Modlić się mszą świętą ebook

Mistagogia obrzędu przygotowania darów

Ks. dr Maciej Zachara MIC

Choć celem niniejszego artykułu nie jest zgłębianie samego pojęcia mistagogii, trzeba jednak na wstępie nieco przybliżyć ten termin, aby stało się jasne, pod jakim kątem będziemy rozważać mszalny obrzęd przygotowania darów.

Najpierw trzeba wyraźnie powiedzieć, czym mistagogia nie jest. Po pierwsze, nie sprowadza się ona do wyjaśniania obrzędów liturgicznych, nie jest utożsamiana zkatechezą na temat celebracji liturgicznej. Po drugie, nie jest ona uproszczoną formą teologii, sztucznie dostosowaną do poziomu mniej wyrobionego odbiorcy. Zamiast tego jest, owszem, pewnym określonym sposobem uprawiania teologii lub katechezy, polegającym na przechodzeniu od tego, co widzialne, do tego, co niewidzialne, od znaku do tego, co on oznacza37. Dlatego mistagogia nie koncentruje się na samej tylko celebracji liturgicznej, ale wychodząc od niej, prowadzi wprost do istoty, czyli do misterium Chrystusa, atakże do życia chrześcijańskiego, wktórym owo misterium ma znaleźć swoje wypełnienie38. Mając to na uwadze, podzieliłem niniejsze studium na trzy części, określone słowami „celebracja”, „misterium” i„życie”. Szczególnie wpierwszej części uwzględniam zarówno zwyczajną, jak inadzwyczajną formę rytu rzymskiego.

1. Celebracja

Przygotowanie darów, wtradycyjnej terminologii offertorium – ‘ofiarowanie’, stanowi pierwszą część liturgii eucharystycznej, czyli „mszy wiernych”. Istotą tego obrzędu jest sam akt złożenia na ołtarzu darów chleba iwina oraz polecenie ich Bogu wmodlitwie nad darami (wtradycyjnej terminologii określanej jako „sekreta”). Dary chleba iwina zostają wten sposób wyłączone zjakiegokolwiek użytku poza kultowym, odtąd ich jedynym przeznaczeniem jest to, by stały się materią sakramentu ciała ikrwi Chrystusa. Dlatego obrzęd przygotowania darów jest cały nakierowany na to, co nastąpi po nim. Można powiedzieć, że jest to obrzęd ocharakterze drugorzędnym, przy czym „drugorzędny” nie oznacza bynajmniej „nieważny”. Istnieje on więc ze względu na mające się po nim dokonać akt ofiary ikomunię świętą. Prawie wszystkie czynności, modlitwy iformuły przynależące do obrzędu przygotowania darów wybiegają ku przyszłości.

Wliturgii posoborowej kapłan przedstawia Bogu dary chleba iwina, wypowiadając modlitwy błogosławieństwa, inspirowane żydowskimi berakot:

Błogosławiony jesteś, Panie, Boże wszechświata, bo dzięki Twojej hojności otrzymaliśmy chleb (wino), który jest owocem ziemi (które jest owocem winnego krzewu) ipracy rąk ludzkich, Tobie go przynosimy, aby stał się dla nas chlebem życia (Tobie je przynosimy, aby stało się dla nas napojem duchowym)39.

Wypowiadający słowa tej modlitwy błogosławi Boga Stworzyciela, od którego pochodzi wszystko, także te elementy naturalne, które staną się materią Eucharystii40. Również praca ludzka, dzięki której przedstawiane dary zostały przetworzone iprzygotowane dla celów liturgii, istnieje zustanowienia Bożego iwNim ma swe źródło (Rdz 1,28; 2,6; 3,17). Ostatnie frazy modlitw wskazują na cel przyniesienia chleba iwina: aby stały się dla nas chlebem życia inapojem duchowym.

Jeszcze wyraźniej ku przyszłości wybiegają analogiczne modlitwy stosowane wnadzwyczajnej formie rytu rzymskiego. Są one wręcz antycypacją tego, co wydarzy się podczas wypowiadania kanonu. Do darów chleba iwina odnoszą się sformułowania mogące sugerować, jakoby chodziło odary już konsekrowane41.

Modlitwa ofiarowania chleba:

Ojcze święty, wszechmogący, wieczny Boże, przyjmij tę nieskalaną hostię, którą ja, niegodny sługa Twój, ofiaruję Tobie, Bogu mojemu, za niezliczone grzechy, przewinienia izaniedbania swoje iza wszystkich tu obecnych, atakże za wszystkich wiernych chrześcijan żywych iumarłych, aby mnie oraz im przyczyniła się do zbawienia wiecznego. Amen42.

Modlitwa ofiarowania wina:

Ofiarujemy Ci, Panie, kielich zbawienia, ibłagamy łaskawość Twoją, aby jako woń miła wzniósł się przed oblicze Boskiego majestatu Twego za zbawienie nasze icałego świata. Amen43.

Formuła, którą kapłan wypowiada podczas dolewania wody do wina, wskazuje na świętą wymianę, dokonującą się wEucharystii między Chrystusem anami. Eucharystia jest przedłużeniem misterium wcielenia, wktórym Syn Boży przyjął na siebie naszą ludzką naturę po to, by dać nam udział wswoim boskim życiu.

Oto tekst formuły posoborowej, będącej skróconą wersją formuły tradycyjnej:

Przez to misterium wody iwina daj nam, Boże, udział wBóstwie Chrystusa, który przyjął nasze człowieczeństwo44.

Po przedstawieniu / ofiarowaniu wina kapłan pochyla się icicho wypowiada modlitwę, wspólną dla obu form liturgii, aby Bóg przyjął nas samych razem ze sprawowaną przez nas ofiarą (do owej prośby powrócę jeszcze wdalszej części tego artykułu). Tak brzmi obecny tekst modlitwy:

Przyjmij, nas, Panie, stojących przed Tobą wduchu pokory izsercem skruszonym; niech nasza Ofiara tak się dzisiaj dokona przed Tobą, Panie Boże, aby się Tobie podobała45.

Wnadzwyczajnej formie rytu rzymskiego kapłan wdalszej kolejności błogosławi dary, wzywając nad nimi Ducha Świętego. Jego mocą podczas wypowiadania formuł kanonu nastąpi przemiana darów:

Przyjdź, Uświęcicielu, wszechmogący, wieczny Boże ipobłogosław tę ofiarę, przygotowaną Twemu świętemu imieniu46.

Wtym miejscu podczas uroczyście sprawowanej mszy, niezależnie od obranej formy, następuje okadzenie darów, krzyża ołtarzowego, ołtarza, kapłana iludu. Znaczenie tego gestu jest bardzo bogate. Wpierwszej kolejności jest ono oddaniem szacunku darom, które staną się sakramentem ciała ikrwi Chrystusa, następnie krzyżowi, będącemu znakiem uobecniającej się wEucharystii ofiary Zbawiciela, ołtarzowi jako miejscu, wktórym dokona się eucharystyczna ofiara oraz osobom tę ofiarę składającym. Ponadto dym kadzidła jest znakiem „miłej woni” wznoszącej się od Chrystusa ku Ojcu, atakże modlitwy Kościoła. Wformie zwyczajnej okadzeniu nie towarzyszą żadne modlitwy iformuły słowne, natomiast forma nadzwyczajna przewiduje osobne formuły imodlitwy na kolejne elementy obrzędu kadzenia. Formuła błogosławienia kadzidła47 oraz modlitwy na okadzenie darów48, krzyża iołtarza49 nawiązują przede wszystkim do motywu wznoszenia się kadzidła ku Bogu. Następująca po nich formuła, wypowiadana podczas przekazywania kadzidła diakonowi, wyraża życzenie, aby we wszystkich uczestniczących wliturgii zapłonął ogień Bożej miłości50.

Po okadzeniu celebrans obmywa palce dłoni. Jest to czynność symboliczna, wyrażająca pragnienie duchowego oczyszczenia jako przygotowania do sakramentalnego sprawowania ofiary Chrystusa. Wformie zwyczajnej podczas obmycia kapłan wypowiada pochodzące zPsalmu 51 słowa: „Obmyj mnie, Panie, zmojej winy ioczyść mnie zgrzechu mojego”51. Zkolei wformie nadzwyczajnej kapłan wypowiada słowa zaczerpnięte zPsalmu 26. Początek tej formuły stanowią słowa: „Umywam ręce moje na znak niewinności iobchodzę ołtarz Twój, Panie”52. Wobmyciu można dostrzec także nawiązanie do sakramentu chrztu, który jest pierwszym inajważniejszym oczyszczeniem człowieka, otwierającym mu drogę do Eucharystii.

Podczas celebracji wformie nadzwyczajnej kapłan wdalszej kolejności pochyla się przed ołtarzem iwypowiada następującą modlitwę:

Przyjmij, Trójco Święta, tę ofiarę, którą Ci składamy na pamiątkę Męki, Zmartwychwstania iWniebowstąpienia Jezusa Chrystusa, Pana naszego, oraz na cześć Najświętszej Maryi, zawsze Dziewicy, świętego Jana Chrzciciela, świętych Apostołów Piotra iPawła, itych których relikwie tutaj się znajdują, iwszystkich Świętych: aby im przyniosła cześć, anam zbawienie, iaby wniebie raczyli orędować za nami ci, których pamiątkę obchodzimy na ziemi. Przez tegoż Chrystusa Pana naszego. Amen53.

Następnie, wgeście wspólnym już obu formom, kapłan zwraca się do wiernych, rozkładając ręce: „Módlcie się, aby moją iwaszą ofiarę przyjął Bóg Ojciec wszechmogący”.

Wierni odpowiadają:

Niech Pan przyjmie ofiarę zrąk twoich, na cześć ichwałę swojego Imienia, atakże na pożytek nasz icałego Kościoła świętego54.

Ostatnim elementem obrzędu przygotowania darów jest modlitwa nad darami, będąca częścią formularza mszalnego. Bardzo częstym motywem wmodlitwach nad darami jest prośba oprzyjęcie darów, awraz znimi także nas samych inaszej posługi. Przytoczmy dla przykładu modlitwę formularza Niedzieli Trójcy Przenajświętszej:

Panie, nasz Boże, uświęć nasze dary, nad którymi wzywamy Twojego imienia, iprzez tę Ofiarę uczyń nas samych wieczystym darem dla Ciebie. Przez Chrystusa Pana naszego55.

2. Misterium

2.1. Przygotowanie Ofiary Chrystusa

Przygotowanie darów jest preludium do liturgii ofiary. Nie dokonuje się wtym momencie jakaś autonomiczna ofiara zchleba iwina, różna od ofiary ciała ikrwi Chrystusa56, gdyż wchrześcijaństwie nie ma żadnej ofiary poza ofiarą Chrystusa, spełnianą sakramentalnie wmodlitwie eucharystycznej. Czy to znaczy, że przygotowanie darów nie ma żadnego wymiaru ofiarnego? To byłby już zbyt daleko idący wniosek, gdyż wtym właśnie momencie przygotowywana jest sakramentalna celebracja jedynej ofiary Chrystusa. Można również mówić o„ofiarowaniu” chleba iwina we wspomnianym już sensie wyłączenia ich zużytku świeckiego iprzeznaczenia wyłącznie na cele kultu. Nie mogą już zostać wycofane iużyte podczas zwykłego posiłku ani przeznaczone do żadnego innego celu.

Skoro msza święta jest sakramentalnym uobecnieniem ofiary Chrystusa, przygotowanie darów odsyła nas wpewien sposób do tego wszystkiego, co było przygotowaniem tej ofiary. Można tu się odnieść do wydarzeń bezpośrednio poprzedzających mękę Pańską; można też wskazać na zapisane wewangeliach przygotowania do ostatniej wieczerzy, będącej sakramentalną antycypacją paschy Chrystusa (Mt 26,17–19). Jednak przygotowanie ofiary Chrystusa jest czymś znacznie szerszym. Jak chleb iwino od momentu złożenia na ołtarzu są nieodwołalnie „ofiarowane” na rzecz użytku eucharystycznego, tak Syn Boży został, obrazowo mówiąc, złożony na ołtarzu już od momentu wcielenia. Liturgia Kościoła wuroczystość Zwiastowania Pańskiego czyta następujący fragment Listu do Hebrajczyków:

Niemożliwe jest bowiem, aby krew cielców ikozłów usuwała grzechy. Przeto przychodząc na świat, mówi: Ofiary ani daru nie chciałeś, ale Mi utworzyłeś ciało; całopalenia iofiary za grzech nie podobały się Tobie. Wtedy rzekłem: Oto idę – wzwoju księgi napisano oMnie – aby spełnić wolę Twoją, Boże. […] Usuwa jedną [ofiarę], aby ustanowić inną. Na mocy tej woli uświęceni jesteśmy przez ofiarę ciała Jezusa Chrystusa raz na zawsze (Hbr 10,4–7.9–10).

Bizantyjska ikona Narodzenia Chrystusa, której schemat wykształcił się wVI wieku wPalestynie57, widzi wnarodzinach Jezusa przygotowanie Jego Ofiary. Jezus jest owinięty wpieluszki przypominające całun pogrzebowy izłożony wżłobie przypominającym grób. Takie przedstawienie wyraża prawdę, iż wszystko wżyciu Jezusa zmierza do paschy ijest jej przygotowaniem. Są momenty, wktórych uwidacznia się to wsposób szczególny, takie jak: proroctwo Symeona (Łk 2,35), chrzest Jezusa (Mt 3,13–17), walka zSzatanem na pustyni (Mt 4,1–11), przemienienie, podczas którego rozmawia zMojżeszem iEliaszem oodejściu, którego ma dokonać wJerozolimie (Łk 9,31), zapowiedzi śmierci izmartwychwstania (Mt 16,21–23) – szczególnie te wyrażane pośród zewnętrznych sukcesów (Łk 9,43), śpieszne podążanie Jezusa ku Jerozolimie (Mk 10,32) iinne.

2.2. Akeda

Ofiara Chrystusa była ponadto zapowiadana iprefigurowana wosobach iwydarzeniach Starego Testamentu. Jak mówił biskup Meliton zSardes wswojej homilii paschalnej datowanej na ok. 180 rok, Chrystus był Tym, który

wwielu musiał znosić wiele. WAblu został zabity, wIzaaku związano Mu nogi, wJakubie przebywał na obczyźnie, wJózefie został sprzedany, wMojżeszu podrzucony, wbaranku paschalnym zabity, wDawidzie prześladowany, wprorokach zelżony58.

Jedną zwymienionych przez Melitona postaci jest Izaak iprzy tej starotestamentalnej figurze chciałbym się na chwilę zatrzymać (wątek ten będzie zarazem wstępem do trzeciej części niniejszego tekstu). Ofiara zIzaaka ma ważne znaczenie wtradycji Kościoła. Kanon rzymski wmodlitwie Supra quae ialeksandryjska anafora św. Marka wspominają ją jako jedną zprefiguracji ofiary Chrystusa59, czytanie oofierze Abrahama na górze Moria znajduje się także wśród lekcji Wigilii Paschalnej nie tylko wrycie rzymskim, lecz także wbizantyjskim60.

Według tradycji żydowskiej Izaak zorientował się, że to on ma być ofiarą, iszedł na ofiarę świadomie, azłożony na ołtarzu powiedział ojcu: „Zwiąż mnie” – Akeda. Wyrazem tej tradycji jest m.in. Targum neofiti, czyli Biblia aramejska zkomentarzami rabinicznymi61.

Oto odnośny fragment:

Abraham, zabrawszy drwa do spalenia ofiary, włożył je na syna swego, Izaaka, wziął do ręki ogień inóż, po czym obaj poszli, razem we dwóch, wdoskonałości serca. Izaak odezwał się do swego ojca Abrahama: „Ojcze!” Agdy ten rzekł: „Oto jestem, mój synu”, zapytał: „Oto ogień idrwa, agdzież jest baranek na całopalną ofiarę?”. Abraham rzekł: „Mój synu, przed Panem baranek został przygotowany na ofiarę całopalną, jeśli zaś nie – to ty będziesz barankiem”. Iwe dwóch szli razem wdoskonałości serca; Abraham, aby złożyć ofiarę, aIzaak, jego syn, aby został złożony wofierze. Agdy przyszli na to miejsce, które Pan wskazał, Abraham zbudował tam ołtarz, ułożył na nim drwa izwiązawszy syna swego Izaaka, położył go na tych drwach na ołtarzu. Potem Abraham wyciągnął swoją rękę iwziął nóż, aby zabić swego syna Izaaka. AIzaak, odpowiadając, rzekł do swego ojca Abrahama: „Ojcze, zwiąż mnie dobrze, abym cię nie kopnął iaby twoja ofiara nie była uznana za nieważną, iabyśmy nie zostali wepchnięci do dołu zagłady wświecie, który przyjdzie”. Oczy Abrahama były wpatrzone woczy Izaaka, aoczy Izaaka były skierowane na aniołów na wysokościach. Abraham nie widział ich. Wtej godzinie zstąpił znieba głos mówiący: „Chodźcie, zobaczcie dwie osoby, które są wmoim świecie. Jedna składa ofiarę, adruga jest składana wofierze. Ta, która składa ofiarę, nie waha się, ata, która jest składana wofierze, wystawia swoją szyję”62.

3. Życie

3.1. Złożenie nas samych na ołtarzu przez chrzest

Misterium Chrystusa celebrowane wliturgii ma znaleźć swoje wypełnienie wżyciu wierzących. Jaki jest zatem egzystencjalny sens przygotowania darów? Jak mówi czwarta modlitwa eucharystyczna wdrugiej części swej epiklezy, celem Eucharystii jest „abyśmy stali się wChrystusie żywą ofiarą ku Twojej chwale”63. Jezus Chrystus od momentu poczęcia włonie Maryi był darem złożonym na ołtarzu. Izaak poznał, że ma być darem ofiarnym iświadomie powiedział Akeda – ‘Zwiąż mnie’. Chrześcijanin ma rozpoznać wskładanych na ołtarzu darach chleba iwina swoje własne życie ipowołanie, aby przejść wraz zChrystusem własną drogę paschalną. Ma zwrócić się do Boga słowami Izaaka.

Kiedy nastąpiło nasze „ofiarowanie”, czyli odłączenie iprzeznaczenie na to, by stać się ofiarą razem zChrystusem? Wmomencie naszego chrztu. Kinga Wenklar, która przez pewien czas prowadziła blog podłączony do strony Dominikańskiego Ośrodka Liturgicznego, wmarcu 2011 roku uczciła chrzest swojego kolejnego dziecka wpisem zatytułowanym Dzieci na krzyż. Pisała ołatwo umykającym nam zpola widzenia wymiarze sakramentu chrztu, jakim jest zanurzenie wśmierci Chrystusa. Warto przytoczyć początkowe zdania tego tekstu:

Zapisaliśmy nasze dziecko na krzyż. Naszym marzeniem jest, żeby się tam dostało. Na razie na początku drogi, lista rezerwowa, ale jesteśmy dobrej myśli64.

Dlaczego „lista rezerwowa”? Ponieważ chrzest przyjęło niemowlę. Cała późniejsza formacja wwierze ma na celu to, aby wktórymś momencie życia dokonało się wochrzczonym świadome idobrowolne przejście zlisty rezerwowej na listę zasadniczą. Przekładając to na przywołaną opowieść starotestamentalną, wIzaaku przejście to nastąpiło podczas dialogu zojcem wdrodze na górę Moria.

Powróćmy teraz na moment do liturgicznego obrzędu przygotowania darów. Jak widzieliśmy, jednym zsilnie zaakcentowanych tam elementów jest polecanie Bogu złożonych na ołtarzu darów iprośba oto, by przyjął On eucharystyczną Ofiarę; by tak się ona dokonała, aby mogła się Jemu podobać. Jest to równoznaczne zIzaakową prośbą akeda – „zwiąż mnie mocno”. Ofiara Chrystusa jest doskonała inie może nie być przyjęta, ale jej sakramentalna celebracja może nam do niczego nie posłużyć, może wręcz przyczynić się do naszego potępienia. Tak będzie, jeśli będziemy składać eucharystyczną ofiarę przewrotnie, nie powtarzając za Izaakiem naszego akeda, czyli nie godząc się na składanie wofierze wraz zChrystusem także samego siebie. Wtym kontekście możemy lepiej rozumieć obrzęd okadzenia kapłana iludu. Potocznie mówimy o„kadzeniu komuś” wsensie wynoszenia kogoś na piedestał lub schlebiania komuś. Tymczasem liturgiczne okadzenie jest oddaniem czci ofierze Chrystusa, która ma się dopełnić wżyciu obecnych podczas jej składania wiernych. Jest więc ono życzeniem, aby nawiązując do wpisu Kingi Wenklar, kapłan iwierni przechodzili z„listy rezerwowej” na krzyż – na „listę zasadniczą”, iby wraz zIzaakiem wypowiedzieli swoje akeda.

3.2. Żywy przykład: s. Clare Crockett SHM

Na koniec chciałbym przywołać pewną bardzo piękną postać, wktórej wpewien sposób wypełniło się misterium przygotowania darów; osobę, która rozpoznała siebie samą jako złożoną na ołtarzu idała się związać mocno. Jest to siostra Clare Crockett (1982–2016)65 ze zgromadzenia Służebnic Domu Matki, pochodząca zDerry wIrlandii Północnej. Zakonnica ta zmarła wopinii świętości, ginąc wEkwadorze (wmiejscowości Playa Prieta) wsilnym trzęsieniu ziemi, mając zaledwie 33 lata ibędąc niespełna sześć lat po ślubach wieczystych. Jej radykalne nawrócenie, na którego drogę wstąpiła wosiemnastym roku życia, jest znakomitą ilustracją powyższych rozważań.

Momentem decydującym była liturgia Wielkiego Piątku 2000 roku, przeżywana przez Clare wHiszpanii, wklasztorze sióstr Służebnic Domu Matki. Na tej liturgii Clare znalazła się, po ludzku patrząc, całkiem przypadkowo – nie zwłasnej woli, lecz namówiona przez innych. Była wówczas prezenterką programów młodzieżowych nadawanych wtelewizji brytyjskiej iamerykańskiej, grała wreklamach, dostawała pierwsze propozycje ról wfilmach imiała wielką ambicję zostania sławną aktorką. Prowadziła przy tym bardzo rozrywkowy tryb życia. Chodziła na dyskoteki, regularnie się upijała, była uzależniona od tytoniu, miała za sobą pierwsze eksperymenty znarkotykami. Liturgia, na której się znalazła, nudziła ją, do adoracji Krzyża podeszła zrękami wkieszeniach, ale podczas całowania krzyża zcałą mocą zdała sobie sprawę ztrzech rzeczy: gwoździe przebijające ciało Chrystusa to jej grzechy pychy, próżności, pijaństwa inieczystości; na krzyżu jej grzechy zostały przebaczone, aona sama jest bezwarunkowo przez Chrystusa kochana; od tego momentu nie może już kontynuować dotychczasowego życia, ajedyną adekwatną odpowiedzią na miłość Chrystusa jest oddanie Mu całego swego życia. Jeszcze tego samego wieczoru przez głowę Clare po raz pierwszy przemknęła myśl opowołaniu zakonnym. Mówiła później: „Skoro Chrystus umarł za mnie, jak ja mogę nie umrzeć dla samej siebie?”.Po tym doświadczeniu Clare przez około rok (tylko jeden rok!) przeżywała silną walkę duchową, po czym podjęła decyzję opozostawieniu kariery, wyjeździe zIrlandii do Hiszpanii iwstąpieniu do tych sióstr, wktórych domu przeżyła swój pamiętny Wielki Piątek. Wjej sytuacji to naprawdę oznaczało tyle, co dać się położyć na ołtarzu ofiarnym ipowiedzieć „zwiąż mnie mocno”. Był to cały ciąg „więzów”: rezygnacja zwymarzonej ibardzo dobrze zapoczątkowanej kariery aktorskiej, zerwanie zchłopakiem, opuszczenie ojczyzny, pozostawienie rodziny, którą kochała, aktóra początkowo nie była wstanie jej zrozumieć, wreszcie zgoda na to, by Pan Bóg całkowicie przeobraził jej mentalność ze światowej na ewangeliczną.

Całe jej dalsze życie najlepiej streszczają słowa świętego Pawła: „pędzę […], bo isam zostałem zdobyty przez Chrystusa Jezusa” (Flp 3,12). Jej wdzięk, bardzo radosne iżywe usposobienie, zdolności artystyczne – wszystko zostało oczyszczone, przemienione iwprzęgnięte wniezwykle owocną służbę ewangelii, zwłaszcza wśród dzieci, młodzieży iosób chorych. Ale cechująca ją, zaraźliwa dla wszystkich wokół radość cały czas postawiona była wcieniu krzyża, zaś duchowość – nierozerwalnie związana zWielkim Piątkiem. Prawie nikt nie wiedział, że przez ostatnie sześć lat życia cierpiała na silną migrenę. Na rok przed śmiercią napisała zEkwadoru taki list do przełożonej generalnej ido o. Rafaela Reymundo, założyciela zgromadzenia:

Chociaż Wielki Piątek jest smutnym dniem, nie wiem jak mam wyrazić radość ientuzjastyczne pragnienie, jakie mam, aby cierpieć dla Pana. Wszystko wydaje mi się małe: niedosypianie, posty, gorąco, konieczność ciągłego przyjmowania ludzi… Wszystko, co mogłoby być trudne, napełnia mnie radością, ponieważ przybliża mnie do Pana […]. Spędziłam długi czas przed krzyżem, prosząc otę łaskę, aby nigdy nie zapomnieć otym, co Pan inasza Matka wycierpieli dla mnie. Chociaż jest już oktawa Wielkanocy, ja wciąż rozważam Mękę Pańską66.

Przeczuwała swoją bliską śmierć iwpewnym momencie powiedziała, że umrzeć młodo nie jest dla niej żadnym problemem, problemem byłoby natomiast umrzeć, nie służąc inie dając swego życia wpełni. Dopełnieniem jej życiowej ofiary było trzęsienie ziemi wEkwadorze 16 kwietnia 2016 roku, wktórym zginęła jako jedyna zsióstr ze swego domu. Kilka godzin przed trzęsieniem ziemi, podczas obiadu, siostry zaczęły nagle rozmawiać ośmierci ilęku przed śmiercią, as. Clare powiedziała stanowczo, że nie bałaby się umrzeć dziś, skoro śmierć jest spotkaniem zChrystusem, zktórym zawsze pragnęła być. Została pochowana wrodzinnym Derry, aówczesny nuncjusz apostolski wIrlandii, abp Charles Brown, powiedział do irlandzkiej młodzieży, że siostra Clare Crockett to osoba, która dała się radykalnie przemienić przez wiarę katolicką, ito uczyniło ją piękną ipromieniującą; wszyscy możemy obrać ją jako przykład do naśladowania, abyć może także jako świętą, do której możemy się zwracać67.

Podsumowując całość zawartych wyżej refleksji, liturgiczne przygotowanie darów jest obrazem naszego życia, dokonującego się między wybraniem wmomencie chrztu adefinitywnym spełnieniem ofiary znaszego życia wmomencie śmierci. Krzyże iutrapienia są jakby antycypowaniem ofiary, przechodzeniem z„listy rezerwowej na krzyż” na „listę zasadniczą”. Trzeba, aby chrześcijanin wchodził wduchowość Izaaka, który dowiedziawszy się otym, że ma być złożony na ofiarę, szedł na nią „wdoskonałości serca”, mówiąc „Akeda.Zwiąż mnie mocno” iwyciągając swoją szyję pod nóż. Nasze grzechy, świadome niewierności wobec woli Bożej, są wierzganiem ikopaniem na ołtarzu lub nawet próbą zeskakiwania zniego, są jakby ściąganiem zołtarza darów chleba iwina, by na powrót przeznaczać je do użytku codziennego. Każda Eucharystia, każdy obrzęd przygotowania darów, niech będzie nam pomocą wskładaniu naszego życia na ołtarzu razem zChrystusem imówieniu za Izaakiem: Akeda.