Poezje zebrane. Tom 2. Napój cienisty. Dziejba leśna. Poezje rozproszone ebook

NAPÓJ CIENISTY[1936]

POWIEŚĆ O ROZUMNEJ DZIEWCZYNIE

POWIEŚĆ O ROZUMNEJ DZIEWCZYNIE

I

Tak mówię do dziewczyny: Nie wwódź mnie w bór ciemny,

Nie wołaj po imieniu, nie patrz oko w oko –

Bo nigdy nie wiadomo, co za stwór tajemny

Z mroku na świat pod ludzką przychodzi powłoką.

A nuż jestem odmienny, niźli tobie chce się –

Niż ten, którego tulisz w niemej pieszczot skardze.

Poznasz mię nad jeziorem – i w polu i w lesie –

A nie poznasz na łożu, nie poznasz przy wardze.

O, nie pytaj mnie o nic! Nie widuj mnie we śnie!

Ufaj moim pieszczotom, wierzaj w me tumany.

W ramion twoich zaciszu pragnę tak bezkreśnie

Zasnąć choćby na chwilę – inny i nieznany.

Nuć mi do snu cokolwiek, byle oczy zwierać.

Niech twa pierś mię kołysze, jak chce i jak umie –

A gdy przyjdzie godzina, nie wzbraniaj umierać!

Wszak rozumiesz? Nieprawdaż?

Dziewczyna rozumie.

II

I znów mówię: Gdy w nagłej stu zmierzchów żałobie

Czekałaś na me przyjście, nim się Bóg nadarzy –

Mnie tylko, mnie jednego nie było przy tobie!

Zapóźniłem się… Winna jakaś mgła bez twarzy…

Nieraz w obcych mi cieniów biegnę rozwiewiska

I zatracam ścieżynę do własnej rozpaczy.

Czemuż jestem daleki? A ty – czemu bliska?

I tak zawsze i zawsze i nigdy inaczej!

Czemu wczoraj tę brzozę wśród słońca błyskotów

Ozdobiłem, pląsając, w perły i korale?

Dziś dla ciebie mi zbrakło strwonionych klejnotów,

Puste są moje dłonie i czcze moje żale.

Czasem bywają takie na uboczu święta,

Dusza przez sen tak szumi, że w tym właśnie szumie

O tych, których się kocha, najmniej się pamięta…

Wszak rozumiesz? Nieprawdaż?

Dziewczyna rozumie.

III

I znów mówię: Nie było i nigdy nie będzie!

Stać się miało gdziekolwiek i już się nie stanie!

Chciałem chatę snom ciosać i biec na spotkanie

I zamieszkać wraz z tobą w miłosnym obłędzie.

Czemuż dusza w mrok dąży? Czemu losem zwie go?

Nigdy razem! A wpobok czas pusty się wlecze.

Czy jest we mnie ktoś inny, oprócz mnie samego,

Co ulega tym smutkom, którym ja krwią przeczę?

O, spojrzyj, jak ja teraz bezwolnie się trudzę,

Szczęściu swemu dziwaczne gromadząc przeszkody!

Jak swe żale uśpione o północy budzę

I jak idąc ku tobie, omijam ogrody!

Mógłbym duszę po kwiatach dla ciebie roztrwonić,

Mógłbym śmiercią oślepły znaleźć cię w gwiazd tłumie,

Ale szczęścia własnego nie potrafię bronić!

Wszak rozumiesz? Nieprawdaż?

Dziewczyna rozumie.

IV

I znów mówię: Gdy zazdrość w pustce mię zaskoczy,

Śnię o innej… Nikt nie wie, czym jest jej pieszczota.

Ma wszystkich zmarłych dziewcząt niezbadane oczy.

Suknia jej – prosto z bajki – cała brzmi od złota!

Jedziem w modrej karocy. Usta ku mnie chyli.

Tłum wyśnionych cudaków w zachwyceniu czeka

Na pierwszy pocałunek… Ona jeszcze zwleka,

A ja ciebie wśród tłumu postrzegam w tej chwili.

Stoisz – chora i w łachman odziana żebraczy.

Widzisz mnie. Ja umyślnie wzrok utkwiłem w niebie.

I starzejesz się z bólu i brzydniesz z rozpaczy,

I nikt już, nikt nie zdoła dziś pokochać ciebie!

Więc biegnę z nagłym krzykiem, chwytam cię w ramiona

I płacz piersi schorzałej pieszczotami tłumię!

Umierasz, a ja szepcę: „Wiedziałem, że skona!” –

Wszak rozumiesz? Nieprawdaż?

Dziewczyna rozumie.

V

Rozumie i piersiami chce karmić noc ciemną,

A na byle skinienie swe czoło rozchmurza,

I wie, że o mnie trzeba rozmawiać nie ze mną,

I dumając o wszystkim, dłoń w kwiatach zanurza.

Śledzi drogi dalekiej zbłąkaną krzywiznę,

Gdzie wzrok ginie, jak w nurtach rozwiewnej mogiły,

I w zwierciadle przegląda swoje wargi żyzne,

Czy mnie bardziej, niż ona, ku sobie zwabiły?

I przesłania je dłonią i patrzy ciekawie,

Czym jest bez nich? Czy sobą? I nie wie, czy sobą?

Bo dla oczu, zwierciadła zbłyskanych żałobą,

Ubożeje ust brakiem, że nie ma jej prawie…

A gdy przyjdę – zwierciadło żegna znakiem krzyża

I wprzód wargi podaje w skupionej zadumie,

A potem – dośmielona – całą siebie zbliża

I całuje i płacze i wszystko rozumie!…

SEN

Śniło mi się, że konasz samotnie,

Mnie nie było, ale jestem już!…

Biegłem do cię powrotnie, powrotnie

Poprzez gęstwę błyskawic i burz.

Leżysz – męką szpecona bezkarną

I zanikiem wychudzonych lic.

Dłonie twoje do próżni się garną…

Patrzysz na mnie i nie mówisz nic.

Więc porwałem cię w ramion spowicie

Razem z śmiercią, co twe piersi ssie

I swe własne tchnąłem w ciebie życie –

Tchnąłem życie – i zbudziłem się!

PIERWSZA SCHADZKA

Pierwsza schadzka za grobem! Rozwalona brama.

Stąpaj pilnie!… Ucałuj ten po drodze krzak.

Czy to – ty? – Już zmieniona, a jeszcze – ta sama?

Upewnij!… Wzrok mi słabnie… Podaj dłonią znak!

Nie ma znaków! Od dawna już w nic się rozwiały!

Nie ma żadnych upewnień! Nikt nie wierzy w nas!…

Zmilkły śmiechy w ciemnościach i płacze ustały.

W pajęczynie po kątach zagnieździł się – czas…

Zejdź z drogi – ćmom i kwiatom!… Postroń się złudzeniom!…

Chyba najrzeczywistszy jest ten – siana stóg…

Czemu płaczesz? – Dla ludzi, oddanych istnieniom,

Ból nasz – ledwo jest dreszczem księżycowych smug.

ROZMOWA

– Czekam na ciebie – żywa,

Zbudzona, niecierpliwa.

Pożądam nieprzytomnie

Twych dłoni, warg i lic –

I śpiewam, póki o mnie

Śmierć jeszcze nie wie nic!

Czemu od jezior strony

Zaklęty i spóźniony

Przychodzisz w nocy znój,

Kochanku mój?

– Przychodzę na lamenty,

Spóźniony i zaklęty.

Ciało się moje mroczy,

Ze śpiewu idąc w śpiew.

Nie wiedzą błędne oczy,

Jak odbić zieleń drzew?

I te, co się płomienią,

Złe sny poza zielenią?

Nim pierwszy zwiędnie liść,

Mów – dokąd iść?

– Idź w koło – idź w półkole…

Idź miedzą poprzez pole –

I rozpaloną głowę,

Burzliwych pełną zórz,

Na maki purpurowe,

Mijając chabry, złóż!

Traw zieleń, błękit nieba

Raz jeszcze ujrzeć trzeba…

Przypomnieć jeszcze raz

Świat wokół nas…

– Widziałem sny ogromne,

Lecz już ich nie przypomnę.

Wiosenne spadły deszcze,

A nie ma moich snów!

Raz jeszcze i raz jeszcze

O makach w polu mów!

Bądź dla mnie – jako ruczaj,

Głębiny mnie nauczaj –

I wędrowania w dal,

I szmeru fal!

– Nie jestem ja ruczajem

W dolinie poza gajem,

Lecz w lesie – nagłym kwiatem

Zakwitnę do twych stóp.

To – wszystko! Nic – pozatem!

Pozatem – mgła i grób…

Patrz w sady – łąki – lasy,

Jak w kres po wszystkie czasy!

Patrz we mnie, jako w zdrój –

Kochanku mój!

DZIEWCZYNA PRZED ZWIERCIADŁEM

Zwierciadło moje, bezdenny strumieniu,

Tajemnych zwierzeń odwzorny krysztale!

Po jakim żwirze, po jakim kamieniu

Z otchłani w otchłań włóczyłeś swe fale,

Nimeś wytropił sny moje i dotarł

Do mej sypialni, zbielałej od znoju,

By znieruchomieć na ścian mych postoju –

Srebrny – w szkarłatnym rozdwojeniu kotar!

Z jakich ty dolin nieznanych i lasów

Wybiegłeś, szumiąc i dzwoniąc po darni,

By zanieszumieć w pobliżu atłasów

Mojego łoża i mojej męczarni!

Czeka mnie zawsze w twych głębiach udusznych

Schadzka ze sobą! I nikt nie wyśledzi

Pieszczot, którymi, jak lgnistym snem, bredzi

Ciał dwoje, sobie nawzajem posłusznych…

Z nich jedno, chłonąc upojeń mgłę białą,

Własnym spojrzeniem swą nagość bezwstydzi,

A drugie – w lustrze – udaje, że widzi,

I tak omdlewa, jak gdyby widziało…

Strumieniu, piersi chłodzący mi obie!

Ciało omyte fal twoich wezbraniem

Zbywa się nagle niewiedzy o sobie

I siebie pierwszym ogarnia kochaniem!

Bo któż mnie kochać potrafi zgadliwiej,

Niźli – ja sama? Któż baśń o pieszczocie

Spełni?… Kto dłonią, zagrzebaną w złocie

Mych włosów, w taki lwi sen rozegrzywi

Tę przędzę nikłą? Kto równy mi w szale

Usta pokrwawi o sen mój, nim pierzchnie?

Niczyja – będę!… Wzburz gładką powierzchnię,

Strumieniu chłonny! Rozwichrzyj swe fale!

Wystąp z ciasnoty hebanowych brzegów!

I zatop nagle tę moją świetlicę

I łoże, zmorą szarpane noclegów –

A mnie – zazdrosną o głąb topielicę –

Zmień w zwierciadlaną rusałkę, bym ciało,

Samo się w sobie co chwila widzące,

Bawiła pląsem, aż w pył się roztrącę

O śmierć, jak perła o perłę zuchwałą!

NAMOWA

Ty nie słuchaj, dziewczę moje, starej matki trwożnych rad!

Jej się złoci – próg rodzinny, nam się złoci – cały świat!

Co ją nęci – nas przeraża! Nienawiścią do niej spłoń –

Nienawiścią, która do ust odtrąconą tuli dłoń…

Mam ja w piersi – śpiewną burzę, – ty w zanadrzu – wonny los!…

Wiedz, że będzie stara matka przeklinała siwy włos!

W szyb opalu tkwi ukosem odbitego nieba skrót –

Błękitnieje, złociścieje… Razem – w życie! Razem – w cud!

Nierozsądni, nieoględni wywędrujem w taki jar,

Gdzie się czai – nieskończoność i gdzie czyha – wieczny czar!

Nie ociągaj się ze szczęściem! Daj mi tylko dłonią znak –

Dość zamyśleć, dość zapragnąć, by się stało właśnie tak!

Będę ja się w trudach pieszczot zmagał z tobą w mrok i znój –

W twym objęciu i zaklęciu spełnię się – sen skryty twój!

I spełniony, i zjawiony rozpanoszę się śród zórz,

A tych dłoni, co się splotły, nie rozplotę nigdy już!

Przenocujem nicość w słońcu, a za taką w słońcu noc

Oddaj spokój, co uwięził twego ciała czar i moc!

Słyszysz burzy zew znajomy? Złoty miecz przy boku mam.

Pójdźże, dziewczę, w niewiadomość, w bezpowrotność – tylko tam!

To nieprawda, żem cię podszedł pogrążoną jeszcze w śnie,

I że nie ma żadnych cudów! To – nieprawda! Nie i nie!

Czemuż trwonisz czas na wróżby? Naszym będzie cały świat!

Ty nie blednij – ty nie słuchaj starej matki trwożnych rad!

NIEWIEDZA

Nie – ty nie wiesz o tym, nie zgadujesz wcale,

Ile mych przeznaczeń lgnie do twojej dłoni,

Kiedy ją wbrew słońcu odwracasz niedbale,

By chłodniejszym wierzchem – ulżyć zgrzanej skroni.

Nie wiesz, jaki zamęt łudzi mnie i mroczy,

Jaka mrzonka z twoim spoufala ciałem,

Gdy ssąc milczkiem wodę, wznosisz ku mnie oczy

Sponad brzegów szklanki, którą sam – podałem…

A gdy noc cię w drodze do zaświatów zdybie,

I wzdłuż okien spłyną mglistych kotar zwoje –

Nie wiesz, ile czaru tkwi w tej drobnej szybie,

Poza którą do snu naglisz piersi dwoje!

TAJEMNICA

Nikt nas nie widział – chyba te ćmy,

Co puszyścieją w przelocie.

I tak nam słodko, że tylko – my

Wiemy o naszej pieszczocie.

Młodsza twa siostra, zrywając wrzos,

Śledziła szept nasz daleki…

I mówiąc z nami, ucisza głos –

A milknąc – spuszcza powieki.

I po ogrodzie mknie wzdłuż i wszerz,

Zaprzepaszczona w swym śpiewie!

I tak nam słodko, że ona też

Wie o tym, o czym nikt nie wie…

ZMIERZCH

Pierwsza zmierzchu fala

Spływa ponad dach.

W szybach – mrok, a z dala

Słońce się dopala

W nasturcjach i mgłach.

Mąci nam rozmowę

Pustych murów biel…

Dłonie swe różowe

Ściel pod moją głowę –

Nic nie mówiąc, ściel!

Kto swe serce zbada

W taki zmierzch jak ten?

Łza śmiertelnie blada

W snu głębinę spada,

Choć nie wierzy w sen!…

* * *

Gdy domdlewasz na łożu, całowana przeze mnie,

Chcę cię posiąść na zawsze, lecz daremnie, daremnie!

Już ty właśnie – nie moja, już nie widzisz mnie wcale:

Oczy mgłą ci zachodzą, ślepną w szczęściu i szale!

Zapodziewasz się nagle w swoim własnym pomroczu,

Mam twe ciało posłuszne, ale ciało – bez oczu!…

Zapodziewasz się nagle w niewiadomej otchłani,

Gdziem nie bywał, nie śniwał, choć kochałem cię dla niej!…

WE ŚNIE

Śnisz mi się obco. Dal bez tła,

Wieczność się w chmurach błyska.

Lecimy razem. Mgła i mgła!

Bóg, ciemność i urwiska.

Do mgły i mroku naglisz mnie

I szepcesz, zgrzana lotem:

„Toć ja się tobie tylko śnię!

Nie zapominaj o tem…”

Nie zapominam. Mkniemy wzwyż

Do niewiadomej mety.

O, jak ty trudno mi się śnisz!

O jawo moja, gdzie ty?

NOCĄ UMÓWIONĄ

Nocą umówioną, nocą ociemniałą

Przyszło do mnie ciszkiem to przychętne ciało.

Przyszło potajemnie – w cudnej bezżałobie –

Było mu na imię tak samo, jak tobie…

Zajrzało po drodze w przyszłość i w zwierciadło –

Na pościeli zimnej obok się pokładło –

Dla mnie się pokładło, bym je mógł całować

I znużyć – i zużyć – i nie pożałować!

Lgnęło mi do piersi – ofiarnie pachnące,

Domyślnie bezwstydne i – posłuszniejące…

W ciemnościach – w radościach – na granicy łkania

Mdlało od nadmiaru niedoumierania.

I nic w nim nie było, prócz czaru i grzechu,

Prócz bezwiednej woni – wiednego pośpiechu –

I prócz tego dreszczu, co ginie w krwi szumie –

A bez niego ciało – ciała nie rozumie.

PO CIEMKU

Wiedzą ciała, do kogo należą,

Gdy po ciemku obok siebie leżą!

Warga – wardze, a dłoń dłoni sprzyja –

Noc nad nimi niechętnie przemija.

Świat się trwali, ale tak niepewnie!…

Drzewa szumią, ale pozadrzewnie!…

A nad borem, nad dalekim borem

Bóg porusza wichrem i przestworem.

I powiada wicher do przestworu:

„Już nie wrócę tej nocy do boru!” –

Bór się mroczy, a gwiazdy weń świecą,

A nad morzem białe mewy lecą.

Jedna mówi: „Widziałam gwiazd losy!”

Druga mówi: „Widziałam niebiosy!” –

A ta trzecia milczy, bo widziała

Dwa po ciemku pałające ciała…

Mrok, co wsnuł się w ich ściśliwe sploty,

Nic nie znalazł w ciałach, prócz pieszczoty!

NAD RANEM

Śpisz jeszcze… Na twych rzęsach – skra drobna poranku.

Strachy śnią się twej dłoni – bo i drga i pała.

Oddychaj tak – bez końca. Czaruj – bez ustanku.

Kocham oddech twej piersi, ruch śpiącego ciała.

Ileż lat już minęło od pierwszej pieszczoty?

Ile dni od ostatniej upływa niedoli?

Co nas wczoraj – smuciło? Co jutro – zaboli?

I czy zbraknie nam kiedyś do szczęścia ochoty?

Przyjdzie noc o źrenicach zaświatawo łanich

I spojrzy – i zabije… Polegniem – snem czynni…

Jak to? Więc musim umrzeć tak samo jak inni?

Jak ci – choćby z przeciwka?… Pomódlmy się za nich…

ROMANS

Romans śpiewam, bo śpiewam! Bo jestem śpiewakiem!

Ona była żebraczką, a on był żebrakiem.

Pokochali się nagle na rogu ulicy

I nie było uboższej w mieście tajemnicy…

Nastała noc majowa, gwiaździście wesoła,

Siedli – ramię z ramieniem – na stopniach kościoła.

Ona mu podawała z wyrazem skupienia

To usta do pieszczoty, to – chleb do gryzienia.

I tak, śniąc, przegryzali pod majowym niebem

Na przemian chleb – pieszczotą, a pieszczotę – chlebem.

I dwa głody sycili pod opieką wiosny:

Jeden głód – ten żebraczy, a drugi – miłosny.

Poeta, co ich widział, zgadł, jak żyć potrzeba?

Ma dwa głody, lecz brak mu – dziewczyny i chleba.

ZAKLĘCIE

Ptaku nocny, coś bywał za świata rubieżą

I widziałeś umarłych – mów, co czynią? – Leżą.

A co jeszcze? – Wciąż leżą bez przerw, bez wytchnienia.

Nie ma dla nich ni słońca, ni wiatru, ni cienia!

Nie modlą się, nie płaczą, nie śnią i nie wierzą –

I nic – tylko tak leżą! Nic – tylko tak leżą!

Dziewczyna, co się mojej sprzeciwia przemocy,

Niechaj w łożu obłędnym polegnie tej nocy!

Bezoporna, bezsilna, bezbronna, bezwiedna

Niechaj, grzesząc pragnieniem, leży sama jedna!

Niech nie modli się, nie śni, nie płacze, nie wierzy –

I niech tylko tak leży – niech dla mnie tak leży!

WYZNANIE SPÓŹNIONE

Lubię twoim weselem rozniecony gwar –

I twoimi oczami upatrzoną drogę –

I czar w śmiechu zjawiony – ten sam zawsze czar!…

Żem cię dotąd nie kochał – zrozumieć nie mogę!

Dziś, gdy ogród zaszumi lub zaskrzypią drzwi,

Zrywam się, aby stwierdzić pustkę beznadziejną,

I przypomnieć twe kroki – i głos twój – i brwi –

I o ustach i dłoniach pomarzyć kolejno.

Słyszę płacz przewezbrany obłoków i zórz!

Wszystko – klęczy i błaga!… A ty – coraz dalej!

O, nie wracaj, nie wracaj – tylko dłonie złóż

Do modlitwy za wszystkich, co cię nie kochali!

* * *

Już czas ukochać w sadzie pustkowie bezdomne,

Ptaki niebem schorzałe i drzewa ułomne

I płot, co tyle desek w złe stracił godziny,

Że na trawę cień rzuca przejrzystej drabiny.

Już czas ukochać wieczór z tamtej strony rzeki,

I zmarłego sąsiada ogród niedaleki,

I ciemność, co, nim duszę sny do snu uprzątną,

Żywi nas po kryjomu dobrocią pokątną.

Już czas ciułać okruchy ostatniego znoju

W ubogich złocistościach zlękłego pokoju,

I skroń złożyć w twe ręce, wycieńczone mgłami –

I nie płakać – nie płakać wspólnymi siłami!

PIOSENKA

Między mną a tobą – czarna gródź –

Między mną a tobą – martwa łódź.

Takim piersiom za karę – zgon biały,

Że w pobliżu miłosnym nie trwały.

Między mną a tobą – obcy los –

Między mną a tobą – cudzy głos –

Usta w mgłach się bez pieszczot zatracą.

Boże, Boże – dlaczego i za co?

Między mną a tobą – drętwy czar,

Między mną a tobą – ciemny jar –

Zanim ścieżkę upatrzymy własną,

Wpierw się oczy dowiedzą, że gasną…

ZMIERZCH BEZPOWROTNY

Różowieje o zmierzchu twój spłowiały liścik…

Wóz turkocze za oknem. Może sen mój właśnie

Tak odjeżdża w złą ciemność – śpiewnie i kolaśnie…

W niebie – drobnych obłoków napuszysty wyścig!

Reszta Boga – w niebiosach! Zachód, tlejąc, zrudział.

O, uwierzyć w tę Resztę i potrwać w tym błędzie!

W dziejach gwiazdy najdalszej brać zawrotny udział

I zawczasu już srebrnieć tym, co kiedyś będzie…

Lub tam, gdzie żale świata na szczytach się śnieżą,

W tym śniegu, w tym wzbielałym ku zaciszom zgonie

Znaleźć dwie załamane, dwie bez jutra dłonie

I całować, nie wiedząc, do kogo należą…

Gdym twe dłonie w wiosennej całował zamroczy,

Cóżem wiedział o tobie? Nic – śnie mój nietrwały!

A kochałem twe dreszcze, i duszę, i oczy,

I świat cały – i usta – i znowu świat cały!

BRAT

Odtrąciłaś dłoń moją… Zachmurzona zorza

Przeobrażała świat.

A zawołał cię właśnie z pobliskiego łoża

Umierający brat.

Pobiegłaś i wróciłaś… Już nie żył… A w niebie

Chmurom się złocił – los.

Szepnęłaś: „Odtąd tylko należę do ciebie”. –

I w łzach się złamał głos.

I nie patrząc ci w oczy, spytałem półgłosem:

„Czy wiedział?…” Rzekłaś: „Tak”. –

Za oknem, myśl o dalach wzniecając ukosem,

Przemknął na zawsze – ptak.

TAMTEN

Sad, błyskając sękami, cieniście się martwi,

Że trawom ciąży zwiewna niedola błękitów –

I że motyl, co walczył zgrozą aksamitów

Z pachnącą bzem wiecznością – zmarł ciszkiem na marchwi.

Czy pamiętasz młodości dzielny czar? A dalej –

Otchłań wiosny, w niebiosy tak luźnie oprawną?

Albo to – jak ciał naszych pragnęła głąb alej?

Bo mnie wciąż się wydaje, że to tak niedawno!

I któż wówczas nie wierzył w rozpęd naszych łodzi?

W rozwarte dłonią naszą do zaświatów bramy?

Dziś ta wiara już mija – i my z nią mijamy…

Nie! Nie mogę zapomnieć, żeśmy byli młodzi!

Widzę siebie – tamtego, co w łzach się nie zmieścił –

I w nicość wywędrował, wołany daremnie!

Wszakże pieszczę cię dotąd tak, jak tamten pieścił…

A ty wstecz się doń garniesz, choć widmem jest we mnie,

Ale jego widmowość nie całkiem jest pusta –

On się jeszcze odradza na zgliszczach i w dymie!

I gdy mnie – dzisiejszego – całujesz, śniąc, w usta –

Tamten we mgle się budzi – i szepce twe imię!

NOCĄ

Coś bez twarzy i na wznak śpi w gwiazdach niezłomnie,

Śpi i nie chce się zbudzić w tych skier zawierusze.

Mieszkasz w domu nad rzeką i trwożysz się o mnie.

Przyjdę jutro na pewno! Dziś smucić się muszę.

Śpieszy w zaświat na żebry cień brzozy sierocy.

Krzyż chce w przepaść się rzucić z pagórka nad drogą!

Wszyscy naraz bogowie wymarli tej nocy,

I odtąd już się nie mam pomodlić do kogo!

Nie zaufam bezmiarom! Nie załkam w noc ciemną!

Rąk nie wzniosę ku niebu po modlitwy zgonie!

A ty za mnie w tej chwili wyciągasz swe dłonie,

Choć wiesz, że prócz tych dłoni, nic nie ma nade mną!

Jest tylko ta próżnica, w którą czar przelewa

Słońce, ażeby spełnić mgieł wolę daleką…

Ta próżnica – te kwiaty – motyle i drzewa –

Drzewa – kwiaty – motyle – i ten dom nad rzeką…

* * *

Tam na rzece jest na pewno łódź,

Trzeba tylko fale wiosłem pruć.

I na pewno jest za rzeką – dal,

Trzeba tylko wytężyć swój żal.

Patrzysz na mnie – oniemiała snem

Nic nie mówisz, ale wszystko wiem!

Wiem ja, kiedy poruszyć, jak mgłą,

Ciałem twoim, żeby ku mnie szło…

Wiem, jak spojrzeć – co szepnąć… I znów

Dłoń do piersi przytulić bez słów…

Chętna ciału – suknia twoja lgnie

Do tych bioder, co kochają mnie.

Wiem ja wszystko! Ale czemu łkam –

Tego nie wiem, nie pojmuję sam!…

WIERSZ KSIĘŻYCOWY

W księżycowy wniknąć chłód,

Wejść w to srebro na wskroś złote,

W niezawiły śmierci cud

I w zawiłą beztęsknotę!

Był tam niegdyś czar i śmiech,

Tłumy bogów w snów obłędzie –

Było dwóch i było trzech –

Lecz żadnego już nie będzie!

Został po nich – rozpęd wzwyż,

I ta oddal bez przyczyny,

I ten złoty nadmiar cisz –

I te srebrne szumowiny…

Tam bym ciebie spotkać chciał!

Tam się przyjrzeć twemu licu!

Właśnie dwojga naszych ciał

Brak mi teraz na księżycu!

Noc oddycha naszą krwią,

Krew podziemną płynie miedzą…

Nasze ciała teraz śpią –

Nasze ciała nic nie wiedzą…

DZIEWCZYNA

Władysławowi Jaroszewiczowi,

Jego entuzjastycznym zapałom dla dzieł twórczych

i szczerym wyczuciom czarów poetyckich

Dwunastu braci, wierząc w sny, zbadało mur od marzeń strony,

A poza murem płakał głos, dziewczęcy głos zaprzepaszczony.

I pokochali głosu dźwięk i chętny domysł o Dziewczynie,

I zgadywali kształty ust po tym, jak śpiew od żalu ginie…

Mówili o niej: „Łka, więc jest!” – I nic innego nie mówili,

I przeżegnali cały świat – i świat zadumał się w tej chwili…

Porwali młoty w twardą dłoń i jęli w mury tłuc z łoskotem!

I nie wiedziała ślepa noc, kto jest człowiekiem, a kto młotem?

„O, prędzej skruszmy zimny głaz, nim śmierć Dziewczynę rdzą powlecze!” –

Tak, waląc w mur, dwunasty brat do jedenastu innych rzecze.

Ale daremny był ich trud, daremny ramion sprzęg i usił!

Oddali ciała swe na strwoń owemu snowi, co ich kusił!

Łamią się piersi, trzeszczy kość, próchnieją dłonie, twarze bledną…

I wszyscy w jednym zmarli dniu i noc wieczystą mieli jedną!

Lecz cienie zmarłych – Boże mój! – nie wypuściły młotów z dłoni!

I tylko inny płynie czas – i tylko młot inaczej dzwoni…

I dzwoni w przód! I dzwoni wspak! I wzwyż za każdym grzmi nawrotem!

I nie wiedziała ślepa noc, kto tu jest cieniem, a kto młotem?

„O, prędzej skruszmy zimny głaz, nim śmierć Dziewczynę rdzą powlecze!” –

Tak, waląc w mur, dwunasty cień do jedenastu innych rzecze.

Lecz cieniom zbrakło nagle sił, a cień się mrokom nie opiera!

I powymarły jeszcze raz, bo nigdy dość się nie umiera…

I nigdy dość, i nigdy tak, jak tego pragnie ów, co kona!…

I znikła treść – i zginął ślad – i powieść o nich już skończona!

Lecz dzielne młoty – Boże mój! – mdłej nie poddały się żałobie!

I same przez się biły w mur, huczały spiżem same w sobie!

Huczały w mrok, huczały w blask i ociekały ludzkim potem!

I nie wiedziała ślepa noc, czym bywa młot, gdy nie jest młotem?

„O, prędzej skruszmy zimny głaz, nim śmierć Dziewczynę rdzą powlecze!” –

Tak, waląc w mur, dwunasty młot do jedenastu innych rzecze.

I runął mur, tysiącem ech wstrząsając wzgórza i doliny!

Lecz poza murem – nic i nic! Ni żywej duszy, ni Dziewczyny!

Niczyich oczu ani ust! I niczyjego w kwiatach losu!

Bo to był głos i tylko – głos, i nic nie było, oprócz głosu!

Nic – tylko płacz i żal i mrok i niewiadomość i zatrata!

Takiż to świat! Niedobry świat! Czemuż innego nie ma świata?

Wobec kłamliwych jawnie snów, wobec zmarniałych w nicość cudów,

Potężne młoty legły w rząd na znak spełnionych godnie trudów.

I była zgroza nagłych cisz! I była próżnia w całym niebie!

A ty z tej próżni czemu drwisz, kiedy ta próżnia nie drwi z ciebie?

DŻANANDA

Herminii Naglerowej

z wyrazami uznania i przyjaźni nieustannej

Szedł Dżananda tym lasem, gdzie bywać snem mogę,

A miał drogę – na oślep. Wiadomo: miał drogę!

Węże w blask się nicości wśniwały plamiście,

Słoń się wzgórzył w zaroślach, ciemniejąc łbem w liście.

Małpy w żarach niechlujnych pławiły wzrok dziki,

Ogonem nieprzytomne gmatwając storczyki.

Lampart futrem przegrzanym polegał na grzbiecie

I ssał łapę, ślepiami gnuśniejąc w zaświecie,

A mrowiska, skąd mrówki, jak wylew krwi, płyną,

Pachniały młodej mirry chętną wypociną.

Tchu nie stało wieczności! Nie drgnęły upały!

Świat i zaświat tym samym snem nieruchomiały.

Nie bruździły się trawy, nie skrzypiały krzaki,

Nie szumiały mangowce, nie śpiewały ptaki.

Jedna cisza – od nieba, a druga – od lasu –

Cisza ciszy – nie słyszy… Czas nie czuje czasu…

Dżananda, snem trącony, na polanę zboczył

I zaoczył dziewczynę… I znowu zaoczył…

Leżała, dłużąc w trawie swój dreszcz jednolity.

Paw z nią gruchał, a w pawiu tkwił Indra ukryty.

Porzucił praistnienia zjesieniałość górną,

By się nasnuć jej w oczy tak barwno i piórno!

Krył się w ptaku naprędce i krył się nieściśle,

W pawim wątku, jak w trwożnym mętniejąc domyśle –

I puszyściał jej w szyję i szeptał do ucha,

Aż mu coś odszepnęła dziewczyna-szeptucha,

I zaśmiała się nagle z całej w słońcu duszy,

Usznymi paluszkami zatykała uszy,

I dyszała do pawia, a paw do niej dyszał,

Lecz tego, co mówili, Dżananda nie słyszał.

Śniadą w twarzy miał zawiść, a w oczach miał drwinę,

Duchem smaglił się w pawia. Już kochał dziewczynę!

I gdy paw zmyślnym dziobem włos sypki roztrząsał,

Łuk pochwycił i strzałę w łeb ptaka nadąsał!

Spłoszył się Bóg, w ptaszęcym ledwo skryty ciele,

I odfrunął z trzepotem w bliskie różnoziele.

Zlękłym piersiom, gdy strzała żer nowy odgadła,

Zbrakło pawiej osłony. Dziewczyna – upadła!

I o ziem cisnął Indra upierzenie ptasie,

Co w świat, warcząc, pomknęło – i pobladł w bezczasie

I zawołał: „Kto zgadnie człowieka i strzałę?

Jam dla ciebie te piersi powcielał w sny białe!

We mnie godził cios wszelki, tym kształtom zadany!” –

I pokazał na biodrze ciąg dalszy jej rany…

A ciąg dalszy był nieco podobny do kwiatu:

Źdźbło nieba na szypułce Bożego szkarłatu.

„Spal te zwłoki na kwiatach, gdzie zeszła się ze mną,

Gdym cię jeszcze przyszłością miłował daremną!

Kto dziewczynę przybłąkał w twych pragnień ustronie?

Kto wypulchnił jej wargi i wyśnieżył dłonie?

W tęcze pawie wbóstwiony szalenizną ducha –

Kto twe imię – twarz twoją wmawiał jej do ucha?

Kto miłości i smutku nauczył zawczasu,

Byś kochany był pierwej, nim wejdziesz do lasu?

Aleś ty – wzgardco pawia – zamyślił grześć w grobie