Dziecko Boże czy dziecko kosmosu?” i „Człowiek i jego godność” odpowiadają na pytania przygotowane przez grupę II.

Uczniowie z grupy II wcielają się w rolę pierwszego człowieka – Adama, i na podstawie tekstu biblijnego (Rdz 2,18-25) odpowiadają na pytania przygotowane przez grupę III.

Po upływie wyznaczonego czasu wybrane pary odczytują przygotowane

wywiady. Następnie katecheta podsumowuje:

Wykonane przez nas zadanie pokazało, że można udzielić różnych odpowiedzi na pytanie o powstanie życia i człowieka. Zależą one od perspektywy, z jakiej prowadzone są badania: biolog pyta nieustannie jak doszło do powstania życia na Ziemi i odkrywa, że dokonało się to w wyniku długiego i niezwykle skomplikowanego procesu przemian; teolog wiąże powstanie życia z aktem stwórczym Boga i podkreśla, że człowiek stworzony został na Boży obraz i podobieństwo. Najważniejsze jednak jest to, że obie wizje powstania życia ludzkiego nie tylko nie konkurują ze sobą (bo badania prowadzone są na różnych płaszczyznach,) ale mają także punkt wspólny: pozwalają zobaczyć, że człowiek jest istotą wyjątkową.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta kontynuuje podjęty wątek:

Mając świadomość wyjątkowości i niepowtarzalności osoby ludzkiej, warto zapytać:

• Dlaczego dziś tak wielu ludzi nie szanuje drugiego człowieka?

• Co zrobić, aby we współczesnym świecie dowartościować człowieka i jego godność?

Zamiast pytań, można wykorzystać metodę analizy SWOT. W tym celu katecheta prosi o przerysowanie do zeszytu tabeli i odpowiedź na zamieszczone w niej pytania. Należy wyznaczyć czas na wykonanie zadania.

Problem: poszanowanie godności ludzkiej

5. Podsumowanie treści

Może to być następująca wypowiedź:

Nauka i wiara nie są ze sobą sprzeczne. Wiara dowodzi, że wszystko, co istnieje, a zwłaszcza człowiek, pochodzi od Boga. On nie tylko chciał istnienia człowieka, ale także obdarzył go wielką godnością. Z kolei nauka wyjaśnia, w jaki sposób na Ziemi pojawiło się życie i człowiek i jak funkcjonuje jego ciało i psychika. Jako ludzie wierzący przyjmujemy prawdę, że Bóg jest dawcą życia, ale akceptujemy również fakty naukowe, wyjaśniające w jaki sposób przebiegał proces rozwoju tego życia.

6. Notatka (opcjonalnie)

Życie ludzkie jest wartością najwyższą i bezcennym darem. Jego poszanowanie jest podstawowym prawem każdej istoty ludzkiej. Wyjątkowość osoby ludzkiej wyraża się także w tym, że stworzony na Boży obraz i podobieństwo człowiek zdolny jest do nawiązania relacji z Bogiem i drugim człowiekiem.

7. Praca domowa

Napisz modlitwę dziękczynną za dar życia.

8. Modlitwa

Na zakończenie katechezy można odczytać modlitwę Jana Pawła II (Evangelium vitae 105), zamieszczoną w podręczniku.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

•Przypomnij biblijną koncepcję stworzenia człowieka.

•Jak powstanie życia wyjaśnia nauka?

•W jaki sposób pogodzić ze sobą biblijną i naukową koncepcję powstania życia?

4. Historia odkupienia świata

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

•Ukazanie Bożego działania w historii świata i ludzkości.

•Rozwijanie postawy wdzięczności za dar odkupienia.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

•wymienia etapy historii zbawienia;

•wymienia i opisuje wydarzenia zbawcze.

Umiejętności

Uczeń:

•interpretuje treść Protoewangelii i wybranych proroctw;

•wyjaśnia istotę działania Boga w wydarzeniach historycznych.

Postawy

Uczeń:

•w modlitwie osobistej i wspólnotowej wyraża wdzięczność za dzieło zbawienia;

•daje świadectwo wiary w Boga Stworzyciela i Odkupiciela.

3. Korelacja z edukacją szkolną

•Filozofia – filozoficzne argumenty za istnieniem Boga.

•Język polski – żywotność motywów biblijnych w utworach literackich.

4. Metody i techniki

Pogadanka, praca z tekstem biblijnym, interpretacja obrazu (fotografii), porządkowanie informacji w tabeli.

5. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, zeszyt, prezentacja multimedialna, komputer, projektor.

II. PRZEBIEG KATECHEZY

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy.

Proponuje, aby prosić o dobre wykorzystanie czasu katechezy. Uczniowie mogą też wskazać własne intencje modlitwy. Duchu Święty, który oświecasz…

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta dzieli klasę na małe grupy (nie większe niż czteroosobowe) według dowolnie przyjętego klucza.

Zaprasza uczniów do obejrzenia zdjęć zamieszczonych w prezentacji multimedialnej i symbolicznie przedstawiających relacje Boga i człowieka. Prezentacja do pobrania ze strony www.kulkat.pl. Katecheta prosi, aby każda z grup wybrała jedno zdjęcie, które zdaniem jej członków najlepiej obrazuje stosunek Boga do człowieka. Zdjęcia warto pokazać dwa razy, żeby uczniowie mogli najpierw zobaczyć wszystkie zdjęcia, a potem wybrać to, które ich zdaniem najlepiej pokazuje zasygnalizowaną kwestię. Po dokonaniu wyboru zdjęcia, uczniowie w grupach opracowują uzasadnienie wyboru. Należy wyznaczyć czas na wykonanie zadania. Po jego upływie przedstawiciele poszczególnych grup prezentują swoje prace.

Katecheta podsumowuje:

Wybrane przez was fotografie akcentują przede wszystkim miłość między Bogiem a człowiekiem. Kiedy prześledzimy historię zbawienia, znajdziemy w niej bardzo dużo dowodów potwierdzających tę miłość. Przyjrzymy się im dzisiaj bliżej.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta rozwija wskazany wątek:

Pan Bóg stworzył człowieka z miłości i od początku był wyraźnie obecny w dziejach ludzkości. Dzięki Bożej obecności historia ta jest historią zbawienia. Możemy ją podzielić na trzy okresy. Przypomnimy je, analizując schemat zamieszczony w podręczniku.

Katecheta prosi, aby uczniowie popatrzyli na schemat zamieszczony w części zatytułowanej „Historia zbawienia” i wymienili etapy dziejów zbawienia.

Zwraca uwagę na fakt, że centrum dziejów zbawienia stanowi męka, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Następnie proponuje, aby bliżej przyjrzeć się poszczególnym etapom dziejów zbawiania. W tym celu poleca przerysowanie do zeszytu niżej zamieszczonego schematu (można go też pobrać ze strony www.kulkat.pl ), po czym dzieli klasę na trzy grupy (każdej będzie przyporządkowany jeden etap historii zbawienia) i zapowiada, że w ramach poszczególnych grup uczniowie będą pracować indywidualnie, korzystając z podręcznika. Zadaniem uczniów będzie wpisanie w odpowiednie okienka diagramu wydarzeń potwierdzających działanie Boga w poszczególnych okresach historii zbawienia:

Po sprawdzeniu wykonania zadania katecheta może zaprosić do obejrzenia materiału filmowego z serii „Trzyminutowy Katechizm” pt. W jaki sposób Bóg się objawił?, znajdującego się na YouTube oraz www.kulkat.pl.

Następnie poszerza podjęte zagadnienie:

Wiemy również doskonale, że zanim Bóg posłał na świat swojego Syna, wielokrotnie zapowiadał jego nadejście. Przyjrzyjmy się kilku tekstom biblijnym, w których znajdziemy takie zapowiedzi. Aby usprawnić nasze poszukiwania, będziemy pracować w parach.

Katecheta prosi o przerysowanie do zeszytu tabeli i rozdaje egzemplarze Pisma Świętego lub jego fragmenty pobrane z www.kulkat.pl.

Następnie prosi grupy o rozlosowanie sigli tekstów biblijnych, nad którymi będą pracować, i wyznacza czas na wykonanie zadania. Warto zaznaczyć, że każda grupa wpisuje do tabeli tylko te informacje, które wynikają z wylosowanego tekstu, pozostałe informacje uczniowie uzupełnią podczas podsumowania pracy grupowej.

Po uzupełnieniu wszystkich informacji w tabeli, katecheta poszerza omawiane zagadnienie:

Ponieważ Jezus Chrystus jest centrum dziejów zbawienia, przypomnijmy sobie, w jaki sposób nas odkupił.

Proponuje uczniom obejrzenie filmu Jezus cię kocha – to nie ściema, dostępnego na YouTube oraz www.kulkat.pl.

Po projekcji pyta:

• W jaki sposób dokonało się nasze zbawienie?

• W jaki sposób Jezus jest dziś obecny pośród ludzi?

4. Zastosowanie życiowe

Po zebraniu odpowiedzi, katecheta kontynuuje:

Pan Bóg kocha każdego z nas bezgraniczną miłością, dlatego zesłał na świat swojego Syna Jezusa Chrystusa, który dla nas umarł i zmartwychwstał, aby otworzyć nam drogę do nieba. Pomyśl:

• Jak wyrażasz swoją wdzięczność Jezusowi za dzieło odkupienia?

• Jakie działania podejmujesz, aby kiedyś móc spotkać się z Jezusem w wieczności?

5. Podsumowanie treści

Po zebraniu odpowiedzi, katecheta podsumowuje:

Pan Bóg stwarzając człowieka uczynił go wolnym, dlatego tylko od nas zależy, czy zechcemy skorzystać z daru zbawienia i pójść drogą wskazaną przez Jezusa. I choć z pewnością wielokrotnie będziemy na tej drodze upadać, możemy być całkowicie pewni, że w oczach Pana Boga pozostaniemy zawsze umiłowanymi dziećmi.

Jako potwierdzenie powyższej refleksji może posłużyć tekst opowiadania zamieszczonego w podręczniku, w punkcie „Dylematy młodego człowieka”. Jeśli czas pozwoli, należy zaproponować jego odczytanie.

6. Notatka (opcjonalnie)

Będą ją stanowić zapisy dokonane podczas lekcji.

7. Praca domowa

Wykonaj prezentację multimedialną przybliżającą najważniejsze wydarzenia z historii zbawienia.

8. Modlitwa

Katechezę można zakończyć odczytaniem psalmu responsoryjnego zamieszczonego w podręczniku.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

•Przypomnij poszczególne etapy dziejów zbawienia.

•Wymień najważniejsze wydarzenia w każdym z tych etapów.

•Uzasadnij, dlaczego centrum historii zbawienia stanowi Pascha Jezusa Chrystusa.

5. Boskość Jezusa Chrystusa

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

•Pogłębienie przez uczniów wiedzy o boskiej naturze Jezusa Chrystusa.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

•wymienia cuda i znaki świadczące o boskości Jezusa;

•wskazuje, że zmartwychwstanie dowodzi boskości Jezusa.

Umiejętności

Uczeń:

•opisuje relację łączącą Jezusa z Ojcem;

•charakteryzuje relację Jezusa z uczniami.

Postawy

Uczeń:

•z wiarą wyznaje, że Jezus jest prawdziwym Bogiem;

•świadczy o podwójnej naturze Syna Bożego.

3. Korelacja z edukacją szkolną

•Historia – przedstawienie informacji o ziemskim życiu Jezusa.

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana; burza mózgów; praca z podręcznikiem (opowiadanie); analiza tekstu biblijnego; prezentacja zdjęć, praca z filmem; praca z tekstem; autorefleksja; układanka (trimino).

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik; prezentacja multimedialna; Pismo Święte; teksty do pracy w grupach; film; trimino; komputer; projektor; tablica; głośniki.

II. PRZEBIEG KATECHEZY

1. Modlitwa

Katecheta prosi o wspólne odmówienie modlitwy:

Na początku dzisiejszej katechezy chcemy tak jak apostołowie prosić o dar wiary wspólną modlitwą, której tekst jest wyświetlony:

Ojcze w niebie, przyjdź mi z pomocą, abym umiał porzucić zwątpienie i obierając Ciebie jako mój cel, odważył się kroczyć ku Tobie po jeziorze prawdziwej wiary. Amen. (Teilhard de Chardin, w: Youcat. Modlitewnik młodych, s. 29).

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta wprowadza:

Na pewno każdy z was w swoim życiu miał okazję zobaczyć pomnik znanej osoby. Wystarczy udać się na spacer po mieście i można znaleźć wiele takich monumentów. Przywołują one na myśl postać, którą uwidaczniają, jej życie i działalność. W prezentacji zostały umieszczone zdjęcia pomników różnych osób. Waszym zadaniem jest rozpoznać kogo przedstawiają.

Katecheta wyświetla prezentację, która zamieszczona jest na portalu www.kulkat.pl

SLAJD 1. Albert Einstein

SLAJD 2. Mikołaj Kopernik

SLAJD 3. Leonardo da Vinci

SLAJD 4. Krzysztof Kolumb

SLAJD 5. Józef Piłsudski

SLAJD 6. Matka Teresa z Kalkuty

SLAJD 7. Jan Paweł II

SLAJD 8. Wolfgang Amadeusz Mozart

SLAJD 9. Adam Mickiewicz

Katecheta prosi o krótką odpowiedź na pytania:

• Dlaczego sylwetki tych osób zostały utrwalone na pomnikach?

• Z czego słyną te osoby?

Katecheta podsumowuje:

Każda z tych postaci wywarła niepowtarzalny wpływ na różne dziedziny życia. Można powiedzieć, że wszyscy dokonali czegoś niezwykłego, o czym należy pamiętać, czym można się inspirować. Takich pomników jest w Polsce i na całym świecie bardzo dużo, jedne są bogato zdobione, inne skromne. Jednak to nie zewnętrzne piękno decyduje o ich wartości, ale wielkość i wyjątkowość osoby, której są poświęcone. Posłuchajcie historii młodego rzeźbiarza, który pewnego dnia otrzymał nietypowe zamówienie na rzeźbę.

Katecheta prosi o odczytanie z podręcznika fragmentu „Dylematy młodego człowieka” i omawia z uczniami przeczytaną historię:

• Dlaczego tak długo rzeźbiarz szukał pomysłu na swoje dzieło?

• Co skłoniło go do wyboru wizerunku Chrystusa jako wzoru dla młodzieży?

• Czym Jezus wyróżniał się spośród innych ludzi?

Katecheta podsumowuje:

Zarówno Ewangelie, jak i inne źródła, czy to rzymskie, czy żydowskie, dostarczają wielu świadectw o tym, że Jezus z Nazaretu był postacią historyczną, urodził się w konkretnym miejscu i czasie. Był prawdziwym człowiekiem, ale także prawdziwym Bogiem, który przyjął ludzką naturę. Przez swoją mękę, śmierć i zmartwychwstanie dokonał dla człowieka o wiele więcej niż ktokolwiek z ludzi w historii i w przyszłości.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta wprowadza:

Już od momentu narodzin Jezusa wielu zadawało sobie pytanie: kim On jest? Nurtowało ono króla Heroda, który obawiał się, że Jezus pozbawi go ziemskiej władzy. Nurtowało ono także Żydów, którzy obserwowali, jak Jezus naucza i pociąga za sobą tłumy. Nurtowało ono apostołów, którzy byli naocznymi świadkami Jego publicznej działalności. Sam Jezus pytał swoich uczniów za kogo ludzie Go uważają.

Następnie katecheta odczytuje lub prosi o odczytanie fragmentu Ewangelii wg św. Mateusza:

Gdy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, pytał swych uczniów: «Za kogo ludzie uważają Syna Człowieczego?» A oni odpowiedzieli: «Jedni za Jana Chrzciciela, inni za Eliasza, jeszcze inni za Jeremiasza albo za jednego z proroków». Jezus zapytał ich: «A wy za kogo Mnie uważacie?» Odpowiedział Szymon Piotr: «Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego». Na to Jezus mu rzekł: «Błogosławiony jesteś, Szymonie, synu Jony. Albowiem nie objawiły ci tego ciało i krew, lecz Ojciec mój, który jest w niebie». (Mt 16,13-17)

Katecheta omawia przeczytany fragment Ewangelii, zadając pytania:

• Za kogo ludzie uważali Jezusa?

• Za kogo uważali Go uczniowie?

Katecheta podsumowuje:

Święty Piotr wyznał, że Jezus jest zapowiadanym przez proroków i od wieków oczekiwanym Mesjaszem, Synem Bożym. Jezus nieustannie objawiał swoją bosko-ludzką tożsamość. Miał świadomość swojego posłannictwa i całym życiem potwierdzał, że jest prawdziwym Bogiem równym Ojcu.

Katecheta wprowadza uczniów do gry typu trimino, przygotowawszy wcześniej potrzebne materiały (wzory fragmentów układanki przedstawione na rysunkach są dostępne na stronie kulkat.pl).

1. Wzór z rysunku 1 należy skopiować tyle razy, ilu jest uczniów w danej klasie (jeżeli uczniowie będą pracować w grupach, tyle razy, ile będzie przewidzianych grup).

Rysunek 1

2. Następnie każdy arkusz trzeba porozcinać wzdłuż pogrubionych linii (rys. 2), tak, aby powstało 12 trójkątów przedstawionych na rysunku 3.

Rysunek 2 Rysunek 3

3. Każdy uczeń/każda grupa otrzymuje jeden zestaw (składający się z 12 trójkątów). Na każdym z boków trójkąta znajdują się informacje, które należy połączyć w pary, dokładając do siebie odpowiednie boki. Tak jak zostało to przedstawione na rysunku 4.

Rysunek 4

Informacje, które należy dopasować do siebie:

chodził – po wodzie

przemienił – wodę w wino

urodził się za panowania – króla Heroda

nauczał – o królestwie Bożym

uciszył – burzę na jeziorze

gromadził – uczniów

uzdrowił – paralityka

żył – w Nazarecie

przyszedł na świat – w Betlejem

rozmnożył – chleb

odpuszczał – grzechy

wskrzesił – Łazarza

4. Na niektórych trójkątach pojawia się mniejszy napis Jezus Chrystus (rys. 5). Oznacza to, że są to boki zewnętrzne figury, która ma powstać po dopasowaniu wszystkich elementów. Do tego napisu nie należy nic dopasowywać.

Rysunek 5

5. Po dopasowaniu wszystkich elementów powinna powstać gwiazda (rys. 6), na której ramionach będzie napisane Jezus Chrystus.

Rysunek 6

Katecheta przeprowadza rozmowę z uczniami:

• Które z informacji zawartych w układance wskazują na Boską tożsamość Jezusa?

• Jakie jeszcze inne cuda i znaki dokonane przez Jezusa można wskazać?

Katecheta podsumowuje:

O Boskiej tożsamości Jezusa świadczą przede wszystkim dokonywane cuda i znaki, które wskazują na Jego Boską moc. Największym jednak dokonanym cudem, świadczącym o tym, że Jezus jest prawdziwym Bogiem, jest zmartwychwstanie. Dowodem na to jest pusty grób oraz chrystofanie – uczniowie spotykają Jezusa zmartwychwstałego, rozmawiają z Nim. Oprócz dokonywanych znaków i cudów także relacja Jezusa z Bogiem oraz z innymi ludźmi była wyjątkowa i świadczyła o tym, że nie jest On zwykłym człowiekiem.

Praca w grupach

Uczniowie tworzą 4 grupy. Każda otrzymuje jeden tekst (teksty są dostępne na stronie kulkat.pl), na podstawie którego ma udzielić odpowiedzi na zapisane na tablicy pytania:

• Jaka jest relacja Jezusa z ludźmi? Co jest w niej wyjątkowego?

• Co jest wyjątkowego w Jego nauce?

• Co może świadczyć, że nie jest tylko człowiekiem?

GRUPA I

Wyjątkowość Jezusa w jego relacjach z Bogiem Ojcem

• Jezus miał świadomość, że jest Synem Bożym.

• Jezus stawiał siebie na równi z Ojcem: „Ja i Ojciec jedno jesteśmy” (J 10,30).

• Imię Boga objawione w Starym Testamencie Mojżeszowi brzmi: „JESTEM, KTÓRY JESTEM” (Wj 3,14). Bóg polecił Mojżeszowi, aby tak powiedział Izraelitom: „JESTEM, Bóg ojców waszych, Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakuba posłał mnie do was” (Wj 3,15). Jezus wielokrotnie stosuje do siebie to określenie Boga z Księgi Wyjścia, mówiąc: „Gdy wywyższycie Syna Człowieczego, wtedy poznacie, że JA JESTEM i że nic od siebie nie czynię, ale że to mówię, czego Mnie Ojciec nauczył” (J, 8,28). „Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Zanim Abraham stał się, JA JESTEM”. (J 8,58)

• Jezus daje świadectwo o Ojcu, przyszedł na świat, aby objawić Ojca, jest jedynym Pośrednikiem między Bogiem a ludźmi. „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze Mnie. Gdybyście Mnie poznali, znalibyście i mojego Ojca. Ale teraz już Go znacie i zobaczyliście”. (J 14,6-7)

• Jezus odpuszcza grzechy, czego nie może uczynić żaden człowiek, tylko Bóg.

• Jezus wypędza złe duchy, co wskazuje na Jego władzę nad nimi, a taką władzę posiada tylko Bóg.

GRUPA II

Wyjątkowość Jezusa w Jego relacjach z uczniami

• Jezus jawił się jako wędrowny nauczyciel, miał niezwykłą siłę oddziaływania na ludzi, przyciągał uczniów. Uczniowie zwracali się do Niego RABBI (ten, który posiada zdolność komentowania Prawa).

• W Izraelu zawsze było tak, że to uczniowie wybierali mistrza, którego chcieli słuchać. W przypadku Jezusa to On ustanawia uczniów, wzywa ich słowami „Pójdź za mną”. Sam moment powołania ukazuje Jego niezwykłą moc, uczniowie porzucają wszystko, aby pójść za Nim.

• U rabinów liczba uczniów była zmienna i gromadzili się zazwyczaj w jednym miejscu. Uczniowie Jezusa stanowili ściśle określoną grupę liczącą 12 osób. Dopiero wokół nich powstawały inne kręgi słuchaczy Jezusa. Nie gromadzili się w jednym miejscu, ale wędrowali, aby głosić Ewangelię. Wśród uczniów były także kobiety, a przesłanie dotyczyło wszystkich ludzi. Jezus nazywa swoich uczniów przyjaciółmi.

• Jezus nie dyskutował z orzeczeniami dawnych uczonych, nie rozwijał wcześniejszych interpretacji. Nauczał w sposób nigdy wcześniej nie spotykany. Uczył jak ten, który ma władzę, a nie jak uczeni w Piśmie.

• Odróżniał Siebie od innych nauczycieli i posłańców. Nie stosował formuły: „To mówi Pan”, lecz: „Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam…”

• Jezus stawiał absolutne wymagania: „Kto nie jest ze Mną, jest przeciwko Mnie”.

• Swoją naukę popierał czynami, mówiąc o miłości, tę miłość okazywał.

GRUPA III

Wyjątkowość Jezusa w Jego relacjach z kobietami

• Jezus żył w społeczności, gdzie kobiety stanowiły własność ojca, a następnie męża. Nie miały prawa świadczyć w sądzie, uczyć się, uczestniczyć w nabożeństwach, a nawet odmawiać modlitwy „Szema Izrael”. Kobiety uważane były za gorszą część społeczeństwa.

• Jezus szanował kobiety, liczył się z nimi, włączał do kręgu słuchających Jego nauki.

• Jezus w swoim nauczaniu symetrycznie odnosił się do obu płci. W przypowieści o zaczynie ukazana została praca kobiety. Uboga wdowa stawiana była za wzór.

• Jezus podkreślał, że kobiety i mężczyźni są odpowiedzialni za swoje działanie i jego skutki.

• Nie czynił różnicy między mężczyzną a kobietą w relacji do Boga. Twierdził, że kobiety też powinny słuchać Słowa Bożego i mieć udział w Królestwie Bożym.

• Przez uzdrowienia kobiet ukazywał Królestwo Boże.

• Cenił sobie przyjaźń kobiet.

• Po zmartwychwstaniu ukazał się najpierw kobietom i im ogłosił radosną nowinę.

GRUPA IV

Wyjątkowość Jezusa w Jego relacjach z ubogimi, chorymi, odrzuconymi

• Jezus litował się nad nimi, bo byli porzuceni, jak owce bez pasterza. Oskarżano Go, że jest przyjacielem celników, trędowatych, grzeszników, bo Jego miłosierdzie wobec nich było wielkie.

• W nauce i postawach ukazywał bliskość Królestwa Bożego, bliskość Boga Ojca wobec wszystkich wyłączonych ze społeczeństwa, zapomnianych, upokorzonych.

• Zniósł podział na grzeszników i czystych, twierdząc, że ci, którzy uważają, że nie potrzebują zbawienia, są zaślepieni.

• Jadał z celnikami, którzy byli poborcami podatków, znienawidzeni z powodu współpracy z rzymskim najeźdźcą.

• Przestrzegał przed gromadzeniem bogactw, nieumiejętnością dzielenia się z innymi.

• Krytykował społeczeństwo rozwarstwione na bogatych i biednych.

• Pochwalał ubóstwo wyrażające się w prostocie życia i bezinteresowności.

• Zniósł odium nieczystości, które dotykało trędowatych.

• Ukazywał, że miłosierdzie i dobroć, zaproszenie do Królestwa Bożego dotyczy wszystkich bez wyjątku.

Teksty do pracy w grupach zostały opracowane na podstawie wykładów z teologii fundamentalnej, prowadzonych przez ks. dr. hab. Jacentego Masteja, prof. KUL.

Po zakończonej pracy katecheta prosi przedstawicieli każdej grupy o odpowiedź na zadane pytania.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta wyświetla film Kim jest Jezus?, podkreślający, że każdy człowiek musi postawić sobie to pytanie. Film znajduje się na YouTube oraz na www.kulkat.pl.

Po obejrzeniu filmu katecheta podsumowuje:

Film ukazuje bardzo ważną prawdę, że każdy sam, osobiście musi postawić sobie pytanie: kim jest Jezus?, kim On jest dla mnie? Tak jak kiedyś Jezus zapytał swoich uczniów pod Cezareą Filipową za kogo Go uważają, tak teraz pyta każdego z nas:

• A ty za kogo mnie uważasz?

• Czy potrafisz tak jak Piotr wyznać swoją wiarę, że Jezus jest Mesjaszem, Synem Bożym?

• Czy jesteś gotowy dawać świadectwo o znakach i cudach dokonanych przez Jezusa?

5. Podsumowanie treści

Katecheta odwołuje się do podręcznika, podkreśla główne argumenty za bóstwem Jezusa i podsumowuje:

Jezus z Nazaretu jest prawdziwym człowiekiem i prawdziwym Bogiem, jedynym Pośrednikiem między Bogiem a człowiekiem. O Jego boskości świadczą dokonywane cuda i znaki, takie jak: uzdrowienia, panowanie nad siłami natury, odpuszczanie grzechów, wypędzanie złych duchów oraz zmartwychwstanie. Także wyjątkowa relacja z innym ludźmi potwierdza, że Jezus jest oczekiwanym Mesjaszem, Synem Bożym. O ile w uznaniu człowieczeństwa Jezusa wystarczające są dowody i źródła historyczne, o tyle w uznaniu Jego boskości konieczna jest wiara.

6. Notatka (opcjonalnie)

Jezus, Syn Boży, jest jedyną Osobą Trójcy Świętej posiadającą podwójną naturę. Jest On jednocześnie prawdziwym Bogiem, współistotnym Ojcu, oraz prawdziwym człowiekiem, zrodzonym z Maryi Dziewicy.

7. Praca domowa

Wciel się w rolę dziennikarza i napisz krótką informację do gazety, mającą na celu przekonanie innych o tym, że Jezus jest w jednej osobie Bogiem i człowiekiem.

8. Modlitwa (z podręcznika)

Katecheta prosi o wspólne odczytanie modlitwy z podręcznika.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

•Wymień cuda Jezusa świadczące o Jego Boskiej tożsamości.

•Scharakteryzuj relację Jezusa z Ojcem.

•Opisz, jaka była relacja Jezusa z innymi ludźmi.

6. Nauczanie Jezusa Chrystusa

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

•Ukazanie istoty, stylu i nowości w nauczaniu Jezusa Chrystusa.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

•wylicza przykazania z Dekalogu;

•wymienia błogosławieństwa ewangeliczne;

•podaje przykłady przypowieści z Ewangelii;

•definiuje przykazanie miłości.

Umiejętności

Uczeń:

•interpretuje błogosławieństwa ewangeliczne;

•wyjaśnia znaczenie nauczania Jezusa.

Postawy

Uczeń:

•stara się zachowywać przykazania, wcielać w życie rady ewangeliczne;

•kieruje się przede wszystkim przykazaniem miłości.

3. Korelacja z edukacją szkolną

•Język polski – przypowieść jako gatunek literacki.

•Historia – argumenty na temat historyczności osoby Jezusa Chrystusa.

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, dyskusja, projekcja filmu, praca z formularzem, praca z podręcznikiem, prezentacja multimedialna.

5. Środki dydaktyczne

Tablica, podręcznik ucznia, formularz do wypełnienia (dostępny na stronie kulkat.pl), komputer, głośniki i projektor.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Duchu Święty, który oświecasz…

2. Sytuacja egzystencjalna

Nauczyciel zachęca uczniów do zapoznania się z tekstem „Dylematy młodego człowieka” z podręcznika ucznia.

Katecheta stawia pytania do przeczytanego tekstu:

• Dlaczego, mimo upływu dwudziestu wieków, Jezus jest bardzo ważną Osobą dla wielu ludzi?

• Co możemy zrobić, aby zafascynować Nim innych ludzi?

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta wprowadza:

Pewnie prowadziliście już na lekcjach dyskusje nad historycznością osoby Jezusa Chrystusa, nie tylko na lekcjach religii, ale również historii. Takie osobistości jak Tacyt, Swetoniusz czy Józef Flawiusz wspominają w swoich dziełach o Jezusie Chrystusie, więc jego historyczność nie ulega żadnej wątpliwości. Dzisiaj jednak skupimy się na nauczaniu Jezusa, na jego treści i formie.

Katecheta proponuje obejrzenie filmu z serii „Trzyminutowy Katechizm” pt. Jak żył Jezus? Film dostępny jest na portalach www.youtube.pl oraz www.kulkat.pl.

Następnie omawia obejrzany film. Może posłużyć się następującymi pytaniami:

• W jaki sposób Jezus nauczał ludzi?

• Czym charakteryzuje się przypowieść jako gatunek literacki?

• Co jeszcze Jezus robił podczas publicznej działalności?

• Jak postrzegali Go ówcześni ludzie?

Katecheta podsumowuje:

Skoro poznaliśmy już najważniejsze cechy nauczania Jezusa, możemy przejść do bardziej wnikliwego zapoznania się z treściami, które przekazywał. Dlatego przeczytajmy teraz z podręcznika fragment zatytułowany „Nauczanie w przypowieściach”.

Po lekturze omawia przeczytany fragment, zadając pytania:

• Jakie znacie przypowieści?

• Dlaczego Jezus posługuje się przypowieściami?

• Co jest motywem przewodnim przypowieści?

Katecheta podsumowuje:

Chrystus wyjaśniał w przypowieściach prawdy Boże, które w innych formach byłyby trudne do zrozumienia przez słuchaczy. Posługując się przypowieściami Jezus mówił przede wszystkim o Królestwie Bożym, trosce Boga o człowieka, a także o relacjach międzyludzkich i poznawaniu siebie.

Jako podsumowanie tej części można wyświetlić prezentację zamieszczoną na portalu www.kulkat.pl.

Następnie katecheta zaprasza do obejrzenia teledysku 8 błogosławieństw.

Można go znaleźć w kilku wersjach na portalu YouTube. Zamiast teledysku można wyświetlić prezentację znajdującą się na stronie www.kulkat.pl.

Katecheta rozdaje uczniom formularz (ze strony kulkat.pl) i zapowiada, że podczas oglądania teledysku lub prezentacji będą go wypełniać.

Wpisz brakujące słowa.

Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy ……………. niebieskie.

Błogosławieni, którzy się smucą, albowiem oni będą……………….

Błogosławieni ………. , albowiem oni na własność posiądą …………………

Błogosławieni, którzy łakną i pragną …………….., albowiem oni ………. nasyceni.

Błogosławieni ………………………. , albowiem oni miłosierdzia dostąpią.

Błogosławieni czystego serca, …………….oni Boga oglądać będą.

Błogosławieni, którzy wprowadzają pokój, albowiem oni będą nazwani synami …………..……

Błogosławieni, którzy cierpią …………….….dla sprawiedliwości, albowiem do nich należykrólestwo niebieskie. (Mt 5,3-10)

Po sprawdzeniu wykonania zadania, następuje odczytanie z podręcznika fragmentu „Nowe rozumienie przykazań”, a następnie rozmowa na ten temat:

• Jak Żydzi rozumieli Dekalog?

• Jakie nowe spojrzenie na Dekalog proponuje Jezus?

• Jak brzmi nowe przykazanie, które akcentował Jezus?

Katecheta podsumowuje:

W swoim nauczaniu Jezus odchodzi od formalizmu i ukazywania Boga jako Tego, którego należy się bać. Przeciwnie, przedstawia Boga jako Ojca, który bezgranicznie kocha każdego człowieka i oczekuje na jego miłość. Podkreśla, że istotą chrześcijaństwa jest relacja miłości między Bogiem a człowiekiem.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta prosi o odczytanie z podręcznika części „Zastosuj”, a następnie o odpowiedź na następujące pytania:

• Na czym polega miłość nieprzyjaciół?

• Jak realizować taką miłość w swoim życiu?

5. Podsumowanie i notatka (opcjonalnie)

Jezus, nauczając o ośmiu błogosławieństwach, zmienił rozumienie relacji człowieka do Boga. Zerwał z formalizmem i strachem, wskazując na miłość jako fundament chrześcijaństwa. Błogosławieństwa ewangeliczne powinny stanowić program życia każdego wyznawcy Chrystusa.

6. Praca domowa

Wybierz jedno z 8 błogosławieństw i wyjaśnij w zeszycie jego znaczenie.

7. Modlitwa

Katecheta prosi o wspólne odczytanie modlitwy z podręcznika (Jan Paweł II, homilia na Górze Błogosławieństw).

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

•Wymień 8 błogosławieństw.

•Wyjaśnij, na czym opiera się nauczanie Jezusa?

•Jaki jest sens i rozumienie przykazania miłości?

•Wymień przypowieści, którymi posługuje się Jezus.

•Jakie zagadnienia porusza Jezus w przypowieściach?

•Na czym polega rozumienie przykazań ukazane przez Chrystusa?

7. Opatrzność Boża

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

•Ukazanie Boga obecnego w Piśmie Świętym i życiu człowieka.

•Rozwijanie ufności w Bożą Opatrzność.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

•wyjaśnia, czym jest Opatrzność Boża;

•podaje cechy Opatrzności Bożej.

Umiejętności

Uczeń:

•podaje przykłady sytuacji, w których objawia się działanie Bożej Opatrzności;

•na podstawie tekstów z Pisma Świętego interpretuje działanie Boga w życiu ludzi.

Postawy

Uczeń:

•kształtuje w sobie postawę zaufania Bogu;

•daje świadectwo doświadczania Bożej Opatrzności.

3. Korelacja z edukacją szkolną

•Historia – bitwa warszawska, cud nad Wisłą, wybór Polaka na papieża.

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, praca z formularzem, praca w grupach, praca z Pismem Świętym, rozsypywanka, zadanie interaktywne, uzupełnianie tekstu.

5. Środki dydaktyczne

Teksty modlitwy, formularz pt. Przyczyny zła na świecie, rozsypywanka z definicją Bożej Opatrzności, zadanie interaktywne na platformie learningapps.org (https://learningapps.org/view15734748), formularz pt. Cechy Bożej Opatrzności, fragment nagrania Listów do dzieci Takashiego Nagai, mówiący o Bożej Opatrzności, prezentacja multimedialna (wszystkie pliki do pobrania ze strony kulkat.pl).

II. PRZEBIEG KATECHEZY

1. Modlitwa

Nauczyciel rozkłada na ławce ponumerowane teksty modlitwy (do pobrania ze strony kulkat.pl), a następnie prosi, aby uczniowie zabrali tekst odpowiadający ich numerowi z dziennika.

Teksty, które pozostaną, posłużą do sprawdzenia obecności. Uczniowie wspólnie odczytują tekst modlitwy i wklejają do zeszytu jako część notatki.

Boże, obrońco ufających Tobie, bez którego nic nie jest mocne ani święte, kieruj nami w Opatrzności swojej, niech pod Twymi rządami i za Twoim przewodem tak przechodzimy wśród ziemskich kolei życia, byśmy mogli dojść do wiecznej Ojczyzny. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen. (https://www.providentia.pl/modlitwy.html)

2. Sytuacja egzystencjalna

Uczniowie odczytują z podręcznika tekst „Dylematy młodego człowieka”.

Następnie katecheta prowadzi rozmowę kierowaną, zadając następujące pytania:

• Jakie sytuacje życiowe spotykały farmera?

• Jak je oceniał sąsiad farmera?

• Dlaczego farmer nie oceniał jednoznacznie zdarzeń, które go spotykały, jako dobre lub złe?

Po wysłuchaniu odpowiedzi, nauczyciel podsumowuje rozmowę:

Bardzo często oceniamy sytuacje, które nas spotykają, jako złe lub dobre. Niekiedy jednak dopiero po czasie okazuje się, że to, co uważaliśmy za trud, przeciwności, a nawet zło, było nam potrzebne, a nawet dobre dla nas. Nie zawsze znamy przyczyny i cel zdarzeń, które na nas wpływają. Pamiętajmy także, że Bóg nigdy nie chce zła i nie jest ich przyczyną. Zastanówmy się zatem, jakie są przyczyny zła na świecie?

Nauczyciel rozdaje uczniom formularz pt. Przyczyny zła na świecie i wydaje polecenie:

Na podstawie tekstu z podręcznika pt. „Przyczyny zła na świecie” oraz na bazie własnych przemyśleń uzupełnijcie formularz.

Jeśli uczniowie będą mieli problemy z określeniem przyczyn zła, można posłużyć się podanymi niżej przykładami.

Po wykonaniu zadania nauczyciel prosi chętnych, aby odczytali swoje propozycje, a następnie podsumowuje całość:

Niejednokrotnie ludzie obwiniają Boga za to, że na świecie jest zło. Stwierdzają, że to On jest winny wszelkim cierpieniom i tragediom. Przyczyny zła na świecie są jednak najczęściej wynikiem ludzkich działań. Bóg, dając wolność człowiekowi, nie ograniczył jej tylko do wolności w dobrym działaniu. Człowiek, korzystając z wolności, podejmuje również błędne decyzje i niejednokrotnie czyni zło. Bóg, szanując naszą wolność, jedynie dopuszcza takie działanie, ale nigdy go nie pragnie. W swojej miłości do człowieka troszczy się o każdego z nas, a troskę tą nazywamy Bożą Opatrznością.

3. Wiara i życie chrześcijan

Uczniowie, układając elementy rozsypywanki (dostępne na stronie kulkat.pl), poznają definicję Bożej Opatrzności zawartą w numerze 321 KKK:

Opatrzność Boża oznacza zrządzenia, przez które Bóg z miłością i mądrością prowadzi wszystkie stworzenia do ich ostatecznego celu.

Zamiast powyższego zadania, można skorzystać z zadania interaktywnego zamieszczonego na platformie learningapps.org oraz kulkat.pl. Uczniowie indywidualnie lub zbiorowo uzupełniają luki w tekście z KKK odpowiednimi wyrazami. (https://learningapps.org/view15734748).

Praca w grupach

Uczniowie w grupach zapoznają się z tekstami Pisma Świętego, a potem na ich podstawie wpisują w formularz cechy Bożej Opatrzności (teksty i formularz dostępne na stronie kulkat.pl).

Rdz 45,5.6-8 – Dla waszego ocalenia od śmierci, Bóg przysłał mnie tu przed wami (...) i abyście przeżyli dla wybawienia wielu. Nie wyście mnie tu posłali, lecz Bóg, który też mnie uczynił doradcą faraona, panem całego jego domu i zarządcą całego Egiptu.

Iz 49,15 – Czyż może niewiasta zapomnieć o swoim niemowlęciu, ta, która kocha syna swego łona? A nawet gdyby ona zapomniała, Ja nie zapomnę o Tobie.

Mdr 17,2 – Niegodziwcy, którym się zdawało, że ujarzmią lud święty, legli, uwięzieni ciemnością, zniewoleni długą nocą, wyłączeni spod wiecznej Opatrzności – zamknięci pod dachem.

Mdr 14,3-4 – Steruje nim Opatrzność Twa, Ojcze! Bo i na morzu wytyczyłeś drogę, wśród fal – ścieżkę bezpieczną, wskazując, że ze wszystkiego możesz wybawić, by i ktoś niedoświadczony mógł wsiąść na okręt.

Ps 145,14-15 – Pan podtrzymuje wszystkich, którzy padają, i podnosi wszystkich zgnębionych. Oczy wszystkich wyglądają Ciebie, Ty zaś dajesz im pokarm we właściwym czasie.

Mt 6,31-33– Nie martwcie się zatem i nie mówcie: co będziemy jedli? co będziemy pli? (…). Bo o to wszystko poganie zabiegają. Przecież Ojciec wasz niebieski wie, że tego wszystkiego potrzebujecie. Starajcie się naprzód o królestwo [Boga] i o Jego sprawiedliwość, a to wszystko będzie wam dodane.

Po wykonaniu zadania poszczególne grupy odczytują swoje propozycje, a katecheta sprawdza poprawność wykonania i uzupełnia ewentualne braki.

4. Zastosowanie życiowe

Nauczyciel podaje przykładowe wydarzenia z historii Kościoła i Polski, w których objawiło się działanie Bożej Opatrzności. Może przywołać takie wydarzenia, jak np. cud na Wisłą czy wybór Karola Wojtyły na papieża.

Cud nad Wisłą

Zdarzył się podczas bitwy warszawskiej z armią Związku Radzieckiego 15 sierpnia 1920 roku. Pomimo znaczącej przewagi wroga, wojska polskie odniosły zwycięstwo. Pozwoliło to na zachowanie niepodległości i ochroniło Europę przed zalewem komunizmu. Cała Polska modliła się o to zwycięstwo przez wstawiennictwo Matki Bożej.

Wybranie Karola Wojtyły na papieża

16 października 1978 roku o godzinie 18:18 z komina nad Kaplicą Sykstyńską uniósł się biały dym. Wkrótce oszołomiony świat poznał nowego Następcę świętego Piotra – pierwszego w historii papieża z dalekiej Polski.

5. Podsumowanie treści

Katecheta konkluduje:

Boża Opatrzność to przede wszystkim nieustanna obecność Boga w świecie. Obecność, która nie jest jedynie „oglądaniem” tego, co człowiek robi, ale przede wszystkim pragnieniem Boga, aby każdy był zbawiony. Kochający Ojciec chroni, prowadzi, obdarza niezbędnymi darami i pomocą, uzdrawia i uświęca każdego, kto do niego się zwraca. Jego Opatrzność pomaga również tym, którzy Go nie znają. Bóg jest Panem każdego życia i wie, co jest dla człowieka dobre. Jednocześnie chce działać we wszechświecie w taki sposób, żeby każdego doprowadzić do doskonałości i pełni życia z Nim w wieczności.

Jeżeli czas pozwoli, katecheta może w odtworzyć fragment Listów do dzieci Takashiego Nagai, mówiący o Bożej Opatrzności (link znajduje się na YouTube oraz kulkat.pl).

6. Notatka (opcjonalnie)

Bożą Opatrznością nazywamy zrządzenia, przez które Bóg prowadzi każdego człowieka do doskonałości, do jego ostatecznego celu, jakim jest życie wieczne (por. KKK 302).

7. Praca domowa

Poszukaj w Internecie tekstu lub nagrania ze świadectwem mówiącym o działaniu Bożej Opatrzności. Zapisz w zeszycie adres strony, na której się znajduje.

8. Modlitwa

Katecheta prosi, aby uczniowie po kolei odczytali jeden werset z modlitwy zamieszczonej w podręczniku.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

•Jakie mogą być przyczyny zła na świecie?

•Czym jest Opatrzność Boża?

•Jakimi cechami odznacza się Boża Opatrzność?

•Jaki jest ostateczny cel ludzkiego życia, do którego prowadzi nas Opatrzność?

8. Wiara odpowiedzią na Boże Objawienie

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

•Ukazanie wiary jako odpowiedzi na Objawienie i fundamentu życia chrześcijanina.

•Ukazanie potrzeby świadczenia o wierze.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

•wyjaśnia, czym jest wiara;

•wymienia biblijnych i współczesnych świadków wiary.

Umiejętności

Uczeń:

•opisuje wiarę Abrahama, Mojżesza i Maryi;

•wymienia najważniejsze fakty z życia Sługi Bożej Wandy Błeńskiej;

•opisuje osobę, która jest dla niego świadkiem wiary.

Postawy

Uczeń:

•stara się być świadkiem wiary w swoim środowisku.

3. Korelacja z edukacją szkolną

•Język polski – wartości duchowe w tekstach literatury i kultury.

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana; praca z podręcznikiem; analiza tekstu biblijnego; praca z prezentacją; porządkowanie informacji w diagramie; znaki i symbole (metoda aktywizująca).

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik; komputer; projektor; prezentacja multimedialna; tablica; kody QR; diagramy do uzupełnienia (dostępne na stronie www.kulkat.pl).

II. PRZEBIEG KATECHEZY

1. Modlitwa

Katecheta zachęca uczniów do wspólnej modlitwy:

Na początku dzisiejszej katechezy powierzmy Panu Bogu nas samych, nasze rodziny, wszystkie nasze radości i troski, wyznając przy tym naszą wiarę: Wierzę w Boga, Ojca wszechmogącego…

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta prosi jednego z uczniów o odczytanie z podręcznika opowiadania z działu „Dylematy młodego człowieka”.

Następnie nawiązuje dialog z uczniami w oparciu o odczytany tekst:

• Dlaczego chłopiec, mimo iż nic nie widział, skoczył w ciemność?

• Czego uczy nas ta historia?

Po zebraniu odpowiedzi, katecheta podsumowuje:

Wiara towarzyszy nam w wielu sytuacjach codziennego życia, to dzięki niej mamy przekonanie, że informacje zdobywane w szkole (choćby te o najdawniejszych czasach, najodleglejszych lądach czy galaktykach) są prawdziwe. Łaska wiary pomaga nam także w nawiązywaniu naszych codziennych relacji z Bogiem. Dzięki wierze jesteśmy przekonani, że On towarzyszy nam w naszej codzienności, słucha naszych modlitw, pomaga nam w rozwiązywaniu trudnych spraw i podejmowaniu ważnych decyzji. Można by zatem śmiało powiedzieć, że nasze życie opiera się na wierze. Dlatego dziś przyjrzymy się jej bliżej.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta wprowadza:

Nasze poszukiwania zaczniemy od opisania, czym jest wiara. W tym celu będziemy pracować w grupach.

Katecheta dzieli klasę na grupy według dowolnie przyjętego klucza, po czym przydziela grupom papier formatu A4 oraz przybory do pisania i rysowania.

Zadaniem każdej z grup będzie zobrazowanie pojęcia wiary za pomocą czterech symbolicznych ilustracji (mogą być one schematyczne). Należy wyznaczyć czas na wykonanie zadania. Po upływie tego czasu przedstawiciele poszczególnych grup prezentują przygotowane prace i umieszczają je na tablicy.

Następnie katecheta podsumowuje:

Wykonane zadanie nie tylko uświadomiło nam wielość skojarzeń ze słowem „wiara”, ale także pozwoliło dostrzec, jak wiele treści kryje się pod tym pojęciem. Spróbujmy na podstawie tych skojarzeń sformułować definicję wiary.

Po wysłuchaniu kilku propozycji, katecheta poleca, by skonfrontować je z definicjami zamieszczonymi w podręczniku. W tym celu należy polecić głośne odczytanie fragmentu „Definicja wiary”.

Po lekturze katecheta poszerza omawiany wątek:

Niełatwo jest być na co dzień człowiekiem wiary, dlatego potrzebujemy na tej drodze dobrych wzorów. Odnajdujemy je zarówno w czasach biblijnych, jak i dziś. Zapoznamy się z nimi oglądając prezentację. W czasie jej trwania uzupełnimy formularz, który będzie też notatką z dzisiejszej lekcji.

Przygotowana prezentacja składa się z dwóch części. W pierwszej opisani są wybrani biblijni świadkowie wiary, w drugiej – biografia dr Wandy Błeńskiej. Prezentacja zamieszczona jest na portalu www.kulkat.pl.

Katecheta może skopiować dla uczniów zamieszczone niżej diagramy (ze strony www.kulkat.pl) lub narysować je na tablicy i polecić ich przerysowanie do zeszytu. Zamiast wypełniania diagramów, można polecić samodzielne sporządzenie na podstawie prezentacji pisemnej notatki w zeszycie.

Diagram 1

Uzupełnij informacje dotyczące wiary wskazanych bohaterów biblijnych.

Diagram 2

Wpisz do diagramu współczesnych świadków wiary. Pod spodem sporządź krótki biogram Wandy Błeńskiej na podstawie prezentacji lub informacji zawartych w podręczniku.

4. Zastosowanie życiowe

Po sprawdzeniu poprawności wykonania zadań, katecheta poszerza analizowaną problematykę:

Wiara powinna być życiową postawą każdego z nas i przejawiać się w zaufaniu Bogu w chwilach radosnych i smutnych, bo w każdej sytuacji możemy liczyć na Bożą pomoc i wsparcie. Przekonamy się o tym wykonując jeszcze jedno zadanie.

Uczniowie otrzymują kody QR z fragmentami Pisma Świętego. Ich zadaniem jest dopasować odpowiedni fragment do sytuacji, w której może on stanowić umocnienie w wierze. Kody i tabela znajdują się na stronie www.kulkat.pl.

Odczytaj zamieszczone niżej kody QR. Dopasuj zakodowane teksty biblijne do poszczególnych sytuacji opisanych w tabeli:

Prawidłowo wypełniona tabela:

5. Podsumowanie treści

Po zakończeniu pracy nad zadaniem, katecheta podsumowuje:

Człowiek za pomocą rozumu może dojść do prawdy, że Bóg istnieje, nie będzie jednak w stanie poznać, jaki On jest naprawdę. W poznaniu Boga pomaga człowiekowi wiara. Stanowi ona odpowiedź na Boże Objawienie. Powinna być życiową postawą polegającą na pełnym zaufaniu Bogu i osobowej relacji z Nim.

Warto także wyświetlić krótki film na temat wiary. Przykładowe materiały znajdują się na stronie www.kulkat.pl.

6. Notatka (opcjonalnie)

Notatkę z lekcji będą stanowić diagramy uzupełnione podczas katechezy.

7. Praca domowa

Przygotuj prezentację multimedialną o osobie, która jest dla ciebie świadkiem wiary.

8. Modlitwa

Katecheta proponuje odczytanie z podręcznika Mojej modlitwy o wiarę.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

•Czym jest wiara?

•Wymień biblijnych i współczesnych świadków wiary.

•Scharakteryzuj wiarę Abrahama, Mojżesza i Maryi.

•Przypomnij najważniejsze fakty z życia dr Wandy Błeńskiej.

9. Świadectwo życia wiarą

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

•Ukazanie świadectwa życia wiarą jako ważnego zadania każdej osoby wierzącej.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

•wyjaśnia znaczenie słowa nawrócenie;

•wskazuje fragmenty biblijne wzywające do dawania świadectwa;

•podaje przykłady dawania świadectwa wiary w życiu codziennym, zawodowym itp.

Umiejętności

Uczeń:

•analizuje teksty świadectw i formułuje wnioski dotyczące życia duchowego;

•argumentuje powinność dawania świadectwa przez osoby wierzące.

Postawy

Uczeń:

•podejmuje refleksję nad swoim duchowym rozwojem;

•świadczy o swojej wierze w Chrystusa wśród rówieśników.

3. Korelacja z edukacją szkolną

•Filozofia – filozoficzna argumentacja za istnieniem Boga.

•Historia – argumenty na temat historyczności osoby Jezusa Chrystusa.

4. Metody i techniki

Praca z tekstem, praca w grupach, dyskusja, pogadanka, refleksja osobista („kwiat wiary”).

5. Środki dydaktyczne

Teksty świadectw, formularze (ze strony www.kulkat.pl), kartki i markery dla grup, nagranie świadectwa.

II. Przebieg katechezy

Uwaga: Katechezę można rozbić na dwie jednostki lekcyjne.

Na pierwszej cała klasa słucha wybranego przez katechetę świadectwa nawrócenia i podejmuje refleksję nad nim (sytuacja egzystencjalna). Na drugiej katechezie kontynuujemy pracę zastanawiając się nad tym, w jaki sposób można dawać świadectwo wiary, oraz dzieląc się osobistą refleksję nad własną wiarą („kwiat wiary”).

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza do podania intencji i rozpoczyna wybraną przez siebie modlitwę.

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta dzieli uczniów na kilkuosobowe grupy i rozdaje wydrukowane teksty trzech świadectw (ze strony www.kulkat.pl).

Można też polecić obejrzenie uczniom świadectw z Internetu (YouTube oraz www.kulkat.pl) lub całej klasie wyświetlić jedno z wybranych świadectw (wtedy wszystkie grupy podejmują refleksję nad tym samym świadectwem).

GRUPA I

Fragment wywiadu Jana Staszczyka z Michałem Koterskim

Jan Staszczyk: O co chodzi z twoim nawróceniem? Doznałeś iluminacji?

Michał Koterski: Dziennikarze uwielbiają takie historie i trochę to wykreowali. Bóg zawsze był blisko mnie, tylko ja byłem daleko od Niego. Zażywałem narkotyki od czternastego roku życia, przez dwadzieścia lat. Pokończyłem wszystkie możliwe ośrodki leczenia uzależnień. I po tych wszystkich terapiach doszedłem do momentu, w którym wszystko straciłem. A potem chciałem sobie udowodnić, że potrafię kontrolować narkotyki i alkohol. Mieszałem wszystko ze wszystkim, brałem rano i przed snem. Z tych wszystkich „mikstur” chciałem znaleźć tę jedną, która da mi szczęście. Okazało się, że to niemożliwe. I doszedłem do momentu, w którym nie potrafiłem żyć ani z narkotykami, ani bez nich.

Jak trwoga to do Boga?

Nieraz w tych trudnych momentach zwracałem się do Niego, ale z tyłu głowy miałem zawsze: „Niech On tylko tak lekko mi to wyczyści” (śmiech). Ale w końcu przyszedł taki dzień, że uklęknąłem i powiedziałem tak prosto z serca i szczerze: „Boże, zabierz mi tę obsesję brania, a zrobię wszystko, żeby już nigdy nie wrócić do narkotyków”. I tak się stało, przestałem odczuwać głód narkotykowy. Poczułem radość, ale z drugiej strony bałem się, żeby to nie zniknęło. Zacząłem ciężko pracować nad sobą i swoim uzależnieniem. Wiesz, ja się wychowałem w rozbitej rodzinie, byłem outsiderem, lubiłem świat wyobraźni i filmu.

Jesteś teraz zupełnie czysty? 

Tak. Żadnych środków zmieniających świadomość.

W jakimś wywiadzie powiedziałeś, że boisz się prozy życia. Czy dzisiaj, po tych wszystkich doświadczeniach, wystarczyłoby ci po prostu zwyczajne bycie, zamiast bycia kimś?