Przewodnik po dyrektywach SUP i ROP ebook

Poruszając tematykę SUP oraz ROP, warto w pierwszej kolejności wyjaśnić różnice między tymi systemami. Czym są oraz jakiej tematyki dotyczą:

• ustawa ROP – ustawa o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz ustawy o odpadach (numer UC91 w RCL) – wdraża przepisy dotyczące rozszerzonej odpowiedzialności producenta;

• ustawa SUP – zmiana ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (numer UC73 w RCL) – wdraża dyrektywę Single Use Plastics, która zakłada zmniejszenie stosowania niektórych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Unijna zintegrowana polityka produktowa (ang. IPP – integrated product policy) zakłada, że każdy z uczestników rynku ma wpływ na minimalizowanie negatywnych oddziaływań środowiskowych. Poza tym opiera się na przekonaniu, że odpowiednie zachęty gospodarcze mogą spowodować, że odpad stanie się cennym surowcem.

Pierwsza definicja ROP została zaproponowana przez T. Lindhqvista. Zgodnie z nią „rozszerzona odpowiedzialność producenta to strategia ochrony środowiska służąca osiągnięciu celu środowiskowego, jakim jest obniżenie całościowego oddziaływania na środowisko przez produkt, poprzez uczynienie producenta produktu odpowiedzialnym za cały cykl życia produktu, a w szczególności za jego zbiórkę, poddanie recyklingowi i ostateczne unieszkodliwienie tego produktu. Rozszerzona odpowiedzialność producenta jest wdrażana za pomocą instrumentów administracyjnych, ekonomicznych i informacyjnych. Dobór tych instrumentów wyznacza określoną formę rozszerzonej odpowiedzialności producenta”.

W późniejszym czasie pojawiła się w polskim prawie definicja systemu ROP jako zestawu środków podjętych w celu zapewnienia, aby wprowadzający produkty, w tym produkty w opakowaniach, ponosili odpowiedzialność finansową albo odpowiedzialność finansową i organizacyjną na etapie cyklu życia produktu, gdy staje się on odpadem.

Inne podejście do obowiązków producenta

Do 31 grudnia 2021 r. treść przepisu art. 22 ustawy o odpadach była krótka i przywoływała wyłącznie wymagania wynikające z zasady „zanieczyszczający płaci”, wskazując, że: „Koszty gospodarowania odpadami są ponoszone przez ich pierwotnego wytwórcę lub przez obecnego bądź poprzedniego posiadacza odpadów. W przypadkach określonych w przepisach odrębnych koszty gospodarowania odpadami ponosi producent produktu lub podmiot wprowadzający produkt na terytorium kraju, określony w tych przepisach”.

Od 1 stycznia 2022 r. ten przepis stał się zdecydowanie dłuższy i definiuje konkretne koszty gospodarowania odpadami, które zobowiązany jest ponieść wprowadzający produkty do obrotu. Są to koszty:

a. selektywnego zbierania odpadów powstałych z produktów, a następnie ich transportu i przetwarzania oraz koszty niezbędne do realizacji innych celów i zadań, o których mowa w przepisach odrębnych, pomniejszone o przychody z ponownego użycia, ze sprzedaży materiałów pochodzących z przetwarzania tych odpadów, a w przypadku wprowadzenia systemu kaucyjnego – z nieodebranej kaucji;

b. informowania posiadaczy odpadów powstałych z produktów o środkach służących zapobieganiu powstawaniu odpadów, zakładach zajmujących się ponownym użyciem i przygotowaniem do ponownego użycia, systemach zbierania odpadów oraz o sposobach zapobiegania zaśmiecaniu;

c. gromadzenia danych dotyczących produktów wprowadzanych do obrotu oraz zbierania i przetwarzania odpadów powstałych z produktów, a także sprawozdawczości w tym zakresie.

Zmiany gonią zmiany

Na stronie rządowego centrum legislacji w sierpniu 2021 roku Ministerstwo Klimatu i Środowiska opublikowało projekt ustawy zmieniającej ustawę o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Mowa jest w nim o systemie ROP, który ma wprowadzić wiele zmian w ww. ustawie. W projekcie uwzględniono m.in. następujące zmiany:

1. Konieczność ewidencjonowania opakowań w podziale na wprowadzane dla gospodarstw domowych i dla przemysłu, w tym handlu.

2. Wprowadzenie opłaty opakowaniowej. Opłatę opakowaniową wnosi się co miesiąc na konto urzędu marszałkowskiego. Wysokość należnej opłaty opakowaniowej stanowi suma iloczynów stawek opłaty opakowaniowej dla poszczególnych rodzajów opakowań przeznaczonych dla gospodarstw domowych oraz mas opakowań poszczególnych rodzajów odpowiadających tym stawkom, w których wprowadzający produkty w opakowaniach wprowadził do obrotu produkty w danym miesiącu. Maksymalna stawka opłaty opakowaniowej dla każdego rodzaju opakowania przeznaczonego dla gospodarstw domowych wynosi 2 zł za 1 kg. Minister właściwy do spraw klimatu określi, w drodze rozporządzenia, stawki opłaty opakowaniowej dla poszczególnych rodzajów opakowań przeznaczonych dla gospodarstw domowych.

3. Znakowanie opakowań symbolami wskazującymi na sposób selektywnego zbierania odpadów powstałych z tych opakowań według frakcji odpadów, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2021 r. poz. 888). Oznakowanie musi zostać dostosowane tak, aby mogły korzystać z niego osoby niedowidzące i niewidome.

4. Zastąpienie organizacji odzysku opakowań nowym rodzajem spółki: organizacją odpowiedzialności producentów.

5. Finansowanie przez wprowadzających kampanii edukacyjnych w wysokości 2% wartości netto opakowań wprowadzonych do obrotu w poprzednim roku kalendarzowym – również w przypadku realizacji obowiązków za pośrednictwem organizacji odpowiedzialności producentów.

6. Obowiązek składania sprawozdania dotyczącego wprowadzania opakowań i realizacji ustawowych obowiązków przez (lub w imieniu) każdego wprowadzającego odrębnie.

7. Zwiększenie finansowania gminnych systemów zbierania i zagospodarowania odpadów opakowaniowych. Organizacja odpowiedzialności producentów ma wydatkować w danym roku kalendarzowym co najmniej 95% środków pochodzących z wynagrodzeń od wprowadzających na działania związane z gospodarowaniem odpadami opakowaniowymi, w tym recyklingiem tych odpadów.