Ochrona środowiska w przedsiębiorstwie. Zbiór najważniejszych informacji. Wydanie II ebook

Redakcja

Autorzy:Robert Barański, Iwona Czauderna, Roman Kozub, Ewa Romanowska, Dorota Rosłoń, Kamil Stolarski, Marcin Sarna, Agnieszka Świerczewska-Opłocka

Redakcja: Karolina Szewczyk-Cieślik

Menedżer produktu: Monika Doroś

Kierownik grupy tematycznej: Piotr Szczygieł

Zdjęcie na okładce: fotolia.pl

Projekt graficzny okładki: Piotr Fedorczuk

Korekta: Zespół

Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski

Druk: Miller Druk

Skład iłamanie:

Dariusz Ziach

ISBN: 978-83-8344-768-1

Copyright© by Wiedza i Praktyka sp. z o.o., Warszawa 2024

Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a

tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: [email protected]

NIP: 526-19-92-256

Numer KRS: 0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego

Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł

Publikacja „Ochrona środowiska w przedsiębiorstwie. Zbiór najważniejszych informacji. Wydanie II” została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twórców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. Wzwiązku z powyższym autorzy, konsultanci oraz redakcja nie mogą ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji „Ochrona środowiska w przedsiębiorstwie. Zbiór najważniejszych informacji. Wydanie II” wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

Wstęp

Specjalista ds. ochrony środowiska jest odpowiedzialny za organizowanie i nadzorowanie działalności przedsiębiorstwa związanej z ochroną środowiska. Do jego obowiązków należy przygotowywanie odpowiedniej dokumentacji, sporządzanie raportów i sprawozdań, kontrolowanie przestrzegania przepisów prawnych, w tym weryfikowanie i składanie wniosków o uzyskanie wymaganych prawem pozwoleń, zezwoleń czy zgłoszeń.

Działalność każdej firmy wpływa w określony sposób na stan środowiska naturalnego, dlatego przedsiębiorcy powinni zdawać sobie z tego sprawę i mieć stosowną wiedzę na temat obowiązujących przepisów dotyczących ochrony środowiska. W praktyce dotyczy to szerokiego spektrum działań, którym warto przyjrzeć się z różnych perspektyw. W niniej­szej książce prezentujemy praktyczne omówienie pięciu zagadnień, w ramach których specjalista ds. ochrony środowiska powinien mieć wiedzę i umiejętności. Są to:

•obowiązujące przedsiębiorców przepisy prawne w zakresie ochrony środowiska,

•dokumentacja, którą należy prowadzić,

•opłaty i sprawozdania,

•odpowiedzialność za wyrządzone w środowisku szkody,

•możliwości pozyskania zewnętrznych środków inwestycyjnych.

Szczegółowe zdiagnozowanie obowiązków przedsiębiorcy w zakresie ochrony środowiska nie jest prostą sprawą. Duża liczba przepisów, które bywają nieprecyzyjne, jak również ich częste zmiany powodują, że właściciel firmy może mieć problemy z poprawną interpretacją obowiązujących go wymogów.

W pierwszym rozdziale opisujemy najważniejsze obowiązki wynikające z ochrony środowiska, dotyczące przede wszystkim przedsiębiorców zaliczanych do sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Przedstawiamy również zadania organów państwowych, z którymi firmy muszą w omówionym zakresie współpracować, i podpowiadamy, czego może dotyczyć kontrola w obrębie ochrony środowiska (charakteryzujemy stosowne instytucje oraz ich uprawnienia kontrolne).

Drugi rozdział przybliża praktyczne zasady prowadzenia dokumentacji związanej z ochroną środowiska w firmie. Opisujemy w nim zarówno wymogi formalne, jak i najważniejsze kroki, które należy podjąć w celu uzyskania stosownych pozwoleń, zezwoleń lub decyzji administracyjnych w trzech podstawowych dziedzinach:

•gospodarce odpadami,

•gospodarce wodno-ściekowej,

•ochronie powietrza.

Rozdział trzeci także odnosi się do ww. dziedzin, ale dotyczy zasad naliczania opłat oraz realizacji obowiązków sprawozdawczych. Za nieprzestrzeganie przepisów prawa przewidywane są dodatkowe opłaty, a także kary pieniężne, dlategow tym rozdziale podpowiedziano, jak ich uniknąć.

W rozdziale czwartym wyjaśniono, na czym polega odpowiedzialność za szkody w środowisku. Zawiera on zagadnienia związane z odpowiedzialności cywilną, administracyjną, a także odpowiedzialnością karną i karnoskarbową. Warto poświęcić czas na lekturę tego rozdziału, ponieważ wskazano w nim, w jakich sytuacjach odpowiedzialność może spocząć na osobie zajmującej się ochroną środowiska w firmie.

W ostatniej części dokonano przeglądu zagadnień, których znajomość może się dla przedsiębiorcy okazać wyjątkowo cenna. Podpowiadamy w niej, w jaki sposób efektywnie pozyskiwać środki zewnętrzne na inwestycje. Sukcesy w tej dziedzinie są warunkowane umiejętnym przygotowaniem wniosku o dofinansowanie, sprawnym przejściem przez postępowanie proceduralne, a także znajomością rodzajów konkursów i instytucji, w których można ubiegać się o dofinansowanie.

Dodatkowo poradnik zawiera użyteczny słownik pojęć oraz kalendarium, w którym znajduje się przegląd najważniejszych obowiązków sprawozdawczych wraz z obowiązującymi terminami.

Zapraszamy do lektury

redakcja Wiedzy i Praktyki

Słownik pojęć

Bateria przenośna, akumulator przenośny– bateria i akumulator,w tym ogniwo guzikowe lub zestaw, które są szczelnie zamknięte i mogą być przenoszone w ręku oraz nie stanowią baterii przemysłowej i akumulatora przemysłowego albo baterii samochodowej i akumulatora samochodowego, w szczególności określone w załączniku nr 2 do ustawy z 24 kwietnia 2009 r. o bateriachi akumulatorach (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 1004).

BDO –baza danych o produktach i opakowaniach oraz ogospodarceodpadami.

Emisje – wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi:

a) substancje,

b) energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne.

Ewidencja odpadów – obowiązek dokumentowania ilości oraz sposobów gospodarowania odpadami. Do ewidencji zalicza się:

a) prowadzenie kart ewidencji odpadu (dalej: KEO),

b) prowadzenie kart przekazania odpadu (dalej: KPO),

c) składanie rocznych zestawień o odpadach do właściwego urzędu marszałkowskiego (zbiorcze zestawienia danych należy przekazywać marszał­kowi województwa właściwemu ze względu na miejsce wytwarzania, zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów corocznie w terminie do 15 marca roku kolejnego za poprzedni rok kalendarzowy, tzw. rok sprawozdawczy).

GIOŚ – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.

Gospodarowanie odpadami – zbieranie, transport, przetwarzanieodpadów, łącznie z nadzorem nad tego rodzaju działaniami, jak również późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów oraz działania wykonywane w charakterze sprzedawcy odpadów lub pośrednikaw obrocie odpadami.

Gospodarka odpadami – wytwarzanie odpadów i gospodarowanieodpadami.

Instalacja to:

a) stacjonarne urządzenie techniczne,

b) zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot, i położonych na terenie jednego zakładu,

c) budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję.

KEO– karta ewidencji odpadu. Służy do udokumentowania działańzwiązanych z gospodarowaniem danym odpadem – począwszy od jego wytworzenia do ewentualnego zagospodarowania we własnym zakresie lub przekazania do utylizacji.

KOBiZE – Krajowy Ośrodek Bilansowaniai Zarządzania Emisjami,który odpowiada m.in. za Krajową bazę o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji, gdzie przedsiębiorcy składają raporty (raport do KOBiZE).

Korzystający ze środowiska –do podmiotów korzystających ze środowiska zalicza się:

a) przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162 i 2105 oraz z 2022 r. poz. 24, 974 i 1570) oraz przedsiębiorcę zagranicznego w rozumieniu przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2022 r. poz. 470), a także osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,

b) jednostkę organizacyjną niebędącą przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców,

c) osobę fizyczną niebędącą podmiotem, o którym mowa w lit. a, korzystającą ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia.

KPO –karta przekazania odpadu. Jest dowodem zdania odpaduuprawnionemu odbiorcy.

LZO– lotne związki organiczne.

NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska iGospodarki Wodnej.

Odpady – każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany.

Odpady komunalne – odpady powstające w gospodarstwach domowych, zwyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających wgospodarstwach domowych; zmieszane odpady komunalne pozostają zmieszanymi odpadami komunalnymi, nawet jeżeli zostały poddane czynności przetwarzania odpadów, która nie zmieniła wsposób znaczący ich właściwości.

Odzysk odpadów –proces, którego głównym wynikiem jest to, abyodpady służyły użytecznemu zastosowaniu przez zastąpienie innych materiałów, które w przeciwnym przypadku zostałyby użyte do spełnienia danej funkcji, lub w wyniku którego odpady są przygotowywane do spełnienia takiej funkcji w danym zakładzie lub ogólnie w gospodarce.

Opakowanie– wyrób, w tym wyrób bezzwrotny, wykonany z jakiegokolwiek materiału, przeznaczony do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji produktów, od surowców do towarów przetworzonych. Za opakowanie uważa się:

1) wyrób spełniający funkcje opakowania, o których mowa w nagłówku, bez uszczerbku dla innych funkcji, jakie opakowanie może spełniać, z wyłączeniem wyrobu, którego wszystkie elementy są przeznaczone do wspólnego użycia, spożycia lub usunięcia, stanowiącego integralną część produktu oraz niezbędnego do przechowywania, utrzymywania lub zabezpieczania produktu w całym cyklu i okresie jego funkcjonowania;

2) wyrób spełniający funkcje opakowania, o których mowa w nagłówku:

a) wytworzony i przeznaczony do wypełniania w punkcie sprzedaży,

b) jednorazowego użytku – sprzedany, wypełniony, wytworzony lub przeznaczony do wypełniania w punkcie sprzedaży;

3) część składową opakowania oraz złączony z opakowaniem element pomocniczy, spełniające funkcje opakowania, o których mowa w nagłówku, z tym że element pomocniczy przyczepiony bezpośrednio lub przymocowany do produktu uważa się za opakowanie, z wyłączeniem elementu stanowiącego integralną część produktu, który jest przeznaczony do wspólnego użycia lub usunięcia.

Opłata produktowa –opłata obliczana i wpłacana w przypadku nieosiągnięcia wymaganego poziomu odzysku i recyklingu.

Opłata za korzystanie ze środowiska –opłata pobierana za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza atmosferycznego lub składowanie odpadów.

OOŚ – ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko to postępowanie oceniające wpływ planowanego przedsięwzięcia (głównie szeroko rozumianego budowlanego czy wydobywczego) na środowisko (łączniez wpływem na zdrowie ludzi), na które składa się: weryfikacja raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (dostarczonego przez inwestora przedsięwzięcia) iuzyskanie wymaganych prawnie opinii i uzgodnień. W postępowaniu OOŚ musi być zapewniona możliwość udziału społeczeństwa.

Posiadacz odpadów –wytwórca odpadów lub osoba fizyczna, osobaprawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej będące w posiadaniu odpadów. Domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości.

POŚ – prawo ochrony środowiska.

Pośrednik w obrocie odpadami – każdy, kto organizuje przetwarzanieodpadów w imieniu innych podmiotów, w tym również podmiot, który nie obejmuje odpadów fizycznie w posiadanie.

Pozwolenie zintegrowane –decyzja administracyjna regulująca zasadywprowadzania substancji lub energii, powodujących zanieczyszczenie, do wszystkich komponentów środowiska z niektórych rodzajów instalacji, wskazanych w rozporządzeniu ministra środowiska z 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz.U. z 2014 r. poz. 1169) wydanym na podstawie art. 201 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 2556). Posiadanie pozwolenia zintegrowanego warunkuje w praktyce możliwość prowadzenia (funkcjonowania) tego typu instalacji.

Prowadzący instalację – podmiot uprawniony na podstawie okreś­lonego tytułu prawnego do władania instalacją w celu jej eksploatacji zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, na zasadach wskazanych w przepisach o ochronie środowiska.

Przegląd ekologiczny –szczegółowe opracowanie określające, czyi w jakim zakresie przedsiębiorca przestrzega zasad i przepisów ochrony środowiska.

Przetwarzanie – procesy odzysku lub unieszkodliwiania, w tym przygotowanie poprzedzające odzysk lub unieszkodliwianie.

Składowisko odpadów – obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów.

Sprzedawca odpadów – podmiot, który nabywa, a następnie zbywaodpady, we własnym imieniu, w tym również podmiot, który nie obejmuje odpadów fizycznie wposiadanie.

WIOŚ – wojewódzki inspektorat ochrony środowiska.

Władający powierzchnią ziemi – właściciel nieruchomości, a jeżeliw ewidencji gruntów i budynków prowadzonej na podstawie ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne ujawniono inny podmiot władający gruntem – podmiot ujawniony jako władający.

Właściciel nieruchomości – rozumie się przez to także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością.

Wprowadzający opakowania –przedsiębiorca wytwarzający opakowania, importujący opakowania, dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia opakowań lub wewnątrzwspólnotowej dostawy opakowań.

Wprowadzający produkty w opakowaniach –przedsiębiorca wykonującydziałalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach, w szczególności:

Więcej znajdziesz w wersji pełnej publikacji

Tematy publikacji w pełnej wersji

Słownik pojęć

Rozdział 1. Monitorowanie prawa

Rozdział 2. Prowadzenie dokumentacji

Rozdział 3. Naliczanie opłat i obowiązki sprawozdawcze

Rozdział 4. Odpowiadanie za szkody w środowisku naturalnym

Rozdział 5. Pozyskiwanie zewnętrznych środków inwestycyjnych

Kalendarium

Podstawa prawna

Przygotowanie do wersji elektronicznej: RASTER studio, 603 59 59 71