Niezwyciężony ebook

Sta­ni­sław Lem

"Nie­zwy­cię­żo­ny"

© Co­py­ri­ght by To­masz Lem, 2016

pro­jekt okład­ki: Anna Ma­ria Su­cho­dol­ska

© Co­py­ri­ght for this edi­tion: Pro Auc­to­re Woj­ciech Ze­mek

zdję­cie na okład­ce: © EAST NEWS/PIOTR JA­SKOW

www.lem.pl

ISBN 978-83-63471-18-7

Kra­ków 2019 (wy­da­nie dru­gie po­pra­wio­ne)

Wszel­kie pra­wa za­strze­żo­ne

Stanisław Lem

NIEZWYCIĘŻONY(frag­ment)

Spis treści

Czar­ny deszcz

Wśród ruin

"Kon­dor"

Pierw­szy

Chmu­ra

Hi­po­te­za Lau­dy

Gru­pa Ro­ha­na

Klę­ska

Dłu­ga noc

Roz­mo­wa

"Nie­zwy­cię­żo­ny"

„Nie­zwy­cię­żo­ny”, krą­żow­nik dru­giej kla­sy, naj­więk­sza jed­nost­ka, jaką dys­po­no­wa­ła baza w kon­ste­la­cji Liry, szedł fo­to­no­wym cią­giem przez skraj­ny kwa­drant gwiaz­do­zbio­ru. Osiem­dzie­się­ciu trzech lu­dzi za­ło­gi spa­ło w tu­ne­lo­wym hi­ber­na­to­rze cen­tral­ne­go po­kła­du. Po­nie­waż rejs był sto­sun­ko­wo krót­ki, za­miast peł­nej hi­ber­na­cji za­sto­so­wa­no po­głę­bio­ny sen, w któ­rym tem­pe­ra­tu­ra cia­ła nie opa­da po­ni­żej dzie­się­ciu stop­ni. W ste­row­ni pra­co­wa­ły tyl­ko au­to­ma­ty. W ich polu wi­dze­nia, na krzy­żu ce­low­ni­czym, le­ża­ła tar­cza słoń­ca, nie­wie­le go­ręt­sze­go od zwy­kłe­go czer­wo­ne­go kar­ła. Kie­dy jej krąg za­jął po­ło­wę sze­ro­ko­ści ekra­nu, re­ak­cja ani­hi­la­cyj­na zo­sta­ła wstrzy­ma­na. Przez ja­kiś czas w ca­łym stat­ku pa­no­wa­ła mar­twa ci­sza. Bez­dź­więcz­nie dzia­ła­ły kli­ma­ty­za­to­ry i ma­szy­ny cy­fro­we. Usta­ła naj­de­li­kat­niej­sza wi­bra­cja to­wa­rzy­szą­ca emi­sji świetl­ne­go słu­pa, któ­ry przed­tem wy­pa­dał z rufy i jak nie­skoń­czo­nej dłu­go­ści szpa­da za­nu­rzo­na w mro­ku po­py­chał od­rzu­tem sta­tek. „Nie­zwy­cię­żo­ny” szedł z tą samą szyb­ko­ścią przy­świetl­ną, bez­wład­ny, głu­chy i po­zor­nie pu­sty.

Po­tem świa­teł­ka za­czę­ły mru­gać do sie­bie z pul­pi­tów ob­la­nych ró­żem da­le­kie­go słoń­ca, któ­re sta­ło w środ­ko­wym ekra­nie. Ta­śmy fer­ro­ma­gne­tycz­ne ru­szy­ły, pro­gra­my wpeł­za­ły po­wo­li do wnę­trza co­raz to no­wych apa­ra­tur, prze­łącz­ni­ki krze­sa­ły iskry i prąd wpły­wał w prze­wo­dy z bu­cze­niem, któ­re­go nikt nie sły­szał. Mo­to­ry elek­trycz­ne, prze­zwy­cię­ża­jąc opór od daw­na za­sty­głych sma­rów, ru­sza­ły i z ba­sów wcho­dzi­ły na wy­so­ki jęk. Ma­to­we szta­by kad­mu wy­su­wa­ły się z po­moc­ni­czych re­ak­to­rów, pom­py ma­gne­tycz­ne tło­czy­ły płyn­ny sód w wę­żow­ni­ce chło­dze­nia, bla­cha­mi ru­fo­wych po­kła­dów po­szło drże­nie, a za­ra­zem sła­by chro­bot we wnę­trzu ścian, jak gdy­by gra­so­wa­ły tam całe sta­da zwie­rzą­tek i stu­ka­ły pa­zur­ka­mi o me­tal, zdra­dził, że ru­cho­me spraw­dzia­ny sa­mo­na­praw­cze ru­szy­ły już w wie­lo­ki­lo­me­tro­wą wę­drów­kę, aby kon­tro­lo­wać każ­de spo­je­nie dźwi­ga­rów, szczel­ność ka­dłu­ba, ca­łość me­ta­lo­wych złącz. Cały sta­tek wy­peł­niał się szme­ra­mi, ru­chem, bu­dząc się, i tyl­ko jego za­ło­ga jesz­cze spa­ła.

Aż ko­lej­ny au­to­mat, po­chło­nąw­szy swo­ją ta­śmę pro­gra­mo­wą, wy­słał sy­gna­ły do cen­tra­li hi­ber­na­to­ra. W po­wiew zim­ne­go po­wie­trza wmie­szał się gaz bu­dzą­cy. Po­mię­dzy rzę­da­mi koi z pod­ło­go­wych krat dmuch­nę­ło cie­płym wia­trem. Lu­dzie jed­nak dłu­go nie chcie­li jak­by się zbu­dzić. Nie­któ­rzy po­ru­sza­li bez­wład­nie rę­ka­mi; pust­kę ich lo­do­wa­te­go snu wy­peł­nia­ły ma­ja­cze­nia i kosz­ma­ry. Któ­ryś otwo­rzył wresz­cie pierw­szy oczy. Sta­tek był już na to przy­go­to­wa­ny. Od kil­ku mi­nut do­tych­cza­so­wą ciem­ność dłu­gich ko­ry­ta­rzy po­kła­do­wych, dźwi­go­wych szy­bów, ka­jut, ste­row­ni, sta­no­wisk ro­bo­czych, ci­śnie­nio­wych ko­mór roz­pra­szał bia­ły blask sztucz­ne­go dnia. I pod­czas kie­dy hi­ber­na­tor wy­peł­niał po­mruk ludz­kich wes­tchnień i pół­przy­tom­nych ję­ków, sta­tek, jak­by w nie­cier­pli­wo­ści nie mógł do­cze­kać się ock­nię­cia za­ło­gi, za­czął wstęp­ny ma­newr ha­mo­wa­nia. Na cen­tral­nym ekra­nie uka­za­ły się smu­gi dzio­bo­we­go ognia. W do­tych­cza­so­wą mar­two­tę przy­świetl­ne­go pędu wtar­gnął wstrząs, po­tęż­na siła przy­ło­żo­na u dzio­bo­wych wy­rzut­ni usi­ło­wa­ła zgnieść osiem­na­ście ty­się­cy ton masy spo­czyn­ko­wej „Nie­zwy­cię­żo­ne­go”, po­mno­żo­nych te­raz przez jego ogrom­ną szyb­kość. W ka­ju­tach kar­to­gra­ficz­nych upa­ko­wa­ne szczel­nie mapy za­trzę­sły się nie­spo­koj­nie na rol­kach. Tu i ów­dzie ru­sza­ły się, jak­by oży­wa­jąc, nie dość moc­no osa­dzo­ne przed­mio­ty; za­grze­cho­ta­ło w kam­bu­zach od zde­rza­ją­cych się na­czyń, za­chwia­ły się opar­cia pu­stych pia­no­wych fo­te­li, pasy i liny ścien­ne po­kła­dów za­czę­ły się ko­ły­sać. Stu­kot, zmie­sza­ne dźwię­ki szkła, bla­chy, pla­sty­ków falą prze­szły przez cały po­cisk od dzio­bu po rufę. Tym­cza­sem z hi­ber­na­to­ra do­cho­dził już gwar gło­sów; lu­dzie z ni­co­ści, w któ­rej trwa­li przez sie­dem mie­się­cy, po­przez krót­ki sen, wra­ca­li do jawy.

Sta­tek tra­cił szyb­kość. Pla­ne­ta za­kry­ła gwiaz­dy, cała w ru­dej weł­nie ob­ło­ków. Wy­pu­kłe lu­stro oce­anu z od­bi­ciem słoń­ca prze­su­wa­ło się co­raz wol­niej. W pole wi­dze­nia wszedł bury, upstrzo­ny kra­te­ra­mi kon­ty­nent. Lu­dzie na sta­no­wi­skach po­kła­do­wych nie wi­dzie­li nic. Głę­bo­ko pod nimi w ty­ta­no­wych trze­wiach pęd­ni na­ra­stał stłu­mio­ny ryk, ol­brzy­mi cię­żar ścią­gał pal­ce z rę­ko­je­ści. Chmu­ra, któ­ra do­sta­ła się w pro­mień od­rzu­tu, roz­sre­brzy­ła się wy­bu­chem rtę­ci, roz­pa­dła się i zni­kła. Ryk sil­ni­ków wzmógł się na chwi­lę. Ru­da­wa tar­cza roz­płasz­czy­ła się: tak pla­ne­ta prze­kształ­ca się w ląd. Wi­dać już było prze­ga­nia­ne wia­trem sier­po­wa­te wy­dmy, smu­gi lawy, roz­cho­dzą­ce się jak szpry­chy koła od naj­bliż­sze­go kra­te­ru za­gra­ły od­bi­tym po­ża­rem ra­kie­to­wych dysz, sil­niej­szym od sło­necz­ne­go.

– Cała moc na osi. Sta­tycz­ny ciąg.

Strzał­ki le­ni­wie prze­su­wa­ły się w na­stęp­ny sek­tor ska­li. Ma­newr prze­szedł bez­błęd­nie. Sta­tek, jak od­wró­co­ny wul­kan zio­ną­cy ogniem, wi­siał pół mili nad ospo­wa­tą płasz­czy­zną z uto­pio­ny­mi w pia­skach skal­ny­mi grzę­da­mi.

– Cała moc na osi. Zmniej­szyć sta­tycz­ny ciąg.

Wi­dać już było miej­sce, w któ­rym bu­cha­ją­ca pio­no­wo w dół fala od­rzu­tu bije w grunt. Pod­nio­sła się tam ruda bu­rza pia­sku. Z rufy strze­la­ły fio­le­to­we bły­ska­wi­ce, bez­dź­więcz­ne z po­zo­ru, bo grzmo­ty po­chła­nia­ły sil­niej­szy od nich ryk ga­zów. Róż­ni­ca po­ten­cja­łów wy­rów­na­ła się, bły­ska­wi­ce zni­kły. Ja­kaś ścian­ka dzio­bo­wa roz­ję­cza­ła się, do­wód­ca wska­zał ją ru­chem gło­wy in­ży­nie­ro­wi: re­zo­nans. Trze­ba usu­nąć. Ale nikt się nie ode­zwał, pęd­nie wyły, sta­tek opa­dał, te­raz już bez jed­ne­go drgnie­nia, jak za­wie­szo­na na nie­wi­dzial­nych li­nach sta­lo­wa góra.

– Pół mocy na osi. Mały sta­tycz­ny ciąg.

Ko­li­sty­mi pier­ście­nia­mi jak bał­wa­ny praw­dzi­we­go mo­rza na wszyst­kie stro­ny gna­ły dy­mią­ce fale pu­styn­ne­go pia­chu. Epi­cen­trum tra­fio­ne z nie­wiel­kiej od­le­gło­ści krza­cza­stym pło­mie­niem wy­lo­tów nie dy­mi­ło już. Pia­sek znikł, prze­isto­czył się w lu­stro bą­bli­stej czer­wie­ni, w ki­pią­ce je­zio­ro sto­pio­nej krze­mion­ki, w słup ja­zgo­cą­cych eks­plo­zji, aż wy­pa­ro­wał. Ob­na­żo­ny jak kość sta­ry ba­zalt pla­ne­ty za­czął mięk­nąć.

– Sto­sy na ja­ło­wy bieg. Zim­ny ciąg.

Błę­kit ognia ato­mo­we­go zgasł. Z dysz try­snę­ły sko­śne pro­mie­nie bo­ro­wo­do­rów i w jed­nej chwi­li pu­sty­nię, ścia­ny skal­nych kra­te­rów i chmu­ry nad nimi za­la­ła upior­na zie­leń. Ba­zal­to­we pod­ło­że, na któ­rym mia­ła osiąść sze­ro­ka rufa „Nie­zwy­cię­żo­ne­go”, nie za­gra­ża­ło już sto­pie­niem.

– Sto­sy zero. Zim­nym cią­giem do lą­do­wa­nia.

Wszyst­kie ser­ca ude­rzy­ły ży­wiej, gło­wy po­chy­li­ły się nad in­stru­men­ta­mi, rę­ko­je­ści spo­tnia­ły w skur­czo­nych pal­cach. Sa­kra­men­tal­ne sło­wa ozna­cza­ły, że nie bę­dzie już od­wro­tu, że nogi sta­ną na praw­dzi­wym grun­cie, niech­by to był pia­sek pu­styn­ne­go glo­bu, ale bę­dzie tam wschód i za­chód słoń­ca, ho­ry­zont i chmu­ry, i wiatr.

– Lą­do­wa­nie punk­to­we w na­dirze.

Sta­tek pe­łen był prze­cią­głe­go jęku tur­bin tło­czą­cych ma­te­riał pęd­ny w dół. Zie­lo­ny, stoż­ko­wa­to roz­cho­dzą­cy się słup ognia po­łą­czył go z dy­mią­cą ska­łą. Ze wszyst­kich stron pod­nio­sły się chmu­ry pia­sku, ośle­pi­ły pe­ry­skop środ­ko­wych po­kła­dów, tyl­ko w ste­row­ni na ekra­nach ra­da­rów nie­zmien­nie po­ja­wia­ły się i ga­sły wzdłuż pro­mie­ni wo­dzą­cych za­ry­sy kra­jo­bra­zu, to­ną­ce w taj­fu­no­wym cha­osie.

– Stop przy sty­ku.

Ogień ko­tło­wał się bun­tow­ni­czo pod rufą przy­tła­cza­ny mi­li­metr po mi­li­me­trze osu­wa­ją­cym się nań ciel­skiem ra­kie­ty, zie­lo­ne pie­kło strze­la­ło dłu­gi­mi bryź­nię­cia­mi w głąb dy­go­cą­cych pia­sko­wych chmur. Roz­ziew mię­dzy rufą a opa­lo­nym ba­zal­tem ska­ły stał się wą­ską szcze­li­ną, li­nią zie­lo­ne­go pa­ła­nia.

– Zero i zero. Wszyst­kie sil­ni­ki stop.

Dzwon. Jed­no je­dy­ne ude­rze­nie, jak­by ol­brzy­mie­go, pęk­nię­te­go ser­ca. Ra­kie­ta sta­ła. Głów­ny in­ży­nier stał z rę­ka­mi na dwu rę­ko­je­ściach awa­ryj­ne­go od­rzu­tu: ska­ła mo­gła się pod­dać. Cze­ka­li. Strzał­ki se­kun­do­mie­rzy po­ru­sza­ły się da­lej swo­im owa­dzim ru­chem. Do­wód­ca pa­trzał przez chwi­lę na wskaź­nik pio­nu; jego sre­brzy­ste świa­teł­ko ani tro­chę nie od­chy­li­ło się na bok od czer­wo­ne­go zera. Mil­cze­li. Roz­grza­ne do wi­śnio­we­go żaru dy­sze za­czy­na­ły się kur­czyć, wy­da­jąc sze­reg cha­rak­te­ry­stycz­nych od­gło­sów po­dob­nych do chra­pli­we­go po­stę­ki­wa­nia. Czer­wo­na­wa chmu­ra wzbi­ta na set­ki me­trów opa­da­ła. Wy­ło­nił się z niej tępy wierz­cho­łek „Nie­zwy­cię­żo­ne­go”, jego boki, osma­lo­ne tar­ciem at­mos­fe­rycz­nym i po­dob­ne przez to bar­wą do sta­rej ska­ły, chro­pa­wy, po­dwój­ny pan­cerz; rudy kurz wciąż jesz­cze kłę­bił się i wi­ro­wał u rufy, ale sam sta­tek znie­ru­cho­miał już na do­bre, jak­by stał się czę­ścią pla­ne­ty i te­raz krą­żył ra­zem z jej po­wierzch­nią le­ni­wym ru­chem trwa­ją­cym od wie­ków pod fio­le­to­wym nie­bem, w któ­rym wid­nia­ły naj­sil­niej­sze gwiaz­dy, nik­ną­ce tyl­ko w bez­po­śred­nim po­bli­żu czer­wo­ne­go słoń­ca.

– Nor­mal­na pro­ce­du­ra?

Astro­ga­tor wy­pro­sto­wał się znad książ­ki po­kła­do­wej, gdzie w po­ło­wie kar­ty wpi­sał umow­ny znak lą­do­wa­nia, go­dzi­nę i do­dał obok w ru­bry­ce na­zwę pla­ne­ty: „Re­gis III”.

– Nie, Ro­han. Za­cznie­my od trze­cie­go stop­nia.

Ro­han sta­rał się nie oka­zać zdzi­wie­nia.

– Tak jest. Cho­ciaż… – do­dał z po­ufa­ło­ścią, na któ­rą Hor­pach mu nie­raz po­zwa­lał – wo­lał­bym nie być tym, któ­ry po­wie to lu­dziom.

Astro­ga­tor, jak­by nie sły­sząc słów swe­go ofi­ce­ra, wziął go za ra­mię i pod­pro­wa­dził do ekra­nu jak do okna. Od­gar­nię­ty na boki od­rzu­tem lą­do­wa­nia pia­sek ufor­mo­wał ro­dzaj płyt­kiej ko­tli­ny zwień­czo­nej osy­pu­ją­cy­mi się diu­na­mi. Z wy­so­ko­ści osiem­na­stu pię­ter pa­trzy­li przez trój­barw­ną płasz­czy­znę elek­tro­no­wych im­pul­sów two­rzą­cą wier­ny ob­raz świa­ta ze­wnętrz­ne­go na skal­ną piłę od­le­głe­go o trzy mile kra­te­ru. Od za­cho­du po­chła­niał ją ho­ry­zont. Od wscho­du gro­ma­dzi­ły się pod jej ze­rwa­mi czar­ne, nie­prze­nik­nio­ne cie­nie. Sze­ro­kie rze­ki lawy, o grzbie­tach wy­nie­sio­nych nad pia­ski, mia­ły bar­wę sta­rej krwi. Jed­na sil­na gwiaz­da pło­nę­ła w nie­bie pod gór­nym obrze­żem ekra­nu. Ka­ta­klizm wy­wo­ła­ny znie­baz­stą­pie­niem „Nie­zwy­cię­żo­ne­go” mi­nął i wi­cher pu­sty­ni, gwał­tow­ny prąd po­wie­trza pły­ną­ce­go sta­le ze stref rów­ni­ko­wych ku bie­gu­no­wi pla­ne­ty, wtła­czał już pierw­sze piasz­czy­ste ję­zy­ki pod rufę stat­ku, jak­by usi­łu­jąc cier­pli­wie za­bliź­nić ranę utwo­rzo­ną przez wy­lo­to­wy ogień. Astro­ga­tor włą­czył sieć ze­wnętrz­nych mi­kro­fo­nów i zja­dli­we, da­le­kie wy­cie wraz z dźwię­kiem pia­chu szo­ru­ją­ce­go po pan­cer­zach wy­peł­ni­ło na chwi­lę wy­so­ką prze­strzeń ste­row­ni. Po­tem wy­łą­czył mi­kro­fo­ny i za­pa­dła ci­sza.

– Tak to wy­glą­da – po­wie­dział po­wo­li. – Ale „Kon­dor” nie wró­cił stąd, Ro­han. – Tam­ten za­ci­snął szczę­ki. Nie mógł spie­rać się z do­wód­cą. Prze­le­ciał z nim wie­le par­se­ków, ale nie do­szło mię­dzy nimi do przy­jaź­ni. Może róż­ni­ca wie­ku była zbyt wiel­ka. Albo prze­by­te wspól­nie nie­bez­pie­czeń­stwa za małe. Bez­względ­ny był ten czło­wiek o wło­sach pra­wie tak bia­łych jak jego odzie­nie. Stu bez mała lu­dzi trwa­ło nie­ru­cho­mo na sta­no­wi­skach po skoń­czo­nej wy­tę­żo­nej pra­cy, któ­ra po­prze­dzi­ła zbli­że­nie, trzy­sta go­dzin ha­mo­wa­nia na­gro­ma­dzo­nej w każ­dym ato­mie „Nie­zwy­cię­żo­ne­go” ener­gii ki­ne­tycz­nej, wej­ście na or­bi­tę, lą­do­wa­nie. Stu pra­wie lu­dzi, któ­rzy od mie­się­cy nie sły­sze­li od­gło­su, jaki wy­da­je wiatr, i na­uczy­li się nie­na­wi­dzić próż­ni, jak nie­na­wi­dzi jej tyl­ko ten, kto ją zna. Ale do­wód­ca o tym na pew­no nie my­ślał. Prze­szedł po­wo­li przez ste­row­nię i opie­ra­jąc rękę na opar­ciu fo­te­la, pod­nie­sio­nym już do no­we­go po­zio­mu, mruk­nął:

– Nie wie­my, co to jest, Ro­han.

I na­gle, ostro:

– Na co pan jesz­cze cze­ka?

Ro­han pod­szedł szyb­ko do pul­pi­tów roz­rzą­do­wych, włą­czył we­wnętrz­ną in­sta­la­cję i gło­sem, w któ­rym drga­ło jesz­cze stłu­mio­ne obu­rze­nie, ci­skał:

– Wszyst­kie po­zio­my, uwa­ga! Lą­do­wa­nie skoń­czo­ne. Pro­ce­du­ra na­ziem­na trze­cie­go stop­nia. Po­ziom ósmy: go­tuj ener­go­bo­ty. Po­ziom dzie­wią­ty: sto­sy ekra­no­wa­nia na roz­ruch. Tech­ni­cy osło­ny na sta­no­wi­ska. Resz­ta za­ło­gi: na wy­zna­czo­ne miej­sca ro­bo­cze. Ko­niec.

Zda­wa­ło mu się, kie­dy to mó­wił, pa­trząc w mru­ga­ją­ce zgod­nie z mo­du­la­cją gło­su zie­lo­ne oko wzmac­nia­cza, że wi­dzi ich spo­co­ne twa­rze, jak za­sty­ga­ją w na­głym zdu­mie­niu i gnie­wie unie­sio­ne ku gło­śni­kom. Te­raz do­pie­ro mu­sie­li zro­zu­mieć, do­pie­ro te­raz za­czy­na­li kląć…

– Pro­ce­du­ra na­ziem­na trze­cie­go stop­nia w toku, pa­nie astro­ga­to­rze – po­wie­dział, nie pa­trząc na sta­re­go czło­wie­ka. Ten spoj­rzał na nie­go i nie­spo­dzie­wa­nie, ką­tem ust, się uśmiech­nął:

– To tyl­ko po­czą­tek, Ro­han. Może będą jesz­cze dłu­gie spa­ce­ry o za­cho­dzie, kto wie…

Wy­jął z płyt­kiej szaf­ki ścien­nej wą­ski, wy­so­ki tom, otwo­rzył go i kła­dąc na na­je­żo­nym rę­ko­je­ścia­mi bia­łym pul­pi­cie, po­wie­dział:

– Czy­tał pan to?

– Tak.

– Ostat­ni ich sy­gnał za­re­je­stro­wa­ny przez siód­my hi­per­prze­kaź­nik do­szedł do prok­sy­mal­nej boi na za­się­gu bazy przed ro­kiem.

– Znam jego treść na pa­mięć. „Lą­do­wa­nie na Re­gis III za­koń­czo­ne. Pla­ne­ta pu­styn­na typu sub-Del­ta 92. Scho­dzi­my na ląd dru­gą pro­ce­du­rą w stre­fie rów­ni­ko­wej kon­ty­nen­tu Ewa­ny”.

– Tak. Ale to nie był ostat­ni sy­gnał.

– Wiem, pa­nie astro­ga­to­rze. Czter­dzie­ści go­dzin póź­niej hi­per­prze­kaź­nik za­re­je­stro­wał se­rię im­pul­sów, jak gdy­by nada­wa­nych Mor­se’em, ale nie­po­sia­da­ją­cych żad­ne­go sen­su, a po­tem – kil­ka­krot­nie po­wta­rza­ją­ce się, dziw­ne od­gło­sy. Ha­er­tel na­zwał je „miau­cze­niem ko­tów cią­gnię­tych za ogon”.

– Tak… – po­wie­dział astro­ga­tor, ale wi­docz­ne było, że nie słu­cha. Stał zno­wu przed ekra­nem. Nad sa­mym skra­jem pola wi­dze­nia, tuż przy ra­kie­cie, uka­za­ły się no­ży­co­wo wy­su­nię­te przę­sła po­chyl­ni, po któ­rej su­nę­ły jak na pa­ra­dzie rów­no, je­den za dru­gim, ener­go­bo­ty, trzy­dzie­sto­to­no­we ma­szy­ny po­wle­czo­ne si­li­ko­no­wym pan­ce­rzem prze­ciw­po­ża­ro­wym. W mia­rę jak speł­za­ły w dół, ich po­kry­wy roz­chy­la­ły się po­wo­li i za­ra­zem szły w górę, dzię­ki cze­mu ich prze­świt po­więk­szał się; opusz­cza­jąc po­chyl­nię, głę­bo­ko za­nu­rza­ły się w pia­chu, ale szły pew­nie, orząc wy­dmę, któ­rą wiatr wzniósł już wo­kół „Nie­zwy­cię­żo­ne­go”. Roz­cho­dzi­ły się na prze­mian w jed­ną i dru­gą stro­nę, aż po upły­wie dzie­się­ciu mi­nut cały pe­ry­metr stat­ku oto­czo­ny był łań­cu­chem me­ta­lo­wych żół­wi. Znie­ru­cho­miaw­szy, każ­dy po­czął za­grze­by­wać się mia­ro­wo w pia­sku, aż znikł, i tyl­ko po­ły­skli­we plam­ki re­gu­lar­nie po­roz­miesz­cza­ne na ru­dych zbo­czach wydm wska­zy­wa­ły miej­sca, z któ­rych wy­sta­wa­ły ko­puł­ki emi­to­rów Di­ra­ca. Po­wle­czo­na pia­no­pla­sty­kiem sta­lo­wa pod­ło­ga ste­row­ni drgnę­ła pod sto­pa­mi lu­dzi. Cia­ła ich prze­szył krót­ki jak bły­ska­wi­ca, wy­raź­ny, choć le­d­wie wy­czu­wal­ny dreszcz i znikł, tyl­ko przez chwi­lę jesz­cze mro­wił mię­śnie szczęk, a wi­dzia­ny ob­raz roz­ma­zał się w oczach. Zja­wi­sko to nie trwa­ło ani pół se­kun­dy. Po­wró­ci­ła ci­sza, prze­ry­wa­na od­le­głym, pły­ną­cym z dol­nych kon­dy­gna­cji mam­ro­ta­niem uru­cha­mia­nych mo­to­rów. Pu­sty­nia, czar­no­ru­de zwa­ły skal­ne, sze­re­gi le­ni­wie peł­zną­cych fal pia­sku wy­ostrzy­ły się w ekra­nach i wszyst­ko było jak przed­tem, ale po­nad „Nie­zwy­cię­żo­nym” roz­war­ła się nie­wi­dzial­na ko­pu­ła si­ło­we­go pola, za­my­ka­jąc do­stęp do stat­ku. Na po­chyl­ni po­ja­wi­ły się, kro­cząc w dół, me­ta­lo­we kra­by, z młyn­ka­mi an­ten po­ru­sza­ją­cych się na prze­mian w lewo i w pra­wo. In­fo­ro­bo­ty, da­le­ko więk­sze od emi­to­rów pola, mia­ły spłasz­czo­ne tu­ło­wie i zgię­te, roz­cho­dzą­ce się na boki me­ta­lo­we szczu­dła. Grzę­znąc w pia­sku i jak­by z obrzy­dze­niem wy­do­by­wa­jąc zeń głę­bo­ko za­pa­da­ją­ce się koń­czy­ny, człon­ko­no­gi ro­ze­szły się i za­ję­ły miej­sca w prze­rwach łań­cu­cha ener­go­bo­tów. W mia­rę jak ope­ra­cja osło­ny się roz­wi­ja­ła, na cen­tral­nym pul­pi­cie ste­row­ni wy­ska­ki­wa­ły z ma­to­we­go tła świa­teł­ka kon­tro­l­ne, a tar­cze uda­ro­wych ze­ga­rów wy­peł­nia­ły się zie­lon­ka­wym bla­skiem. Jak­by dzie­sią­tek wiel­kich ko­cich oczu pa­trzał te­raz nie­ru­cho­mo na obu lu­dzi. Strzał­ki le­ża­ły wszę­dzie na ze­rze, świad­cząc, że nic nie pró­bu­je prze­do­stać się po­przez nie­wi­dzial­ną tamę si­ło­we­go pola. Tyl­ko wskaź­nik dys­po­zy­cji mocy su­nął co­raz wy­żej, mi­ja­jąc czer­wo­ne kre­ski gi­ga­wa­tów.

– Zej­dę te­raz na dół i zjem coś. Niech pan prze­pro­wa­dzi ste­reo­typ, Ro­han! – po­wie­dział znu­żo­nym na­gle gło­sem Hor­pach, od­ry­wa­jąc się od ekra­nu.

– Czy zdal­nie?

– Je­śli panu na tym za­le­ży, może pan wy­słać ko­goś… albo iść sam.

Z tymi sło­wy astro­ga­tor roz­su­nął drzwi i wy­szedł. Ro­han wi­dział jesz­cze chwi­lę jego pro­fil w sła­bym świe­tle win­dy, któ­ra bez­sze­lest­nie spły­nę­ła w dół. Spoj­rzał na ta­bli­cę ze­ga­rów pola. Zero. Wła­ści­wie na­le­ża­ło roz­po­cząć od fo­to­gra­me­trii, po­my­ślał. Okrą­żać pla­ne­tę tak dłu­go, aż bę­dzie się mia­ło kom­plet­ny ze­staw zdjęć. Może w ten spo­sób wy­kry­ło­by się coś. Bo ob­ser­wa­cje wi­zu­al­ne z or­bi­ty nie­wie­le są war­te; kon­ty­nen­ty to nie mo­rze, ani majt­ka­mi w bo­cia­nim gnieź­dzie nie są wszy­scy ra­zem ob­ser­wa­to­rzy u lu­net. Inna rzecz, że kom­plet zdjęć uzy­ska­ło­by się po bez mała mie­sią­cu.

Win­da wró­ci­ła. Wsiadł do niej i zje­chał na szó­sty po­ziom. Wiel­ka plat­for­ma przed ko­mo­rą ci­śnień peł­na była lu­dzi, któ­rzy wła­ści­wie nie mie­li tu już nic do ro­bo­ty, tym bar­dziej że czte­ry sy­gna­ły zwia­stu­ją­ce porę głów­ne­go po­sił­ku po­wta­rza­ły się już chy­ba od kwa­dran­sa. Roz­stę­po­wa­no się przed nim.

– Jor­dan i Blank. Pój­dzie­cie ze mną na ste­reo­typ.

– Peł­ne ska­fan­dry, pa­nie na­wi­ga­to­rze?

– Nie. Tyl­ko tle­nów­ki. I je­den ro­bot. Naj­le­piej z ark­ta­nów, żeby nam nie ugrzązł w tym cho­ler­nym pia­chu. A wy wszy­scy cze­go tu sto­icie? Stra­ci­li­ście ape­tyt?

– Chcia­ło­by się zejść, pa­nie na­wi­ga­to­rze… na ląd.

– Cho­ciaż na parę chwil…

Pod­niósł się gwar gło­sów.

– Spo­kój, chłop­cy. Przyj­dzie czas na wy­ciecz­ki. Na ra­zie mamy trze­ci sto­pień. – Roz­cho­dzi­li się nie­chęt­nie. Tym­cza­sem z to­wa­ro­we­go szy­bu wy­nu­rzył się dźwig z ro­bo­tem o gło­wę prze­wyż­sza­ją­cym naj­ro­ślej­szych lu­dzi. Jor­dan i Blank, już z apa­ra­ta­mi tle­no­wy­mi, wra­ca­li elek­trycz­nym wóz­kiem – wi­dział ich, opar­ty o po­ręcz ko­ry­ta­rza, któ­ry te­raz, gdy ra­kie­ta sta­ła na ru­fie, zmie­nił się w pio­no­wą stud­nię się­ga­ją­cą aż do pierw­szej gro­dzi ma­szy­no­wej. Czuł nad sobą i pod sobą roz­ło­ży­ste pię­tra me­ta­lu, gdzieś na sa­mym dole pra­co­wa­ły ci­cho­bież­ne prze­no­śni­ki, sły­chać było sła­be mla­ska­nie prze­wo­dów hy­drau­licz­nych, a z głę­bi czter­dzie­sto­me­tro­we­go szy­bu pły­nął mia­ro­wo po­dmuch zim­ne­go, oczysz­czo­ne­go po­wie­trza z kli­ma­ty­za­to­rów ma­szy­now­ni.

Dwaj lu­dzie ob­słu­gi ko­mo­ro­wej otwar­li przed nimi drzwi. Ro­han spraw­dził od­ru­cho­wo po­ło­że­nie pa­sów i do­cisk ma­ski. Jor­dan i Blank we­szli za nim, po czym bla­cha za­zgrzy­ta­ła cięż­ko pod stąp­nię­cia­mi ro­bo­ta. Prze­raź­li­wy, prze­cią­gły syk po­wie­trza wcią­ga­ne­go do wnę­trza stat­ku. Otwar­ła się ze­wnętrz­na kla­pa. Po­chyl­nia ma­szyn znaj­do­wa­ła się o czte­ry pię­tra ni­żej. Aby zje­chać na dół, lu­dzie po­słu­gi­wa­li się ma­łym dźwi­giem, któ­ry wy­su­nię­to już przed­tem z pan­ce­rza. Jego kra­tow­ni­ca się­ga­ła szczy­tu wy­dmy. Klat­ka dźwi­gu była otwar­ta ze wszech stron. Po­wie­trze było nie­wie­le chłod­niej­sze ani­że­li we wnę­trzu „Nie­zwy­cię­żo­ne­go”. Wsie­dli we czte­rech, od­ha­mo­wa­ne ma­gne­sy pu­ści­ły i mięk­ko zje­cha­li z je­de­na­sto­pię­tro­wej wy­so­ko­ści, mi­ja­jąc ko­lej­ne sek­cje ka­dłu­ba. Ro­han od­ru­cho­wo spraw­dzał ich wy­gląd. Nie­zbyt czę­sto uda­je się poza do­kiem oglą­dać sta­tek od ze­wnątrz. Spra­co­wa­ny, po­my­ślał, wi­dząc smu­gi wże­rek od me­te­ory­tów. Miej­sca­mi pły­ty pan­cer­ne utra­ci­ły blask, jak­by nad­gry­zio­ne sil­nym kwa­sem. Win­da skoń­czy­ła krót­ki lot, osia­da­jąc mięk­ko na fali na­wia­ne­go pia­chu. Ze­sko­czy­li i za­raz za­pa­dli się po­wy­żej ko­lan. Tyl­ko ro­bot prze­zna­czo­ny do ba­dań na ośnie­żo­nych prze­strze­niach kro­czył śmiesz­nym, kacz­ko­wa­tym, lecz pew­nym cho­dem na swych ka­ry­ka­tu­ral­nie roz­płasz­czo­nych sto­pach. Ro­han ka­zał mu sta­nąć, a sam z ludź­mi uważ­nie obej­rzał wszyst­kie wy­lo­ty dysz ru­fo­wych, o ile były z ze­wnątrz do­stęp­ne.

– Przy­da im się mały szlif i prze­dmuch – po­wie­dział. Do­pie­ro wy­la­zł­szy spod rufy, za­uwa­żył, jak ogrom­ny cień rzu­ca sta­tek. Niby sze­ro­ka dro­ga cią­gnął się przez wy­dmy oświe­tlo­ne moc­no już prze­chy­lo­nym słoń­cem. W re­gu­lar­no­ści piasz­czy­stych fal był oso­bli­wy spo­kój. Ich dna peł­ne były błę­kit­ne­go cie­nia, szczy­ty ró­żo­wia­ły zmierz­chem i ten cie­pły, de­li­kat­ny róż przy­po­mniał mu ko­lo­ry, któ­re wi­dział kie­dyś w książ­ce z ob­raz­ka­mi dla dzie­ci. Taki był nie­praw­dzi­wie ła­god­ny. Po­wo­li prze­no­sił wzrok z wy­dmy na wy­dmę, od­naj­du­jąc co­raz to inne od­cie­nie brzo­skwi­nio­we­go pa­ła­nia, im dal­sze, tym bar­dziej rude, po­szat­ko­wa­ne sier­pa­mi czar­nych cie­ni, aż tam, gdzie zle­wa­jąc się w jed­ną żół­tą sza­rość, oka­la­ły groź­nie ster­czą­ce pły­ty na­gich skał wul­ka­nicz­nych. Stał tak i pa­trzał, a jego lu­dzie, bez po­śpie­chu, ru­cha­mi zauto­ma­ty­zo­wa­ny­mi przez wie­lo­let­ni na­wyk, ro­bi­li sa­kra­men­tal­ne po­mia­ry, za­my­ka­li w ma­łych po­jem­ni­kach prób­ki po­wie­trza i pia­sku, mie­rzy­li ra­dio­ak­tyw­ność grun­tu prze­no­śną son­dą, któ­rej wiert­ni­czy kor­pus pod­trzy­my­wał ark­tan. Ro­han nie zwra­cał na ich krzą­ta­nie się żad­nej uwa­gi. Ma­ska obej­mo­wa­ła tyl­ko nos i usta, oczy i całą gło­wę miał wol­ną, bo zdjął z niej płyt­ki hełm ochron­ny. Czuł wiatr we wło­sach, osia­da­nie de­li­kat­nych zia­re­nek pia­sku na twa­rzy, jak ła­sko­cząc, wci­ska­ły się mię­dzy pla­sty­ko­we obrze­że i po­licz­ki. Nie­spo­koj­ne po­ry­wy ło­po­ta­ły no­gaw­ka­mi kom­bi­ne­zo­nu, wiel­ki, jak obrzę­kły, dysk słoń­ca, w któ­ry moż­na było pa­trzeć chy­ba se­kun­dę bez­kar­nie, tkwił te­raz za sa­mym czub­kiem ra­kie­ty. Wiatr świ­stał prze­cią­gle, pole si­ło­we nie po­wstrzy­my­wa­ło ru­chu ga­zów, dla­te­go nie mógł w ogó­le do­strzec, gdzie wsta­je z pia­sków jego nie­wi­dzial­na ścia­na. Ol­brzy­mi ob­szar, któ­ry ogar­niał spoj­rze­niem, był mar­twy, jak­by ni­g­dy nie sta­nę­ła na nim ludz­ka sto­pa, jak­by to nie była pla­ne­ta, któ­ra po­chło­nę­ła sta­tek kla­sy „Nie­zwy­cię­żo­ne­go” z osiem­dzie­się­cio­oso­bo­wą za­ło­gą, ol­brzy­mie­go, do­świad­czo­ne­go że­gla­rza próż­ni, zdol­ne­go w ułam­ku se­kun­dy roz­wi­nąć moc mi­liar­dów ki­lo­wa­tów, prze­two­rzyć ją w pola ener­ge­tycz­ne, któ­rych nie prze­bi­je żad­ne cia­ło ma­te­rial­ne, skon­cen­tro­wać ją w nisz­czą­cych pro­mie­niach o tem­pe­ra­tu­rze gwiazd, któ­re mogą ob­ró­cić w perzy­nę łań­cuch gór­ski lub wy­su­szyć mo­rze. A jed­nak zgi­nął tu ów sta­lo­wy or­ga­nizm zbu­do­wa­ny na Zie­mi, płód wie­lo­wie­ko­we­go roz­kwi­tu tech­no­lo­gii, i znikł w nie­wia­do­my spo­sób, bez śla­du, bez sy­gna­łu SOS, jak­by roz­pły­nął się w tej ru­dej i sza­rej pu­st­ce.

I cały ten kon­ty­nent wy­glą­da tak samo – po­my­ślał. Pa­mię­tał go do­brze. Wi­dział z wy­so­ko­ści ospę kra­te­rów i je­dy­ny ruch, jaki wśród nich czu­wał – nie­ustan­ne, po­wol­ne prze­pły­wa­nie ob­ło­ków wlo­ką­cych swe cie­nie po­przez nie­skoń­czo­ne ła­wi­ce wydm.

– Ak­tyw­ność? – spy­tał, nie od­wra­ca­jąc się.

– Zero, zero i dwa – od­po­wie­dział Jor­dan i pod­niósł się z ko­lan. Miał za­czer­wie­nio­ną twarz, oczy mu błysz­cza­ły. Ma­ska znie­kształ­ca­ła brzmie­nie gło­su.

To zna­czy – mniej niż nic – po­my­ślał. Zresz­tą tam­ci nie zgi­nę­li­by przez tak gru­bą nie­ostroż­ność, au­to­ma­tycz­ne czuj­ni­ki pod­nio­sły­by alarm, na­wet gdy­by nikt się nie za­trosz­czył o ste­reo­typ ba­dań.

– At­mos­fe­ra?

– Azo­tu sie­dem­dzie­siąt osiem pro­cent, ar­go­nu dwa pro­cent, dwu­tlen­ku wę­gla zero, me­ta­nu czte­ry pro­cent, resz­ta to tlen.

– Szes­na­ście pro­cent tle­nu!? Na pew­no?

– Na pew­no.

– Ra­dio­ak­tyw­ność po­wie­trza?

– Prak­tycz­nie zero.

To było dziw­ne. Tyle tle­nu! Ta wia­do­mość ze­lek­try­zo­wa­ła go. Pod­szedł do ro­bo­ta, któ­ry na­tych­miast pod­su­nął mu przed oczy ka­se­tę ze wskaź­ni­ka­mi. – Może pró­bo­wa­li obejść się bez apa­ra­tów tle­no­wych – po­my­ślał bez­sen­sow­nie, bo wie­dział, że tak nie mo­gło być. To praw­da, zda­rza­ło się cza­sem, że któ­ryś czło­wiek bar­dziej od in­nych drę­czo­ny gło­dem po­wro­tu wbrew roz­ka­zom zdej­mo­wał ma­skę, bo ota­cza­ją­ce po­wie­trze wy­da­wa­ło się prze­cież tak czy­ste, tak świe­że – i ule­gał za­tru­ciu. To jed­nak mo­gło zda­rzyć się ja­kie­muś jed­ne­mu, dwóm naj­wy­żej.

– Ma­cie już wszyst­ko? – spy­tał.

– Tak.

– Wra­caj­cie – po­wie­dział do nich.

– A pan?

– Zo­sta­nę jesz­cze. Wra­caj­cie – po­wtó­rzył nie­cier­pli­wie. Chciał być już sam. Blank za­rzu­cił na ra­mię zwią­za­ne pa­skiem uchwy­ty po­jem­ni­ków, Jor­dan po­dał ro­bo­to­wi son­dę i ode­szli, brnąc cięż­ko; ark­tan czła­pał za nimi, tak po­dob­ny z tyłu do za­ma­sko­wa­ne­go czło­wie­ka.

Ro­han pod­szedł ku skraj­nej wy­dmie. Z bli­ska zo­ba­czył wy­sta­ją­cy z pia­sku, roz­sze­rzo­ny u koń­ca wy­lot emi­to­ra, któ­ry wy­twa­rzał ochron­ne pole si­ło­we. Nie tyle, by spraw­dzić jego obec­ność, ale po pro­stu z dzie­cin­nej chęt­ki za­czerp­nął garść pia­chu i ci­snął ją przed sie­bie. Po­le­cia­ła smuż­ką i jak­by na­tknąw­szy się na nie­wi­dzial­ne, po­chy­łe szkło, osy­pa­ła się pio­no­wo na zie­mię.

Aż go ręce świerz­bia­ły, żeby zdjąć ma­skę. Znał to do­brze. Wy­pluć pla­sty­ko­wy ust­nik, ze­rwać pa­ski, wy­peł­nić całą pierś po­wie­trzem, za­cią­gnąć się nim aż do dna płuc…

Roz­kle­jam się – po­my­ślał i wol­no za­wró­cił ku stat­ko­wi. Klat­ka dźwi­gu cze­ka­ła, pu­sta, z plat­for­mą za­głę­bio­ną mięk­ko w wy­dmie, a wiatr zdą­żył przez kil­ka mi­nut jego nie­obec­no­ści po­wlec jej bla­chy cien­ką war­stew­ką na­wia­ne­go pia­sku.

Już w głów­nym ko­ry­ta­rzu pią­te­go po­zio­mu spoj­rzał na ścien­ny in­for­ma­tor. Do­wód­ca był w ka­ju­cie gwiaz­do­wej. Po­je­chał na górę.

– Jed­nym sło­wem – sie­lan­ka? – pod­su­mo­wał astro­ga­tor jego sło­wa. – Żad­nej ra­dio­ak­tyw­no­ści, żad­nych spor, bak­te­rii, ple­śni, wi­ru­sów, nic – tyl­ko ten tlen… Prób­ki trze­ba w każ­dym ra­zie dać na po­żyw­ki.

– Już są w la­bo­ra­to­rium. Być może ży­cie roz­wi­ja się tu na in­nych kon­ty­nen­tach – za­uwa­żył Ro­han bez prze­ko­na­nia.

– Wąt­pię. In­so­la­cja poza stre­fą rów­ni­ko­wą jest sła­ba; nie wi­dział pan gru­bo­ści cza­pek bie­gu­no­wych? Rę­czę, że jest tam co naj­mniej osiem, je­śli nie dzie­sięć ki­lo­me­trów lo­do­wej po­kry­wy. Już ra­czej oce­an, ja­kieś wo­do­ro­sty, glo­ny – ale dla­cze­go ży­cie nie wy­szło z wody na ląd?

– Trze­ba bę­dzie do tej wody zaj­rzeć – po­wie­dział Ro­han.

– Za wcze­śnie py­tać na­szych lu­dzi, ale pla­ne­ta wy­glą­da mi na sta­rą. Ta­kie zmur­sza­łe jajo musi mieć ze sześć mi­liar­dów lat. Zresz­tą słoń­ce też ka­wał cza­su temu wy­szło z okre­su świet­no­ści. To pra­wie czer­wo­ny ka­rzeł. Tak, ta nie­obec­ność ży­cia na lą­dzie jest za­sta­na­wia­ją­ca. Szcze­gól­ny ro­dzaj ewo­lu­cji, któ­ra nie może znieść su­szy. No tak. To by wy­ja­śnia­ło obec­ność tle­nu, ale nie spra­wę „Kon­do­ra”.

– Ja­kieś for­my ży­cia, ja­kieś isto­ty pod­wod­ne kry­ją­ce się w oce­anie, któ­re wy­two­rzy­ły tam cy­wi­li­za­cję na dnie – pod­su­nął myśl Ro­han. Obaj pa­trzy­li na wiel­ką mapę pla­ne­ty, w pro­jek­cji Mer­ka­to­ra, nie­do­kład­ną, bo ry­so­wa­ną w opar­ciu o dane au­to­ma­tycz­nych sond z ze­szłe­go wie­ku. Uka­zy­wa­ła je­dy­nie za­ry­sy głów­nych kon­ty­nen­tów i mórz, li­nie za­się­gu czap po­lar­nych i kil­ka naj­więk­szych kra­te­rów. W siat­ce prze­ci­na­ją­cych się po­łu­dni­ków i rów­no­leż­ni­ków wid­niał ob­wie­dzio­ny czer­wo­nym kół­kiem punkt, pod ósmym stop­niem pół­noc­nej sze­ro­ko­ści – miej­sce, w któ­rym wy­lą­do­wa­li. Astro­ga­tor prze­su­nął nie­cier­pli­wie pa­pier na sto­le ma­po­wym.

– Sam pan w to nie wie­rzy – żach­nął się. – Tres­sor nie mógł być głup­szy od nas, nie dał­by się żad­nym pod­wod­nym, bzdu­ra. A zresz­tą gdy­by na­wet ist­nia­ły ro­zum­ne isto­ty wod­ne, jed­ną z pierw­szych rze­czy, jaką by zro­bi­ły, sta­no­wi­ło­by opa­no­wa­nie lądu. Ot, po­wiedz­my, choć­by w ska­fan­drach wy­peł­nio­nych wodą… Zu­peł­na bzdu­ra – po­wtó­rzył, nie aby uni­ce­stwić do resz­ty kon­cept Ro­ha­na, ale po­nie­waż my­ślał już o czymś in­nym.

– Po­sto­imy tu ja­kiś czas – za­kon­klu­do­wał wresz­cie i do­tknął dol­ne­go brze­gu mapy, któ­ra z lek­kim furk­nię­ciem zwi­nę­ła się i zni­kła w jed­nym z po­zio­mych re­ga­łów wiel­kie­go map­ni­ka. – Po­cze­ka­my i zo­ba­czy­my.

– A je­śli nie? – spy­tał Ro­han ostroż­nie. – Po­szu­ka­my ich…?

– Ro­han, bądź­że pan roz­sąd­ny. Szó­sty gwiaz­do­wy rok i ta­kie – astro­ga­tor szu­kał wła­ści­we­go okre­śle­nia, nie zna­lazł go i za­stą­pił je lek­ce­wa­żą­cym ru­chem ręki. – Pla­ne­ta jest wiel­ko­ści Mar­sa. Jak mamy ich szu­kać? To zna­czy „Kon­do­ra” – po­pra­wił się.

– No tak, grunt jest że­la­zi­sty… – nie­chęt­nie przy­znał Ro­han. W sa­mej rze­czy ana­li­zy wy­ka­za­ły spo­rą do­miesz­kę tlen­ków że­la­zo­wych w pia­sku. Wskaź­ni­ki fer­ro­in­duk­cyj­ne były więc na nic. Nie wie­dząc, co po­wie­dzieć, za­milkł. Prze­ko­na­ny był, że do­wód­ca znaj­dzie w koń­cu ja­kieś wyj­ście. Nie wró­cą prze­cież z pu­sty­mi rę­ka­mi, bez żad­nych re­zul­ta­tów. Cze­kał, pa­trząc na wy­su­nię­te spod czo­ła krza­cza­ste brwi Hor­pa­cha.

– Praw­dę mó­wiąc, nie wie­rzę, żeby to cze­ka­nie przez 48 go­dzin co­kol­wiek nam dało, ale re­gu­la­min tego wy­ma­ga – to­nem nie­spo­dzie­wa­ne­go zwie­rze­nia ode­zwał się astro­ga­tor. – Niech pan sia­da, Ro­han. Stoi pan nade mną jak wy­rzut su­mie­nia. Re­gis jest naj­idio­tycz­niej­szym miej­scem, ja­kie so­bie moż­na wy­obra­żać. Szczyt bez po­trze­by. Nie wia­do­mo, po co wy­sła­no tu „Kon­do­ra” – zresz­tą mniej­sza o to, sko­ro sta­ło się.

Urwał. Był w złym hu­mo­rze i jak zwy­kle sta­wał się wte­dy wy­mow­ny i wcią­gał ła­two w dys­ku­sję, na­wet po­ufa­łą, co było za­wsze tro­chę nie­bez­piecz­ne, bo w każ­dej chwi­li mógł uciąć roz­mo­wę ja­kąś zło­śli­wo­ścią.

– Jed­nym sło­wem, tak czy owak mu­si­my coś ro­bić. Wie pan co? Niech mi pan wpro­wa­dzi parę ma­łych fo­to­ob­ser­wa­to­rów na or­bi­tę rów­ni­ko­wą. Ale żeby była uczci­wie ko­ło­wa i cia­sna. Tak z sie­dem­dzie­siąt ki­lo­me­trów.

– To jesz­cze w ob­rę­bie jo­nos­fe­ry – za­pro­te­sto­wał Ro­han. – Spa­lą się po kil­ku­dzie­się­ciu okrą­że­niach…

– Niech się spa­lą. Ale przed­tem sfo­to­gra­fu­ją, co się da. Ra­dził­bym panu za­ry­zy­ko­wać na­wet sześć­dzie­siąt ki­lo­me­trów. Spło­ną może już w dzie­sią­tym okrą­że­niu, ale tyl­ko zdję­cia ro­bio­ne z ta­kiej wy­so­ko­ści mogą coś dać. Wie pan, jak wy­glą­da ra­kie­ta wi­dzia­na ze stu ki­lo­me­trów na­wet przez naj­lep­szy te­le­obiek­tyw? Głów­ka szpil­ki jest przy niej ca­łym gór­skim ma­sy­wem. Niech pan to za­raz… Ro­han!

Na ten okrzyk na­wi­ga­tor od­wró­cił się, już od drzwi. Do­wód­ca rzu­cił na stół pro­to­kół z wy­ni­ka­mi ana­liz.

– Co to jest!? Co to zno­wu za idio­tyzm? Kto to pi­sał?

– Au­to­mat. O co cho­dzi? – spy­tał Ro­han, sta­ra­jąc się za­cho­wać spo­kój, bo i w nim już pod­ry­wał się gniew. Bę­dzie mi tu te­raz zrzę­dził! – po­my­ślał, zbli­ża­jąc się umyśl­nie po­wo­li.

– Niech pan czy­ta. Tu. O, tu.

– Me­ta­nu czte­ry pro­cent – prze­czy­tał Ro­han. I sam na­gle osłu­piał.

– Me­ta­nu czte­ry pro­cent, co? A tle­nu szes­na­ście? Wie pan, co to jest? Mie­sza­ni­na pio­ru­nu­ją­ca! Może mi pan wy­tłu­ma­czy, dla­cze­go cała at­mos­fe­ra nie wy­bu­chła, kie­dy­śmy sia­da­li na bo­ro­wo­do­rach?

– Rze­czy­wi­ście… nie ro­zu­miem – wy­beł­ko­tał Ro­han. Pod­biegł szyb­ko do pul­pi­tu kon­tro­li ze­wnętrz­nej, wpu­ścił przez czuj­ni­ki ssa­wy tro­chę ze­wnętrz­nej at­mos­fe­ry i pod­czas kie­dy astro­ga­tor prze­cha­dzał się w zło­wiesz­czym mil­cze­niu po ste­row­ni, pa­trzał, jak ana­li­za­to­ry gor­li­wie po­stu­ku­ją szkla­ny­mi na­czy­nia­mi.

– No i co?!

– To samo. Me­ta­nu czte­ry pro­cent… tle­nu szes­na­ście – po­wie­dział Ro­han. Wpraw­dzie zu­peł­nie nie ro­zu­miał, jak to jest moż­li­we, ale od­czuł jed­nak za­do­wo­le­nie: przy­naj­mniej Hor­pach nie bę­dzie mógł te­raz nic mu za­rzu­cić.

– Po­każ no pan! Hm. Me­ta­nu czte­ry, no, niech mię dia­bli… do­brze. Ro­han, son­dy na or­bi­tę, a po­tem pro­szę przyjść do ma­łe­go labu. Osta­tecz­nie, od cze­go mamy uczo­nych! Niech so­bie gło­wy ła­mią.

Ro­han zje­chał na dół, wziął dwóch tech­ni­ków ra­kie­to­wych i po­wtó­rzył im po­le­ce­nie astro­ga­to­ra. Wró­cił po­tem na dru­gi po­ziom. Mie­ści­ły się tu la­bo­ra­to­ria i ka­ju­ty fa­chow­ców. Po ko­lei mi­jał wą­skie, wpra­so­wa­ne w me­tal drzwi z ta­blicz­ka­mi dwu­li­te­ro­wy­mi „G.I.”, „G.F.”, „G.T.”, „G.B.” i cały rząd in­nych. Drzwi ma­łe­go la­bo­ra­to­rium były sze­ro­ko otwar­te; przez mo­no­ton­ne gło­sy uczo­nych od cza­su do cza­su prze­bi­jał się bas astro­ga­to­ra. Ro­han sta­nął u pro­gu. Byli tu wszy­scy „Głów­ni” – Głów­ny In­ży­nier, Bio­log, Fi­zyk, Le­karz i wszy­scy Tech­no­lo­go­wie z ma­szy­now­ni. Astro­ga­tor sie­dział, mil­cząc te­raz, w skraj­nym fo­te­lu pod elek­tro­no­wym pro­gra­mi­stą pod­ręcz­nej ma­szy­ny cy­fro­wej, a oliw­ko­wy Mo­de­ron ze sple­cio­ny­mi rę­ka­mi, ma­ły­mi jak u dziew­czyn­ki, mó­wił:

– Nie je­stem spe­cja­li­stą od che­mii ga­zów. W każ­dym ra­zie to nie jest praw­do­po­dob­nie zwy­kły me­tan. Ener­gia wią­zań jest inna; róż­ni­ca w set­nym miej­scu tyl­ko, ale jest. Re­agu­je z tle­nem do­pie­ro w obec­no­ści ka­ta­li­za­to­rów, a i to nie­chęt­nie.

– Ja­kie­go po­cho­dze­nia jest ten me­tan? – spy­tał Hor­pach. Krę­cił młyn­ka pal­ca­mi.

– Wę­giel jest w nim w każ­dym ra­zie po­cho­dze­nia or­ga­nicz­ne­go. Nie­wie­le tego, ale nie ma wąt­pli­wo­ści…

– Są izo­to­py? Jaki wiek? Jaki sta­ry jest ten me­tan?

– Od dwóch do pięt­na­stu mi­lio­nów lat.

– Co za prze­dział!

– Mie­li­śmy pół go­dzi­ny cza­su. Nic wię­cej nie mogę po­wie­dzieć.

– Dok­to­rze Qu­astler! Skąd bie­rze się ten me­tan?

– Nie wiem.

Hor­pach po­pa­trzył po ko­lei na swo­ich spe­cja­li­stów. Moż­na było są­dzić, że wy­buch­nie, ale na­gle się uśmiech­nął.

– Pa­no­wie, je­ste­ście prze­cież ludź­mi do­świad­czo­ny­mi. La­ta­my ra­zem nie od wczo­raj. Pro­szę o wa­sze zda­nie. Co mamy te­raz zro­bić? Od cze­go za­cząć?

Po­nie­waż nikt nie kwa­pił się z za­bra­niem gło­su, bio­log Jop­pe, je­den z nie­licz­nych, któ­rzy nie lę­ka­li się gniew­li­wo­ści Hor­pa­cha, po­wie­dział, pa­trząc spo­koj­nie w oczy do­wód­cy:

– To nie jest zwy­kła pla­ne­ta kla­sy sub-Del­ta 92. Gdy­by była taka, „Kon­dor” nie zgi­nął­by. Po­nie­waż miał na po­kła­dzie fa­chow­ców, ani gor­szych, ani lep­szych od nas, je­dy­ną rze­czą, jaką wie­my na pew­no, jest to, że ich wie­dza oka­za­ła się nie­wy­star­cza­ją­ca, aby za­po­biec ka­ta­stro­fie. Z tego wnio­sek, że mu­si­my utrzy­mać trze­ci sto­pień pro­ce­du­ry i zba­dać ląd i oce­an. My­ślę, że trze­ba roz­po­cząć wier­ce­nia geo­lo­gicz­ne, a rów­no­cze­śnie za­jąć się tu­tej­szą wodą. Wszyst­ko inne by­ło­by hi­po­te­za­mi; nie mo­że­my so­bie w tej sy­tu­acji po­zwo­lić na taki luk­sus.

– Do­brze – Hor­pach za­ci­snął szczę­ki. – Wier­ce­nia w pe­ry­me­trze pola si­ło­we­go nie są pro­ble­mem. Zaj­mie się tym dok­tor No­wik.

Głów­ny Geo­log ski­nął gło­wą.

– Co do oce­anu… jak da­le­ko jest li­nia brze­go­wa, Ro­han?

– Oko­ło dwu­stu ki­lo­me­trów… – po­wie­dział na­wi­ga­tor, wca­le nie zdzi­wio­ny tym, że do­wód­ca wie o jego obec­no­ści, cho­ciaż go nie wi­dzi: Ro­han stał kil­ka kro­ków za jego ple­ca­mi, u drzwi.

– Tro­chę da­le­ko. Ale nie bę­dzie­my już ru­szać „Nie­zwy­cię­żo­ne­go”. Weź­mie pan tylu lu­dzi, ilu pan uzna za wska­za­ne, Ro­han, Fitz­pa­tri­ka, czy jesz­cze ja­kie­goś oce­ano­lo­ga, i sześć ener­go­bo­tów re­zer­wy. Po­je­dzie pan z tym na brzeg. Dzia­łać bę­dzie­cie tyl­ko pod si­ło­wą osło­ną; żad­nych wy­cie­czek po mo­rzu, żad­nych nur­ko­wań. Au­to­ma­ta­mi też pro­szę nie sza­fo­wać – nie mamy ich zbyt wie­le. Ja­sne? Więc może pan za­cząć. Aha, jesz­cze jed­no. Czy tu­tej­sza at­mos­fe­ra na­da­je się do od­dy­cha­nia?

Le­ka­rze po­szep­ta­li mię­dzy sobą.

– W za­sa­dzie tak – po­wie­dział wresz­cie Stor­mont, ale jak gdy­by bez więk­sze­go prze­ko­na­nia.

– Co to zna­czy „w za­sa­dzie”? Moż­na czy nie moż­na od­dy­chać?

– Taka ilość me­ta­nu nie jest obo­jęt­na. Po pew­nym cza­sie na­stą­pi wy­sy­ce­nie krwi i może to dać pew­ne lek­kie ob­ja­wy mó­zgo­we. Oszo­ło­mie­nia… ale do­pie­ro po go­dzi­nie, może po kil­ku go­dzi­nach.

– A czy nie wy­star­czy ja­kiś po­chła­niacz me­ta­nu?

– Nie, astro­ga­to­rze. To zna­czy nie opła­ci się pro­du­ko­wać po­chła­nia­czy, bo trze­ba by je czę­sto zmie­niać, a poza tym pro­cent tle­nu jest jed­nak do­syć ni­ski. Oso­bi­ście je­stem za apa­ra­ta­mi tle­no­wy­mi.

– Mhm. Inni pa­no­wie też?

Wit­te i El­djarn ski­nę­li gło­wa­mi. Hor­pach wstał.

– A za­tem roz­po­czy­na­my. Ro­han! Co z son­da­mi?

– Za­raz bę­dzie­my je wy­rzu­cać. Czy mogę jesz­cze skon­tro­lo­wać or­bi­ty, za­nim wy­ru­szę?

– Może pan.

Ro­han wy­szedł, po­zo­sta­wia­jąc za sobą gwar la­bo­ra­to­rium. Kie­dy wszedł do ste­row­ni, słoń­ce wła­śnie za­cho­dzi­ło. Tak ciem­ny, że fio­le­to­wą pra­wie pur­pu­rą na­bie­gły rą­bek jego tar­czy wy­ci­nał na ho­ry­zon­cie z nad­na­tu­ral­ną wy­ra­zi­sto­ścią zę­ba­ty kon­tur kra­te­ru. Nie­bo, gę­ste w tej oko­li­cy Ga­lak­ty­ki od gwiazd, zda­wa­ło się te­raz jak­by wy­ol­brzy­mio­ne. Co­raz ni­żej roz­bły­ski­wa­ły wiel­kie kon­ste­la­cje, po­chła­nia­jąc nik­ną­cą w mro­kach pu­sty­nię. Ro­han po­łą­czył się z dzio­bo­wą wy­rzut­nią sa­te­li­tar­ną. Wła­śnie za­rzą­dzo­no wy­strze­le­nie pierw­szej pary fo­to­sa­te­li­tów. Na­stęp­ne mia­ły pójść w górę po go­dzi­nie. Na­za­jutrz dzien­ne i noc­ne fo­to­gra­fie obu pół­kul pla­ne­ty win­ny były dać ob­raz ca­łe­go pasa rów­ni­ko­we­go.

– Mi­nu­ta trzy­dzie­ści je­den… azy­mut sie­dem. Na­pro­wa­dzam… – po­wta­rzał w gło­śni­ku śpiew­ny głos. Ro­han ści­szył go po­krę­tłem i od­wró­cił fo­tel ku ta­bli­cy kon­tro­l­nej. Nie przy­znał­by się do tego ni­ko­mu, ale ba­wi­ła go za­wsze gra świa­teł przy wy­strze­la­niu son­dy na oko­ło­pla­ne­tar­ną or­bi­tę. Naj­pierw za­pło­nę­ły ru­bi­no­wo, bia­ło i nie­bie­sko kon­tro­l­ki bo­oste­ra. Po­tem za­mam­ro­tał au­to­mat star­to­wy. Gdy jego ty­kot urwał się na­gle, sła­be drgnie­nie prze­szło cały ka­dłub krą­żow­ni­ka. Za­ra­zem pu­sty­nia w ekra­nach po­ja­śnia­ła od fos­fo­rycz­ne­go bla­sku. Z cien­kim, na­pię­tym do osta­tecz­no­ści grzmo­tem, ob­le­wa­jąc ma­cie­rzy­sty sta­tek po­to­kiem pło­mie­ni, mi­nia­tu­ro­wy po­cisk wy­strze­lił z dzio­bo­wej wy­rzut­ni. Blask od­da­la­ją­ce­go się bo­oste­ra ło­po­tał po zbo­czach wydm co­raz sła­biej, aż zgasł. Te­raz już i sły­chać nie było ra­kiet­ki, za to fer­wor świetl­nej go­rącz­ki ogar­nął całą ta­bli­cę. Z hek­tycz­nym po­śpie­chem wy­ska­ki­wa­ły z mro­ku po­dłuż­ne świa­teł­ka kon­tro­li ba­li­stycz­nej, po­ta­ki­wa­ły im upew­nia­ją­co per­ło­we lamp­ki zdal­ne­go ste­ro­wa­nia, po­tem uka­za­ły się, na kształt ko­lo­ro­wej cho­in­ki, sy­gna­ły o ko­lej­nym od­rzu­ca­niu wy­pa­lo­nych łu­sek, i wresz­cie nad ca­łym tym tę­czu­ją­cym mro­wi­skiem za­pło­nął bia­ły, czy­sty czwo­ro­kąt, znak, że sa­te­li­ta zo­stał wpro­wa­dzo­ny na or­bi­tę. Po­środ­ku jego błysz­czą­cej śnież­nie po­wierzch­ni za­ma­ja­czy­ła wy­sep­ka sza­ro­ści i drga­jąc, uło­ży­ła się w cy­frę 67. To była wy­so­kość lotu. Ro­han spraw­dził jesz­cze ele­men­ty or­bi­ty: ale i pe­ri­geum, i apo­geum mie­ści­ły się w za­da­nych gra­ni­cach. Nie miał tu już nic do ro­bo­ty. Spoj­rzał na ze­gar po­kła­do­wy, któ­ry wska­zy­wał osiem­na­stą, po­tem na wła­ści­wy te­raz ze­gar cza­su lo­kal­ne­go – go­dzi­na je­de­na­sta w nocy. Za­mknął na chwi­lę oczy. Był rad temu wy­pa­do­wi nad oce­an. Lu­bił dzia­łać sam. Czuł sen­ność i głód. Roz­wa­żał chwi­lę, czy nie przy­da­ła­by się pa­styl­ka trzeź­wią­ca. Ale uznał, że wy­star­czy sama ko­la­cja. Wsta­jąc, po­czuł, jaki jest zmę­czo­ny, zdzi­wił się i to zdzi­wie­nie już go tro­chę otrzeź­wi­ło. Zje­chał na dół do mesy. Byli tam już jego nowi lu­dzie – dwaj kie­row­cy po­dusz­ko­wych trans­por­te­rów, mię­dzy nimi Jarg, któ­re­go lu­bił za nie­usta­ją­cy do­bry hu­mor, był tam i Fitz­pa­trik z dwo­ma ko­le­ga­mi, Bro­zą i Ko­echli­nem, koń­czy­li ko­la­cję, kie­dy Ro­han do­pie­ro za­ma­wiał go­rą­cą zupę, wyj­mo­wał z po­daj­ni­ka ścien­ne­go chleb i flasz­ki bez­al­ko­ho­lo­we­go piwa. Szedł z tym wszyst­kim na tacy do sto­łu, kie­dy pod­ło­ga le­ciut­ko drgnę­ła. „Nie­zwy­cię­żo­ny” wy­strze­lił na­stęp­ne­go sa­te­li­tę.

Do­wód­ca nie po­zwo­lił je­chać w nocy. Wy­ru­szy­li o pią­tej cza­su miej­sco­we­go, przed wscho­dem słoń­ca. Ze wzglę­du na ko­niecz­no­ścią po­dyk­to­wa­ny po­rzą­dek mar­szu, jak rów­nież jego kło­po­tli­wą po­wol­ność, taki szyk na­zy­wa­no kon­duk­tem. Otwie­ra­ły go i za­my­ka­ły ener­go­bo­ty, któ­re elip­so­idal­nym po­lem si­ło­wym osła­nia­ły wszyst­kie we­wnętrz­ne ma­szy­ny – uni­wer­sal­ne po­dusz­kow­ce, ła­zi­ki z ra­dio­sta­cja­mi i ra­da­rem, kuch­nię, trans­por­ter z sa­mo­usta­wia­ją­cym się her­me­tycz­nym ba­ra­kiem miesz­kal­nym i mały la­ser bez­po­śred­nie­go ra­że­nia na gą­sie­ni­cach, zwa­ny po­spo­li­cie szy­dłem. Ro­han umie­ścił się wraz z trze­ma uczo­ny­mi w przed­nim ener­go­bo­cie, co było wpraw­dzie nie­wy­god­ne, bo le­d­wo sie­dzie­li obok sie­bie, ale przy­naj­mniej mia­ło się złu­dze­nie jako tako nor­mal­nej po­dró­ży. Szyb­kość przy­cho­dzi­ło do­sto­so­wać do naj­wol­niej­szych ma­szyn kon­duk­tu, wła­śnie ener­go­bo­tów. Jaz­da nie była wy­szu­ka­ną przy­jem­no­ścią. Gą­sie­ni­ce war­cza­ły i rża­ły w pia­sku, tur­bi­no­we sil­ni­ki wyły jak ko­ma­ry wiel­ko­ści sło­ni, tuż za sie­dzą­cy­mi wy­ry­wa­ło się z kra­to­wych osłon po­wie­trze chło­dze­nia, a cały ener­go­bot cho­dził jak cięż­ka sza­lu­pa na fa­lach. Ry­chło czar­na igła „Nie­zwy­cię­żo­ne­go” skry­ła się za ho­ry­zon­tem. Ja­kiś czas szli w po­zio­mych pro­mie­niach zim­ne­go i czer­wo­ne­go jak krew słoń­ca przez mo­no­ton­ną pu­sty­nię, po­wo­li pia­sku sta­wa­ło się co­raz mniej, wy­sta­wa­ły zeń uko­śne pły­ty skal­ne, któ­re przy­cho­dzi­ło wy­mi­jać. Ma­ski tle­no­we w po­łą­cze­niu z wy­ciem sil­ni­ków nie za­chę­ca­ły do pod­ję­cia roz­mo­wy. Ob­ser­wo­wa­li pil­nie ho­ry­zont, ale wi­dok był wciąż jed­na­ki – na­gro­ma­dze­nia skał, wiel­kie zwie­trza­łe gła­zy, w pew­nym miej­scu rów­ni­na po­czę­ła scho­dzić sto­kiem w dół i na dnie bar­dzo ła­god­nej ko­tli­ny uka­zał się cien­ki, na pół wy­schnię­ty stru­mień o wo­dzie ły­ska­ją­cej od­bi­ciem czer­wo­ne­go świ­tu. Oto­cza­ki cią­gną­ce się ła­wi­ca­mi po obu brze­gach stru­mie­nia wska­zy­wa­ły, że nie­kie­dy nie­sie on znacz­ne ilo­ści wód. Za­trzy­ma­li się na krót­ko, aby zba­dać wodę. Była zu­peł­nie czy­sta, dość twar­da, z do­miesz­ką tlen­ków że­la­za i ni­kłym śla­dem siarcz­ków. Ru­szy­li da­lej, te­raz już z nie­co więk­szą szyb­ko­ścią, bo gą­sie­ni­ce peł­zły płyn­nie po ka­mie­ni­stym pod­ło­żu. Od za­cho­du wzno­si­ły się nie­wiel­kie urwi­ska. Ostat­nia ma­szy­na utrzy­my­wa­ła sta­łą łącz­ność z „Nie­zwy­cię­żo­nym”, an­te­ny ra­da­rów krę­ci­ły się, ra­da­rzy­ści, po­pra­wia­jąc na gło­wach słu­chaw­ki, ślę­cze­li u swo­ich ekra­nów, po­gry­za­jąc krom­ki kon­cen­tra­tu, cza­sem spod któ­re­goś po­dusz­kow­ca wy­la­ty­wał z im­pe­tem ka­mień, jak wy­dmuch­nię­ty małą trą­bą po­wietrz­ną, i ska­kał, jak­by oży­wa­jąc na­gle, w górę żwi­ro­wi­ska. Po­tem dro­gę prze­gro­dzi­ły ła­god­ne wzgó­rza, łyse i na­gie. Nie sto­pu­jąc, wzię­li nie­co pró­bek i Fitz­pa­trik krzyk­nął Ro­ha­no­wi, że krze­mion­ka jest or­ga­nicz­ne­go po­cho­dze­nia. Na­resz­cie, kie­dy czar­no­si­ną li­nią uka­za­ło się przed nimi lu­stro wód, zna­leź­li i wa­pie­nie. Zjeż­dża­li ku brze­go­wi, grze­cho­cząc po ma­łych, pła­skich ka­my­kach. Go­rą­cy od­dech ma­szy­ny, wizg gą­sie­nic, wy­cie tur­bin, wszyst­ko to rap­tem uci­chło, kie­dy oce­an, z bli­ska zie­lon­ka­wy i naj­zu­peł­niej z po­zo­ru ziem­ski, zna­lazł się o sto me­trów. Przy­szło te­raz do skom­pli­ko­wa­ne­go ma­new­ro­wa­nia, bo aby osło­nić gru­pę ro­bo­czą po­lem, na­le­ża­ło wpro­wa­dzić czo­ło­wy ener­go­bot do wody na głę­bo­kość dość znacz­ną. Pier­wej uszczel­nio­no ma­szy­nę i ste­ro­wa­na z dru­gie­go ener­go­bo­tu we­szła w fale, bu­rząc je i pie­niąc, aż sta­ła się le­d­wo wi­docz­nym, ciem­niej­szym miej­scem w głę­bi wody; wte­dy do­pie­ro, na sy­gnał wy­sła­ny z cen­tral­ne­go po­ste­run­ku, za­to­pio­ny ko­los wy­su­nął nad po­wierzch­nię emi­tor Di­ra­ca i gdy pole usta­li­ło się, po­kry­wa­jąc swą nie­wi­dzial­ną pół­ku­lą część brze­gu i przy­brzeż­nych wód, roz­po­czę­li wła­ści­we ba­da­nia.

Oce­an był nie­co mniej sło­ny niż ziem­skie; ana­li­zy nie przy­nio­sły jed­nak żad­nych re­we­la­cyj­nych wy­ni­ków. Po dwu go­dzi­nach wie­dzie­li mniej wię­cej tyle, co na po­cząt­ku. Wy­sła­li więc na peł­ne mo­rze dwie zdal­nie ste­ro­wa­ne son­dy te­le­wi­zyj­ne i z cen­tral­ne­go po­ste­run­ku śle­dzi­li na ekra­nach ich dro­gę. Ale do­pie­ro gdy od­da­li­ły się poza ho­ry­zont, sy­gna­ły przy­nio­sły pierw­szą istot­ną wia­do­mość. W oce­anie żyły ja­kieś or­ga­ni­zmy, kształ­tem po­dob­ne do kost­nosz­kie­le­to­wych ryb. Na wi­dok son­dy jed­nak pierz­cha­ły z ol­brzy­mią szyb­ko­ścią, szu­ka­jąc ra­tun­ku w głę­bi­nie. Echo­lo­ty usta­li­ły głę­bo­kość oce­anu w owym miej­scu pierw­sze­go spo­tka­nia ży­wych istot na sto pięć­dzie­siąt me­trów.

Bro­za uparł się, że musi mieć przy­naj­mniej jed­ną taką rybę. Po­lo­wa­li więc, son­dy ści­ga­ły uwi­ja­ją­ce się w zie­lo­nym mro­ku cie­nie, strze­la­jąc elek­trycz­ny­mi wy­ła­do­wa­nia­mi, ale te rze­ko­me ryby prze­ja­wia­ły nie­po­rów­na­ną zwin­ność ma­new­rów. Do­pie­ro po któ­rymś z rzę­du strza­le uda­ło się po­ra­zić jed­ną. Son­dę, któ­ra ją chwy­ci­ła w swo­je klesz­cze, na­tych­miast skie­ro­wa­li do brze­gu, a Ko­echlin i Fitz­pa­trik tym­cza­sem ma­ni­pu­lo­wa­li dru­gą, zbie­ra­jąc prób­ki uno­szą­cych się w głę­bi fal włó­kie­nek, któ­re wy­da­ły im się ja­kimś miej­sco­wym ro­dza­jem glo­nów czy wo­do­ro­stów. Po­sła­li ją wresz­cie na samo dno, na głę­bo­kość ćwierć ki­lo­me­tra. Sil­ny prąd przy­den­ny utrud­niał po­waż­nie ste­ro­wa­nie son­dą, któ­rą wciąż zno­si­ło na wiel­kie sku­pi­ska pod­wod­nych gła­zów. W koń­cu jed­nak uda­ło się kil­ka z nich oba­lić i jak przy­pusz­czał Ko­echlin, pod ową przy­kry­wą mie­ści­ła się cała ko­lo­nia gięt­kich, pę­dzel­ko­wa­tych stwo­rzo­nek.

Kie­dy obie son­dy wró­ci­ły w ob­ręb pola i bio­lo­go­wie wzię­li się do ro­bo­ty, w roz­sta­wio­nym tym­cza­sem ba­ra­ku, gdzie moż­na już było zdjąć uprzy­krzo­ne ma­ski, Ro­han, Jarg i pię­ciu po­zo­sta­łych lu­dzi zje­dli pierw­szy cie­pły po­si­łek tego dnia.

Czas do wie­czo­ra upły­nął im na zbie­ra­niu pró­bek mi­ne­ra­łów, ba­da­niu przy­den­nej ra­dio­ak­tyw­no­ści, po­mia­rach in­so­la­cji i stu po­dob­nie żmud­nych za­ję­ciach, któ­re trze­ba było jed­nak wy­ko­nać su­mien­nie, pe­dan­tycz­nie na­wet, je­śli mia­ły dać uczci­we re­zul­ta­ty. O zmierz­chu wszyst­ko, co było moż­li­we, zo­sta­ło do­ko­na­ne i Ro­han mógł ze spo­koj­nym su­mie­niem po­dejść do mi­kro­fo­nu, kie­dy wy­wo­łał go Hor­pach z „Nie­zwy­cię­żo­ne­go”. Oce­an pe­łen był ży­wych form, któ­re jed­nak uni­ka­ły, co do jed­nej, stre­fy przy­brzeż­nej. Or­ga­nizm sek­cjo­no­wa­nej ryby nie wy­ka­zał ni­cze­go szcze­gól­ne­go. Ewo­lu­cja, we­dług sza­cun­ko­wych da­nych, trwa­ła na pla­ne­cie od wie­lu­set mi­lio­nów lat. Wy­kry­to znacz­ną ilość zie­lo­nych glo­nów, co wy­ja­śni­ło obec­ność tle­nu w at­mos­fe­rze. Po­dział pań­stwa ży­wych ustro­jów na ro­ślin­ne i zwie­rzę­ce był ty­po­wy; ty­po­we rów­nież struk­tu­ry kost­ne krę­gow­ców. Je­dy­nym or­ga­nem, wy­kształ­co­nym u zło­wio­nej ryby, któ­re­go od­po­wied­ni­ka ziem­skie­go nie zna­li bio­lo­go­wie, był szcze­gól­ny zmysł, wraż­li­wy na bar­dzo ni­kłe zmia­ny na­tę­że­nia pola ma­gne­tycz­ne­go. Hor­pach na­ka­zał ca­łej eki­pie po­wrót w naj­szyb­szym cza­sie i koń­cząc już roz­mo­wę, po­wie­dział, że są no­wi­ny: praw­do­po­dob­nie uda­ło się usta­lić miej­sce lą­do­wa­nia za­gi­nio­ne­go „Kon­do­ra”.

Tak więc, cho­ciaż bio­lo­go­wie pro­te­sto­wa­li, twier­dząc, że i kil­ku ty­go­dni dal­szych ba­dań by­ło­by im mało, zwi­nię­to ba­rak, uru­cho­mio­no mo­to­ry i ko­lum­na ru­szy­ła na pół­no­co-za­chód. Ro­han nie mógł prze­ka­zać to­wa­rzy­szom żad­nych szcze­gó­łów o „Kon­do­rze”, bo sam ich nie znał. Chciał być jak naj­szyb­ciej na stat­ku, bo przy­pusz­czał, że do­wód­ca przy­dzie­li na­stęp­ne, może bar­dziej ob­fi­tu­ją­ce w ja­kieś od­kry­cia za­da­nie. Oczy­wi­ście te­raz przede wszyst­kim na­le­ża­ło zba­dać miej­sce rze­ko­me­go lą­do­wa­nia „Kon­do­ra”. Ro­han wy­ci­skał z ma­szyn całą moc i wra­ca­li w jesz­cze bar­dziej pie­kiel­nym ja­zgo­cie młó­cą­cych ka­mie­nie gą­sie­nic. Po na­sta­niu ciem­no­ści za­pa­li­ły się wiel­kie re­flek­to­ry ma­szyn; był to wi­dok nie­zwy­kły i na­wet groź­ny – co chwi­la ru­cho­me słu­py świa­tła wy­ry­wa­ły z mro­ków nie­kształt­ne, po­zor­nie ru­sza­ją­ce się syl­we­ty ol­brzy­mów, któ­re oka­zy­wa­ły się tyl­ko ska­ła­mi-świad­ka­mi, ostat­nią po­zo­sta­ło­ścią po zwie­trza­łym łań­cu­chu gór­skim. Kil­ka razy przy­szło się za­trzy­mać u głę­bo­kich szcze­lin zie­ją­cych w ba­zal­cie. W koń­cu jed­nak, do­brze po pół­no­cy, uj­rze­li oświe­tlo­ny ze wszech stron, niby na pa­ra­dzie, lśnią­cy z dala jak me­ta­lo­wa wie­ża kor­pus „Nie­zwy­cię­żo­ne­go”. W ca­łym pe­ry­me­trze si­ło­we­go pola po­ru­sza­ły się na wszyst­kie stro­ny sznu­ry ma­szyn; wy­ła­do­wy­wa­no za­pa­sy, pa­li­wo, gru­py lu­dzi sta­ły pod po­chyl­nią w ośle­pia­ją­cym świe­tle ju­pi­te­rów. Już z od­da­li do­szły po­wra­ca­ją­cych od­gło­sy mrów­czej krzą­ta­ni­ny. Nad cho­dzą­cy­mi słu­pa­mi świa­teł wzno­sił się mil­czą­cy, ob­li­zy­wa­ny pla­ma­mi ka­dłub krą­żow­ni­ka. Błę­kit­ne ognie za­pa­li­ły się na znak, któ­rę­dy otwar­ta zo­sta­nie dro­ga przez si­ło­wą osło­nę, i po­kry­te gru­bą war­stwą miał­kie­go ku­rzu po­jaz­dy je­den po dru­gim wje­cha­ły do środ­ka ko­li­stej prze­strze­ni. Ro­han nie zdą­żył jesz­cze ze­sko­czyć na zie­mię, a już wo­łał do jed­ne­go ze sto­ją­cych naj­bli­żej, w któ­rym roz­po­znał Blan­ka, py­ta­jąc, co z „Kon­do­rem”.

Ale bos­man nie wie­dział nic o rze­ko­mym od­kry­ciu. Ro­han usły­szał od nie­go nie­wie­le. Przed spło­nię­ciem w gęst­szych war­stwach at­mos­fe­ry czte­ry sa­te­li­ty do­star­czy­ły je­de­na­stu ty­się­cy zdjęć ode­bra­nych dro­gą ra­dio­wą i na­no­szo­nych, w mia­rę ich na­pły­wa­nia, na spe­cjal­nie tra­wio­ne pły­ty w ka­ju­cie kar­to­gra­ficz­nej. Aby nie tra­cić cza­su, Ro­han we­zwał tech­ni­ka kar­to­gra­fów, Eret­ta, do sie­bie, i bio­rąc tusz, wy­py­ty­wał go rów­no­cze­śnie o wszyst­ko, co za­szło na stat­ku. Erett był jed­nym z szu­ka­ją­cych na uzy­ska­nym pa­sie fo­to­gra­ficz­nym „Kon­do­ra”. Tego zia­ren­ka sta­li w oce­anach pia­sku szu­ka­ło oko­ło trzy­dzie­stu lu­dzi rów­no­cze­śnie, oprócz pla­ne­to­lo­gów zmo­bi­li­zo­wa­no w tym celu kar­to­gra­fów, ope­ra­to­rów ra­da­ro­wych i wszyst­kich po­kła­do­wych pi­lo­tów. Okrą­głą dobę prze­glą­da­li, na zmia­nę, nad­cho­dzą­cy ma­te­riał fo­to­gra­ficz­ny, no­tu­jąc ko­or­dy­na­ty każ­de­go po­dej­rza­ne­go punk­tu pla­ne­ty. Ale wieść, jaką prze­ka­zał Ro­ha­no­wi do­wód­ca, oka­za­ła się omył­ką. Za sta­tek wzię­to wy­jąt­ko­wej wy­so­ko­ści ma­czu­gę skal­ną, bo rzu­ca­ła cień za­dzi­wia­ją­co po­dob­ny do re­gu­lar­ne­go cie­nia ra­kie­ty. Tak za­tem da­lej nic nie było wia­do­mo o lo­sach „Kon­do­ra”. Ro­han chciał się za­mel­do­wać u do­wód­cy, lecz ten już udał się na spo­czy­nek. Po­szedł więc do sie­bie. Mimo zmę­cze­nia dłu­go nie mógł za­snąć. Kie­dy zaś wstał rano, astro­ga­tor po­le­cił mu przez Bal­l­mi­na, kie­row­ni­ka pla­ne­to­lo­gów, prze­ka­zać cały ze­bra­ny ma­te­riał do głów­ne­go la­bo­ra­to­rium. O dzie­sią­tej rano Ro­han po­czuł taki głód – nie jadł jesz­cze śnia­da­nia – że zje­chał na dru­gi po­ziom do ma­łej mesy ope­ra­to­rów ra­da­ru, i tu, gdy do­pi­jał na sto­ją­co kawę, do­padł go Erett.

– Co, ma­cie ją!? – rzu­cił na wi­dok pod­nie­co­nej twa­rzy kar­to­gra­fa.

– Nie. Ale zna­leź­li­śmy coś więk­sze­go. Niech pan idzie za­raz – astro­ga­tor wzy­wa pana…

Ro­ha­no­wi zda­wa­ło się, że oszklo­ny cy­lin­der dźwi­gu peł­znie z nie­wia­ry­god­ną po­wol­no­ścią. W przy­ciem­nio­nej ka­ju­cie pa­no­wa­ła ci­sza, sły­chać było szmer elek­trycz­nych prze­kaź­ni­ków, a z po­daj­ni­ka apa­ra­tu­ry wy­pły­wa­ły co­raz to nowe, lśnią­ce wil­go­cią zdję­cia, ale nikt nie zwra­cał na nie uwa­gi. Dwaj tech­ni­cy wy­su­nę­li zza ścien­nej kla­py ro­dzaj epi­dia­sko­pu i zga­si­li resz­tę świa­teł w mo­men­cie, gdy Ro­han otwo­rzył drzwi. Do­strzegł bie­le­ją­cą wśród in­nych gło­wę astro­ga­to­ra. W na­stęp­nej chwi­li ekran, opusz­czo­ny z su­fi­tu, roz­sre­brzył się. W ci­szy sku­pio­nych od­de­chów Ro­han pod­szedł, na ile mógł, do wiel­kiej ja­snej płasz­czy­zny. Zdję­cie było nie naj­lep­sze, w do­dat­ku tyl­ko czar­no-bia­łe, w oko­lu drob­nych, bez­ład­nie roz­rzu­co­nych kra­te­rów od­zna­czał się nagi pła­sko­wyż, z jed­nej stro­ny ury­wa­ją­cy się li­nią tak pro­stą, jak­by ściął tam ska­ły ja­kiś ol­brzy­mi nóż; była to li­nia brze­go­wa, bo resz­tę zdję­cia wy­peł­nia­ła jed­no­li­ta czerń oce­anu. W pew­nej od­le­gło­ści od owe­go ob­ry­wu roz­po­ście­ra­ła się mo­zai­ka nie­zbyt wy­raź­nych form, w dwóch miej­scach prze­sło­nię­ta smu­ga­mi ob­ło­ków i ich cie­nia­mi. Ale i tak nie ule­ga­ło wąt­pli­wo­ści, że oso­bli­wa, za­mglo­na w szcze­gó­łach for­ma­cja nie jest two­rem geo­lo­gicz­nym.

Mia­sto… – po­my­ślał z pod­nie­ce­niem Ro­han, ale nie po­wie­dział tego gło­śno. Wszy­scy na­dal za­cho­wy­wa­li mil­cze­nie. Tech­nik przy epi­dia­sko­pie usi­ło­wał da­rem­nie wy­ostrzyć ob­raz.

– Czy były za­kłó­ce­nia od­bio­ru? – padł w ogól­ną ci­szę spo­koj­ny głos astro­ga­to­ra.

– Nie – od­po­wie­dział z ciem­no­ści Bal­l­min. – Od­biór był czy­sty, ale to jest jed­no z ostat­nich zdjęć trze­cie­go sa­te­li­ty. Osiem mi­nut po jego wy­sła­niu prze­stał od­po­wia­dać na sy­gna­ły. Przy­pusz­czal­nie zdję­cie zo­sta­ło zro­bio­ne przez obiek­ty­wy już uszko­dzo­ne pod­wyż­sza­ją­cą się tem­pe­ra­tu­rą.

– Ascen­zja ka­me­ry nad epi­cen­trum nie była więk­sza niż sie­dem­dzie­siąt ki­lo­me­trów – do­rzu­cił inny głos, na­le­żą­cy, jak wy­da­ło się Ro­ha­no­wi, do jed­ne­go z naj­zdol­niej­szych pla­ne­to­lo­gów, Mal­te­go. – A praw­dę mó­wiąc, oce­nił­bym ją na pięć­dzie­siąt pięć do sześć­dzie­się­ciu ki­lo­me­trów… Pro­szę spoj­rzeć… – Jego syl­wet­ka prze­sło­ni­ła czę­ścio­wo ekran. Przy­ło­żył do ob­ra­zu przej­rzy­sty pla­sty­ko­wy sza­blon z wy­cię­ty­mi w nim kół­ka­mi i przy­mie­rzał go ko­lej­no do kil­ku­na­stu kra­te­rów w dru­giej po­ło­wie zdję­cia.

– Są wy­raź­nie więk­sze niż na zdję­ciach po­przed­nich. Zresz­tą – do­dał – to nie ma więk­sze­go zna­cze­nia. Tak czy owak…

Nie do­koń­czył, a wszy­scy zro­zu­mie­li, co chciał po­wie­dzieć: że nie­ba­wem skon­tro­lu­ją ści­słość fo­to­gra­fii, gdyż zba­da­ją tę oko­li­cę pla­ne­ty. Ja­kąś chwi­lę wpa­try­wa­li się jesz­cze w ob­raz na ekra­nie. Ro­han nie był już tak pew­ny, że uka­zu­je mia­sto, czy ra­czej jego ru­iny. O tym, że geo­me­trycz­nie pra­wi­dło­wy twór od daw­na jest opusz­czo­ny, świad­czy­ły cien­kie jak kre­ski, fa­li­ste cie­nie wydm, któ­re ze wszech stron opły­wa­ły skom­pli­ko­wa­ne kształ­ty, nie­któ­re zaś z nich to­nę­ły nie­mal w piasz­czy­stym za­le­wie pu­sty­ni. Nad­to geo­me­trycz­ną kon­ste­la­cję tych ruin roz­dzie­la­ła na dwie nie­rów­ne czę­ści roz­sze­rza­ją­ca się w mia­rę po­stę­po­wa­nia w głąb lądu czar­na, zyg­za­ko­wa­ta li­nia – pęk­nię­cie sej­smicz­ne, któ­re na dwo­je roz­sz­cze­pi­ło nie­któ­re z wiel­kich „bu­dow­li”. Jed­na, naj­wy­raź­niej oba­lo­na, utwo­rzy­ła jak gdy­by most, za­cze­pio­ny koń­cem o prze­ciw­le­gły brzeg roz­pa­dli­ny.

– Pro­szę świa­tło – roz­legł się głos astro­ga­to­ra. Kie­dy roz­bły­sło, spoj­rzał na tar­czę ścien­ne­go ze­ga­ra.

– Za dwie go­dzi­ny star­tu­je­my.

Roz­le­gły się zmie­sza­ne gło­sy; naj­ener­gicz­niej pro­te­sto­wa­li lu­dzie Głów­ne­go Bio­lo­ga, któ­rzy ze­szli już w trak­cie prób­nych wier­ceń świ­dra­mi na dwie­ście me­trów w głąb grun­tu. Hor­pach dał ręką znak, że żad­nej dys­ku­sji nie bę­dzie.

– Wszyst­kie ma­szy­ny wra­ca­ją na po­kład. Uzy­ska­ne ma­te­ria­ły pro­szę za­bez­pie­czyć. Prze­gląd zdjęć i po­zo­sta­łe ana­li­zy mają iść swo­im try­bem. Gdzie jest Ro­han? A, pan tu­taj? Do­brze. Sły­szał pan, co po­wie­dzia­łem? Za dwie go­dzi­ny wszy­scy lu­dzie mają być na sta­no­wi­skach star­to­wych.

Ope­ra­cja okrę­to­wa­nia wy­ła­do­wa­nych ma­szyn szła w po­śpie­chu, ale sys­te­ma­tycz­nie. Ro­han był głu­chy na bła­ga­nia Bal­l­mi­na, któ­ry pro­sił o pięt­na­ście mi­nut dal­sze­go wier­ce­nia.

– Sły­szał pan, co po­wie­dział do­wód­ca – po­wta­rzał na lewo i na pra­wo, po­pę­dza­jąc mon­ta­ży­stów, któ­rzy pod­jeż­dża­li do wy­ko­pa­nych ro­wów wiel­ki­mi dźwi­ga­mi. Po ko­lei apa­ra­tu­ry wiert­ni­cze, pro­wi­zo­rycz­ne po­mo­sty kra­to­we, zbior­ni­ki z pa­li­wem wę­dro­wa­ły do lu­ków to­wa­ro­wych; gdy już tyl­ko roz­ry­ty grunt świad­czył o wy­ko­na­nych pra­cach, Ro­han z We­ster­gar­dem, za­stęp­cą Głów­ne­go In­ży­nie­ra, ob­szedł jesz­cze na wszel­ki wy­pa­dek miej­sca po­rzu­co­nych ro­bót. Po­tem lu­dzie znik­nę­li we­wnątrz stat­ku. Wte­dy do­pie­ro ru­szy­ły się pia­ski na da­le­kim pe­ry­me­trze, we­zwa­ne dro­gą ra­dio­wą wra­ca­ły sze­re­giem ener­go­bo­ty, kry­jąc się we wnę­trzu stat­ku, któ­ry wcią­gnął do środ­ka, pod pły­ty pan­cer­ne, po­chyl­nię i pio­no­wy szyb dźwi­gu oso­bo­we­go, przez mgnie­nie trwał w nie­ru­cho­mo­ści, po­tem jed­no­staj­ne wy­cie wi­chru przy­głu­szył me­ta­licz­ny gwizd sprę­żo­ne­go po­wie­trza prze­dmu­chu­ją­ce­go dy­sze. Kłę­by ku­rza­wy oto­czy­ły rufę, za­peł­gał w nich zie­lo­ny brzask, mie­sza­jąc się z czer­wo­nym świa­tłem słoń­ca, i w ga­lo­pa­dzie nie­milk­ną­cych gro­mów, któ­re wstrzą­sa­ły pu­sty­nią i wie­lo­krot­nym echem wra­ca­ły od skal­nych ścian, sta­tek po­wo­li uniósł się w po­wie­trze, aby po­zo­sta­wia­jąc za sobą wy­pa­lo­ny krąg ska­ły, ze­szklo­ne wy­dmy i strzę­py kon­den­sa­cji, znik­nąć z ro­sną­cą szyb­ko­ścią w fio­le­to­wym nie­bie. Dłu­go po­tem, kie­dy ostat­ni ślad jego dro­gi, wy­zna­czo­nej bia­ła­wą li­nią pary, roz­pły­nął się w at­mos­fe­rze, a ru­cho­me pia­ski po­kry­wać jęły nagą ska­łę i wy­peł­niać opu­sto­sza­łe wy­ko­pa­li­ska, od za­cho­du po­ja­wi­ła się ciem­na chmu­ra. Su­nąc ni­sko, roz­wi­nę­ła się, wy­su­nię­tym, kłę­bia­stym ra­mie­niem oto­czy­ła miej­sce lą­do­wa­nia i za­wi­sła nie­ru­cho­mo. Trwa­ła tak ja­kiś czas. Kie­dy słoń­ce na do­bre prze­chy­li­ło się ku za­cho­do­wi, na pu­sty­nię za­czął z niej pa­dać czar­ny deszcz.