Opieka senioralna. Standardy opieki na pacjentem, rola opiekuna, choroby otępienne ebook

Redakcja

Autor: Marta Bogusiak, Kinga Klejment, Marzena Pytlarz-Pietraszko

Tłumaczenie: Magdalena Kaczmarek

Redaktor: Anna Śmigulska-Wojciechowska

Menedżer produktu: Anna Konarzewska-Żuczek

Menedżer segmentu: Piotr Szczygieł

Projekt graficzny okładki: Magdalena Huta

Korekta: Zespół

Koordynator produkcji: Magdalena Huta

Druk: KRM Druk

Skład i łamanie: Dariusz Ziach

ISBN 978-83-8344-871-8

Copyright by Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

Warszawa 2024

Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa

tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: [email protected]

NIP: 526-19-92-256, KRS: 0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie,

XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego

wysokość kapitału zakładowego 200.000 zł

nr rejestrowy BDO: 000008579

Publikację „Opieka senioralna. Standardy opieki nad pacjentem, rola opiekuna, choroby otępienne” przygotowano z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twórców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W konsek­wencji autorzy i redakcja nie mogą ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publi­kacji „Opieka senioralna. Standardy opieki nad pacjentem, rola opiekuna, choroby otępienne” wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

Rozdział 1. Wybrane formy opieki senioralnej w Polsce

Opieka nad seniorami w Polsce to temat złożony i wieloaspektowy, ponieważ nie istnieje jednoznaczna definicja legalna pojęcia „senior.” W różnych przepisach prawnych można znaleźć różne kryteria wieku, które przyznają osobom starszym szczególne uprawnienia. Na przykład, prog­ram bezpłatnych leków obowiązuje od 65. roku życia, podczas gdy szczególna opieka geriatryczna w ramach programu „Centrum Zdrowia 75+” dostępna jest dla osób od 75. roku życia. Różnorodność tych kryteriów odzwierciedla specyfikę potrzeb zdrowotnych osób starszych, które mogą się znacznie różnić w zależności od indywidualnych okoliczności.

Warto zaznaczyć, że nie wszystkie świadczenia omawiane w niniejszej książce są bezpośrednio powiązane z wiekiem. Część z nich zależy od stanu zdrowia pacjenta, a nie od daty urodzenia. Jednakże seniorzy, z uwagi na problemy zdrowotne związane z procesem starzenia, często kwalifikują się do tych świadczeń. Dlatego też opieka nad osobami starszymi wymaga zrozumienia specyficznych potrzeb tej grupy i dostosowania systemu opieki zdrowotnej w taki sposób, aby zapewnić im odpowiednie wsparcie.

Skoncentrujmy się na świadczeniach finansowanych ze środków publicznych, które są dostępne dla seniorów w Polsce. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że istnieją także alternatywne formy opieki oferowane przez sektor prywatny, które mogą podlegać innym zasadom i regulacjom. Niniejsze opracowanie ma na celu przybliżenie czytelnikom zagadnień związanych z opieką nad osobami starszymi, z uwzględnieniem zarówno uregulowań prawnych, jak i praktycznych aspektów funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej. W dalszej części zostaną omówione różne formy świadczeń, w tym:

•ambulatoryjna opieka zdrowotna,

•opieka długoterminowa domowa oraz

•opieka realizowana w zakładach stacjonarnych – zarówno leczniczych, jak i domach pomocy społecznej.

1.1. Bezpłatne leki dla seniorów

Jednym z przywilejów przyznanych seniorom w zakresie dostępu do opieki zdrowotnej jest bezpłatny dostęp do wybranych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Uprawnienie to zostało opisane w art. 43a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 146).

Osoby po ukończeniu 65. roku życia mają prawo do bezpłatnego zaopatrzenia w leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne określone w specjalnym wykazie określonym przez ministra właściwego do spraw zdrowia w drodze obwieszczenia. Minister ustala go, mając na uwadze zaspokojenie potrzeb zdrowotnych seniorów, dostępność i bezpieczeństwo stosowania tych produktów, a także stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów zdrowotnych.

Aktualny wykaz leków dostępnych bezpłatnie znajdziesz na stronie Ministerstwa Zdrowia, pod adresem: https://www.gov.pl/web/zdrowie/obwieszczenia-ministra-zdrowia-lista-lekow-refundowanych

Dostęp do bezpłatnych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych odbywa się na podstawie recepty, którą może wystawić:

1. lekarz lub pielęgniarka udzielający świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej albo

2. lekarz posiadający prawo wykonywania zawodu, który zaprzestał wykonywania zawodu i wystawił receptę dla siebie (pro auctore) albo dla małżonka, albo dla osoby pozostającej we wspólnym pożyciu, albo dla krewnych lub powinowatych w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa(pro familiae), albo

3. lekarz lub pielęgniarka udzielający świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej lub w poradni przyszpitalnej działającej w ramach tzw. sieci szpitali (tylko na podstawie e-recepty), albo

4. lekarz udzielający świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu leczenia szpitalnego (w tym także w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w systemie podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej, tzw. sieci szpitali) – w związku z zakończeniem leczenia szpitalnego (również tylko na podstawie e-recepty).

W celu zapewnienia bezpieczeństwa terapii wymaga się, aby osoby uprawnione do wystawiania recept na bezpłatne leki dla seniora przed ich wystawieniem dokonały, za pośrednictwem platformy P1, weryfikacji ilości oraz rodzaju przepisanych pacjentowi leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, pod względem bezpieczeństwa oraz konieczności ich stosowania, biorąc pod uwagę recepty uprzednio już wystawione oraz zrealizowane dla tego pacjenta.

W przypadku recepty wystawionej na bezpłatne leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne, farmaceuta, wydając je w aptece, ma dodatkowo obowiązek poinformować seniora o zamiennikach (tj. o możliwości nabycia leku objętego refundacją, innego niż lek przepisany na recepcie, o tej samej nazwie międzynarodowej, dawce, postaci farmaceutycznej, która nie powoduje powstania różnic terapeutycznych, i o tym samym wskazaniu). Apteka ma również obowiązek zapewnić dostępność tego leku i wydać go na żądanie pacjenta.

1.2. Zakłady opiekuńczo-lecznicze, czyli stacjonarna opieka długoterminowa

Opieka w zakładach opiekuńczo-leczniczych (dalej: ZO-L) odgrywa kluczową rolę w systemie opieki zdrowotnej, zwłaszcza w kontekście starzejącego się społeczeństwa i rosnącej liczby osób wymagających długoterminowej opieki. ZO-L to specjalistyczne placówki przeznaczone dla osób, które ze względu na stan zdrowia nie wymagają już hospitalizacji, ale potrzebują stałej, całodobowej opieki medycznej, pielęgnacyjnej i rehabilitacyjnej. W przeciwieństwie do opieki szpitalnej, która jest skoncentrowana na leczeniu ostrych stanów chorobowych, ZO-L oferują opiekę długoterminową, ukierunkowaną na podtrzymanie i poprawę jakości życia pacjentów. Placówki te powinny zapewniać nie tylko opiekę medyczną, ale także wsparcie psychologiczne, terapię zajęciową oraz rehabilitację, umożliwiając pacjentom zachowanie jak największej samodzielności i komfortu życia.

Zgodnie z przepisami zawartymi w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 146) pacjenci korzystający z opieki w ZO-L mają prawo do określonych świadczeń, które obejmują:

•opiekę lekarską,

•opiekę pielęgniarską,

•rehabilitację oraz

•wsparcie psychologiczne.

Szczegółowe warunki realizacji tych świadczeń określone zostały w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 22 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej (Dz.U. z 2024 r. poz. 253) i dodatkowo w zarządzeniu nr 55/2022/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z 25 kwietnia 2022 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej (NFZ z 2022 r. poz. 55 ze zm.).

Przepisy te precyzują, jakie usługi wchodzą w skład świadczeń gwarantowanych, jakie są kryteria przyjęcia pacjenta do ZO-L, a także okreś­lają standardy opieki, jakie muszą być zapewnione w tych placówkach. Dzięki temu finansowanie ze środków publicznych jest skierowane na zapewnienie kompleksowej i wysokiej jakości opieki dla osób, które jej najbardziej potrzebują. Przyjrzyjmy się bliżej tym regulacjom, aby zrozumieć, jak wygląda funkcjonowanie i finansowanie zakładów opiekuńczo-leczniczych w praktyce.

Zasady funkcjonowania ZO-L

Zakład opiekuńczo-leczniczy jest zakładem leczniczym podmiotu leczniczego, w którym wykonywana jest działalność lecznicza w rodzaju stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych innych niż szpitalne. Oznacza to, że ZO-L funkcjonuje w ramach systemu opieki zdrowotnej i podlega określonym regulacjom prawnym. Jako podmiot leczniczy, ZO-L musi spełniać wymagania dotyczące standardów opieki, kwalifikacji personelu medycznego oraz warunków, w jakich świadczone są usługi medyczne i pielęgnacyjne.

Wymagania dla pomieszczeń ZO-L

ZO-L jest zobowiązany do spełniania szczegółowych wymagań dotyczących pomieszczeń i wyposażenia, określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 402). Wymagania te są zbliżone do tych określonych dla szpitali, co podkreśla wysoki standard opieki, jaki musi być zapewniony w ZO-L.

W skład zespołu pomieszczeń pielęgnacyjnych w ZO-L powinny wchodzić co najmniej następujące pokoje:

Skład zespołu pomieszczeń pielęgnacyjnych w ZO-L

Opis

Pokoje łóżkowe

Są to podstawowe pomieszczenia przeznaczone na pobyt pacjentów, które muszą spełniać określone wymogi ogólnobudowlane i dotyczące wyposażenia, w szczególności:

•Dostęp do łóżek: Każde łóżko w pokoju łóżkowym musi być dostępne z trzech stron, w tym z obu dłuższych boków. Zapewnia to personelowi medycznemu swobodny dostęp do pacjenta z różnych stron, co jest niezbędne podczas udzielania opieki, przeprowadzania zabiegów czy wykonywania innych czynności pielęgnacyjnych.

•Odstępy między łóżkami: Odstępy między łóżkami muszą być wystarczające, aby umożliwić swobodny dostęp do każdego pacjenta. Jest to istotne nie tylko dla personelu medycznego, ale również dla pacjentów, zwłaszcza w sytuacjach, gdy konieczne jest użycie sprzętu medycznego, takiego jak wózki inwalidzkie czy podnośniki.

•Szerokość pokoju łóżkowego: Pokój musi być na tyle szeroki, aby umożliwić swobodne wyprowadzenie łóżka. Jest to ważne w sytuacjach, kiedy pacjent musi być przetransportowany np. na badania, zabiegi diagnostyczne lub w przypadku ewakuacji. Te same wymagania tyczą się korytarzy czy otworów drzwiowych.

•Wyposażenie pokoju: Pokoje łóżkowe na oddziale muszą być wyposażone w umywalkę z ciepłą i zimną wodą, dozownik z mydłem w płynie oraz pojemnik z ręcznikami jednorazowego użycia wraz z pojemnikiem na zużyte ręczniki. To wyposażenie zapewnia możliwość utrzymania higieny zarówno pacjentom, jak i personelowi medycznemu. Jeżeli pokój jest wyposażony w śluzę umywalkowo-fartuchową lub węzeł sanitarny, wymóg posiadania umywalki w pokoju może nie być konieczny. Dodatkowo pomieszczenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą muszą być wyposażone w takie meble, które umożliwiają ich mycie oraz dezynfekcję.

•Izolatki: Oprócz standardowych pokoi łóżkowych, w ZO-L mogą być również zorganizowane izolatki, które składają się z pomieszczenia pobytu pacjenta oraz pomieszczenia higieniczno-sanitarnego. Izolatki są przeznaczone dla

pacjentów wymagających odosobnienia ze względów epidemiologicznych lub innych wskazań medycznych. Powinny być wyposażone w specjalistyczne urządzenia, takie jak umywalki uruchamiane bez kontaktu z dłonią oraz odpowiednią wentylację zapewniającą podciśnienie, co zapobiega rozprzestrzenianiu się drobnoustrojów.

Punkt pielęgniarski z pokojem przygotowawczym pielęgniarskim

Służy personelowi pielęgniarskiemu do monitorowania pacjentów i przechowywania dokumentacji oraz przygoto­wywania niezbędnych materiałów i leków.

Gabinet diagnostyczno-zabiegowy

Umożliwia przeprowadzanie podstawowych zabiegów medycznych i diagnostyki, bez konieczności transportu pacjenta do szpitala.

Pomieszczenia realizacji świadczeń

Obejmują one gabinety przeznaczone do różnych form terapii i rehabilitacji, w tym:

•Gabinet rehabilitacyjny: Wyposażony w sprzęt do prowadzenia rehabilitacji ruchowej i ćwiczeń usprawniających. Jest to miejsce, gdzie pacjenci mogą pracować nad poprawą sprawności fizycznej pod nadzorem wykwalifikowanego personelu.

•Gabinet do prowadzenia psychoterapii: Miejsce, gdzie pacjenci mogą uczestniczyć w sesjach psychoterapii, które są istotne dla ich dobrostanu psychicznego. Gabinet ten zapewnia komfortowe i dyskretne warunki do przeprowadzania rozmów terapeutycznych.

•Gabinet terapii zajęciowej: Wyposażony w różne narzędzia i materiały umożliwiające prowadzenie terapii zajęciowej. Celem terapii jest poprawa funkcji poznawczych, manualnych oraz ogólnej aktywizacji pacjentów, co jest szczególnie ważne dla osób starszych.

Sala Dziennego Pobytu

Miejsce przeznaczone dla pacjentów do spędzania czasu w ciągu dnia poza pokojem łóżkowym. Sala ta powinna być wyposażona w wygodne meble oraz umożliwiać pacjentom uczestniczenie w różnorodnych zajęciach, takich jak czytanie, oglądanie telewizji, gry planszowe czy spotkania towarzyskie. Sala Dziennego Pobytu odgrywa ważną rolę w akty­wizacji pacjentów,integracji społecznej i utrzymaniu ich dobrostanu psychicznego.

Pomieszczenia higieniczno-sanitarne

Muszą być wyposażone w natrysk i przynajmniej jedno przystosowane dla osób niepełnosprawnych, co zapewnia pacjentom odpowiednie warunki higieniczne.

Brudownik

Pomieszczenie przeznaczone do opróżniania, dezynfekowania i przechowywania kaczek i basenów lub niszczenia pojemników jednorazowego użytku, wyposażone w odpowiednie urządzenia do dekontaminacji i wentylację mechaniczną.

Pozostałe wymagania organizacyjne ZO-L

Jako podmiot leczniczy, ZO-L musi zapewnić wykwalifikowany personel medyczny, w tym lekarzy, pielęgniarki oraz innych specjalistów, takich jak fizjoterapeuci czy terapeuci zajęciowi. Personel ten jest odpowiedzialny za codzienną opiekę medyczną i pielęgnacyjną, prowadzenie rehabilitacji oraz terapii zajęciowej.

ZO-L musi także przestrzegać standardów dotyczących dokumentacji medycznej, zapewniać dostęp do badań diagnostycznych oraz stosować się do wymogów higieny i bezpieczeństwa. Jako podmiot leczniczy, ZO-L jest również zobowiązany posiadać ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej (OC). Ubezpieczenie to ma na celu ochronę zarówno placówki, jak i pacjentów, wprzypadku wystąpienia zdarzeń, które mogą prowadzić do roszczeń odszkodowawczych, np. błędów medycznych, zaniedbań czy innych niepożądanych incydentów.

Wszystkie te aspekty są ściśle regulowane, aby zapewnić pacjentom opiekę na najwyższym poziomie i gwarantować bezpieczeństwo pobytu w zakładzie. Dzięki tym regulacjom pacjenci oraz ich rodziny mogą mieć pewność, że opieka świadczona w ZO-L jest profesjonalna, bezpieczna i zgodna z obowiązującymi standardami medycznymi.

Kryteria przyjęcia do ZO-L

Przyjęcie seniora do zakładu opiekuńczo-leczniczego wymaga spełnienia określonych kryteriów i przejścia przez ściśle zdefiniowaną procedurę. Głównym celem tej procedury jest zapewnienie, że opieka w ZO-L jest dostępna dla osób, które jej rzeczywiście potrzebują ze względu na swój stan zdrowia i stopień samodzielności.

Proces ten rozpoczyna się od wniosku o wydanie skierowania do zakładu opiekuńczego, z którym świadczeniobiorca, czyli osoba wymagająca opieki, lub jej opiekun występuje do lekarza ubezpieczenia zdrowotnego (np. do swojego lekarza POZ). Wniosek ten jest kluczowym dokumentem inicjującym cały proces i powinien być sporządzony zgodnie ze wzorem określonym w załączniku do odpowiedniego rozporządzenia Ministra Zdrowia.

Do wniosku należy dołączyć wywiad pielęgniarski oraz zaświadczenie lekarskie. Te dokumenty stanowią podstawę oceny stanu zdrowia pacjenta i jego zdolności do samodzielnego funkcjonowania. Wywiad pielęgniarski dostarcza szczegółowych informacji na temat potrzeb opiekuńczych pacjenta, jego codziennych funkcji i ograniczeń, podczas gdy zaświadczenie lekarskie zawiera profesjonalną ocenę medyczną, diagnozy i zalecenia dotyczące dalszego postępowania. Wzory tych dokumentów również zostały określone w odpowiednich załącznikach do rozporządzenia.

Jeśli pacjent spełnia kryteria objęcia świadczeniami gwarantowanymi w warunkach stacjonarnych, lekarz ubezpieczenia zdrowotnego wydaje skierowanie do zakładu opiekuńczego. Jest to dokument, który oficjalnie kwalifikuje pacjenta do przyjęcia do ZO-L.

Kluczowym kryterium przyjęcia do ZO-L jest ocena stanu zdrowia i samodzielności pacjenta. W przypadku seniorów jednym z głównych narzędzi stosowanych w ocenie ich zdolności do samodzielnego funkcjonowania jest skala Barthel.

Skala Barthel to standaryzowany test, który ocenia poziom samodzielności w codziennych czynnościach, takich jak jedzenie, ubieranie się, korzystanie ztoalety czy przemieszczanie się. Osoby, które w ocenie skalą Barthel otrzymają 40 punktów lub mniej, kwalifikują się do przyjęcia do ZO-L. W przypadku seniorów często decydującym czynnikiem jest brak możliwości zapewnienia właściwej opieki w warunkach domowych, na przykład ze względu na brak wsparcia ze strony rodziny czy niemożność skorzystania z usług opieki domowej. W praktyce oznacza to, że seniorzy wymagający stałej opieki medycznej i mający znaczne trudności w samodzielnym wykonywaniu podstawowych czynności życiowych mogą być objęci opieką w zakładzie.

Należy jednak zaznaczyć, że zakłady opiekuńczo-lecznicze nie przyjmują pacjentów, dla których głównym wskazaniem do opieki jest zaawansowana choroba nowotworowa, choroba psychiczna lub uzależnienie. W takich przypadkach opieka powinna być zapewniona w innych, wyspecjalizowanych placówkach.

Wniosek, skierowanie oraz wywiad pielęgniarski i zaświadczenie lekarskie nie są wymagane w przypadku, gdy podstawą umieszczenia pacjenta w zakładzie opiekuńczym będzie orzeczenie wydane przez sąd opiekuńczy.

Zakres świadczeń gwarantowanych pacjentom ZO-L

Pacjenci przebywający w zakładach opiekuńczo-leczniczych mają prawo do korzystania ze świadczeń gwarantowanych, których zakres został precyzyjnie określony w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 22 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 253) oraz w zarządzeniu nr 55/2022/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z 25 kwietnia 2022 r.

Świadczenia w ZO-L są realizowane zgodnie z indywidualnymi potrzebami pacjenta, z uwzględnieniem jego stanu zdrowia, możliwości funkcjonowania oraz planu opieki. Dzięki kompleksowemu podejściu, które obejmuje opiekę medyczną, pielęgnacyjną, rehabilitacyjną oraz wsparcie psychologiczne i społeczne, pacjenci otrzymują opiekę na najwyższym poziomie. Wszystko to ma na celu poprawę jakości życia pacjentów oraz wspieranie ich w codziennym funkcjonowaniu, zarówno w aspekcie fizycznym, jak i emocjonalnym. Zgodnie z zarządzeniem nr 55/2022/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia ZO-L zobowiązane są do prowadzenia opieki zgodnie z określonymi standardami i realizacji umów zawieranych z Narodowym Funduszem Zdrowia. Zarządzenie to określa również szczegółowe warunki rozliczania świadczeń i procedury sprawo­zdawcze, które muszą być przestrzegane przez placówki.

Świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze

Zakres świadczeń gwarantowanych w ZO-L obejmuje przede wszystkim świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze. Są one skierowane do pacjentów, którzy wymagają długoterminowej opieki ze względu na przewlekłe choroby, niepełnosprawność czy inne schorzenia ograniczające samodzielność. Świadczenia te obejmują:

1. Całodobową opiekę pielęgniarską: pacjenci mają zapewnioną profesjonalną opiekę pielęgniarską przez całą dobę. W ramach tej opieki pielęgniarki wykonują podstawowe zabiegi pielęgnacyjne, monitorują stan zdrowia pacjentów, podają leki oraz prowadzą dokumentację medyczną.

2. Opiekę lekarską: w ZO-L pacjenci mają zapewniony dostęp do regularnych wizyt lekarskich. Lekarze są odpowiedzialni za ocenę stanu zdrowia pacjentów, diagnozowanie, prowadzenie leczenia oraz przepisywanie leków. W razie potrzeby mogą kierować pacjentów na dodatkowe badania diagnostyczne.

3. Rehabilitację ogólną w podstawowym zakresie: prowadzona jest w celu zmniejszenia skutków upośledzenia ruchowego oraz usprawnienia ruchowego pacjentów. Rehabilitacja ma na celu poprawę funkcji motorycznych i ogólnego stanu fizycznego, co może przyczynić się do zwiększenia samodzielności pacjenta i poprawy jego jakości życia.

4. Świadczenia psychologa: pacjenci mają dostęp do opieki psychologicznej, która jest kluczowa dla wspierania ich dobrostanu psychicznego. Świadczenia te obejmują ocenę stanu psychicznego, wsparcie w radzeniu sobie ze stresem i emocjami związanymi z chorobą oraz pomoc w adaptacji do długoterminowego pobytu w placówce.

5. Terapię zajęciową: terapia zajęciowa jest ważnym elementem wsparcia pacjentów, mającym na celu aktywizację i poprawę ich zdolności do samodzielnego wykonywania codziennych czynności. Dzięki niej pacjenci mogą angażować się w różnorodne zajęcia dostosowane do ich możliwości i potrzeb, co sprzyja utrzymaniu sprawności i poprawia samopoczucie.

6. Leczenie farmakologiczne: w ramach świadczeń gwarantowanych w ZO-L pacjenci mają zapewnione leczenie farmakologiczne, obejmujące podawanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza. Regularne monitorowanie i dostosowywanie farmakoterapii jest kluczowe dla skutecznego zarządzania chorobami przewlekłymi i innymi schorzeniami.

7. Leczenie dietetyczne: ZO-L zapewniają pacjentom odpowiednie leczenie dietetyczne, dostosowane do ich stanu zdrowia i potrzeb. Obejmuje to zarówno dostarczanie zbilansowanych posiłków, jak i w razie potrzeby specjalne diety, takie jak dieta cukrzycowa, niskosodowa czy wysokoenergetyczna, w zależności od indywidualnych wymagań pacjenta.

8. Zaopatrzenie w wyroby medyczne: pacjenci mają zapewnione zaopatrzenie w niezbędne wyroby medyczne, takie jak opatrunki, cewniki, pieluchomajtki czy inny sprzęt pomocniczy. Wyroby te są określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia i są stosowane przy udzielaniu świadczeń gwarantowanych w zakładzie opiekuńczym.

9. Edukację zdrowotną: istotnym elementem opieki w ZO-L jest edukacja zdrowotna, która polega na przygotowaniu pacjenta i jego rodziny lub opiekuna do samoopieki i samopielęgnacji w warunkach domowych. Obejmuje ona naukę wykonywania podstawowych czynności pielęgnacyjnych, radzenia sobie z chorobą oraz postępowania w sytua­cjach nagłych.

Podczas pobytu w zakładach opiekuńczo-leczniczych seniorzy są poddawani okresowejocenie stanu zdrowia za pomocąskali Barthel, aby monitorować ich poziom samodzielności i skuteczność udzielanej opieki. Ocena ta jest dokonywana przez lekarza i pielęgniarkę w dniu przyjęcia pacjenta do ZO-L, a następnie na koniec każdego miesiąca lub w przypadku istotnej zmiany stanu zdrowia. Regularne oceny służą również do ustalenia, czy pacjent nadal kwalifikuje się do pobytu w zakładzie, czy może jego stan zdrowia się polepszył i jest możliwe kontynuowanie leczenia w warunkach domowych.

Zasady odpłatności za pobyt w ZO-L

Choć świadczenia opieki zdrowotnej w zakładach opiekuńczo-leczniczych są gwarantowane i finansowane ze środków publicznych, pacjenci muszą partycypować w kosztach swojego pobytu, ponosząc odpowiednie opłaty. Regulacje te mają na celu wsparcie placówek w pokrywaniu kosztów wyżywienia i zakwaterowania, które są kluczowymi elementami opieki długoterminowej.

Pacjent przebywający w ZO-L ponosi miesięczną opłatę za wyżywienie i zakwaterowanie. Wysokość tej opłaty jest ściśle określona i nie może przekroczyć 250% najniższej emerytury. Jednak istnieje dodatkowy limit, który stanowi, że opłata ta nie może być wyższa niż 70% miesięcznego dochodu pacjenta, ustalonego zgodnie z przepisami o pomocy społecznej. Oznacza to, że opłata jest dostosowywana do indywidualnych możliwości finansowych pacjenta, zapewniając tym samym, że nie przekroczy ona jego zdolności do jej pokrycia.

Opłatę ustala kierownik podmiotu leczniczego na podstawie dokumentów stwierdzających wysokość dochodu pacjenta. Kluczowe dokumenty uwzględniane przy ustalaniu opłaty to:

1. Decyzja organu rentowego albo emerytalno-rentowego ustalająca wysokość emerytury, renty albo renty socjalnej. Do tej decyzji można dołączyć zgodę świadczeniobiorcy na potrącanie opłaty za pobyt w zakładzie opiekuńczym bezpośrednio ze świadczenia wypłacanego przez ten organ.

2. Decyzja o przyznaniu zasiłku stałego, w której także można dołączyć zgodę świadczeniobiorcy, umożliwiającą zakładowi opiekuńczemu odbiór tych należności.

Takie podejście umożliwia precyzyjne ustalenie wysokości opłaty, bazując na rzeczywistej sytuacji finansowej pacjenta. W przypadku zmiany dochodu świadczeniobiorcy opłata jest ustalana ponownie, co pozwala na elastyczne dostosowanie jej do aktualnych możliwości finansowych pacjenta.

W przypadku nieobecności pacjenta w ZO-L, np. z powodu pobytu w szpitalu czy czasowego opuszczenia placówki, opłata jest odpowiednio obniżana. Za dni nieobecności pobiera się 70% opłaty obowiązującej za dni obecności w zakładzie, co uwzględnia koszty stałe ponoszone przez placówkę na rzecz pacjenta.

Takie zasady odpłatności mają na celu wsparcie funkcjonowania zakładów opiekuńczo-leczniczych, jednocześnie zapewniając, że pacjenci nie będą nadmiernie obciążeni kosztami pobytu. Ostatecznie mechanizm ten pozwala na zrównoważenie kosztów związanych z opieką długoterminową i zapewnienie, że opieka w ZO-L jest dostępna dla tych, którzy jej potrzebują, niezależnie od ich sytuacji finansowej.

Wniosek o wydanie skierowania do zakładu opiekuńczo-leczniczego/zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego