U-505. Prawda o wojnie na morzu ebook

Od autora

U-505, U-Boot legenda! Jeśli któ­ry­kol­wiek z okrę­tów nie­miec­kiej U-Bootwaffe (nie licząc słyn­nego U-96 z kul­to­wego filmu Das Boot) zasłu­żył na ekra­ni­za­cję, to wła­śnie on. Dla­czego? Po pierw­sze, był naj­bar­dziej uszko­dzo­nym okrę­tem pod­wod­nym II wojny świa­to­wej, któ­remu udało się bez­piecz­nie powró­cić do bazy. Po dru­gie, na jego pokła­dzie doszło do jedy­nego samo­bój­stwa pośród dowód­ców nie­miec­kich okrę­tów pod­wod­nych. Po trze­cie, był jedy­nym U-Bootem, któ­rego udało się prze­jąć jako zdo­bycz wojenną, a nie już po kapi­tu­la­cji Nie­miec. I po czwarte, jest jedy­nym okrę­tem typu IX, który został zacho­wany do dziś i który można zwie­dzić w muzeum w Chi­cago.

U-505 ope­ro­wał w rejo­nie Afryki Zachod­niej oraz na wodach Morza Kara­ib­skiego. Choć liczba odnie­sio­nych suk­ce­sów nie czyni go asem U-Bootwaffe, to już same jego pery­pe­tie zde­cy­do­wa­nie spra­wiają, że jest to jeden z naj­cie­kaw­szych okrę­tów pod­wod­nych. Jego histo­ria jest nazna­czona wie­loma prze­są­dami mary­nar­skimi. Zgod­nie z opi­nią załogi, wynik­nęło z nich wiele pro­ble­mów i nie­po­wo­dzeń.

U-505 padł ofiarą nie­zli­czo­nej liczby sabo­taży stocz­niow­ców pra­cu­ją­cych w Lorient. To zapewne poważ­nie ogra­ni­czyło moż­li­wość odnie­sie­nia więk­szych suk­ce­sów. U-Boot co rusz był zmu­szony powra­cać do bazy na sku­tek licz­nych defek­tów. Z dru­giej jed­nak strony, kto wie, czy w ten spo­sób sabo­tażyści nie ura­to­wali jego załogi. Czy gdyby okręt mógł bez kło­po­tów wypły­wać na patrole, nie padłby, jak wiele innych U-Bootów, ofiarą alian­tów? Dziś można już tylko dywa­go­wać na ten temat, ale fak­tem jest, że załoga U-505 miała sporo szczę­ścia, gdyż, nie licząc jej jed­nego członka, w cało­ści prze­żyła wojnę. W samym tylko maju 1943 roku zato­piono aż 41 U-Bootów, a w całym roku Niemcy stra­cili 244 okrę­tów. W 1944 roku kolej­nych 249 U-Bootów zostało zato­pio­nych. W osta­tecz­nym roz­ra­chunku z 1154 wcie­lo­nych do służby U-Bootów aż 768 stra­cono pod­czas patrolu. Z pra­wie 41 tys. człon­ków załóg U-Bootwaffe aż 28 tys. ponio­sło śmierć, a kolej­nych 5 tys. dostało się do nie­woli. Widać z tego, że prze­trwa­nie wojny sta­no­wiło nie lada wyczyn.

Jakby mało było na gło­wie mło­dej załogi U-505, to musiała się ona jesz­cze zma­gać z kosz­mar­nym dowódcą, jakim był Peter Zschech. Naj­pro­ściej można napi­sać, że stał on w opo­zy­cji do swo­ich pod­opiecz­nych i robił wszystko, by tylko utrud­nić im życie. Jeśli dodać do tego jesz­cze tyrana w postaci pierw­szego ofi­cera Thilo Bode, to wycho­dzi praw­dziwa mie­szanka wybu­chowa. Mimo to załoga utrzy­my­wała dys­cy­plinę i miała wyso­kie morale. Choć zdo­bywca U-505 Daniel Gal­lery w swej książce twier­dzi, że duch załogi U-Boota był mocno nad­szarp­nięty, a część auto­rów powiela ten pogląd, wnio­sek taki jest mocno krzyw­dzący lub, żeby nie powie­dzieć dosad­niej, jest on wielką bzdurą, czego dowo­dzi czy­tel­ni­kowi niniej­sza publi­ka­cja.

Oprócz opisu patroli i mono­ton­nej rutyny, w książce sku­piono się także na życiu lądo­wym mło­dych mary­na­rzy. Uwzględ­niono wszel­kie moż­liwe zapi­ski i wspo­mnie­nia uka­zu­jące, jak wyglą­dała ich egzy­sten­cja w Lorient. Fak­tem jest, że nikt z załogi U-505 nie mógł mieć pew­no­ści, iż powróci z kolej­nego patrolu, zatem każdy z nich żył szybko i inten­syw­nie, jakby nie było jutra. To tylko uroz­ma­ica cie­kawą histo­rię, kła­dąc mocny nacisk na aspekt ludzki samej załogi. Aneg­doty i cie­ka­wostki poja­wiają się w każ­dym moż­li­wym miej­scu książki.

Nie był­bym sobą, gdy­bym, jak w każ­dej poprzed­niej pozy­cji, nie sta­rał się odna­leźć także wątku pol­skiego. Taki poja­wił się także w tym przy­padku. Kto wie, czy gdyby nie pewien mary­narz o pol­skich korze­niach, U-505 zdo­łałby pozo­stać na powierzchni już po jego zdo­by­ciu.

Pierw­szy impuls do napi­sa­nia histo­rii U-505 poja­wił się po obej­rze­niu filmu doku­men­tal­nego poświę­co­nego jego zdo­by­ciu. To wła­śnie wtedy zda­łem sobie sprawę, że jed­nostka ta jest trak­to­wana nieco po maco­szemu i więk­szość publi­ka­cji sku­pia się jedy­nie na aspek­cie prze­ję­cia tego okrętu przez alian­tów. A jest to nie­zwy­kle krzyw­dzące. Oczy­wi­ście, że jest to bar­dzo ważne, jed­nak sta­nowi jedy­nie frag­ment inte­re­su­ją­cej histo­rii. Także wspo­mniana już książka Gal­le­rego nie jest do końca wia­ry­godna. Oprócz histo­ry­ków nawet człon­ko­wie załogi U-505 uznali, że zbyt mocno puścił wodze fan­ta­zji, a swą publi­ka­cją zro­bił z sie­bie boha­tera i zbu­do­wał sobie pomnik, jed­nak jeśli cho­dzi o war­tość histo­ryczną, to w opi­sach poświę­co­nych nie­miec­kiemu okrę­towi pozo­sta­wia ona wiele do życze­nia.

Losy U-Boota naj­do­kład­niej zostały opi­sane przez członka załogi Hansa Göbelera, jed­nak i w jego rela­cji można zna­leźć pewne nie­ści­sło­ści, błędy w chro­no­lo­gii, a cza­sem nawet sytu­acje, w któ­rych zna­la­zły się inne okręty, opi­sane jako pery­pe­tie U-505 dla uroz­ma­ice­nia nar­ra­cji.

Niniej­sza publi­ka­cja jest sta­ran­nym stu­dium dzia­łal­no­ści U-505. Oprócz wspo­mnień załogi i ludzi, któ­rzy zdo­byli ten okręt, opiera się na wni­kli­wej ana­li­zie dzien­nika pokła­do­wego i samych zapi­sków BdU1, prze­ana­li­zo­wano także dostępne archiwa alian­tów. Każde dzia­ła­nie opi­sano w moż­li­wie naj­do­kład­niej­szy spo­sób. Doku­menty z Natio­nal Bri­tish Archi­ves Kew w Lon­dy­nie oraz Natio­nal Archi­ves and Records Admi­ni­stra­tion and the Uni­ted Sta­tes Navy Depart­ment Library Naval History & Heri­tage Com­mand z Waszyng­tonu sta­no­wią dosko­nałe uzu­peł­nie­nie cało­ści. Tam, gdzie to moż­liwe, wple­ciono także zapi­ski z dzien­ni­ków okrę­to­wych alian­tów. Całość publi­ka­cji uzu­peł­nia bogaty mate­riał zdję­ciowy. Korzy­sta­jąc z moż­li­wo­ści tech­nicz­nych, część foto­gra­fii jest kolo­rowa, za co ser­decz­nie dzię­kuję oso­bom, które oka­zały mi swoje wspar­cie i pomo­gły w dobo­rze zdjęć. Szcze­gólne słowa podzię­ko­wa­nia należą się Paw­łowi Wię­casz­kowi.

Napi­sa­nie tej książki zajęło mi dokład­nie rok. Pod­czas jej pisa­nia bar­dzo cier­pliwa była moja żona Kejt, która nie­ustan­nie mnie moty­wo­wała – należą się jej słowa naj­więk­szego uzna­nia. Jak zawsze spe­cjalne podzię­ko­wa­nia kie­ruję dla mojej mamy Basi Grześ­ko­wiak. Bez Two­jej wiary we mnie i wiel­kiego serca to wszystko nie byłoby takie pro­ste. Podzię­ko­wać pra­gnę także mojemu przy­ja­cie­lowi Mariu­szowi Boro­wia­kowi za ogromne wspar­cie. Nikt tak dobrze nie zro­zu­mie tej dzie­dziny jak kolega po pió­rze. Podzię­ko­wać pra­gnę także Toma­szowi Nowa­kowi, Arka­diu­szowi Łysa­kow­skiemu, Annie Rubach, Elż­bie­cie Przy­byl­skiej, Pio­trowi Grześ­ko­wiakowi oraz Szy­mo­nowi Mazu­rowi za to, że wspie­rali mnie jak mogli. Spe­cjalne podzię­ko­wa­nia należą się jed­nak czy­tel­ni­kom, szcze­gól­nie tym, któ­rzy piszą do mnie, dzie­ląc się swo­imi prze­my­śle­niami i suge­stiami. Bez Was to wszystko nie mia­łoby sensu.

Łukasz „Dexter” Grześ­ko­wiak

Ash­ford/Gnie­zno 2022

Początki

W cza­sie wojny mil­czą muzy.

Cyce­ron

12 czerwca 1940 roku. Środa. W samo połu­dnie dowo­dzony przez kapi­tana mary­narki Fritza Frau­en­he­ima U-101 (typ VIIB) wziął na celow­nik bry­tyj­ski frach­to­wiec. Sta­tek pły­nął z Sun­der­land do Bor­de­aux z 7500 ton węgla w ładow­niach. Nazy­wał się „Earl­spark”2. U-101 zaata­ko­wał. Poje­dyn­cza tor­peda G7e3 wystrze­lona z pokładu U-Boota ugo­dziła frach­to­wiec na wyso­ko­ści mostka. Tra­fiona jed­nostka momen­tal­nie zaczęła tonąć, pocią­ga­jąc ze sobą kapi­tana Evana Jamesa Wil­liamsa oraz sze­ściu innych człon­ków załogi. 31 roz­bit­ków ura­to­wał bry­tyj­ski sloop HMS „Enchan­tress”4.

Aliancki kon­wój na Atlan­tyku

Póź­niej dowo­dzony przez asa U-Bootwaffe, porucz­nika mary­narki Engel­berta Endrassa, U-46 (typ VIIB) zlo­ka­li­zo­wał kon­wój SL-34. Endrass wypro­wa­dził swój okręt na pozy­cję dogodną do ataku i wystrze­lił z wyrzutni rufo­wej. „Węgorz”, jak potocz­nie nazy­wali tor­pedy nie­mieccy pod­wod­niacy, omi­nął cel, jed­nak nie­spo­dzie­wa­nie ude­rzył w inny sta­tek kon­woju – bry­tyj­ski frach­to­wiec „Bar­bara Marie”5. Jed­nostka prze­wo­ziła 7200 t rudy żelaza. Frach­to­wiec prze­ła­mał się na pół i zato­nął. Wszystko trwało zale­d­wie 10 minut. Zgi­nęło 32 człon­ków załogi, w tym kapi­tan Stan­ley Smith, jedy­nie pię­ciu ludzi udało się ura­to­wać. Z wody wyło­wił ich frach­to­wiec „Swe­dru”.

Endrass pono­wił atak na wcze­śniej­szy obiekt. Tym razem był sku­tecz­niej­szy i tor­peda tra­fiła w cel. Oka­zał się nim bry­tyj­ski frach­to­wiec „Wil­low­bank”6. Atak prze­żyła cała 50-oso­bowa załoga, która została ura­to­wana przez ten sam frach­to­wiec, który wcze­śniej pomógł zało­dze „Bar­bara Marie”.

12 czerwca 1940 roku alianci musieli zatem wykre­ślić trzy jed­nostki ze stanu floty han­dlo­wej. Nie­miecka Krieg­sma­rine nato­miast dopi­sała do swego stanu nowy okręt – był nim U-505.

Dane tech­niczne U-505:

Typ

IXC

Numer zamó­wie­nia

295

Zamó­wie­nie

25.IX.1939

Stocz­nia

Deut­sche Werft AG., Ham­burg

Wodo­wa­nie

12.VI.1940

Wcie­le­nie do służby

26.VIII.1941

Numer pocz­towy

M 46 074

Załoga

48–56 osób

Napęd

Sil­niki Die­sla/sil­niki elek­tryczne

Pręd­kość

18,2 węzła (33,7 km) na powierzchni 7,3 węzła (13,5 km) w zanu­rze­niu

Zasięg

13 450 mil mor­skich przy pręd­ko­ści nawod­nej 10 węzłów 64 mil mor­skich przy pod­wod­nej pręd­ko­ści 4 węzłów

Wypor­ność

1120 t na powierzchni 1232 t pod wodą

Mak­sy­malna zdol­ność zanu­rze­nia

230 m

Uzbro­je­nie tor­pe­dowe

22 tor­pedy (cztery wyrzut­nie dzio­bowe i dwie rufowe)

Arty­le­ria pokła­dowa

105 mm SK C/32 37 mm (prze­ciw­lot­ni­cze) SK C/30 Podwójne działko prze­ciw­lot­ni­cze 20 mm – Flak 30

Miny

44 miny TMB (miny denne)

Wymiary

Dłu­gość – 76,7 m Sze­ro­kość – 6,8 m Wyso­kość – 9,6 m

W dniu, w któ­rym zwo­do­wano U-505, RAF prze­pro­wa­dził swój pierw­szy nalot na tery­to­rium Włoch. Celem bom­bar­do­wa­nia były Turyn oraz Genua7.

U-505 był U-Bootem typu IXC. Pod­czas II wojny świa­to­wej wybu­do­wano w sumie 54 jed­nostki tego typu8. Jego pierw­szym dowódcą był kapi­tan mary­narki Axel-Olaf Löwe. Uro­dził się 3 stycz­nia 1909 roku w Kilo­nii. Do nie­miec­kiej mary­narki wojen­nej, wów­czas jesz­cze Reich­sma­rine, wstą­pił w 1928 roku – dla­tego przy­jęło się mówić, że nale­żał do „Załogi 28”. Edu­ka­cję roz­po­czął w Aka­de­mii Mary­narki Wojen­nej, gdzie prze­by­wał do wrze­śnia 1939 roku. Od paź­dzier­nika dostał powo­ła­nie na sta­no­wi­sko w OKW/Wehr­macht9. Peł­nił tam służbę przez rok.

W listo­pa­dzie 1940 roku Löwe otrzy­mał przy­dział do U-Bootwaffe. Roz­po­czął się kurs tre­nin­gowy, który trwał do kwiet­nia 1941 roku. Jego czę­ścią był pobyt na pokła­dzie U-74 (typ VIIB) i „pod­glą­da­nie” jego dowódcy – kapi­tana mary­narki Eitela-Frie­dri­cha Ken­trata.

Löwe wypły­nął na swój pierw­szy patrol bojowy 8 maja 1941 roku na U-74 nale­żą­cym do 7. Flo­tylli U-Bootów. Wyru­szył z Saint-Naza­ire. Jego rejo­nem ope­ra­cyj­nym były wody pół­noc­nego Atlan­tyku. Od 13 maja U-74 ope­ro­wał na połu­dniowy wschód od Gren­lan­dii. 17 maja nastą­pił pierw­szy kon­takt z wro­giem. W dzien­niku pokła­do­wym zapi­sano:

Praw­dziwy chrzest bojowy i przed­smak tego, jak nie­bez­pieczna może być służba na U-Boocie, nastą­pił 21 maja. U-74 podą­żał na spo­tka­nie kon­woju HX 126. Pod­czas podej­ścia został zaata­ko­wany dzia­łem pokła­do­wym przez kor­wetę HMS „Ver­bena”11. Czym prę­dzej wyko­nał zanu­rze­nie alar­mowe, które nie­miec­kie załogi nazy­wały „zanu­rze­niem Stuka”12 od nie­miec­kiego bom­bowca nur­ku­ją­cego. W wodzie poja­wiły się pierw­sze bomby głę­bi­nowe. Do „Ver­beny” dołą­czył nisz­czy­ciel HMS „Burn­ham”13. Ata­ku­jące okręty zrzu­ciły w sumie aż 125 bomb głę­bi­no­wych. W końcu wyczer­pały amu­ni­cję. Nie­długo po tym utra­cono także kon­takt sona­rowy. U-74 zdo­łał prze­trwać atak, ale nie wyszedł z niego bez szwanku. Okręt doznał poważ­nych uszko­dzeń. Gdy ponow­nie zna­lazł się na powierzchni, do BdU nadano depe­szę z prośbą o pozwo­le­nie powrotu do bazy. Otrzy­mano zgodę.

Zapi­ski z dzien­nika okrę­to­wego:

Axel-Olaf Löwe był zatem w pełni przy­go­to­wany na to, co mogło go cze­kać w roli dowódcy. Obser­wu­jąc spo­kój i opa­no­wa­nie Ken­tera, zro­zu­miał, jak jest to ważne dla będą­cej pod ogromną pre­sją załogi.

Otrzy­mu­jąc z dowódz­twa pozwo­le­nie powrotu, U-74 sko­ry­go­wał kurs i wyru­szył w kie­runku Lorient. Na tym jed­nak nie koniec przy­gody Löwa na pokła­dzie okrętu. Jesz­cze w dro­dze powrot­nej na pokład U-Boota przy­szedł szcze­gólny roz­kaz – „Wia­do­mość z BdU: nowy rejon ope­ra­cyjny. Kurs 100˚”16.

Baza U-Bootów we fran­cu­skim por­cie Lorient

Jak się wkrótce oka­zało, Löwe miał być świad­kiem zato­pie­nia pan­cer­nika „Bismarck”. BdU zarzą­dziło, by grupa U-Bootów, w któ­rej skład oprócz U-74 wcho­dziły także: U-48, U-97, U-98, U-556 oraz wło­ski okręt pod­wodny „Bar­ba­rigo”, utwo­rzyła w Zatoce Biskaj­skiej linię prze­ciwko bry­tyj­skim okrę­tom polu­ją­cym na „Bismarcka”. W nocy 27 maja wach­towi z U-74 byli świad­kami poje­dynku pan­cer­nika z bry­tyj­skimi nisz­czy­cie­lami17.

Z dzien­nika pokła­do­wego:

Zachę­cony odna­le­zie­niem trzech roz­bit­ków U-74 jesz­cze 28 i 29 maja pro­wa­dził poszu­ki­wa­nia, jed­nak bez­sku­tecz­nie. W końcu obrano kurs na bazę. 30 maja U-Boot o włos unik­nął zato­pie­nia. W Zatoce Biskaj­skiej został zlo­ka­li­zo­wany przez bry­tyj­ski okręt pod­wodny HMS „Sealion”19. U-74 pły­nął na powierzchni, ponie­waż na sku­tek wcze­śniej­szego ataku bomb głę­bi­no­wych na pokła­dzie ulat­niał się gaz. Tylko szybka i zde­cy­do­wana reak­cja wachty U-Boota uchro­niła go przed sze­ścioma pły­ną­cymi w ich kie­runku tor­pe­dami.

Z dzien­nika pokła­do­wego HMS „Sealion”:

30 maja U-Boot przy­był do Lorient, koń­cząc swój drugi patrol bojowy. Co prawda na jego kio­sku bra­ko­wało powie­wa­ją­cych pro­por­czy­ków ozna­cza­ją­cych osią­gnięty suk­ces i zato­piony tonaż, jed­nak okręt bez­piecz­nie powró­cił do bazy, a Löwe pod­czas rejsu nabrał nie­zbęd­nego doświad­cze­nia. Otrzy­mu­jąc pozy­tywny komen­tarz na swój temat, był w końcu gotowy do obję­cia pozy­cji samo­dziel­nego dowódcy. Tuż po patrolu został wysłany na kurs, na któ­rym miał poznać kon­struk­cję U-Bootów (Bau­be­leh­rung), trwa­jący od lipca do sierp­nia. W końcu 26 sierp­nia otrzy­mał wła­sną jed­nostkę. Był nią U-505.

Nie­miecki pan­cer­nik „Bismarck”

Okręt

Praw­dziwa wojna ni­gdy nie trafi na stro­nice ksią­żek.

Walt Whit­man

26 sierp­nia 1941 roku na fron­cie wschod­nim, na pół­noc od Witeb­ska, Armia Czer­wona ruszyła do kontr­ataku. W ten spo­sób udało jej się zatrzy­mać Wehr­macht na 24 godziny21. Tego samego dnia dowo­dzony przez kapi­tana mary­narki Hel­muta Möhlmanna U-571 (typ VIIC) zato­pił sowiecki sta­tek bazę dla okrę­tów pod­wod­nych „Marija Ulja­nova”22. U-652 (typ VIIC) dowo­dzony przez porucz­nika mary­narki Geo­rga-Wer­nera Fra­atza, stor­pe­do­wał i poważ­nie uszko­dził bry­tyj­ski pomoc­ni­czy sta­wiacz min HMS „Southern Prince”23.

Po okre­sie Bau­be­leh­rung, czyli szko­le­niu zazna­ja­mia­ją­cym, Löwe w końcu sta­nął na pokła­dzie swej nowej jed­nostki i spo­glą­dał na przy­dzie­loną mu załogę. 26 sierp­nia odbyło się ofi­cjalne prze­ka­za­nie U-505. Okręt został wcie­lony do 4. Unter­se­ebo­ot­flot­tille, czyli 4. Flo­tylli Szko­le­nio­wej24. Baza znaj­do­wała się w Szcze­ci­nie. Zazwy­czaj U-Booty spę­dzały we flo­tyl­lach szko­le­nio­wych od trzech do sied­miu mie­sięcy zanim osią­gnęły pełną goto­wość bojową.

4. Flo­tylla nie miała swo­jego ofi­cjal­nego godła. Gdy wcie­lono do niej U-505, jej dowódcą był kmdr por. Heinz Fischer. Od maja 1941 aż do końca swo­jej dzia­łal­no­ści w maju 1945 roku 4. Flo­tylla wyszko­liła do dzia­łań bojo­wych pra­wie 300 U-Bootów.

Załoga bacz­nie przy­glą­dała się swemu nowemu dowódcy. U-Booty w dal­szym ciągu osią­gały duże suk­cesy, tak więc część mary­na­rzy mar­twiła się, że nie zdąży zała­pać się na patrol zanim Niemcy odniosą osta­teczne zwy­cię­stwo.

Löwe (po pol­sku „lew”) roz­po­czął prze­mowę do załogi nastę­pu­ją­cymi sło­wami: „Towa­rzy­sze! Przy­by­łem tutaj pro­sto z Ham­burga, jak tylko otrzy­ma­łem roz­kaz obję­cia dowódz­twa nad U-505. Z waszą pomocą, gdy tylko odbę­dziemy nie­zbędne szko­le­nia, zabie­rzemy nasz okręt pro­sto na front”25. Po chwili zamy­śle­nia dodał szcze­rze: „To będzie ciężki orzech do zgry­zie­nia, nie mam co do tego naj­mniej­szych wąt­pli­wo­ści i złu­dzeń. Wiem jed­nak, że z dobrze wyszko­loną załogą jeste­śmy w sta­nie osią­gnąć suk­ces”26.

Załoga U-505 roz­po­częła cięż­kie i mozolne szko­le­nie. Prze­bie­gało ono nastę­pu­jąco:

27–29 sierp­nia: rejs do Ham­burga. Okręt zacu­mo­wał na rzece Łabie.

31 sierp­nia – 3 paź­dzier­nika: Kilo­nia/Rönne (sto­lica Born­holmu)/Gdańsk – testy i pod­su­mo­wa­nie w UAK27. Jeśli okręt pozy­tyw­nie prze­szedł testy stocz­niowe (odby­wały się pod okiem stocz­nio­wych inży­nie­rów), to następ­nie tra­fiał do UAK28. Tam testo­wany był ponow­nie, tym razem z załogą, a następ­nie brany był pod skrzy­dła mary­narki wojen­nej.

Nie­miecki U-Boot U-47 wpływa do portu w Kilo­nii

4–15 paź­dzier­nika: Hel – fron­towy tre­ning mary­na­rzy nazwany AGRU29. Było to ćwi­czebne cen­trum dla załóg okrę­tów pod­wod­nych utwo­rzone na Pół­wy­spie Hel­skim we wrze­śniu 1941 roku. Pod­czas ćwi­czeń załoga oraz dowódca odby­wali tre­ning zbli­żony do praw­dzi­wej sytu­acji fron­to­wej. Doświad­czeni instruk­to­rzy symu­lo­wali wszel­kie moż­liwe awa­rie, aby przy­go­to­wać załogi na nie­spo­dzianki poja­wia­jące się pod­czas patroli bojo­wych. Tre­ning trwał śred­nio dzie­więć dni, ale mógł być prze­dłu­żony, jeśli odby­wa­jący ćwi­cze­nia okręt nie osią­gnął wyzna­czo­nego poziomu. Po ćwi­cze­niach każdy U-Boot otrzy­my­wał „fron­towy sym­bol opony”30 co było nie­mal jed­no­znaczne z posia­da­niem prawa jazdy31.

16 paź­dzier­nika – 10 listo­pada: Gdańsk – strze­la­nie tor­pe­dami w 25. Flo­tylli U-Bootów.

11–22 listo­pada: Gdy­nia – tak­tyczne ćwi­cze­nia w 27. Flo­tylli U-Bootów.

27 listo­pada – 8 stycz­nia 1942: Ham­burg – pozo­stałe prace stocz­niowe w Deut­sche Werft AG.

12–15 stycz­nia: zała­du­nek nie­zbęd­nego ekwi­punku w podróż do 4. Flo­tylli U-Bootów.

17–19 stycz­nia: Zamon­to­wa­nie zasi­la­cza radio­wego.

U-505 pod dowódz­twem Axela-Olafa Löwe wyru­szył z Kilo­nii 19 stycz­nia. Po przej­ściu przez Kanał Księ­cia Wil­helma okręt przy­był do Brunsbüttel (mia­sto por­towe w pół­noc­nych Niem­czech), gdzie załoga spę­dziła noc i zgło­siła zapo­trze­bo­wa­nie na mon­taż osłony kadłuba przed lodem. Okręt udał się po nią na Hel­go­land (nie­miecka wyspa na Morzu Pół­noc­nym), gdzie przy­był 20 stycz­nia. Ochrona przed lodem była meta­lo­wym ele­men­tem przy­mo­co­wa­nym do dziobu, aby zapo­biec uszko­dze­niom pod­czas rejsu w rejo­nach pokry­tych grubą war­stwą lodu (cho­dziło głów­nie o duże i grube kry lodowe dry­fu­jące po Łabie). Następ­nie okręt wyru­szył na Pół­nocny Atlan­tyk, by prze­do­stać się do Fran­cji. Rejs trwał w sumie 15 dni. U-Boot poko­nał 2371 mil mor­skich, z czego 191 w zanu­rze­niu. 3 lutego rzu­cił cumy w Lorient32.

Rejs do Lorient nie prze­bie­gał bez zakłó­ceń. Choć głów­nym zada­niem okrętu było prze­pły­nię­cie do Fran­cji, gdzie miał zostać wcie­lony do nowej flo­tylli, to jed­nak kilka wyda­rzeń z dzien­nika okrę­to­wego war­tych jest uwagi:

1 lutego 1942 roku U-505 został wcie­lony do 2. Flo­tylli U-Bootów (2. Unter­se­ebo­ots­flot­tille). Odtąd jego por­tem macie­rzy­stym był Lorient, wcze­śniej typowy port rybacki. Po zdo­by­ciu Fran­cji Niemcy zde­cy­do­wali, że dosko­nale nadaje się na bazę dla okrę­tów pod­wod­nych, ponie­waż leżał ok. 5 km od wybrzeża, dzięki czemu był chro­niony przed atlan­tyc­kimi sztor­mami34.

2. Flo­tyllę U-Bootów utwo­rzono we wrze­śniu 1936 roku. Jej główną bazą był Wil­helm­sha­ven. Póź­niej nastą­piło połą­cze­nie jej z 6. Flo­tyllą „Hun­dius”35. Od czerwca 1941 roku flo­tyllę prze­nie­siono do Lorient36.

2. Flo­tyllę nazwano „Salt­zwe­del”, na cześć asa broni pod­wod­nej z I wojny świa­to­wej – porucz­nika mary­narki Rein­holda Salt­zwe­dela37. Jej godłem był wize­ru­nek okrętu pod­wod­nego wple­ciony w krótką bły­ska­wicę, nazy­waną także Sie­ge­srune. Był to runiczny odpo­wied­nik litery „S”, który ozna­czał nie­miec­kie słowo Sieg, czyli zwy­cię­stwo38.

Mat Hans Göbeler tak wspo­mina swój pierw­szy kon­takt z U-505 w lutym 1942 roku:

Nie­kiedy w lite­ra­tu­rze poja­wia się opi­nia, że życie na U-Boocie typu IX było bar­dziej kom­for­towe niż na osła­wio­nym „koniu robo­czym”, czyli typie VII. Jego naj­więk­szym minu­sem w porów­na­niu z typem VII był dłuż­szy czas zanu­rze­nia. Miały też więk­szy zasięg, tak więc załogi słu­żące na dzie­wiąt­kach z reguły odby­wały też dłuż­sze patrole. Ow­szem, typ IX był więk­szy, jed­nak z tego powodu zabie­rał na pokład więk­szą liczbę tor­ped, tak więc w osta­tecz­nym roz­ra­chunku wycho­dziło podob­nie. O życiu w prze­dziale tor­pedowym, jak i o tym, że załoga musiała szko­lić się w wielu róż­nych dzie­dzi­nach, słu­żąc na U-Boocie, pisał w swo­ich wspo­mnie­niach Wol­fgang Schil­ler:

Wię­cej o prze­dziale tor­pe­do­wym, jak i roz­miesz­cze­niu żyw­no­ści na pokła­dzie U-Boota, możemy się dowie­dzieć z innej rela­cji Göbelera:

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki