Wybrana ebook

Rozdział 1

asz Smok nie pożera dziew­cząt, które zabiera, nie­ważne, jakie histo­rie opo­wia­dają poza naszą doliną. Sły­szymy je cza­sem od prze­jeż­dża­ją­cych tędy podróż­nych. Mówią o tym tak, jak­by­śmy skła­dali ofiary z ludzi, a on był praw­dzi­wym smo­kiem. Oczy­wi­ście to nie­prawda: może sobie być nie­śmier­tel­nym cza­ro­dzie­jem, ale na­dal jest czło­wie­kiem i nasi ojco­wie skrzyk­nę­liby się i zabili go, gdyby chciał co dzie­sięć lat zja­dać jedną z nas. On broni nas przed Borem, a my jeste­śmy mu wdzięczni, ale nie do tego stop­nia.

Wcale ich nie pożera; tylko tak się mówi. Zabiera dziew­czynę do swo­jej wieży, a po dzie­się­ciu latach ją wypusz­cza, choć już jako inną osobę. Ma ona wtedy zbyt ładne stroje, mówi jak dwórka i skoro przez dzie­sięć lat miesz­kała sama z męż­czy­zną, oczy­wi­ście jej repu­ta­cja jest zszar­gana, cho­ciaż dziew­częta twier­dzą, że on ni­gdy żad­nej nie tknął. A co innego mają mówić? I to nie jest w tym naj­gor­sze – w końcu Smok daje każ­dej sakiewkę sre­bra za usługi, kiedy ją wypusz­cza, więc każdy byłby szczę­śliwy, gdyby mógł się z taką oże­nić, ze zszar­ganą repu­ta­cją czy nie.

Jed­nak one nie chcą za nikogo wycho­dzić. Wcale nie chcą tutaj zostać.

– Zapo­mi­nają, jak tu żyć – nie­spo­dzie­wa­nie powie­dział mi kie­dyś ojciec.

Jecha­łam obok niego na koźle wiel­kiego pustego wozu, wra­ca­jąc do domu po dostar­cze­niu tygo­dnio­wego zapasu drewna opa­ło­wego. Miesz­ka­li­śmy w Dwier­niku, który nie jest naj­więk­szą ani naj­mniej­szą wio­ską w doli­nie i nie leży naj­bli­żej Boru, tylko sie­dem mil od niego. Droga wio­dła przez wyso­kie wzgó­rze, z któ­rego w pogodny dzień widać całą rzekę aż po jasno­szary pas wypa­lo­nej ziemi na samym skraju, a za nim litą ciemną ścianę drzew. Wieża Smoka znaj­do­wała się spory kawa­łek dalej w prze­ciwną stronę, niczym uło­mek bia­łej kredy tkwiący w pod­nóżu zachod­nich gór.

Byłam jesz­cze bar­dzo mała – chyba nie mia­łam wię­cej niż pięć lat. Jed­nak już wie­dzia­łam, że nie roz­ma­wia się o Smoku ani o dziew­czy­nach, które zabiera, więc zapa­mię­ta­łam to, że mój ojciec zła­mał tę nie­pi­saną zasadę.

– Pamię­tają, że tu muszą się bać – dodał ojciec.

Nic wię­cej nie dodał. Cmok­nął na konie, a on pocią­gnęły żwa­wiej, w dół zbo­cza i z powro­tem mię­dzy drzewa.

Nie widzia­łam w tym żad­nego sensu. Wszy­scy bali­śmy się Boru. Jed­nak ta dolina była naszym domem. Jak można opu­ścić dom? Mimo to te dziew­czyny ni­gdy tu nie zosta­wały. Smok wypusz­czał je z wieży, a one na krótki czas wra­cały do swo­ich rodzin – na tydzień lub cza­sem mie­siąc, ni­gdy na dłu­żej. Potem zabie­rały swoje sre­bro i odcho­dziły. Prze­waż­nie do Kra­lii i na uni­wer­sy­tet. Rów­nie czę­sto wycho­dziły za jakie­goś miesz­cza­nina albo zosta­wały uczo­nymi lub skle­pi­kar­kami, cho­ciaż nie­któ­rzy ludzie szep­tali, że Jadwiga Bach, która została wzięta przed sześć­dzie­się­cioma laty, została kur­ty­zaną i kochanką barona oraz księ­cia. Gdy jed­nak ja przy­szłam na świat, ona była już tylko bogatą sta­ruszką, która przy­sy­łała wspa­niałe pre­zenty swoim wnucz­kom i sio­strze­ni­com, ale ni­gdy nie przy­jeż­dżała w odwie­dziny.

Tak więc nie można nazwać tego odda­wa­niem córki na pożar­cie, ale też i nie wzbu­dza to rado­ści. W doli­nie nie ma aż tylu wio­sek, żeby zagro­że­nie było nie­wiel­kie, ponie­waż on wybiera tylko sie­dem­na­sto­let­nie dziew­czyny uro­dzone po pierw­szym paź­dzier­nika. Z mojego rocz­nika było takich jede­na­ście, tak więc praw­do­po­do­bień­stwo wyboru było nieco mniej­sze niż przy rzu­cie kostką. Wszy­scy mówią, że zro­dzoną dla Smoka dziew­czynę z wie­kiem kocha się bar­dziej, wie­dząc, że tak łatwo można ją stra­cić. To jed­nak nie doty­czyło mnie i moich rodzi­ców. Zanim uro­słam na tyle, żeby zro­zu­mieć, że mogę być wybrana, wszy­scy wie­dzie­li­śmy, że on weź­mie Kasię.

Tylko podróżni, któ­rzy nic nie wie­dzieli, gra­tu­lo­wali rodzi­com Kasi lub mówili im, jaka ich córka jest piękna, mądra i miła. Smok nie zawsze wybie­rał naj­ład­niej­szą dziew­czynę, ale zawsze pod jakimś wzglę­dem nie­zwy­kłą: jeśli była jakaś bez wąt­pie­nia naj­ślicz­niej­sza lub naj­mą­drzej­sza, naj­le­piej tań­cząca albo naj­mil­sza, jakoś zawsze potra­fił taką zabrać, cho­ciaż rzadko zamie­niał z nią choć słowo, zanim doko­nał wyboru.

A Kasia miała wszyst­kie te zalety. Miała gęste i jasne jak psze­nica włosy, które nosiła sple­cione w war­kocz do pasa, pełne cie­pła piwne oczy i śmiech jak pio­senka, którą chce się wspól­nie śpie­wać. Wymy­ślała naj­lep­sze zabawy, potra­fiła ukła­dać opo­wie­ści i nowe figury taneczne, goto­wać jak na ucztę, a kiedy przę­dła wełnę z owiec swo­jego ojca, nić scho­dziła z kro­sna gładka i równa, bez jed­nego węzełka czy pętelki.

Wiem, że opi­suję ją tak, jakby nie nale­żała do tej opo­wie­ści. Jed­nak było wprost prze­ciw­nie. Kiedy matka opo­wia­dała mi bajki o księż­niczce prządce, dziel­nej gęsia­reczce lub rusałce, wyobra­ża­łam je sobie jako tro­chę podobne do Kasi; tak wła­śnie o niej myśla­łam. Byłam jesz­cze młoda i nie­roz­tropna, więc kocha­łam ją bar­dziej, a nie mniej, ponie­waż wie­dzia­łam, że wkrótce zosta­nie wybrana.

Mówiła, że się tym nie przej­muje. Była rów­nież nie­ustra­szona; jej matka Wensa o to zadbała. Pamię­tam, że kie­dyś powie­działa do mojej matki: „Będzie musiała być dzielna”, skła­nia­jąc oporną Kasię, żeby wspięła się na drzewo, a mama tuliła ją wtedy ze łzami w oczach.

Miesz­ka­li­śmy tylko trzy domy od sie­bie, a ja nie mia­łam sio­stry, tylko trzech star­szych braci. Kasia była moją naj­lep­szą przy­ja­ciółką. Od koły­ski bawi­ły­śmy się razem, naj­pierw w kuch­niach, sta­ra­jąc się nie plą­tać mat­kom pod nogami, a potem na ulicy przed domem, dopóki nie były­śmy dosta­tecz­nie duże, żeby bawić się w lesie. Jeśli tylko mogłam, to zamiast sie­dzieć w domu, zawsze wola­łam bie­gać mię­dzy drze­wami, trzy­ma­jąc Kasię za rękę. Wyobra­ża­łam sobie, że drzewa zgi­nają konary, żeby nas osło­nić. Nie wie­dzia­łam, jak to zniosę, kiedy Smok ją zabie­rze.

Moi rodzice nie­spe­cjal­nie oba­wia­liby się, że mnie stracą, nawet gdyby nie było Kasi. Jako sie­dem­na­sto­latka wciąż byłam chu­der­la­wym i nie­zgrab­nym źre­ba­kiem o zmierz­wio­nych spło­wia­łych wło­sach, a moim jedy­nym talen­tem – jeśli można go tak nazwać – była zdol­ność do dar­cia, pla­mie­nia lub gubie­nia w jeden dzień wszyst­kiego, w co mnie ubrano. Zanim ukoń­czy­łam dwa­na­ście lat, zre­zy­gno­wana matka pozwa­lała mi bie­gać w rze­czach po star­szych bra­ciach z wyjąt­kiem świąt, kiedy musia­łam prze­bie­rać się nie wcze­śniej niż dwa­dzie­ścia minut przed wyj­ściem z domu, a potem sie­dzieć na ławce przed domem, dopóki nie poszli­śmy do kościoła. Pomimo to były nie­wiel­kie szanse na to, że dotrę na bło­nia, nie zawa­dziw­szy o jakąś gałąź i nie opry­skaw­szy się bło­tem.

– Będziesz musiała wyjść za krawca, moja mała Agnieszko – mawiał ze śmie­chem mój ojciec, kiedy wie­czo­rem wra­cał z lasu, a ja wybie­ga­łam mu na spo­tka­nie z umo­ru­saną buzią, co naj­mniej jedną dziurą w ubra­niu i bez sza­lika. Pomimo to pod­no­sił mnie i cało­wał, a matka tylko cicho wzdy­chała: który rodzic mar­twiłby się kil­koma takimi wadami u dziew­czyny uro­dzo­nej w smo­czych mie­sią­cach?

Ostat­nie lato przed wybo­rem było dłu­gie, cie­płe i pełne łez. Kasia nie pła­kała, ale ja tak. Sie­dzia­ły­śmy do późna w lesie, usi­łu­jąc roz­cią­gać cudowne godziny dnia, a potem wra­ca­łam do domu głodna i zmę­czona, żeby od razu pójść do łóżka i leżeć w ciem­no­ściach. Matka przy­cho­dziła i gła­skała mnie po gło­wie, cicho śpie­wa­jąc, gdy zasy­pia­łam zapła­kana. Zosta­wiała przy moim łóżku talerz z jedze­niem, żebym miała co jeść, kiedy obu­dzę się głodna w środku nocy. Nie pró­bo­wała mnie pocie­szać, no bo jak? Obie wie­dzia­ły­śmy, że obo­jęt­nie, jak bar­dzo kocha Kasię i jej matkę Wensę, mimo woli czuje w głębi serca ulgę – Smok nie weź­mie mojej córki, nie mojej jedy­nej. I oczy­wi­ście nie chcia­ła­bym, żeby czuła co innego.

Przez pra­wie całe tamto lato były­śmy tylko my dwie, Kasia i ja. Tak było od dawna. W dzie­ciń­stwie bawi­ły­śmy się z innymi dziećmi z wio­ski, ale kiedy pod­ro­sły­śmy i Kasia wypięk­niała, jej matka powie­działa: „Lepiej nie poka­zuj się chłop­com, to będzie naj­od­po­wied­niej­sze dla cie­bie i dla nich”. Ja jed­nak trzy­ma­łam się jej, a moja matka naprawdę kochała Kasię i Wensę, więc nie pró­bo­wała nas roz­dzie­lić, cho­ciaż wie­działa, że przez to w końcu będę bar­dziej cier­pieć.

Ostat­niego dnia zna­la­złam dla nas polankę w lesie, gdzie drzewa wciąż miały liście, złote i ogni­sto­czer­wone, które sze­le­ściły nam nad gło­wami, a wszę­dzie na ziemi leżały doj­rzałe kasz­tany. Roz­pa­li­ły­śmy ogni­sko z gałą­zek i suchych liści, żeby upiec w nim garstkę. Naza­jutrz był pierw­szy paź­dzier­nika i miał się odbyć wielki festyn dla uho­no­ro­wa­nia naszego patrona i pana. Jutro przy­bę­dzie Smok.

– Miło byłoby być tru­ba­du­rem – oznaj­miła Kasia, leżąc na ple­cach z zamknię­tymi oczami. Nuciła cicho; wędrowny min­strel przy­był na festyn i tego ranka ćwi­czył pio­senki na bło­niu. Wozy z daniną przy­jeż­dżały cały tydzień. – Prze­je­chać całą Polnię i śpie­wać dla króla.

Powie­działa to w zadu­mie, nie jak roz­ma­rzone dziecko, lecz jak ktoś, kto naprawdę myśli o opusz­cze­niu doliny i wyjeź­dzie na zawsze. Wycią­gnę­łam rękę i uści­snę­łam jej dłoń.

– I przy­jeż­dża­ła­byś do domu w każde zimowe święta – powie­dzia­łam – i śpie­wa­ła­byś nam te wszyst­kie pio­senki, któ­rych się nauczy­łaś.

Mocno ści­ska­ły­śmy sobie dło­nie i sta­ra­łam się nie pamię­tać o tym, że dziew­częta zabrane przez Smoka ni­gdy nie chciały wró­cić.

Oczy­wi­ście w tym momen­cie żar­li­wie go nie­na­wi­dzi­łam. Nie był jed­nak złym panem. Po dru­giej stro­nie pół­noc­nych gór baron z Żół­tych Mocza­rów miał pię­cio­ty­sięczną armię wal­czącą w woj­nach pro­wa­dzo­nych przez Polnię, zamek z czte­rema wie­żami i żonę, która nosiła klej­noty koloru krwi i futro z bia­łych lisów, a wszystko to z lenna nie bogat­szego od naszej doliny. Ludzie musieli przez jeden dzień w tygo­dniu pra­co­wać na polach barona, który miał naj­lep­sze zie­mie i zabie­rał ich synów do woj­ska, a przy tylu krę­cą­cych się wokół żoł­nier­zach doro­słe dziew­częta musiały sie­dzieć w domach lub cho­dzić pod eskortą. A nawet on nie był złym panem.

Smok miał tylko jedną wieżę i ani jed­nego zbroj­nego czy choćby sługi poza dziew­czyną, którą zabie­rał. Nie musiał trzy­mać armii: był winien kró­lowi tylko swoje usługi, swoją magię. Cza­sem musiał udać się na dwór, żeby odno­wić przy­sięgę wier­no­ści, i zapewne król mógł wezwać go na wojnę, lecz prze­waż­nie musiał przede wszyst­kim być tutaj, pil­no­wać Boru i bro­nić króla przed jego zło­wro­gim wpły­wem.

Jego jedyną eks­tra­wa­gan­cją były książki. Wszy­scy byli­śmy oczy­tani jak na wie­śnia­ków, ponie­waż pła­cił zło­tem za każdy zdo­byty tom, tak więc han­dla­rze cią­gnęli tu zewsząd, cho­ciaż nasza wieś znaj­do­wała się na samym krańcu Polnii. A dopóki przy­jeż­dżali, napeł­niali juki swo­ich mułów wszel­kimi uży­wa­nymi lub tanimi książ­kami, jakie mieli, i sprze­da­wali je nam za gro­sze. Tylko naprawdę ubogi dom w doli­nie nie miał co naj­mniej dwóch lub trzech ksią­żek dum­nie sto­ją­cych na półce.

Komuś, kto nie miesz­kał dosta­tecz­nie bli­sko Boru, mogłoby się to wyda­wać try­wialne i nie­istotne, na pewno nie skła­nia­łoby do odda­wa­nia córki. Ja jed­nak prze­ży­łam Zie­lone Lato, gdy gorący wiatr przy­no­sił pyłki z zachod­niej czę­ści Boru aż w dolinę, na nasze pola i ogrody. Wszystko rosło buj­nie, ale było dziwne i zde­for­mo­wane. Każdy, kto zjadł te plony, wpa­dał w szał, ata­ko­wał bli­skich, a w końcu ucie­kał do Boru i zni­kał, jeżeli go nie zwią­zano.

Mia­łam wtedy sześć lat. Rodzice pró­bo­wali mnie chro­nić, naj­le­piej jak mogli, ale mimo to dosko­nale pamię­tam nastrój zgrozy, ogólny strach i ni­gdy nie­koń­czące się gło­dowe skur­cze żołądka. Do lata zje­dli­śmy wszyst­kie zapasy z poprzed­niego roku, licząc na to, że odno­wimy je wio­sną. Jeden z naszych sąsia­dów, ogłu­piały z głodu, zjadł tro­chę zie­lo­nego groszku. Pamię­tam, że tam­tej nocy sły­sza­łam krzyki dobie­ga­jące z jego domu, a przez okno zoba­czy­łam, jak mój ojciec bie­gnie z pomocą i chwyta widły oparte o ścianę sto­doły.

Pew­nego dnia tam­tego lata, za mała, żeby w pełni zro­zu­mieć nie­bez­pie­czeń­stwo, wymknę­łam się spod opieki zmę­czo­nej, chu­dej matki i pobie­głam do lasu. W dolince osło­nię­tej od wia­tru zna­la­złam kępę na wpół uschnię­tych jeżyn. Przedar­łam się przez twarde suche pną­cza do chro­nio­nego przez nie środka i zerwa­łam garść cudow­nych jeżyn, zupeł­nie nie­zde­for­mo­wa­nych, całych, soczy­stych i dosko­na­łych. Każda była eks­plo­zją smaku w ustach. Zja­dłam dwie gar­ście i napeł­ni­łam podo­łek, po czym z sukienką prze­sią­ka­jącą i popla­mioną na fio­le­towo ich sokiem pospie­szy­łam do domu, gdzie matka załkała ze zgrozy na widok mojej usma­ro­wa­nej twa­rzy. Nie zacho­ro­wa­łam: jeżyny jakoś unik­nęły prze­kleń­stwa Boru i ich owoce były dobre. Łzy matki jed­nak bar­dzo mnie prze­stra­szyły i póź­niej przez kilka lat nie zbie­ra­łam jeżyn.

Tam­tego roku Smok został wezwany na dwór. Wró­cił wcze­śnie, od razu poje­chał na pola i wezwał cza­ro­dziej­ski ogień, któ­rym spa­lił wszyst­kie ska­żone uprawy i zatrute plony. To był jego obo­wią­zek, ale póź­niej odwie­dził każdy dom, w któ­rym ktoś zacho­ro­wał, i dał cho­rym napić się magicz­nego elik­siru przy­wra­ca­ją­cego im rozum. Wydał roz­kaz, żeby leżące dalej na zachód wio­ski, które omi­nęła plaga, podzie­liły się z nami zbio­rami, i nawet cał­ko­wi­cie zre­zy­gno­wał w tam­tym roku ze swo­jej daniny, żeby nikt z nas nie gło­do­wał. Następ­nej wio­sny tuż przed sie­wami ponow­nie wyszedł na pola i spa­lił nie­liczne pozo­stałe ska­żone rośliny, zanim zdą­żyły się na nowo zako­rze­nić.

Cho­ciaż nas ura­to­wał, nie kocha­li­śmy go. Ni­gdy nie wycho­dził ze swej wieży, żeby wysta­wić napoje dla ludzi w porze żniw, tak jak robił to baron z Żół­tych Mocza­rów, ani nie kupił żad­nego dro­bia­zgu na odpu­ście, jak to czę­sto robiły baro­nowa i jej córki. Cza­sem wędrowne trupy aktor­skie dawały przed­sta­wie­nia lub min­strele prze­cho­dzili przez prze­łęcz z Rusji. Ni­gdy nie przy­cho­dził posłu­chać. Kiedy len­nicy przy­wo­zili mu daninę, drzwi wieży same się otwie­rały i zosta­wiali wszystko w piw­nicy, nawet się z nim nie spo­tkaw­szy. Ni­gdy nie zamie­nił wię­cej niż kilka słów z soł­ty­sem naszej wio­ski ani nawet bur­mi­strzem Olszanki, naj­więk­szej miej­sco­wo­ści w doli­nie, leżą­cej bar­dzo bli­sko jego wieży. Wcale nie pró­bo­wał zdo­być naszej miło­ści; nikt z nas go nie znał.

I oczy­wi­ście był też mistrzem czar­nej magii. W pogodne noce jego wieżę oświe­tlały bły­ska­wice, nawet zimą. Białe pasma, które wypusz­czał z okien, uno­siły się nocami nad dro­gami i rzeką, zmie­rza­jąc w kie­runku Boru, żeby go pil­no­wać. I cza­sem, kiedy Bór kogoś schwy­tał – pasterkę, która ze swoim sta­dem pode­szła za bli­sko jego skraju, myśli­wego, który napił się z nie­wła­ści­wego stru­mie­nia, pecho­wego podróż­nego, który prze­szedł gór­ską prze­łęcz, nucąc ury­wek pio­senki zapa­da­ją­cej w pamięć – no cóż, Smok i dla nich scho­dził z wieży, a ci, któ­rych rato­wał, też ni­gdy nie wra­cali.

Nie był zły, ale chłodny i straszny. I miał zabrać Kasię, więc nie­na­wi­dzi­łam go przez dłu­gie lata.

Tam­tej ostat­niej nocy moje uczu­cia się nie zmie­niły. Zja­dły­śmy z Kasią resztę kasz­ta­nów. Słońce zaszło, a nasze ogni­sko przy­ga­sło, ale zosta­ły­śmy na polance, dopóki się żarzyło. Rano nie cze­kała nas daleka droga. Dożynki zwy­kle odby­wały się w Olszance, ale w roku wyboru zawsze urzą­dzano je w wio­sce, w któ­rej miesz­kała przy­naj­mniej jedna z dziew­cząt, żeby rodziny nie musiały daleko jechać. A w naszej wio­sce była Kasia.

Nie­na­wi­dzi­łam Smoka jesz­cze bar­dziej, gdy następ­nego dnia wkła­da­łam zie­loną szatę. Mojej matce drżały ręce, gdy zapla­tała mi war­kocz. Wie­dzia­ły­śmy, że to będzie Kasia, ale to nie ozna­czało, że wcale się nie bały­śmy. Unio­słam jed­nak kraj sukienki i weszłam na wóz, naj­ostroż­niej jak mogłam, uwa­ża­jąc na drza­zgi i pozwa­la­jąc, żeby ojciec mi pomógł. Posta­no­wi­łam szcze­gól­nie się posta­rać. Wie­dzia­łam, że to nic nie da, ale chcia­łam, by Kasia wie­działa, że kocham ją tak bar­dzo, że dam jej szansę. Nie zamie­rza­łam zro­bić z sie­bie czu­pi­ra­dła, zezo­wa­tej czy gar­ba­tej, jak to cza­sem robiły dziew­czyny.

Zebra­ły­śmy się na bło­niu. Wszyst­kie jede­na­ście sta­nę­ły­śmy w sze­regu.

Stoły bie­siadne były usta­wione w czwo­ro­bok i prze­ła­do­wane, ponie­waż nie były na tyle duże, żeby mie­ściły daninę całej doliny. Miesz­kańcy zebrali się za nimi. Worki z psze­nicą i owsem pię­trzyły się na tra­wie, uło­żone w pira­midy. Tylko my sta­ły­śmy na tra­wie z naszymi rodzi­nami i soł­ty­ską Danką, która ner­wowo prze­cha­dzała się przed sze­re­giem i bez­gło­śnie poru­szała war­gami, ćwi­cząc prze­mó­wie­nie powi­talne.

Słabo zna­łam pozo­stałe dziew­czyny. Nie były z Dwier­nika. Wszyst­kie były­śmy mil­czące i sztywne, w naj­lep­szych ubra­niach i z zaple­cio­nymi war­ko­czami, obser­wo­wa­ły­śmy drogę. Jesz­cze nie było na niej widać Smoka. Naj­dzik­sze myśli przy­cho­dziły mi do głowy. Wyobra­ża­łam sobie, że kiedy przy­bę­dzie, zasło­nię sobą Kasię i powiem, żeby zamiast niej zabrał mnie, albo oznaj­mię, że ona nie chce z nim iść. Wie­dzia­łam jed­nak, że nie jestem na tyle odważna, żeby zro­bić coś takiego.

A on przy­był nagle, nie­ocze­ki­wa­nie. Wcale nie przy­szedł drogą, po pro­stu nagle się zja­wił. Aku­rat patrzy­łam w tym kie­runku: naj­pierw w powie­trzu poja­wiły się palce, potem ręka i noga, a póź­niej pół czło­wieka, co było tak nie­wia­ry­godne i nie­wła­ściwe, że nie mogłam ode­rwać od tego oczu, choć skrę­ciło mnie na ten widok. Inni mieli wię­cej szczę­ścia. Zauwa­żyli go dopiero wtedy, gdy zro­bił pierw­szy krok w naszą stronę, i wszy­scy wokół sta­rali się nie oka­zy­wać zdzi­wie­nia.

Smok był nie­po­dobny do żad­nego męż­czy­zny z naszej wio­ski. Powi­nien być stary, zgar­biony i siwy, bo miesz­kał w tej wieży od stu lat, ale w rze­czy­wi­sto­ści był wysoki, trzy­mał się pro­sto, nie nosił brody i miał gładką skórę. Gdy­bym minęła go na ulicy, wzię­ła­bym go za mło­dego czło­wieka, tylko tro­chę star­szego ode mnie, kogoś, do kogo mogła­bym uśmie­chać się nad bie­siad­nym sto­łem i kto mógłby popro­sić mnie do tańca. Jego twarz wyglą­dała jed­nak nieco nie­na­tu­ral­nie: miał sia­teczkę zmarsz­czek wokół oczu, jakby czas nie mógł go dotknąć, ale zmę­cze­nie i ow­szem. Pomimo wszystko nie była to brzydka twarz, tylko chłodny wyraz czy­nił ją nie­przy­jemną; wszystko w nim mówiło: „Nie jestem ani nie chcę być jed­nym z was”.

Oczy­wi­ście nosił dro­gie szaty: za bro­kat jego żupana cała rodzina mia­łaby co jeść przez rok, nawet bez zło­tych guzi­ków. Był jed­nak chudy niczym czło­wiek, który na każde cztery lata ma trzy nie­uro­dzajne. Choć sztywny, try­skał ner­wową ener­gią jak ogar, jakby niczego bar­dziej nie pra­gnął, niż wynieść się stąd jak naj­szyb­ciej. Dla nas był to naj­gor­szy dzień w życiu, lecz on nie miał do nas cier­pli­wo­ści. Gdy nasza soł­ty­ska Danka skło­niła się i powie­działa: „Panie, pozwól, że przed­sta­wię ci te…”, on prze­rwał jej:

– Tak, zała­twmy to.

Na ramie­niu czu­łam cie­płą dłoń sto­ją­cego obok ojca, który się skło­nił, a dłoń matki mocno uści­snęła moją z dru­giej strony. Nie­chęt­nie cof­nęli się razem z innymi rodzi­cami. Instynk­tow­nie wszyst­kie jede­na­ście przy­su­nę­ły­śmy się do sie­bie. Kasia i ja sta­ły­śmy pra­wie na końcu sze­regu. Nie odwa­ży­łam się wziąć jej za rękę, ale sta­łam tak bli­sko, że doty­ka­ły­śmy się ramio­nami. Obser­wo­wa­łam Smoka i nie­na­wi­dzi­łam go, nie­na­wi­dzi­łam, gdy szedł wzdłuż sze­regu i kła­dąc palec pod brodę, lekko uno­sił twarz każ­dej dziew­czyny, żeby się jej przyj­rzeć.

Nie roz­ma­wiał ze wszyst­kimi. Nie ode­zwał się sło­wem do dziew­czyny sto­ją­cej obok mnie, tej z Olszanki, cho­ciaż jej ojciec Borys był naj­lep­szym hodowcą koni w doli­nie, a ona miała weł­nianą suk­nię ufar­bo­waną na jasno­czer­wono i dłu­gie czarne włosy zaple­cione w piękne war­ko­cze prze­ty­kane czer­wo­nymi wstąż­kami. Gdy przy­szła moja kolej, ze zmarsz­czo­nymi brwiami spoj­rzał na mnie – zim­nymi czar­nymi oczami, wydy­ma­jąc blade usta – po czym rzekł:

– Jak masz na imię, dziew­czyno?

– Agnieszka – powie­dzia­łam, albo spró­bo­wa­łam powie­dzieć; odkry­łam, że zaschło mi w ustach. Prze­łknę­łam ślinę. – Agnieszka – powtó­rzy­łam szep­tem. – Panie.

Pie­kła mnie twarz. Spu­ści­łam oczy. Zauwa­ży­łam, że cho­ciaż uwa­ża­łam, na mojej spód­nicy są trzy duże plamy błota peł­znące od rąbka w górę.

Smok poszedł dalej. Nagle przy­sta­nął, patrząc na Kasię, choć wcze­śniej nie zatrzy­mał się przy żad­nej z nas. Stał tak, trzy­ma­jąc palce pod jej brodą, z nikłym uśmie­chem zado­wo­le­nia wygi­na­ją­cym jego cien­kie okrutne wargi, a Kasia patrzyła na niego odważ­nie i nawet nie drgnęła. Kiedy zadał jej pyta­nie, nie pró­bo­wała mówić chra­pli­wie lub piskli­wie, lecz spo­koj­nie i melo­dyj­nie odpo­wie­działa:

– Kasia, panie.

Uśmiech­nął się do niej znowu, nie miło, lecz jak zado­wo­lony kot. Tylko z obo­wiązku dotarł do końca sze­regu, led­wie zer­ka­jąc na dwie dziew­czyny, które stały za nią. Za ple­cami usły­sza­łam gło­śny oddech Wensy, bar­dziej przy­po­mi­na­jący szloch, gdy Smok zawró­cił i pod­szedł ponow­nie do Kasi, wciąż z tym uśmie­chem zado­wo­le­nia. Nagle znów zmarsz­czył brwi, obró­cił głowę i spoj­rzał na mnie.

Zapo­mnia­łam się i jed­nak wzię­łam Kasię za rękę. Ści­ska­łam ją z całej siły, a ona moją. Po chwili puściła mnie, a ja splo­tłam dło­nie przed sobą, zaru­mie­niona i prze­stra­szona. On tylko jesz­cze przez chwilę patrzył na mnie, mru­żąc oczy. Potem pod­niósł rękę i w jego pal­cach poja­wiła się kula błę­kitno-bia­łego pło­mie­nia.

– Ona nie chciała – powie­działa Kasia, po trzy­kroć dzielna, nie tak jak ja w jej obro­nie. Jej głos był drżący, lecz wyraźny, a ja zasty­głam jak prze­ra­żony kró­lik, wpa­tru­jąc się w tę kulę. – Pro­szę, panie…

– Milcz, dziew­czyno – rzekł Smok i wycią­gnął do mnie rękę. – Weź ją.

– Mam… co? – ode­zwa­łam się, bar­dziej zasko­czona, niż gdyby rzu­cił mi ją w twarz.

– Nie stój jak idiotka – powie­dział. – No, weź ją.

Ręka mi drżała, więc kiedy ją pod­nio­słam, mimo­wol­nie musnę­łam jego palce, usi­łu­jąc wyjąć z nich kulę. Nie spodo­bało mi się to; jego skóra była nie­na­tu­ral­nie gorąca. Ogni­sta kula była jed­nak zimna jak mar­mur i nic mnie nie zabo­lało, gdy ją dotknę­łam. Przy­jem­nie zasko­czona, trzy­ma­łam ją w pal­cach, gapiąc się na nią. On spoj­rzał na mnie ze ziry­to­waną miną.

– Cóż – powie­dział z nie­za­do­wo­le­niem – zatem to chyba ty. – Wyjął kulę z mojej ręki i na moment zaci­snął pięść; kula zni­kła rów­nie nagle, jak się poja­wiła. Obró­cił się i powie­dział do Danki: – Przy­ślij­cie daninę, kiedy będzie­cie mogli.

Na­dal nic nie rozu­mia­łam. Chyba nikt nie zro­zu­miał, nawet moi rodzice; wszystko poto­czyło się tak szybko i byłam zaszo­ko­wana tym, że w ogóle zwró­cił na mnie uwagę. Nie zdą­ży­łam nawet się odwró­cić i poże­gnać, zanim się obró­cił i chwy­cił moją rękę w prze­gu­bie. Tylko Kasia się poru­szyła: obej­rza­łam się i zoba­czy­łam, że pró­buje mnie zła­pać, żeby zapro­te­sto­wać, ale Smok nie­cier­pli­wym i gwał­tow­nym szarp­nię­ciem pocią­gnął mnie za sobą i znik­nę­li­śmy.

Kiedy znów się poja­wi­li­śmy, przy­ci­ska­łam wolną rękę do ust, krztu­sząc się. Gdy mnie puścił, opa­dłam na kolana i zwy­mio­to­wa­łam, nawet nie patrząc, gdzie się znaj­duję. Wydał nie­ar­ty­ku­ło­wany pomruk obrzy­dze­nia, bo opry­ska­łam długi szpic jego ele­ganc­kiego skó­rza­nego buta.

– Bez­u­ży­teczna – mruk­nął. – Prze­stań dyszeć, dziew­czyno, i sprząt­nij to.

Odszedł, stu­ka­jąc obca­sami o kamienne płyty posadzki.

Pozo­sta­łam tam drżąca, aż nabra­łam pew­no­ści, że już nic się nie zda­rzy, a wtedy otar­łam usta wierz­chem dłoni i unio­słam głowę, żeby się rozej­rzeć. Klę­cza­łam na kamien­nej posadzce, nie z byle jakiego kamie­nia, ale z bia­łego mar­muru prze­ty­ka­nego zie­lo­nymi żył­kami. Kom­nata była mała i owalna, z wąskimi oknami, umiesz­czo­nymi zbyt wysoko, żeby przez nie wyj­rzeć, lecz strop nad moją głową był mocno wygięty. Znaj­do­wa­łam się na samym szczy­cie wieży.

W kom­na­cie nie było żad­nych mebli ani niczego, czym mogła­bym wytrzeć pod­łogę. W końcu uży­łam mojej spód­nicy – i tak już była brudna. Potem, posie­dziaw­szy tam chwilę, coraz bar­dziej prze­ra­żona, kiedy nic się nie zda­rzyło, wsta­łam i ostroż­nie wyszłam na kory­tarz. Wybra­ła­bym każdą drogą, byle nie tę, którą on wybrał – gdyby było stam­tąd jakieś inne wyj­ście. Nie było.

Jego jed­nak też już nie było. Krótki kory­tarz był pusty. Pod nogami mia­łam ten sam zimny twardy mar­mur, oświe­tlony nie­przy­ja­znym bla­dym świa­tłem tkwią­cych pod sufi­tem lamp. Wła­ści­wie to nie były lampy, tylko wiel­kie bryły jasnego pole­ro­wa­nego i jarzą­cego się kamie­nia. Zoba­czy­łam zale­d­wie jedne drzwi, a na końcu kory­tarza łuko­wate przej­ście pro­wa­dzące na schody.

Pchnę­łam drzwi i ner­wowo zaj­rza­łam do środka, ponie­waż to było lep­sze, niż przejść obok, nie wie­dząc, co tam jest. Za nimi jed­nak był tylko pusty pokoik z wąskim łóż­kiem i umy­walką. Naprze­ciw było duże okno, przez które zoba­czy­łam niebo. Pod­bie­głam tam i wychy­li­łam się.

Wieża Smoka wzno­siła się u pod­nóża gór na zachod­nim krańcu jego ziem. Cała nasza długa dolina z jej wio­skami i zagro­dami roz­po­ście­rała się na wschód od niej i z tego okna widzia­łam sre­brzy­sto-błę­kitną wstęgę Wrze­ciona, pły­ną­cego jej środ­kiem, a obok niej ciem­no­brą­zową nitkę drogi. Ta droga i rzeka bie­gły razem aż na drugi koniec ziem Smoka, zanu­rza­jąc się w lesie i ponow­nie wycho­dząc zeń w wio­skach, aż droga koń­czyła się w oddali tuż przez wiel­kim i ciem­nym gąsz­czem Boru. Rzeka pły­nęła dalej sama i zni­kała w głębi lasu, z któ­rego już nie wypły­wała.

Była tam Olszanka, mia­steczko znaj­du­jące się naj­bli­żej wieży, w któ­rym w nie­dziele był wielki targ, na który ojciec dwu­krot­nie mnie zabrał. Poniec i Radom­sko obej­mo­wały brzegi nie­du­żego jeziora, a dalej był mój Dwier­nik z roz­le­głym zie­lo­nym pla­cem. Widzia­łam nawet duże białe stoły roz­sta­wione do bie­siady, na któ­rej Smok nie chciał zostać. Osu­nę­łam się na kolana, opar­łam czoło o para­pet i zapła­ka­łam jak dziecko.

Matka jed­nak nie przy­szła, żeby pogła­dzić mnie po gło­wie; ojciec nie pod­niósł mnie i nie roz­śmie­szył. Szlo­cha­łam, aż głowa roz­bo­lała mnie tak, że nie mogłam dłu­żej pła­kać, a potem byłam zzięb­nięta i zesztyw­niała od klę­cze­nia na tej twar­dej posadzce, cie­kło mi z nosa i nie mia­łam czym go wytrzeć.

Zro­bi­łam to suchym kawał­kiem spód­nicy i usia­dłam na łóżku, pró­bu­jąc wymy­ślić, co robić. Pokój był pusty, ale wywie­trzony i czy­sty, jakby dopiero zwol­niony. Zapewne tak było. Jakaś inna dziew­czyna miesz­kała tu dzie­sięć lat, zupeł­nie sama, spo­glą­da­jąc na dolinę. Teraz poszła do domu, żeby się poże­gnać z rodziną, i pokój był mój.

Na ścia­nie naprze­ciw łóżka wisiał obraz w wiel­kiej zło­co­nej ramie. Wyglą­dał bez­sen­sow­nie, zbyt oka­zały do takiego małego pomiesz­cze­nia, i wła­ści­wie nie był obra­zem: zwy­kły kawał bla­do­zie­lo­nego płótna, sza­ro­brą­zo­wego na brze­gach, z jedną lśniącą błę­kitno-sre­brzy­stą linią wijącą się przez śro­dek łagod­nymi skrę­tami i węż­szymi liniami wycho­dzą­cymi jej na spo­tka­nie od brze­gów. Patrzy­łam nań i zasta­na­wia­łam się, czy on też jest zacza­ro­wany. Ni­gdy nie widzia­łam cze­goś takiego.

Jed­nak w róż­nych miej­scach wzdłuż tej srebr­nej linii były nama­lo­wane kółeczka w zna­jo­mych odle­gło­ściach i po chwili zro­zu­mia­łam, że to malo­wi­dło przed­sta­wia dolinę, tylko w taki spo­sób, w jaki mógłby ją widzieć lecący wysoko ptak. Tą srebrną linią było Wrze­ciono pły­nące z gór do Boru, a kółeczka były wio­skami. Kolory były żywe, a płótno lśniące i pofa­lo­wane w maleń­kie gór­skie szczyty. Nie­mal widzia­łam fale na rzece i słońce odbi­ja­jące się w wodzie. Obraz przy­ku­wał wzrok, tak że chcia­łam patrzeć na niego bez końca. A jed­no­cze­śnie nie podo­bał mi się. Był jak ramka nakre­ślona wokół żyją­cej doliny i zamy­ka­jąca ją, więc kiedy na niego patrzy­łam, też czu­łam się zamknięta.

Ode­rwa­łam od niego wzrok. I tak nie mogłam zostać w tej kom­na­cie. Nie zja­dłam ani kęsa pod­czas śnia­da­nia i kola­cji poprzed­niego wie­czoru; wszystko sma­ko­wało mi jak popiół. Teraz tym bar­dziej nie powin­nam mieć ape­tytu, skoro przy­da­rzyło mi się coś gor­szego, niż sobie wyobra­ża­łam, a jed­nak byłam okrop­nie głodna i w wieży nie było służby, więc nikt nie mógł mi podać obiadu. Potem przy­szła mi do głowy nie­przy­jemna myśl: a jeśli Smok spo­dziewa się, że ja mu ugo­tuję?

A potem jesz­cze gor­sza: co po obie­dzie? Kasia zawsze mówiła, że wie­rzyła wra­ca­ją­cym kobie­tom, które mówiły, że Smok żad­nej z nich nie tknął.

– Zabiera dziew­częta już od stu lat – powta­rzała sta­now­czo. – Któ­raś z nich powie­dzia­łaby, gdyby to robił, i wieść by się roze­szła.

Kilka tygo­dni temu jed­nak w tajem­nicy popro­siła moją matkę, żeby powie­działa jej, co się dzieje, kiedy dziew­czyna wycho­dzi za mąż – aby powie­działa jej to, co matki mówią swoim cór­kom przed ślu­bem. Usły­sza­łam ich roz­mowę przez okno, ponie­waż aku­rat wra­ca­łam z lasu, i wysłu­cha­łam tego ze łzami spły­wa­ją­cymi po twa­rzy, roz­gnie­wana, tak bar­dzo roz­gnie­wana losem Kasi.

Teraz to miało przy­da­rzyć się mnie. A ja nie byłam dzielna – nie sądzi­łam, że potra­fię głę­boko oddy­chać i roz­luź­nić się, jak moja matka radziła Kasi, żeby nie bolało. Przez jeden okropny moment wyobra­ża­łam sobie twarz Smoka tak bli­sko mojej, jesz­cze bli­żej niż wtedy, kiedy oglą­dał mnie, doko­nu­jąc wyboru – jego czarne oczy zimne i lśniące jak kamień, te twarde jak z żelaza i dziw­nie cie­płe palce ścią­ga­jące ze mnie ubra­nie, a wszystko to z tym nikłym uśmie­chem satys­fak­cji. A jeśli cały był taki roz­pa­lony jak w gorączce, że poczu­ła­bym go jak roz­ża­rzone węgle na moim ciele, gdy ległby na mnie i…

Zadrża­łam, otrzą­sa­jąc się z tych myśli, i wsta­łam. Popa­trzy­łam na łóżko, na cały ten pokoik, w któ­rym nie było się gdzie ukryć, po czym pospiesz­nie wyszłam z powro­tem na kory­tarz. Na jego końcu były schody, które opa­dały cia­sną spi­ralą, więc nie widzia­łam, co jest za ich zakrę­tem. Wydaje się to głu­pie, bać się zejść po scho­dach, ale byłam prze­ra­żona. Już chcia­łam wró­cić do mojego pokoju. W końcu jed­nak zaczę­łam powoli scho­dzić, przy­trzy­mu­jąc się jedną ręką gład­kiej kamien­nej ściany, sta­jąc na każ­dym stop­niu i nasłu­chu­jąc, zanim zeszłam na następny.

Kiedy w ten spo­sób minę­łam pierw­szy zakręt i nic na mnie nie sko­czyło, poczu­łam się jak idiotka i zaczę­łam scho­dzić szyb­ciej. Potem jed­nak minę­łam kolejny zakręt i jesz­cze jeden, a tam na­dal nie było pode­stu i znów zaczę­łam się bać, że te schody są zacza­ro­wane i będę tak szła całe wieki, aż… no cóż. Szłam coraz szyb­ciej, aż prze­sko­czy­łam trzy stop­nie, wylą­do­wa­łam na pode­ście i wpa­dłam pro­sto na Smoka.

Byłam chuda, ale mój ojciec był naj­wyż­szym męż­czy­zną w wio­sce, a ja się­ga­łam mu do ramie­nia, Smok zaś nie był duży. O mało razem nie sto­czy­li­śmy się ze scho­dów. Jedną ręką bły­ska­wicz­nie zła­pał poręcz, a drugą moje ramię i jakoś zdo­łał uchro­nić nas przed upad­kiem. Uwie­si­łam się na nim, chwy­ta­jąc za okry­cie i patrząc z bli­ska w jego zdzi­wioną twarz. Przez moment był zbyt zdu­miony, żeby trzeźwo myśleć, i wyglą­dał jak zwy­kły czło­wiek zasko­czony zde­rze­niem z drugą osobą, z tro­chę głu­pawą miną, z roz­chy­lo­nymi ustami i wytrzesz­czo­nymi oczami.

Ja byłam tak zasko­czona, że znie­ru­cho­mia­łam i tylko gapi­łam się na niego bez­rad­nie. Szybko doszedł do sie­bie, ze zło­ścią szorstko ode­rwał mnie od sie­bie, sta­wia­jąc na nogi. Wtedy uświa­do­mi­łam sobie, co zro­bi­łam.

– Szu­kam kuchni! – wypa­li­łam w panice, zanim zdą­żył coś powie­dzieć.

– Naprawdę? – wyce­dził.

Jego twarz nie była już łagodna, ale stę­żała i gniewna, i nie puścił mojego ramie­nia. Jego uścisk był mocny, bole­sny; czu­łam jego cie­pło przez rękaw koszuli. Szarp­nię­ciem przy­cią­gnął mnie – myślę, że chciał groź­nie się nade mną pochy­lić, a ponie­waż nie zdo­łał, roz­gnie­wał się jesz­cze bar­dziej. Gdy­bym miała czas pomy­śleć, odchy­li­ła­bym się i sku­liła, ale byłam zbyt zmę­czona i prze­stra­szona. Tak więc jego twarz zna­la­zła się tuż przy mojej, tak bli­sko, że czu­łam jego oddech na war­gach i tyleż poczu­łam, co usły­sza­łam, jego zimny zja­dliwy szept:

– Może lepiej cię tam zapro­wa­dzę.

– Mogę… mogę… – pró­bo­wa­łam powie­dzieć, drżąc i usi­łu­jąc się odsu­nąć.

Odwró­cił się na pię­cie i pocią­gnął mnie za sobą po scho­dach. Krę­ci­li­śmy się w kółko i dopiero po pię­ciu takich skrę­tach dotar­li­śmy do następ­nego pode­stu, a potem zato­czy­li­śmy jesz­cze trzy i robiło się coraz ciem­niej, zanim w końcu wypro­wa­dził mnie na par­ter wieży, do dużej i pustej kom­naty o kamien­nych ścia­nach i z ogrom­nym komin­kiem w kształ­cie obró­co­nych w dół ust, peł­nym sza­leń­czo tań­czą­cych pło­mieni.

Powlókł mnie ku niemu i z prze­ra­że­niem poję­łam, że zamie­rza mnie tam wrzu­cić. Był silny, o wiele sil­niej­szy, niż na to wyglą­dał, i bez trudu cią­gnął mnie za sobą po scho­dach. Nie zamie­rzałam mu jed­nak pozwo­lić na to, żeby wrzu­cił mnie w ogień. Nie byłam cichą i wychu­chaną panienką; przez całe życie bie­ga­łam po lesie, wspi­na­łam się na drzewa i prze­dzie­ra­łam przez chasz­cze, a strach dodał mi sił. Kiedy zacią­gnął mnie bli­żej, wrza­snę­łam, a potem zaczę­łam się wić, szar­pać go i dra­pać, tak że tym razem naprawdę go prze­wró­ci­łam.

Upa­dłam razem z nim. Oboje ude­rzy­li­śmy gło­wami o posadzkę i przez moment leże­li­śmy nie­ru­chomo, zaplą­tani. Pło­mie­nie ska­kały i trza­skały obok nas, i gdy tro­chę ochło­nę­łam, zauwa­ży­łam w ścia­nie przy kominku żela­zne drzwiczki pie­kar­nika, obok nich rożen do pie­cze­nia, a nad nimi sze­roką półkę z garn­kami. To była tylko kuch­nia.

– Jesteś wariatką? – zapy­tał mnie po chwili nie­mal z zacie­ka­wie­niem.

– Myśla­łam, że zamie­rzasz wrzu­cić mnie do pieca – powie­dzia­łam, wciąż oszo­ło­miona, a potem zaczę­łam się śmiać.

To wła­ści­wie nie był śmiech, bo byłam bli­ska histe­rii, wymę­czona i głodna, z kost­kami i kola­nami posi­nia­czo­nymi na scho­dach, a głowa bolała mnie tak, jak­bym miała pęk­niętą czaszkę, ale nie mogłam się powstrzy­mać.

On jed­nak tego nie wie­dział. Wie­dział tylko, że jakaś głu­pia wiej­ska dzie­wu­cha, którą wybrał, śmieje się z niego. Smoka, naj­więk­szego cza­ro­dzieja w kró­le­stwie, jej pana i władcy. Nie sądzę, żeby ktoś śmiał się z niego w ciągu ostat­nich stu lat. Pod­niósł się, odry­wa­jąc swoje nogi od moich, a potem spoj­rzał na mnie, zje­żony jak kot. Ja roze­śmia­łam się jesz­cze gło­śniej, a wtedy gwał­tow­nie się odwró­cił i odszedł, zosta­wia­jąc mnie na posadzce, jakby nie miał poję­cia, co ze mną zro­bić.

Kiedy sobie poszedł, powoli prze­sta­łam chi­cho­tać i poczu­łam się nieco mniej odrę­twiała i prze­stra­szona. W końcu nie wrzu­cił mnie do pieca ani nawet nie spo­licz­ko­wał. Wsta­łam i rozej­rza­łam się wokół: trudno było coś zoba­czyć, ponie­waż ogień pło­nął tak jasno i nie było innego źró­dła świa­tła, ale kiedy sta­nę­łam ple­cami do kominka, zaczę­łam dostrze­gać szcze­góły. To wiel­kie pomiesz­cze­nie jed­nak było podzie­lone na wnęki i czę­ści niskimi ścian­kami oraz sto­ja­kami peł­nymi błysz­czą­cych szkla­nych bute­lek – zapewne z winem. Mój wujek przy­niósł kie­dyś butelkę do domu mojej babki, na święta.

Wszę­dzie były zapasy: beczki z jabł­kami zapa­ko­wa­nymi w siano, worki z ziem­nia­kami, mar­chewką i paster­na­kiem, dłu­gie wianki cebuli. Na stole pośrodku sali zna­la­złam książkę obok nie­za­pa­lo­nej świeczki, kała­ma­rza i gęsiego pióra, a kiedy ją otwo­rzy­łam, odkry­łam, że to księga inwen­ta­rzowa ze spi­sem wszyst­kich zapa­sów, pro­wa­dzona zde­cy­do­wa­nym cha­rak­te­rem pisma. Na dole pierw­szej strony była notatka napi­sana bar­dzo małymi liter­kami; kiedy zapa­li­łam świeczkę, nachy­li­łam się i wytę­ży­łam wzrok, led­wie zdo­ła­łam ją odczy­tać.

Śnia­da­nie o ósmej, obiad o pierw­szej, kola­cja o siód­mej. Zostaw posi­łek na stole w biblio­tece, pięć minut wcze­śniej, a nie będziesz musiała go widzieć – nie trzeba mi było wyja­śniać kogo – przez cały dzień. Odwagi!

Bez­cenna rada, a ten dopi­sek „Odwagi!” był jak dotyk przy­ja­ciel­skiej dłoni. Przy­ci­snę­łam książkę do piersi, czu­jąc się mniej osa­mot­niona niż wcze­śniej. Wyglą­dało na to, że zbliża się połu­dnie, a Smok nic nie zjadł w naszej wio­sce, więc zabra­łam się do przy­go­to­wy­wa­nia obiadu. Nie byłam dobrą kucharką, ale matka dopil­no­wała, żebym umiała przy­go­to­wać zno­śny posi­łek, i robi­łam to przy wszyst­kich rodzin­nych oka­zjach, więc potra­fi­łam odróż­nić świeże od zepsu­tego i doj­rzałe owoce od kwa­śnych. Ni­gdy nie mia­łam aż tylu pro­duk­tów do dys­po­zy­cji; były tu nawet szu­flady z przy­pra­wami pach­ną­cymi jak świą­teczne cia­sto oraz beczka pełna drob­nej sza­rej soli.

Na końcu pomiesz­cze­nia było dziw­nie zimne miej­sce, gdzie zna­la­złam zawie­szone mięso, całą sarnę i dwa duże zające, oraz wyło­żoną sia­nem skrzynkę z jaj­kami. Obok pieca leżał świeżo upie­czony boche­nek chleba zawi­nięty w lnianą ser­wetę, a obok niego odkry­łam gar­nek z potrawką z kró­lika z kaszą gry­czaną i zie­lo­nym grosz­kiem. Skosz­to­wa­łam: potrawa była godna dzi­siej­szej bie­siady, słona, a zara­zem słodka, roz­pły­wa­jąca się w ustach. Następny pre­zent od ano­ni­mo­wej autorki notatki w książce.

Nie umia­łam goto­wać takich przy­sma­ków i prze­ra­żała mnie myśl, że Smok będzie tego ocze­ki­wał. Pomimo to cie­szy­łam się, że mam tę przy­go­to­waną potrawkę. Odsta­wi­łam ją z powro­tem na półkę nad komin­kiem, żeby ją pod­grzać – przy czym ochla­pa­łam sobie sukienkę – wło­ży­łam do pie­kar­nika gar­nek z dwoma jaj­kami, a potem zna­la­złam tacę, głę­boki i płytki talerz oraz łyżkę. Kiedy potrawka była gotowa, posta­wi­łam ją na tacy i odkro­iłam kawa­łek chleba – musia­łam to zro­bić, ponie­waż urwa­łam piętkę i zja­dłam, cze­ka­jąc, aż gulasz się pod­grzeje – a obok posta­wi­łam masło. Nawet upie­kłam jabłko z cyna­mo­nem; matka nauczyła mnie to robić na nie­dzielne obiady w zimie, a ponie­waż tutaj było tyle pie­kar­ni­ków, mogłam pod­grze­wać w innym potrawkę. Kiedy wszystko już było usta­wione na tacy, poczu­łam się dumna z sie­bie: to wyglą­dało jak waka­cyjna uczta, cho­ciaż nieco dziwna i tylko dla jed­nej osoby.

Ostroż­nie zaczę­łam nieść to po scho­dach, ale za późno uświa­do­mi­łam sobie, że nie wiem, gdzie jest biblio­teka. Gdy­bym zasta­no­wiła się chwilę, może wpa­dła­bym na to, że nie będzie się znaj­do­wała na naj­niż­szej kon­dy­gna­cji, i istot­nie jej tam nie było, ale odkry­łam to, dopiero prze­szedł­szy z tacą przez ogromną owalną salę z zasło­nię­tymi oknami i wiel­kim, podob­nym do tronu fote­lem na końcu. Na samym końcu sali były następne drzwi i kiedy je otwo­rzy­łam, zoba­czy­łam tylko sień oraz wielką bramę wieży, trzy­krot­nie wyż­szą ode mnie i zary­glo­waną grubą drew­nianą belką w żela­znych obej­mach.

Zawró­ci­łam i poszłam z powro­tem przez salę do scho­dów, weszłam na następne pię­tro i zna­la­złam tam mar­mu­rową posadzkę nakrytą mięk­kim jak futro mate­ria­łem. Ni­gdy wcze­śniej nie widzia­łam dywanu. Dla­tego nie sły­sza­łam kro­ków Smoka. Z lękiem prze­kra­dłam się przez tę salę i uchy­li­łam pierw­sze drzwi. Pospiesz­nie cof­nę­łam się: w tej kom­na­cie było mnó­stwo dłu­gich sto­łów, dziw­nych butli, bul­go­czą­cych wywa­rów oraz przedziw­nych kolo­ro­wych pło­mieni, które nie buchały z pale­ni­ska; nie chcia­łam spę­dzić tu ani chwili dłu­żej. Pomimo to zdą­ży­łam zacze­pić suk­nią o drzwi i roze­drzeć ją.

W końcu za następ­nymi drzwiami po dru­giej stro­nie sali natknę­łam się na pokój pełen ksią­żek; drew­niane półki wzno­szące się od pod­łogi po sufit były nimi zapchane. W pomiesz­cze­niu uno­sił się zapach kurzu, a nie­liczne wąskie okienka wpusz­czały nie­wiele świa­tła. Tak się ucie­szy­łam, że zna­la­złam biblio­tekę, że w pierw­szej chwili nie zauwa­ży­łam, że Smok tam jest; sie­dział w masyw­nym fotelu z jakąś księgą roz­ło­żoną na pul­pi­cie, który trzy­mał na kola­nach, tak wielką, że każda kartka miała sze­ro­kość mojego przed­ra­mie­nia, a z jej otwar­tej okładki zwi­sała wielka złota kłódka.

Zasty­głam, patrząc na niego, i poczu­łam się tak, jakby autorka rady mnie zdra­dziła. Nie wie­dzieć czemu zało­ży­łam, że Smok będzie uprzej­mie trzy­mał się ode mnie z daleka, dopóki nie zosta­wię mu posiłku. Nie pod­niósł głowy, żeby na mnie spoj­rzeć, ale zamiast spo­koj­nie podejść z tacą do stołu na środku pokoju, posta­wić ją tam i uciec, powie­dzia­łam w progu:

– Przy…przy­nio­słam obiad.

Nie chcia­łam odcho­dzić, dopóki mi nie każe.

– Naprawdę? – spy­tał zja­dli­wie. – Nie wpa­dłaś po dro­dze w jakieś bagno? Jestem zdu­miony. – Dopiero wtedy spoj­rzał na mnie i zmarsz­czył brwi. – A może jed­nak wpa­dłaś?

Popa­trzy­łam na sie­bie. Na spód­nicy mia­łam wielką plamę wymio­cin, którą w kuchni wytar­łam, jak mogłam naj­le­piej, ale wcale nie zeszła – i drugą w miej­scu, w które wytar­łam nos. Były też trzy czy cztery zacieki po potrawce oraz mokre ślady powstałe pod­czas wycie­ra­nia naczyń. Rąbek ubło­ci­łam jesz­cze rano, a kilka dziur wydar­łam, nawet tego nie zauwa­ża­jąc. Matka rano roz­cze­sała mi włosy, zaplo­tła je w war­kocz i upięła, ale pra­wie zsu­nął mi się z głowy i zmie­nił w wielki splą­tany węzeł zwi­sa­jący pra­wie na kark.

Nie zauwa­ży­łam tego, gdyż nie było to dla mnie niczym nie­zwy­kłym, jeśli nie liczyć tego, że pod tym wszyst­kim mia­łam ładną sukienkę.

– Ja… goto­wa­łam i czy­ści­łam… – pró­bo­wa­łam wyja­śnić.

– Naj­brud­niej­sza w tej wieży jesteś ty – powie­dział, słusz­nie, ale nie­uprzej­mie.

Zaczer­wie­ni­łam się i ze spusz­czoną głową pode­szłam do stołu. Roz­sta­wi­łam naczy­nia, popa­trzy­łam na nie i nagle z przy­gnę­bie­niem uświa­do­mi­łam sobie, że pod­czas mojej dłu­giej wędrówki wszystko wysty­gło, poza masłem, które zmie­niło się w masel­nicy w papkę. Nawet moje ład­nie upie­czone jabłko stward­niało.

Gapi­łam się na to stro­piona, nie wie­dząc, co robić; zabrać wszystko z powro­tem na dół? A może nie prze­szka­dza mu to, że wszystko wysty­gło? Odwró­ci­łam się, żeby na niego spoj­rzeć, i o mało nie wrza­snę­łam – stał tuż za mną, patrząc mi przez ramię na jedze­nie.

– Teraz rozu­miem, dla­czego się bałaś, że mogę cię upiec – powie­dział, nachy­la­jąc się, żeby nabrać łyżkę potrawki. Przedarł się przez war­stwę zasty­głego tłusz­czu na powierzchni i zre­zy­gno­wał. – Była­byś lep­szym daniem niż to.

– Nie jestem wspa­niałą kucharką, ale… – zaczę­łam, chcąc wyja­śnić, że nie jestem taka okropna, tylko nie wie­dzia­łam, gdzie jest biblio­teka, ale prych­nął, prze­ry­wa­jąc mi.

– Czy coś w ogóle umiesz robić? – spy­tał drwiąco.

Gdyby nauczono mnie lepiej słu­żyć, gdy­bym przy­pusz­czała, że mogę być wybrana, i lepiej się przy­go­to­wała na taką ewen­tu­al­ność, gdy­bym nie była taka przy­gnę­biona i zmę­czona, a wcze­śniej tro­chę dumna z sie­bie w kuchni, gdyby nie wyśmie­wał mojej podar­tej sukni zło­śli­wie zamiast czule, jak robili to wszy­scy, któ­rzy mnie kochali – gdyby nie to i gdy­bym nie wpa­dła na niego na scho­dach i nie odkryła, że jed­nak nie zamie­rza wrzu­cić mnie w ogień, zapewne tylko zaczer­wie­ni­ła­bym się i ucie­kła.

Zamiast tego gniew­nie rzu­ci­łam tacę na stół i zawo­ła­łam:

– Zatem dla­czego mnie wzią­łeś? Dla­czego nie wybra­łeś Kasi?

Zaraz jak to powie­dzia­łam, ugry­złam się w język, zawsty­dzona i prze­ra­żona. Już mia­łam otwo­rzyć usta i pospiesz­nie odwo­łać te słowa, powie­dzieć mu, że prze­pra­szam, że nie chcia­łam tak powie­dzieć, wcale nie uwa­żam, że powi­nien był zamiast mnie wziąć Kasię, że pójdę i przy­go­tuję mu drugą tacę…

– Kogo? – zapy­tał ze znie­cier­pli­wie­niem.

Roz­dzia­wi­łam usta.

– Kasi! – powie­dzia­łam. On tylko popa­trzył na mnie, jak­bym dała mu kolejny dowód mojego zidio­ce­nia, i zbita z tropu zapo­mnia­łam o moich szla­chet­nych inten­cjach. – Mia­łeś zabrać ją! Ona… ona jest mądra, odważna, wspa­niale gotuje i…

Z każdą chwilą był bar­dziej zagnie­wany.

– Tak – rzu­cił, prze­ry­wa­jąc mi. – Przy­po­mi­nam sobie tę dziew­czynę. Nie miała koń­skiej twa­rzy, nie była nie­chlujna i zapewne nie wrzesz­cza­łaby na mnie teraz. Dość tego. Wy, wiej­skie dziew­czyny, wszyst­kie z początku jeste­ście bar­dziej lub mniej męczące, ale ty sta­no­wisz naprawdę nad­zwy­czajny przy­kład nie­udol­no­ści.

– Zatem nie musisz mnie tu trzy­mać! – wypa­li­łam, zła i zra­niona, bo ta uwaga o koń­skiej twa­rzy mnie ubo­dła.

– Ku mojemu ogrom­nemu ubo­le­wa­niu – rzekł – tu się mylisz.

Zła­pał mnie za prze­gub i okrę­cił, po czym sta­nął tuż za mną i wycią­gnął moją rękę nad roz­ło­żo­nym na stole jedze­niem.

– Lirin­ta­lem – powie­dział, a to obce słowo gładko wypły­nęło z jego ust i gło­śno zadźwię­czało w moich uszach. – Powtórz za mną.

– Co? – powie­dzia­łam.

Ni­gdy nie sły­sza­łam tego słowa. On jed­nak przy­ci­snął mnie moc­niej, przy­ło­żył wargi do mojego ucha i szep­nął groź­nie:

– Mów!

Zadrża­łam i pra­gnąc tylko tego, żeby mnie puścił, powtó­rzy­łam za nim, gdy on wciąż trzy­mał moją rękę nad jedze­niem.

– Lirin­ta­lem.

Powie­trze nad sto­łem zafa­lo­wało, okropny widok, jakby cały świat był sta­wem, do któ­rego może wrzu­cać kamyki. Kiedy się uspo­ko­iło, jedze­nie zupeł­nie się zmie­niło. W miej­scu jajek na twardo poja­wił się pie­czony kur­czak, zamiast potrawki z kró­lika sterta mło­dej wio­sen­nej fasolki, cho­ciaż sezon na nią skoń­czył się sie­dem mie­sięcy temu, a zamiast pie­czo­nego jabłka był pla­cek z cien­kimi jak papier pla­ster­kami jabłka, nadzie­wany rodzyn­kami i gla­zu­ro­wany mio­dem.

Puścił mnie. Zato­czy­łam się, pozba­wiona opar­cia, i zła­pa­łam kra­wę­dzi stołu, bez tchu, jakby ktoś usiadł mi na klatce pier­sio­wej; czu­łam się jak wyci­śnięta cytryna. Gwiazdy zawi­ro­wały mi w oczach i pochy­li­łam się, na pół omdlała. Led­wie widzia­łam, jak spo­gląda na tacę z dziw­nym gry­ma­sem na twa­rzy, jakby jed­no­cze­śnie zasko­czony i roz­gnie­wany.

– Co mi zro­bi­łeś? – wyszep­ta­łam, kiedy znów zła­pa­łam oddech.

– Prze­stań jęczeć – zbył mnie. – To zwy­kły urok, nic wię­cej. – Jeśli naprawdę był zdzi­wiony, to już mu prze­szło; mach­nię­ciem ręki wska­zał mi drzwi, sia­da­jąc przy stole do obiadu. – No dobrze, wynoś się. Widzę, że będziesz mar­no­wać ogromną ilość mojego czasu, ale na dziś mam już tego dość.

W końcu chęt­nie go posłu­cha­łam. Nie pró­bo­wa­łam zabrać tacy, tylko powoli wymknę­łam się z biblio­teki, przy­ci­ska­jąc rękę do piersi. Nogi wciąż się pode mną ugi­nały. Potrze­bo­wa­łam pra­wie pół godziny, żeby wejść po tych wszyst­kich scho­dach na sam szczyt wieży, a potem poszłam do tego poko­iku, zamknę­łam drzwi, zasta­wi­łam je komodą i upa­dłam na łóżko. Jeśli Smok pró­bo­wał otwo­rzyć drzwi, kiedy spa­łam, ja nic nie sły­sza­łam.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

Tytuł ory­gi­nału: Upro­oted

Copy­ri­ght © 2015 by Teme­ra­ire LLC

All rights rese­rved inc­lu­ding the right of repro­duc­tion in whole or in part in any form.

This edi­tion publi­shed by arran­ge­ment with Del Rey, an imprint of Ran­dom House, a divi­sion of Pen­guin Ran­dom House LLC

All rights rese­rved

Copy­ri­ght © for the Polish e-book edi­tion by REBIS Publi­shing House Ltd., Poznań 2015, 2022

Infor­ma­cja o zabez­pie­cze­niach

W celu ochrony autor­skich praw mająt­ko­wych przed praw­nie nie­do­zwo­lo­nym utrwa­la­niem, zwie­lo­krot­nia­niem i roz­po­wszech­nia­niem każdy egzem­plarz książki został cyfrowo zabez­pie­czony. Usu­wa­nie lub zmiana zabez­pie­czeń sta­nowi naru­sze­nie prawa.

Redak­tor: Krzysz­tof Tro­piło

Pro­jekt okładki: David G. Ste­ven­son

Ilu­stra­cja na okładce

© Scott McKo­wen

Opra­co­wa­nie gra­ficzne pol­skiej wer­sji okładki: Jacek Pie­trzyń­ski

Wyda­nie II e-book (opra­co­wane na pod­sta­wie wyda­nia książ­ko­wego: Wybrana, wyd. I, dodruk, Poznań 2015)

ISBN 978-83-7818-930-5

Dom Wydaw­ni­czy REBIS Sp. z o.o.

ul. Żmi­grodzka 41/49, 60-171 Poznań

tel. 61 867 81 40, 61 867 47 08

e-mail: [email protected]

www.rebis.com.pl

Kon­wer­sję do wer­sji elek­tro­nicz­nej wyko­nano w sys­te­mie Zecer