To twoje życie, pokochaj je ebook

LEK­CJEDO­RO­SŁO­ŚCI

PO­DZIĘ­KUJ RO­DZI­COM

Za ży­cie, za opie­kę, za to, kim je­steś. Ale nie dzię­kuj za to, co było złe, to prze­pra­cuj w sa­mot­no­ści lub na te­ra­pii. Po­dzię­kuj ro­dzi­com też w tym sen­sie, że zwol­nij ich z zaj­mo­wa­nia się two­im ży­ciem. Bo to już two­je za­da­nie.

Jo­asia: Wszy­scy chce­my mieć do­bre ży­cie, czy­li do­sta­tek, spo­kój i taki ro­dzaj pew­no­ści, że da­je­my radę. Że mamy przed sobą ja­kieś per­spek­ty­wy, speł­nia­my swo­je ma­rze­nia. I zwy­kle bar­dzo dużo wy­sił­ku wkła­da­my w to, by ta­kie ży­cie so­bie zbu­do­wać...

Ka­sia: ...a po­tem nam wy­bi­ja szam­bo. Tak strasz­nie się na­pra­co­wa­li­śmy i mia­ło być nam tak do­brze, a nie jest. I o tym mówi jed­na z pierw­szych ży­cio­wych lek­cji: „Je­śli chcesz mieć do­bre ży­cie, to ono musi być na­praw­dę two­je”. W tym sen­sie, że masz prze­stać się wiecz­nie oglą­dać na in­nych, a zwłasz­cza na ro­dzi­ców. Prze­stać pa­trzeć na nich jako na wzo­rzec albo jako na an­tyw­zo­rzec. Je­że­li do­ra­sta­jąc w ro­dzin­nym domu, mó­wi­my so­bie: „U mnie ni­g­dy tak nie bę­dzie”, to jest to nie­praw­da, bo na pew­no cza­sem bę­dzie. Prę­dzej czy póź­niej, w spo­sób osmo­tycz­ny, na­uczy­my się krzy­czeć albo za­mia­tać pro­ble­my pod dy­wan, kłó­cić się lub cho­wać ura­zę, o wszyst­ko się ob­wi­niać bądź ro­bić wy­rzu­ty in­nym albo za dużo sprzą­tać, albo nic w domu nie ro­bić. Zda­rzy­ło ci się przy­ła­pać na tym, że to, cze­go tak nie lu­bi­łaś u swo­ich ro­dzi­ców, na­gle sta­je się two­im na­wy­kiem i na przy­kład cze­piasz się part­ne­ra o głu­po­ty czy stra­szysz swo­je dzie­ci?

Zda­rzy­ło mi się na­wet przy­ła­pać sie­bie na tym, że wy­po­wia­dam do­kład­nie ta­kie same sło­wa jak oni...

No wła­śnie, to są wszyst­ko od­pry­ski na­sze­go domu ro­dzin­ne­go, któ­ry był, jaki był, i inny nie bę­dzie. I to też trze­ba so­bie po­wie­dzieć. Po to, by to za­ak­cep­to­wać i w jak naj­bar­dziej do­ro­sły i mą­dry spo­sób z tym się po­że­gnać.

Kie­dy jest ten naj­wła­ściw­szy mo­ment, by się „od­pę­po­wić” od ro­dzi­ców?

Trud­no po­wie­dzieć. Są oso­by, któ­re mó­wią: „Wie­dzia­łem, że po ma­tu­rze mu­szę się wy­pro­wa­dzić, nie wie­dzia­łem jesz­cze do­kąd, ale wie­dzia­łem, że już nie mogę miesz­kać z ro­dzi­ca­mi”. Moż­na po­wie­dzieć, że to są lu­dzie, któ­rzy mają do­brą in­tu­icję, a ma­tu­ra rze­czy­wi­ście jest dość na­tu­ral­ną ce­zu­rą do­ro­sło­ści, wcze­śniej ra­czej trud­no jest się usa­mo­dziel­nić, a przede wszyst­kim wy­pro­wa­dzić, dla­te­go prze­waż­nie do osiem­nast­ki sie­dzi­my w ro­dzin­nych do­mach. Po­tem zwy­kle wy­jeż­dża­my albo za na­uką, albo za pra­cą. Czło­wiek wte­dy już coś za­ra­bia, do­ra­bia, ma sty­pen­dium – uczy się go­spo­da­ro­wać pie­niędz­mi. Ma też wła­sny kąt, wy­naj­mo­wa­ny wspól­nie z ko­le­ga­mi, ko­le­żan­ka­mi lub na­rze­czo­nym – uczy się pro­wa­dzić dom. Po­dej­mu­je pierw­sze sa­mo­dziel­ne de­cy­zje do­ty­czą­ce wła­sne­go ży­cia. To wiel­ki test na doj­rza­łość i sa­mo­dziel­ność. Je­śli prze­ga­pi­my ten mo­ment, to wciąż bę­dzie­my cią­gnąć za sobą ogon, przez któ­ry nie mogą się za nami za­mknąć drzwi dzie­ciń­stwa. Bo ta­tuś so­bie ży­czył, że­bym po­szła na pra­wo, a ma­mu­sia chcia­ła, że­bym zna­la­zła so­bie po­rząd­ne­go chło­pa­ka. A po­tem do­py­tu­ją: „Kie­dy dzie­ci?” albo: „Jak ty mo­żesz miesz­kać tak dłu­go sama?”. Kry­ty­ku­ją, jak urzą­dzi­łaś miesz­ka­nie i albo ci w nim wciąż sprzą­ta­ją, albo ku­pu­ją coś, cze­go ich zda­niem ko­niecz­nie po­trze­bu­jesz. Kwe­stia pie­nię­dzy to jest w ogó­le do­bry spo­sób, by przy­ca­pić dzie­ci. W Pol­sce bar­dzo po­pu­lar­ny. A to kupi się im miesz­ka­nie, a to się do­ło­ży do sa­mo­cho­du, a to coś dro­gie­go spre­zen­tu­je – ta­kie ob­da­ro­wy­wa­ne dziec­ko jest zo­bo­wią­za­ne ro­bić to, cze­go chcą ro­dzi­ce. Bo sko­ro ku­pi­li, to mogą roz­li­czać.

To co ro­bić: od­ma­wiać ta­kich pre­zen­tów?

Dzie­ciom się wy­da­je, że bę­dzie im ła­twiej, je­śli do­sta­ną. Otóż bę­dzie tyl­ko trud­niej. Będą się mu­sia­ły cią­gle z cze­goś tłu­ma­czyć i być w po­go­to­wiu, bo a nuż mama przy­je­dzie i spraw­dzi. A jak wy­da­łaś nie na to, na co ona chcia­ła? Trosz­kę pro­ściej do­sta­wać pie­nią­dze w pre­zen­cie np. na uro­dzi­ny, bo wte­dy mo­żesz już z tym pre­zen­tem zro­bić, co chcesz. Chy­ba że to są duże pie­nią­dze i tyl­ko „prze­my­co­ne” jako uro­dzi­no­wy pre­zent – wte­dy to znów jest pró­ba uwią­za­nia cie­bie.

Ro­dzi­ce zwy­kle re­agu­ją źle na od­mo­wę wzię­cia pie­nię­dzy: „A komu mamy dać, je­śli nie to­bie? Je­steś na­szą có­recz­ką”.

Wte­dy trze­ba im po­wie­dzieć: „Ja wam ser­decz­nie dzię­ku­ję za wa­sze do­bre chę­ci, je­ste­ście ko­cha­ni, że chce­cie mi dać pie­nią­dze, ale bar­dzo was pro­szę, że­by­ście wie­rzy­li we mnie, że ja so­bie po­ra­dzę. I że­by­ście sko­rzy­sta­li z tych pie­nię­dzy sami, bo wam się to na­le­ży po tylu la­tach sta­ra­nia się o to, bym mia­ła do­bre ży­cie”. Ro­dzi­com też trze­ba ro­bić pre­zen­ty, może nie­ko­niecz­nie w po­sta­ci pie­nię­dzy, ale da­wać im kwia­ty, cze­ko­lad­ki i jak naj­czę­ściej im dzię­ko­wać. Ja mam w ogó­le taką stra­te­gię po­stę­po­wa­nia wo­bec ro­dzi­ców, któ­rzy pró­bu­ją dziec­ko jak naj­dłu­żej przy so­bie utrzy­mać, by się z nimi nie kłó­cić i nie ob­ra­żać się na nich, tyl­ko im dzię­ko­wać.

Na­wet je­śli nie do koń­ca się spi­sa­li w swo­jej roli?

Je­śli mie­li­śmy z nimi dużo nie­przy­jem­nych przejść, to trze­ba z tą prze­szło­ścią naj­pierw się roz­li­czyć. Na te­ra­pii. Nie oso­bi­ście, wy­ma­wia­jąc im, jak to cię moc­no skrzyw­dzi­li. Chy­ba że były to krzyw­dy oczy­wi­ste, jak ta­tuś, któ­ry się znę­cał psy­chicz­nie w dzie­ciń­stwie, a te­raz uda­je, że tego nie było. Albo mat­ka, któ­ra lała sznu­rem od że­laz­ka. Wte­dy na­le­ży to ujaw­nić. Dziec­ko musi za­wal­czyć o swo­ją god­ność, o sza­cu­nek dla sie­bie. Nie moż­na przez całe ży­cie po­ły­kać żaby i uda­wać, że była smacz­na. Nie moż­na też dzię­ko­wać za zło. Do­pie­ro kie­dy to zło na­zwie­my, usta­li­my, kto za nie był od­po­wie­dzial­ny i czy na pew­no było tak wiel­kie, jak nam się wy­da­je, mo­że­my zo­ba­czyć też do­bro.

Cza­sem do­ro­słe dzie­ci, w nie­świa­do­mym lub świa­do­mym od­we­cie za peł­ne za­ka­zów dzie­ciń­stwo, za­czy­na­ją się wtrą­cać w ży­cie ro­dzi­ców.

Ja na­zy­wam to ze­mstą mło­dych. Ta­kie ga­da­nie: „A by­ście gdzieś wresz­cie wy­je­cha­li..., a by­ście się roz­wie­dli, je­śli się cią­gle kłó­ci­cie..., a by­ście już sprze­da­li ten dom..., a by­ście bab­cię od­da­li do domu star­ców”. Dzie­ci też czę­sto chcą się wtrą­cać i na siłę uszczę­śli­wiać ro­dzi­ców. Zwy­kle koń­czy się to tak samo jak pró­by ich uszczę­śli­wia­nia przez ro­dzi­ców w mło­do­ści. Sko­ro nie chce­my, by ro­dzi­ce mó­wi­li nam, co mamy ro­bić, nie rządź­my się w ich ży­ciu. Nie je­stem też zwo­len­nicz­ką wy­jeż­dża­nia z ro­dzi­ca­mi na wa­ka­cje, ta­kie­go wła­śnie uszczę­śli­wia­nia ich na za­sa­dzie: „Mama za­wsze chcia­ła je­chać na Kre­tę, to ku­pię wy­ciecz­kę i obie po­je­dzie­my”. I po­tem taki wy­jazd oka­zu­je się kosz­ma­rem, bo ma­mie jest a to za go­rą­co, a to za dro­go, a to je­dze­nie nie­do­bre. Nie na­le­ży speł­niać ma­rzeń in­nych na na­szych wa­run­kach. Je­śli mama bar­dzo chce z tobą gdzieś po­je­chać, a do tego lu­bi­cie się i do­brze do­ga­du­je­cie, to jedź­cie, jak naj­bar­dziej. Mó­wię o ma­mu­siach, któ­re są nie­szczę­śli­we i co­kol­wiek byś zro­bi­ła, to ich nie uszczę­śli­wisz. Je­śli chcesz, za­fun­duj jej wy­jazd z tatą i niech sami zde­cy­du­ją, do­kąd chcą po­je­chać.

A co z kla­sycz­ny­mi nie­dziel­ny­mi obia­da­mi – nie za­wsze mamy na nie ocho­tę, ale bo­imy się od­mó­wić.

Może to nie­któ­rych zdzi­wi lub za­szo­ku­je, ale uwa­żam też, że po uzy­ska­niu do­ro­sło­ści nie trze­ba się zbyt czę­sto spo­ty­kać z ro­dzi­ca­mi, chy­ba że ich jest ła­two ko­chać i że mamy z nimi na­praw­dę faj­ną, bli­ską i do­brą re­la­cję. Ale kie­dy są ma­rud­ni i wiecz­nie nie­za­do­wo­le­ni, kie­dy lu­bią nam wy­ty­kać cią­gle te same winy i błę­dy, kry­ty­ko­wać nas, wcią­gać w swo­je roz­gryw­ki – ogra­nicz­my kon­tak­ty. Naj­le­piej wpa­dać do domu raz na ja­kiś czas, na kaw­kę i z kwiat­kiem. I jak naj­czę­ściej mó­wić, że je­ste­śmy im wdzięcz­ni; że to, jacy je­ste­śmy, co im za­wdzię­cza­my. Co nam szko­dzi tak po­wie­dzieć? Nic na tym nie tra­ci­my, a oni na­resz­cie mogą być spo­koj­ni i dum­ni, że dziec­ko zmą­drza­ło i wresz­cie do­ce­ni­ło ich trud. Ro­dzi­com osta­tecz­nie na­praw­dę tyl­ko o to cho­dzi: chcą wie­dzieć, że zro­bi­li, co mo­gli, i że ich dziec­ko so­bie ra­dzi.

Że byli do­bry­mi ro­dzi­ca­mi.

I jesz­cze pa­mię­taj­my, by jak naj­czę­ściej wy­sy­łać kart­ki z wa­ka­cji, na uro­dzi­ny, imie­ni­ny lub bez oka­zji (nie SMS-a, tyl­ko kart­kę na­pi­sa­ną ręcz­nie) – to do­wo­dzi, że o nich pa­mię­ta­my, sza­nu­je­my ich, a jed­no­cze­śnie zwal­nia z czę­ste­go by­wa­nia u nich. Nie mów­my im wszyst­kie­go, nie zwie­rzaj­my się z na­szych pro­ble­mów: w pra­cy, w domu czy z dzieć­mi. Ro­dzi­ce to jed­nak nie nasi przy­ja­cie­le. Moż­na się z nimi na­uczyć faj­nie żyć, ale to za­wsze będą ro­dzi­ce, któ­rzy za­nad­to się mar­twią i nie wszyst­ko o to­bie wie­dzą, mają swo­je uprze­dze­nia i inne zda­nie. W Pol­sce wiecz­nie się pod­kre­śla rolę ro­dzi­ny, że taka sza­le­nie istot­na. A już naj­gor­sze jest ta­kie wy­cho­wa­nie na za­sa­dzie „ni­ko­go do domu nie za­pra­sza­my i do ni­ko­go nie cho­dzi­my” czy „świat jest zły i może cię skrzyw­dzić, tyl­ko ro­dzi­ny mo­żesz być pe­wien”. Tym­cza­sem ro­dzi­na bywa też źró­dłem pa­to­lo­gii. Ja to szyb­ko zro­zu­mia­łam i po­sta­no­wi­łam so­bie sama wy­brać ro­dzi­nę spo­śród lu­dzi, któ­rych spo­ty­ka­łam. Raz mi to wy­cho­dzi­ło le­piej, raz go­rzej, ale wie­le do­mów mo­ich przy­ja­ciół sta­ło się mo­imi za­stęp­czy­mi do­ma­mi. Dla­te­go roz­glą­daj­my się po świe­cie, po lu­dziach i róż­nych do­mach. I bierz­my z tego, in­spi­ruj­my się.

Po czym po­znać, że po­trze­bu­ję od­dzie­lić się od ro­dzi­ców? Że jesz­cze tego nie zro­bi­łam?

Na przy­kład po tym, że opo­wia­dasz przy­ja­ciół­ce czy part­ne­ro­wi: „Mat­ka za­dzwo­ni­ła i oczy­wi­ście po pię­ciu mi­nu­tach by­łam już wście­kła”. Od­kła­dasz słu­chaw­kę i przez pół dnia cię nosi. Zno­wu ci na­ga­da­ła, zno­wu ci nie uwie­rzy­ła, zno­wu po­trak­to­wa­ła cię jak smar­ku­lę. A do tego jesz­cze ju­tro mu­sisz do niej za­dzwo­nić. Bo gdy nie za­dzwo­nisz, to po­wie: „Prze­cież mia­łaś wczo­raj za­dzwo­nić, cze­mu nie za­dzwo­ni­łaś?”. Cały czas w wa­szej re­la­cji jest ta­kie wy­le­wa­nie pre­ten­sji. Masz męża, dzie­ci, je­steś kie­row­nicz­ką dzia­łu w pra­cy, a tu na­gle za­cho­wu­jesz się jak na­sto­lat­ka, któ­ra trza­ska drzwia­mi i krzy­czy na mat­kę, że jej nie­na­wi­dzi. Men­tal­nie wra­casz do dzie­cię­ce­go po­ko­ju.

Co je­śli wiem, że po­win­nam wy­zna­czyć jej gra­ni­ce, ale boję się, że to obu­dzi w niej opór?

Nie bę­dzie opo­ru, je­śli po­sta­wisz na sza­cu­nek i wdzięcz­ność. Je­że­li zwy­kle dzwo­nisz do ma­mu­si i mó­wisz, że wszyst­ko jest do dupy, to ona ma po­czu­cie, że coś musi zro­bić: albo się mar­twić, albo coś do­ra­dzać, a poza tym czu­je, że jej mi­sja jesz­cze nie jest skoń­czo­na. A je­śli bę­dziesz po­wta­rzać, że wszyst­ko u cie­bie w po­rząd­ku, że ra­dzisz so­bie, raz le­piej, raz go­rzej, ale ra­dzisz – to ona bę­dzie mia­ła po­czu­cie, że tego cię wła­śnie na­uczy­ła: by­cia do­brą żoną, mat­ką, sze­fo­wą, roz­wią­zy­wa­nia swo­ich pro­ble­mów. Jako do­da­tek mo­żesz od cza­su do cza­su po­pro­sić, by zdra­dzi­ła ci prze­pis na te pysz­ne ra­cusz­ki, co kie­dyś je ro­bi­ła. Uszczę­śli­wisz ją tym. I sie­bie przy oka­zji – ra­cusz­ka­mi.

Może się zda­rzyć, że kie­dy tak ja­sno za­cznie­my wy­zna­czać gra­ni­ce, ja­kiś głos w środ­ku po­wie nam, że je­ste­śmy wy­rod­ny­mi dzieć­mi.

Nic dziw­ne­go, sko­ro ro­dzi­ce nam po­wta­rza­li, że kie­dy ży­je­my swo­im ży­ciem, to je­ste­śmy nie­wdzięcz­ni. W ten spo­sób zro­bi­li nam krzyw­dę, bo wy­cho­wy­wa­li nas dla sie­bie, nie dla nas sa­mych. Na­dal sły­chać w nie­któ­rych do­mach to strasz­ne po­wie­dze­nie: „Mam dziec­ko, na sta­rość nie będę sama”, a bzdu­ra, ta­kie dziec­ko, daj Boże, na sta­rość wy­je­dzie do An­glii lub do Peru, żeby być jak naj­da­lej.

Albo inny ste­reo­typ, że dziec­ko jest moją wi­zy­tów­ką, czymś, czym mogę się po­chwa­lić. Że ma do­brą pra­cę albo ład­ne dzie­ci, a je­śli nie ma, to mam pre­ten­sje, że robi mi to na złość. Uwol­nij­my się od ta­kich ste­reo­ty­pów i uwol­nij­my się od ta­kich ro­dzi­ców. Oni są z in­ne­go po­ko­le­nia, z in­ne­go ka­wał­ka ży­cia, od cza­sów ich mło­do­ści wie­le się zmie­ni­ło, a poza tym sami od tego cza­su wie­le za­po­mnie­li, bo gdy­by nie za­po­mnie­li, to by­li­by inni.

Poza tym oni też mu­sie­li na nas od­re­ago­wać po swo­ich ro­dzi­cach.

Dla­te­go ktoś w koń­cu musi prze­rwać tę szta­fe­tę. Po­wie­dzieć: „Wy­star­czy, nie bę­dzie­my po­wta­rza­li w nie­skoń­czo­ność tych sa­mych pier­dół”. I to mo­żesz być ty. Mo­żesz im po­wie­dzieć: „Będę żyła tak, jak chcę, i dzię­ku­ję wam ser­decz­nie za ży­cie i za to, że da­li­ście mi tyle, ile mo­gli­ście”. I już. Do­brze też spoj­rzeć na nich jako na lu­dzi z okre­ślo­ną hi­sto­rią ży­cia, z pew­ny­mi de­fi­cy­ta­mi z dzie­ciń­stwa i wy­zwa­nia­mi do­ro­sło­ści.

Mnie w zro­zu­mie­niu mamy i taty i po­go­dze­niu się z tym, jacy byli, po­mo­gło to, że pod­czas na­uki za­wo­du ro­bi­li­śmy dia­gno­zy psy­cho­lo­gicz­ne na­szym ro­dzi­com. To była cu­dow­na rzecz. Wi­dzisz, w ja­kich cza­sach przy­szli na świat, jak ich wy­cho­wy­wa­no, i od razu za­czy­nasz po­strze­gać rze­czy z wła­ści­wej per­spek­ty­wy. A nie tyl­ko jako two­ją oso­bi­stą krzyw­dę. I po­ma­gaj­my so­bie w związ­ku lub mał­żeń­stwie z od­ci­na­niem tej pę­po­wi­ny.

O tak, to bar­dzo waż­ne!

Je­że­li twój mąż mówi do cie­bie: „Po­ga­dam z two­ją mamą, bo ona mnie lubi, po­wiem jej to, cze­go ty nie mo­żesz jej po­wie­dzieć” – to po­dzię­kuj mu za to, nie krzycz: „No i zno­wu jej się pod­li­żesz”. Je­śli two­ja dziew­czy­na mówi: „Raz na ja­kiś czas przyjdź do mo­jej mat­ki, bo ona się czu­je ura­żo­na”, po­wiedz: „Do­brze, a ty raz na ja­kiś czas zro­bisz dla mnie coś in­ne­go, co jest dla cie­bie trud­ne, a na czym mnie za­le­ży”. Za­ła­twiaj­my to w ten spo­sób. Je­że­li ona ko­cha swo­ją mat­kę, a ty jej nie zno­sisz, ale jej to nie prze­szka­dza i mówi „OK, nie mu­si­my jej dziś za­pra­szać”, to jej po­wiedz: „Je­steś ko­cha­na”. Je­że­li on so­bie nie ra­dzi ze swo­ją mat­ką, co jest bar­dzo czę­ste, i leci do niej, gdy tyl­ko ona za­wo­ła, to zro­zum i po­wiedz: „Bar­dzo ci współ­czu­ję, je­śli uwa­żasz, że mu­sisz, to pędź”. Ale masz też pra­wo po­wie­dzieć: „Nie chcę do niej jeź­dzić co nie­dzie­la, lecz od cza­su do cza­su mogę dla cie­bie po­ja­wić się na obie­dzie”. Pa­mię­taj, jak naj­krót­sze spo­tka­nia. Kwia­ty, kawa i wy­cho­dzisz, póki jest miło.

No i ko­niecz­nie po­wiedz te­ścio­wej: „Dzię­ku­ję ci za two­je­go syna, bo gdy­by nie ty, nie był­by taki, jaki jest, a ta­kie­go go wła­śnie ko­cham”. Je­śli na­wet bar­dzo nie­lu­bia­nej te­ścio­wej to po­wiesz, od razu za­my­kasz jej usta. A mó­wisz naj­czyst­szą praw­dę.

Czy­li trze­ba wyjść z po­zy­cji dziec­ka i roz­ma­wiać w ro­dzi­ca­mi jak do­ro­sły z do­ro­słym?

Im wię­cej bie­rze­my od ro­dzi­ców, na im wię­cej rze­czy li­czy­my, im bar­dziej uwa­ża­my, że po­win­ni nam coś da­wać, bo wcze­śniej nie dali – tym bar­dziej je­ste­śmy uwi­kła­ni w swo­ją krzyw­dę. I tym bar­dziej je­ste­śmy póź­niej nie­za­do­wo­le­ni z sie­bie. Gdy je­ste­śmy do­ro­śli, stać nas na to, by zdać so­bie spra­wę z tego, że nasi ro­dzi­ce dali nam to, co mo­gli, a tego, cze­go nie mo­gli, to nam nie dali. Ale bar­dzo się sta­ra­li. Bo wszy­scy się sta­ra­ją, oprócz skraj­nie pa­to­lo­gicz­nych przy­pad­ków. I trze­ba to do­ce­nić. Wia­do­mo, że so­bie za­wdzię­czasz naj­wię­cej, ale im też. Dla­te­go kie­dy im po­dzię­ku­jesz, będą mo­gli ode­tchnąć i za­jąć się wresz­cie swo­im ży­ciem. Prze­sta­ną się cie­bie cze­piać, a może na­wet „zgłu­pie­ją”. „Co się temu dziec­ku sta­ło? Jako kil­ku­la­tek ma­ru­dzi­ło, jako na­sto­la­tek krzy­cza­ło, a te­raz nam wiecz­nie dzię­ku­je”.

Pra­ca do­mo­wa

Przez kil­ka wie­czo­rów czy po­ran­ków usiądź w spo­ko­ju i na­pisz do taty i mamy list pod ty­tu­łem: „Za to wam dzię­ku­ję, a o to mam do was żal”. Zo­bacz, ile było jed­nych, a ile dru­gich rze­czy, tro­chę so­bie po­wspo­mi­naj, może na­wet tro­chę po­płacz, po­prze­ży­waj, że pew­ne rze­czy już nie wró­cą, a na­wet zdaj so­bie spra­wę z tego, że je­śli ro­dzic nie po­wie­dział ci, że jest z cie­bie dum­ny do tej pory, to pew­nie już ci nie po­wie (ale może po­wie ci to kto inny). No, chy­ba że go za­sko­czysz i sta­niesz moc­no na wła­snych no­gach – to wzbu­dza we wszyst­kich sza­cu­nek, tak­że w ro­dzi­cach.

Wra­caj do tego li­stu pa­ro­krot­nie, coś do­pi­suj, coś zmie­niaj, może za ja­kiś czas już bę­dzie ina­czej i bę­dziesz mu­sia­ła lub mo­gła na­pi­sać inny list. Nie wy­sy­łaj go. Może za ja­kiś czas na­pi­szesz do ro­dzi­ców list, w któ­rym po­dzię­ku­jesz im i go wy­ślesz. Ale pa­mię­taj, żale wy­lej w sa­mot­no­ści lub u te­ra­peu­ty, ro­dzi­com ofia­ruj tyl­ko po­dzię­ko­wa­nia.