Diabeł domowego ogniska ebook

"Den Kon­ge­lige Gæst" (pol­ski tytuł: "Dia­beł do­mo­wego ogni­ska") autor HEN­RYK PON­TOP­PI­DAN

Co­py­ri­ght © by Wie­dza­24h.pl, 2024

W WIĘK­SZO­ŚCI ZA­CHO­WANO ORY­GI­NALNĄ PI­SOW­NIĘ oraz WSZYST­KIE OSO­BLI­WO­ŚCI JĘ­ZY­KOWE, co po­zwala na jak naj­wier­niej­sze od­zwier­cie­dle­nie cha­rak­teru tek­stu. Choć mogą po­ja­wić się drobne róż­nice wy­ni­ka­jące z pro­cesu kon­wer­sji, sta­rano się za­cho­wać jak naj­wię­cej z uni­kal­nych zwro­tów i niu­an­sów ję­zy­ko­wych, by jak naj­le­piej oddać pier­wotną formę utworu.

Wszel­kie prawa za­strze­żone. 

Skład epub, mobi i pdf: Gegol

ISBN: 978-83-68324-00-6

Tłu­macz: Fran­ci­szek Mi­ran­dolaHEN­RYK PON­TOP­PI­DAN

Hen­ryk Pon­top­pi­dan, jeden z naj­wy­bit­niej­szych duń­skich pi­sa­rzy, uro­dzony w 1857 roku, był mi­strzem re­ali­stycz­nej prozy, któ­rego twór­czość sku­piała się na głę­bo­kiej ana­li­zie spo­łecz­nych, mo­ral­nych i du­cho­wych dy­le­ma­tów czło­wieka. W 1917 roku zo­stał uho­no­ro­wany Na­grodą Nobla w dzie­dzi­nie li­te­ra­tury za swoje re­ali­styczne i wie­lo­wąt­kowe po­wie­ści, które uka­zy­wały roz­wój Danii w cza­sach prze­mian oraz we­wnętrzne zma­ga­nia jed­no­stek. Jego li­te­ra­tura, choć sil­nie osa­dzona w duń­skiej kul­tu­rze, ma uni­wer­salny cha­rak­ter, co spra­wia, że wciąż po­ru­sza współ­cze­snych czy­tel­ni­ków. Pon­top­pi­dan nie bał się po­dej­mo­wać trud­nych te­ma­tów, ta­kich jak walka mię­dzy tra­dy­cją a no­wo­cze­sno­ścią, we­wnętrzne kon­flikty mo­ralne oraz py­ta­nia o sens ludz­kiego życia. Jego twór­czość jest prze­siąk­nięta sub­telną kry­tyką spo­łeczną, a także głę­bo­kim zro­zu­mie­niem psy­cho­lo­gicz­nych aspek­tów eg­zy­sten­cji. Autor umie­jęt­nie ba­lan­so­wał mię­dzy re­ali­stycz­nym ob­ra­zem świata a sym­bo­licz­nymi ele­men­tami, które wzbo­ga­cały jego nar­ra­cje o głę­bo­kie, du­chowe re­flek­sje. "Dia­beł do­mo­wego ogni­ska" to jedno z tych dzieł, w któ­rym Pon­top­pi­dan w pełni wy­ko­rzy­stuje swoją umie­jęt­ność łą­cze­nia re­ali­stycz­nych opi­sów z fi­lo­zo­ficzną głę­bią. Ta­jem­ni­czy gość, który za­kłóca spo­kój bo­ha­te­rów, staje się ka­ta­li­za­to­rem do roz­wa­żań nad kru­cho­ścią ludz­kiego ist­nie­nia, co jest zna­kiem roz­po­znaw­czym twór­czo­ści Pon­top­pi­dana. Pi­sząc z wni­kli­wo­ścią i em­pa­tią, Pon­top­pi­dan po­zo­sta­wił po sobie dzie­dzic­two, które nie­ustan­nie in­spi­ruje do re­flek­sji nad na­turą czło­wieka i jego miej­scem w świe­cie.

DO­STOJNY GOŚĆ.

Miesz­kańcy sto­licy, mio­tani nie­ustan­nym ru­chem i nę­kani ha­ła­sem, wspo­mi­nają nie­raz — z wes­tchnie­niem tę­sk­noty — życie na wsi, które wy­daje im się niby boski dar ciszy i czasu. Sądzą, że jest to dłu­gie pasmo, czy fala to­czą­cych się spo­koj­nie dni, po­śród któ­rych każda mi­nuta za­zna­cza się tak uro­czy­ście, jak to czyni czci­godny born­holm­ski zegar w stan­cyjce sta­rej wie­śniaczki, ty­ka­jący mia­rowo w takt snu­ją­cych się fluk­tów wiecz­no­ści.

Tym­cza­sem jest prze­ciw­nie, bo ni­g­dzie czas szyb­ciej, mniej uchwyt­nie nie mija niż wła­śnie na wsi. Dni kro­czą le­niwo, ospale, mo­no­ton­nie, ale ty­go­dnie są rzeź­kie i pra­co­wite, a lata ula­tują wprost nie­po­strze­że­nie. Pew­nego, pięk­nego dnia spo­strzega się, że życie mi­nęło, niby frag­ment ma­rze­nia sen­nego ja­kiejś let­niej, czy zi­mo­wej nocy i ko­niec nad­szedł nie­odwo­łalny.

Śmiech po­ry­wał za­wsze dok­tora Ho­ejera, oraz śliczną jego, małą żo­neczke, gdy wspo­mnieli, że od sze­ściu już lat żyją sobie w So­en­der­bo­elu i tak rów­nież długo są mężem i żoną. Sześć lat! Nie­po­dobna p rzy­pu­ścić, by mi­nęło wię­cej nad kilka mie­sięcy od onej nie­za­po­mnia­nej, wy­gwież­dżo­nej nocy, kiedy przy­byli tutaj sta­rym, roz­kle­ko­ta­nym wozem pocz­to­wym. Tym­cza­sem wy­dali już na świat troje dzieci, a dom ich, który za przy­jaz­dem był jeno zwy­czaj­nym two­rem cie­śli i cuch­nął świe­żem wap­nem, prze­mie­nił się w raj ziem­ski

.

Oboje uro­dzili się w sto­licy i, mimo wiel­kich upo­jeń mi­ło­snych pierw­szego okresu mał­żeń­stwa, do­zna­wali w głębi dusz ci­chej roz­pa­czy. Zna­la­zł­szy się wśród no­wych wa­run­ków, oto­czeni nie­zna­nymi sobie ludźmi, rzu­ceni w bez­drzewną oko­licę Ju­tlan­dji, gdzie była jeno roz­tocz ziemi i ogromna ko­puła nieba nad nimi od­czu­wali coś w ro­dzaju stra­chu i z piersi wy­ry­wały im, się okrzyki zbłą­ka­nej pary kur­cząt.

Łzami na­peł­niały się oczy pani Emy na wspo­mnie­nie tego, co po­rzu­ciła, oraz na myśl, że tam, w sto­licy pew­nie już o niej cał­kiem za­po­mniano. Ile razy Ar­nold po­szedł do cho­rych, sia­dy­wała w jego po­koju, owład­nięta uczu­ciem opusz­cze­nia i cze­kała jego po­wrotu w bez­czyn­no­ści zu­peł­nej.

Wspo­mi­na­jąc te chwile, dzi­wiła się sobie wielce. Jakże mogła być tak dzie­cinną? Sie­działa przy oknie z głową opartą na dłoni i wpa­try­wała się w si­nawe wzgó­rza na skraju roz­lew­nej pu­staci wrzo­sów, uwa­ża­jąc się za istotę za­po­mnianą zgoła przez ludzi, po­zo­stałą na ja­kimś innym glo­bie, w nie­zmier­nych prze­stwo­rzach mię­dzy­pla­ne­tar­nych.

Trudno bo sobie zresztą wy­obra­zić pustki więk­szej nad So­en­der­boel i Ar­nold nie mógł zna­leźć chyba nic okrop­niej­szego.

Trzy mile dzie­liły ich od naj­bliż­szej sta­cji ko­le­jo­wej. Łącz­nik po­mię­dzy wsią a świa­tem sta­no­wiła poczta, sa­mego zaś świata nie oglą­dał tu nikt. Wielki, kryty, żółty wóz pocz­towy, z pon­sowo ubra­nym woź­nicą byłby nie­za­wod­nie przy­czy­nił się do oży­wie­nia kra­jo­brazu. Nie­stety ka­reta wy­jeż­dżała nocą i wra­cała rów­nież póź­nym wie­czo­rem, tak że to­cząc się ulicą wiej­ską, rzu­cała jeno po­światę na senne ma­rze­nia miesz­kań­ców. Ło­skot kół i smugi świa­tła la­tarni, mu­ska­jące story sy­pialni, oto wszystko co przy­no­siły im owe co­dzienne wę­drówki sta­rej ko­lasy.

Wieś sta­no­wiło sie­dem, czy osiem nie­po­zor­nych za­gród chłop­skich, oraz dwa razy tyle czwo­ra­ków wy­rob­ni­czych. Nie miesz­kał tu nawet pa­stor z ro­dziną, ale tylko na­uczy­ciel, który jed­nak, jak się zaraz oka­zało, był kłót­ni­kiem i in­try­gan­tem, przeto żyć z nim nie mogli. Dok­tor nie osie­dlił się w So­en­der­boel z ja­kie­goś upodo­ba­nia do tej wsi. Miesz­kańcy chcieli mieć le­ka­rza, a że Ar­nold za­rę­czony był już od trzech lat, przeto co prę­dzej po­czy­nił sta­ra­nia w celu uzy­ska­nia sta­no­wi­ska, by się móc oże­nić.

W ciągu pierw­szego roku od­wie­dzali ich krewni i zna­jomi, cie­kawi zo­ba­czyć, jak się urzą­dzili w swej — Me­zo­po­tamji. Ale po­cząw­szy od dru­giego już roku wi­zyty, sta­wały się coraz to rzad­sze i no­wo­żeńcy od­wy­kli z wolna od wi­doku ludzi miej­skich. Oswo­ili się dużo ry­chlej niż sami są­dzili z no­wymi wa­run­kami życia i do­brali sobie przy­ja­ciół i zna­jo­mych z po­śród naj­bliż­szych są­sia­dów. Teraz, po sze­ściu la­tach nie czuli się już zu­peł­nie osa­mot­nio­nymi.

Nie mieli na to zgoła czasu. Ema za­to­piła się w pracy go­spo­dar­czej, a Ar­nold wra­ca­jąc od cho­rych, miał za­wsze mnó­stwo ro­boty w ogro­dzie, albo w szo­pie, czy dre­wutni. Za­równo z po­trzeby, jak i ze wzglę­dów zdro­wot­nych sam rąbał i łupał drzewo opa­łowe, spro­wa­dzane z dal­sza z tru­dem nie­ma­łym. Prócz tego mieli co­dzien­nie świeże dzien­niki, zaś w zimie otrzy­my­wali re­gu­lar­nie po­syłki ksią­żek z wy­po­ży­czalni, tak że co dwa ty­go­dnie ja­wiła się w domu spora paczka, za­wie­ra­jąca wybór naj­wy­bit­niej­szej li­te­ra­tury se­zonu.

Na twa­rzach ich, w lin­jach i bar­wach wid­niały nie­za­prze­czalne do­wody, że się czuli do­brze i byli za­do­wo­leni. W ob­rę­bie par­kanu z desek, ota­cza­ją­cego ich ogród i dom i chro­nią­cego za­ra­zem od za­chod­nich wi­chrów, stwo­rzyli sobie mały raj ziem­ski, gdzie słońce sma­liło jędrne ciałka ma­łego Kaina i Abla, zaś mniej­sza jesz­cze, roczna Ewa o zło­tych wło­sach jeź­dziła oklep na grzbie­cie matki. W raju owym żyły też roz­ma­ite po­ży­teczne i mnożne zwie­rzęta, plą­cząc się po po­dwó­rzu, lub od­zy­wa­jąc róż­nemi gło­sami z go­spo­dar­czych za­bu­do­wań.

Szczę­ście dok­tor­stwa by­łoby zu­pełne, gdyby nie mieli za są­siada na­uczy­ciela So­eren­sena i jego szklano-okiej mał­żonki.

Pew­nego dnia w lutym, po dłu­giej prze­rwie w ko­re­spon­den­cji z krew­nymi w Ko­pen­ha­dze otrzy­mali list, w któ­rym za­po­wie­działy swój przy­jazd dwie ku­zynki Emy i kuzyn, na samą ostat­nią noc kar­na­wa­łową.

Nie była to, za­iste od­po­wied­nia pora i trudno się było w tym cza­sie po­chlu­bić wobec gości do­stat­kami. Ogród za­sy­pany był śnie­giem, a miej­sca wobec wzro­stu ro­dziny i do­mow­ni­ków było dosyć nie­wiele, tak że z trud­no­ścią nie­małą przy­szło im zna­leźć noc­leg, wy­godny dla trzech osób. Ale Ema była dzielną ko­bie­ciną.

W nie­sły­cha­nie sprytny spo­sób, z praw­dzi­wym wprost ta­len­tem urzą­dziła wszystko, po­ścią­gała ze stry­chu różne ka­napy i le­żaki, a także kuch­nię za­opa­trzyła ob­fi­cie i za­rzą­dziła co trzeba. Go­ście, po­wta­rzała raz po raz, muszą od­nieść wra­że­nie, że są mile wi­dziani, a nawet po­żą­dani. Po­za­tem uznała za swój punkt ho­noru po­ka­zać Ko­pen­hag­czy­kom, czego do­ka­zać mogą lu­dzie dzielni i za­radni nawet po­śród ju­tlandz­kiej pu­staci.

Nie­stety, dja­beł jął wy­pra­wiać różne dziwy wła­śnie onego dnia, kiedy mieli zja­wić się go­ście. Cały dom był od­święt­nie przy­brany i przy­spo­so­biony, a koł­dry roz­wie­szone przy pie­cach, by osch­nąć do reszty z pary wy­two­rzo­nej szyb­kiem pra­so­wa­niem. Nagle nad­szedł te­le­gram z wie­ścią, że go­ście nie przy­będą. W ostat­nim mo­men­cie zja­wiły się nie­prze­zwy­cię­żone prze­szkody i od­wie­dziny odło­żono na czas inny.

W chwili na­dej­ścia te­le­gram u Ar­nold był u cho­rych, a Ema, prze­czy­taw­szy go, ro­ze­śmiała się mimo woli, cho­ciaż uczuła gniew. Po­wziąw­szy szybką de­cy­zje, wy­dała roz­kazy dziew­czę­tom słu­żeb­nym i wszystko wró­ciło nie­ba­wem na swoje miej­sce.

Ar­nold, wró­ciw­szy około po­łu­dnia, za­stał wszystko w zwy­kłym po­rządku, zaś Ema, chcąc za­po­biec na­głemu wy­bu­chowi nie­za­do­wo­le­nia, przy­jęła męża w progu roz­pro­mie­niona i we­soła.

Nic to jed­nak nie po­mo­gło. Ar­nold był po­pę­dliwy i za każdą prze­ciw­no­ścią losu uwa­żał się za oso­bi­ście ob­ra­żo­nego. Prze­czy­tał te­le­gram, a spa­lona słoń­cem i wia­trem twarz jego stała się zie­mi­sto-bladą. Jął wy­kli­nać bez­względ­ność ludzką i brak grzecz­no­ści.

Ema miała takie samo za­pa­try­wa­nie, ale nie brała rze­czy jak on tra­gicz­nie.

— Dajmy już tem u spo­kój! — za­pro­po­no­wała po chwili — Chodźno i sia­daj do je­dze­nia. Przy­naj­mniej dom za­opa­trzony mamy teraz na długo w różne, dobre rze­czy!

Po obie­dzie, jak zwy­kle, sie­dli w pra­cowni Ar­nolda i od­pra­wiali „sza­rówkę“, a niańka za­ba­wiała chłop­ców w ja­dalni po dru­giej stro­nie sieni. Ar­nold uspo­koił się już. Sie­dział na­sy­cony w bie­gu­no­wem krze­śle przy piecu w szla­froku, pan­to­flach fil­co­wych, z fajką na dłu­gim cy­bu­chu.

Ema umie­ściła się przy oknie. Trzy­mała na ko­la­nach có­reczkę i prze­bie­rała ją, a dziecko leżąc na ple­cach, ma­chało w po­wie­trzu na­giemi nóż­kami. Sypał gęsty śnieg. Po­la­ty­wał on już od sa­mego rana, teraz jed­nak roz­po­częła się śnie­życa na dobre, a na gzym­sie okien­nym wzra­stał cią­gle śnieżny wał. Pod­kre­ślało to jed­nak tylko uczu­cie bez­pie­czeń­stwa, do­bro­bytu, cie­pła i za­cisz­no­ści po­śród peł­nej zimy.

Ema nie miała dotąd czasu ubrać się. Miała na sobie szla­fro­czek ranny, a włosy przy­kryte czarną chustką. Z bie­giem lat stała się po­tro­chu nie­dbałą od­no­śnie do swego ze­wnętrz­nego wy­glądu, mimo, że mał­żeń­stwo nie ob­ni­żyło wcale jej pięk­no­ści. Miała za­wsze te same bujne kształty, nieco tylko może za­okrą­gliły się one i stały mięk­sze, bar­dziej ma­cie­rzyń­skie. Oczy nie zmie­niły się na­to­miast wcale i były jak daw­niej ogromne i ciemne, na­kryte dłu­giemi rzę­sami oraz pod­kre­ślone wy­dat­nemi brwiami, co jej na pen­sji zjed­nało u ko­le­ża­nek przy­do­mek „sowy“.

— Wiesz co — po­wie­działa, ziew­nąw­szy prze­cią­gle z wy­ra­zem znu­że­nia — nie po­win­ni­śmy się wcale uża­lać na to, że nie przy­je­chali. Cały ten kwa­te­ru­nek miałby w sobie dużo nie­przy­jem­no­ści. Za­uwa­ży­łam, że od czasu po­prze­sta­wia­nia mebli nie czu­łam się w domu tak do­brze, jak za­wsze.

Ar­nold uśmiech­nął się mi­mo­woli i spoj­rzał na nią po­przez kłęby chmur ty­to­nio­wego dymu. Jak się to zda­rzało czę­sto, wy­po­wie­działa wła­śnie to, o czem my­ślał. Byłby ją nie­za­wod­nie po­ca­ło­wał za te słowa, gdyby nie mu­siał wła­śnie wstać po za­pałkę.

Sie­dzieli tak przez dobrą jesz­cze chwilę, roz­ma­wia­jąc o tem i owem. Mó­wili o wy­da­rze­niach, jakie za­szły we wsi, roz­trzą­sali sprawy do­mowe, roz­wa­żali stan żo­łąd­ków swych dzieci, oraz za­sta­na­wiali się nad za­le­tami nowej rasy kur, jaką chcieli wpro­wa­dzić do swego go­spo­dar­stwa. Były to wszystko rze­czy, co do któ­rych nie mogli się od paru dni po­ro­zu­mieć skut­kiem prze­wro­tów, wy­wo­ła­nych spo­dzie­wa­nemi od­wie­dzi­nami.

Nagle za­wo­łała Ema:

— Ach... prawda! Nie po­wie­dzia­łam ci jesz­cze cze­goś! Wi­dzia­łam dziś przed po­łu­dniem jak stary Tor­wald An­der­sen wcho­dził do szkoły z pa­pie­rem w ręku. Czy są­dzisz, że to było owo po­da­nie?

Bursz­tyn fajki wy­su­nął się z ust Ar­nolda, a twarz jego przy­brała wyraz głup­ko­wa­tego zdu­mie­nia. Sie­dział długo nie mogąc wy­mó­wić słowa.

Kiedy znowu od­zy­skał mowę, całe jego czoło aż pod same włosy po­kryte było głę­bo­kiemi zmarszcz­kami i wy­glą­dało, niby gleba zo­rana płu­giem.

— Oświad­czam, Emo, że jeśli na­uczy­ciel weź­mie na serjo to głu­pie po­da­nie i pośle je na­czel­ni­kowi gminy, to roz­pocznę wojnę nie na żarty. Nie zgo­dzę się pod żad­nym wa­run­kiem, by jego wstrętna woda spły­wała na­szym ka­na­łem. Jeśli zwróci się do gminy, to ja za­ape­luję do ko­mi­sji sa­ni­tar­nej. Znowu palnę, jak wów­czas, me­mor­jał, który warto bę­dzie czy­tać! Za­rę­czam ci, że to uczy­nię!

— Do­brze! Zrób tak! Huu! Cie­szy­ła­bym się bar­dzo, by ten pie­go­waty cym­bał raz do­stał po­rząd­nie po nosie... Ale... czym... ci już opo­wia­dała? Wczo­raj gdy byłam w skle­pie... pa­trzę, a tu stoi pani Adol­fina w wła­snej oso­bie. Ta­bleau! Szkoda, żeś jej nie wi­dział. Spo­strze­gł­szy mnie, na­tych­miast ob­ró­ciła się ple­cami. Ja, oczy­wi­ście, uda­łam, że tego nie widzę, przy­stą­pi­łam, przy­wi­ta­łam się z nią i spy­ta­łam co u nich sły­chać i jak się mają dzieci! Toż to była ko­me­dja! Praw­dziwa heca!

Z po­koju ja­dal­nego do­le­ciał płacz i po­krzy­ki­wa­nia. Wi­docz­nie mrok wy­wo­łał u mal­ców chęć spa­nia. Ema w stała, by za­świe­cić w ja­dalni lampę, a za­ra­zem uśpić có­reczkę.

Gdy wró­ciła, Ar­nold za­świe­cił sam wi­szącą lampę w pra­cowni i po­spusz­czał story. Stad przy puszce z ty­to­niem i na­bi­jał po­now­nie fajkę, po­glą­da­jąc wokół po po­koju.

— Czy wiesz co mi przy­szło do głowy? — spy­tał żony — Mó­wi­li­śmy nie­dawno, że w po­ko­jach na­szych zro­biło się nieco przy­cia­sno. Cobyś po­wie­działa gdyby po­su­nąć półkę z książ­kami nieco bar­dziej ku drzwiom a wsta­wić w ten kąt owalny po­stu­ment z gip­sową fi­gurą. Ca­łość by na tem bar­dzo zy­skała, mojem zda­niem!

— Straszny z cie­bie, na­prawdę, czło­wiek, Ar­nol­dzie! — za­wo­łała — Czyż nie­dość mie­li­śmy jesz­cze w cza­sach ostat­nich za­mętu w domu? Dajże mi tro­chę ochło­nąć, pro­szę cię bar­dzo!

— Aj! Cze­muż się zaraz tak ob­ru­szasz? — od­parł — Prze­cież to tylko pro­po­zy­cja!

— Wiem, ale opa­no­wała cię od nie­dawna taka dzika manja prze­ina­cza­nia wszyst­kiego, iż wy­daje mi się, żeś na­prawdę za­cho­ro­wał na kręćka.

— A z cie­bie zro­biła się istna kwoka! Nie można po­sta­wić krze­sła gdzie­in­dziej, bo zaraz za­czy­nasz de­spe­ro­wać!

— Oczy­wi­ście! Pocóż prze­sta­wiać krze­sła? Czy to ma ja­ki­kol­wiek, cel?

Ar­nold ro­ze­śmiał się.

— Pa­mię­tasz pew­nie, że ze­szłego roku po­wzią­łem myśl prze­su­nię­cia al­tanki na za­chod­nią stronę ogrodu, celem od­sło­nię­cia wi­doku. Bro­ni­łaś się rę­kami i no­gami, twier­dzi­łaś, że tam więk­szy prze­ciąg, ja zaś opo­no­wa­łem. Przy­znajże teraz, żem miał słusz­ność!

Teraz Ema za­śmiała się. Po­de­szła do męża i po­ło­żyła mu dłoń na ra­mie­niu.

— Nie, drogi Ar­nol­dzie, — rze­kła — tego przy­znać nie mogę. Przez całe lato hulał po al­tance tak nie­sły­chany wichr, że wy­trzy­mać w niej nie było spo­sobu. Chyba nie za­po­mnia­łeś tego?

— Nie za­po­mnia­łem, że trwa­łaś przy tem twier­dze­niu przez całe lato. Jest to jed­nak, zdaje mi się, sprawa zgoła od­mienna.

Od­wró­ciła się od niego.

— Nie wie­rzysz sam w to, co mó­wisz! — rze­kła — Nie chcesz tylko przy­znać, żeś się omy­lił. Po­wie­dzia­łam ci to już nie­zli­czoną ilość razy.

— Słu­chaj no, Emo! — po­wie­dział twardo — Jeśli bę­dziesz się upie­rała przy swem nie­mą­drem twier­dze­niu, zwalę pierw­szego lep­szego dnia al­tanę i basta. Dość mam słu­cha­nia tego ro­dzaju nie­do­rzecz­no­ści. Zo­ba­czy­cie wszy­scy razem co się wam może przy­da­rzyć, jeśli mnie bę­dzie­cie do­pro­wa­dzali do pasji.

Wziął ga­zetę i usiadł przy stole, od­wra­ca­jąc się ple­cami do żony. Ema za­częła ście­rać tu i owdzie kurz, nucąc pół­gło­sem jakąś me­lo­dje. Był to nie­omylny znak, że się czuje ob­ra­żoną i że się w niej zbiera na burzę.

Na­pięty na­strój ów trwał przez chwilę. Nagle uwaga obojga od­wró­coną zo­stała przez brzęk dzwon­ków za­trzy­mu­ją­cych się przed domem sani.

— Pew­nie konie po cie­bie! — za­uwa­żyła Ema i do­dała po­jed­naw­czo — Na taką po­godę bę­dziesz mu­siał je­chać!

Ar­nold pod­niósł głowę.

— To pew­nie pa­stor­stwo! — rzekł — Wszakże sły­szysz dzwonki u sanek.

Mi­nęło kilka minut. W progu uka­zała się dziew­czyna słu­żebna, stą­pa­jąca cicho w sa­mych jeno poń­czo­chach. Stała w drzwiach wio­dą­cych do sieni i była tak zmie­szana, że trzy­mała w ręku la­tar­nię, za­po­mniaw­szy ją zo­sta­wić przy drzwiach wej­ścio­wych. Prze­ry­wa­nemi sło­wami, chwy­ta­jąc od­dech, za­wia­do­miła, że przy­był jakiś męż­czy­zna i pyta, czy pań­stwo w domu.

— Nie po­wie­dział jak się na­zywa?

— Nie! Pytał tylko o pana dok­tora i panią dok­to­rową!

— Aaa... to pew­nie in­spek­tor, szwa­gier pa­stora!

— Nie!... od­rze­kła słu­żąca — Cał­kiem obce pa­ni­sko. Bar­dzo jakiś bo­gaty, po­stawny! A może to bi­skup, co był łoń­skiego roku na wi­zy­ta­cji.

— Głup­stwa ga­dasz! — za­wo­łał Ar­nold, za­kło­po­tany i nie­za­do­wo­lony wielce.

Ema za­nie­po­ko­iła się rów­nież, wspo­mniaw­szy swój strój, nie ob­li­czony zgoła na to, by po­ka­zy­wać się ob­cemu.

— Mu­sisz go przy­jąć, ja wrócę nie­długo! — po­wie­działa i wy­bie­gła spiesz­nie do dru­giego po­koju.

Ar­nold odło­żył fajkę i otu­lił się szla­fro­kiem, kry­jąc w jego fał­dach nie­do­bory swej to­a­lety. Wi­dział na ścia­nie sieni cień za­żyw­nego męż­czy­zny, zdej­mu­ją­cego przy po­mocy słu­żą­cej wiel­kie, fu­trzane pa­pu­cie, oraz za­ma­szy­stą szubę.

Po chwili gość sta­nął w drzwiach.

★

Był to śred­niego wzro­stu męż­czy­zna, około pięć­dzie­siątki, a wie­niec szpa­ko­wa­tych, nie­gdyś widać ja­snych wło­sów ota­czał wy­so­kie jego czoło i ły­sawą czaszkę. Ubrany był w ele­gancki, czarny, an­giel­ski sur­dut z wiel­kiemi je­dwab­nemi re­wer­sami. Mimo znacz­nej kor­pu­lent­no­ści swej nie czy­nił wra­że­nia śmiesz­nego, czy od­strę­cza­ją­cego. Obej­ście jego było wy­kwintne i do­stojne. W grun­cie przed­sta­wiał się sym­pa­tycz­nie, miał zdrową, ru­mianą cerę twa­rzy, a żywe, po­ły­skliwe, jasno bru­natne oczy mło­dzień­cze, ró­żowe wargi i zdrowe, białe zęby uzu­peł­niały har­mo­nij­nie po­wabną ca­łość.

— Czy mam za­szczyt mówić z panem dok­to­rem Ho­eje­rem? — spy­tał, gdy Ar­nold po­stą­pił kilka kro­ków na po­wi­ta­nie.

— Tak! — po­twier­dził uprzej­mie le­karz i dodał — Pro­szę bar­dzo! Racz pan zająć miej­sce.

Usie­dli po obu stro­nach stołu pod wi­szącą lampą i teraz gość wydał się go­spo­da­rzowi znacz­nie młod­szym. W peł­nem oświe­tle­niu, mimo nie­ma­łej tuszy naj­wy­żej można było na lat czter­dzie­ści ozna­czyć wiek jego. Za­uwa­żył też pewne po­do­bień­stwo do no­wego bi­skupa, po­za­tem jed­nak nie miał w sobie ni­czego, coby mu nada­wało cechy osoby ze stanu du­chow­nego. Prze­ciw­nie gdyby nie gęste, krótko przy­cięte wąsy i mała muszka pod dolną wargą, przy­po­mi­nałby ra­czej ak­tora wę­drow­nej trupy. Jed­nakże ubrany był za wy­kwint­nie i za­cho­wy­wał się zgoła ina­czej.

— Pan przy­był za­pewne z Jer­rildu! — po­wie­dział pan domu zdzi­wiony po­tro­chu, że gość nie przed­sta­wił się do tej pory.

Twarz przy­by­łego za­sę­piła się na chwilę lek­kiem roz­cza­ro­wa­niem, czy też zmie­sza­niem. Opa­no­wał się jed­nak zaraz, na ustach jego zja­wił się uśmiech i roz­bły­snęły śnieżne zęby.

— Za­dzi­wia mnie pan nie­mało, panie dok­to­rze! — za­wo­łał — Nie poj­muję do­prawdy skąd pan to może wie­dzieć. Chyba po­sia­dasz pan ma­giczne zwier­cia­dło o któ­rem po­wia­dają baśni...

— O nie! — rzekł le­karz — Sprawa jest nie­rów­nie prost­sza. W oko­licy tej sam jeno pa­stor Jo­er­gen­sen ma dzwonki u sanek, chłopi uży­wają wy­łącz­nie jan­cza­rek.

— Ach...tak?

Gość spoj­rzał z pew­nem za­kło­po­ta­niem i umilkł na mo­ment.

— Ano, to naj­le­piej bę­dzie — po­wie­dział — gdy od­razu wy­spo­wia­dam się przed panem! Przed­tem jed­nak ze­chciej pan speł­nić pewną prośbę moją, mimo że wyda się panu dziwną za­pewne. Pra­gnę uzy­skać od pana, dok­to­rze, zwol­nie­nie od przed­sta­wie­nia się, jak to czy­nią wszy­scy i fi­gu­ro­wa­nia wobec pań­stwa w roli bez­i­mien­nego po­dróż­nika. Widzę zdzi­wie­nie pań­skie, są­dzisz pan może, iż masz przed sobą czło­wieka nie­spełna zmy­słów? Za­rę­czam sło­wem, że prośba moja ma zu­peł­nie roz­sądne uza­sad­nie­nie.

— Nie wąt­pię wcale! — od­rzekł le­karz z uśmie­chem za­kło­po­ta­nia. Spo­soby to­wa­rzy­skiego wy­sła­wia­nia się stały mu się obce i od­wy­kł­szy od nich, nie wie­dział czy wy­razy one ma brać do­słow­nie, czy uwa­żać jeno za fra­zes sa­lo­nowy.

— Pro­szę o uspra­wie­dli­wie­nie mego na­tręc­twa, mego wci­ska­nia się w dom pań­ski, aro­gan­cji bez­wstyd­nej... jak to pan nie­za­wod­nie okre­śla...

— Ależ nie... ależ nie... — bro­nił się coraz to nie­spo­koj­niej­szy le­karz.

— Krótko po­wie­dziaw­szy. Je­stem przy­ja­cie­lem mło­do­ści pa­stora Pe­ter­sena z Jer­rild...

— Pe­ter­sena? — zdzi­wił się Ar­nold — W Jer­rild niema wcale pa­stora Pe­ter­sena!

— Co pan po­wiada? — za­wo­łał przy­były wy­raź­nie zmie­szany — Ach... prawda... — ro­ze­śmiał się nagle — tego nie mo­głeś pan wie­dzieć, panie dok­to­rze. Na­zywa on się jed­nak w rze­czy­wi­sto­ści Pe­ter­sen.

— Jakto? Więc pa­stor Jo­er­gen­sen na­zywa się Pe­ter­sen?

Gość ro­ze­śmiał się gło­śno.

— Takie nada­li­śmy mu na­zwi­sko w szkole. Pew­nego dnia uża­lał się, żar­tem zresztą, przed nami, że na­zywa się or­dy­nar­nie, przeto przy­szło nam na myśl prze­zwać go Pe­ter­se­nem i dotąd nim po­zo­stał. Nie wi­dzia­łem od lat ca­łych przy­ja­ciela, przeto pew­nego dnia spa­dłem nie­spo­dzia­nie, chcąc zo­ba­czyć, jak wy­gląda jego idylla ple­bań­ska. Nie­stety nie mia­łem szczę­ścia. Do­wie­dzia­łem, się, przy­byw­szy na miej­sce, że wszy­scy wy­je­chali z domu i wrócą do­piero w ciągu nocy.

— Ach... tak... teraz ro­zu­miem wszystko! — po­wie­dział Ar­nold.

— Panie dok­to­rze! — za­wo­łał gość — Je­stem z na­tury nie­zwy­kle to­wa­rzy­ski. Nie uśmie­chało mi się tedy dłu­gie wy­cze­ki­wa­nie w pu­stem miesz­ka­niu. Wpa­dłem w roz­pacz. I wów­czas to przy­szła mi dzika, sza­leń­cza po­pro­stu myśl uda­nia się do kogoś w oko­licy, celem uzy­ska­nia zmi­ło­wa­nia. Do­wie­dzia­łem się od służby, że w od­le­gło­ści mili mieszka uczynny i go­ścinny le­karz z ro­dziną i oto sie­dzę w pań­skiej kom­na­cie, wsty­dząc się wła­snej śmia­ło­ści.

— Niema po­wodu wsty­dzić się! — od­rzekł Ar­nold — Pro­szę nie uspra­wie­dli­wiać się wcale, ła­skawy panie!

Gość skło­nił się z wy­ra­zem ser­decz­nej wdzięcz­no­ści.

— Żywię przeto miłą na­dzieję, że ra­czysz, drogi — dok­to­rze, zno­sić mą na­trętną obec­ność przez kilka go­dzin. Woź­nica otrzy­mał zle­ce­nie sta­wie­nia się tu wraz ze wscho­dem księ­życa, by mnie od­wieźć z po­wro­tem.

— Bar­dzo się cie­szę, że pan przy­był. Rad je­stem, iż w domu mym znaj­dziesz pan re­kom­pen­satę za utra­cone to­wa­rzy­stwo przy­ja­ciół.

— W zu­peł­no­ści się czuję po­cie­szo­nym! — za­wo­łał z oży­wie­niem gość — Ale wszystko to nie wy­ja­śnia jesz­cze przy­czyny, dla któ­rej za­cho­wuję wobec pana tak upo­rczy­wie swe in­co­gnito. Otóż na­zwijmy to ka­pry­sem, czy man­jac­twem, w każ­dym razie przy­znasz pan, że owa maska po­tro­chu uła­twia mi sto­su­nek z panem i czyni mi zno­śniej­szym ów dziwny napad, ja­kiego się do­pu­ści­łem.

Ar­nol­dowi wydał się, mimo wy­ja­śnień, ów po­mysł co naj­mniej dzi­wacz­nym, ale nie wie­dział co ma od­rzec.

Przy­były wziął mil­cze­nie jego za zgodę i cią­gnął dalej, roz­parł­szy się już teraz wy­god­niej w fo­telu.

— Drogi dok­to­rze! Czyż uczy­nił­bym panu więk­szą przy­jem­ność, przed­sta­wia­jąc się n. p. jako prze­my­sło­wiec Mo­gel­strup z Aar­huzy, lub in­ży­nier Fal­li­ten­berg z Ko­pen­hagi? Je­stem prze­ko­nany, że roz­mowa toczy się tem raź­niej i swo­bod­niej, im bar­dziej wy­łą­czony zo­staje pier­wia­stek oso­bi­sty. Każdy fakt, znany z góry, ogra­ni­cza cia­snym krę­giem wy­obraź­nię i wy­wiera na my­śle­nie ten sam sku­tek co kre­ska, uczy­niona kredą po­przez szyję kury. Po­pro­stu obez­wład­nia ją... prawda? Przy­tem dziś mamy ostatki, dziś ostatni dzień kar­na­wału, przeto wszy­scy je­ste­śmy nie­jako obo­wią­zani wy­stę­po­wać w ma­skach. Sro­gie prawa co­dzien­nego życia są na krótki, szczę­sny mo­ment za­wie­szone! Czyż nie mam racji?

— Oczy­wi­ście... oczy­wi­ście! — od­parł Ar­nold z uśmie­chem za­kło­po­ta­nia — Usza­nuję pań­ską wolę! Ale mu­simy pana prze­cież jakoś na­zy­wać, ko­nieczny jest bodaj jakiś tytuł...

— Ano... więc pro­szę mnie zwać na­przy­kład... Księ­ciem Kar­na­wa­łem!

Obaj ro­ze­śmiali się we­soło, a Ar­nold czuł, że śmieje się wbrew wła­snej woli. Do­zna­wał cią­gle dziw­nego nie­po­koju, a jed­no­cze­śnie krę­po­wała go do­tkli­wie nie­za­prze­czalna wyż­szość to­wa­rzy­ska nie­zwy­kłego go­ścia.

Sły­szał przy­tem, jak Ema prze­sta­wia w są­sied­nim po­koju różne przed­mioty. Przez nie­do­mknięte drzwi za­uwa­żył, że za­świe­ciła lampę, otwarła for­te­pian i po­usta­wiała wokół stołu fo­tele. Nagle sta­nęła w progu, przy­brana w bron­zową, nie­dzielną suk­nię z szarfą przez piersi.

Od pierw­szego wej­rze­nia pewny był, że sły­szała znaczną część roz­mowy. Mimo, że przy­były ze­rwał się i skło­nił przed nią z wiel­kiem ugrzecz­nie­niem i przy­brał wyraz twa­rzy świad­czący, że jest za­chwy­cony jej pięk­no­ścią, stała w drzwiach bez ruchu, od­po­wia­da­jąc na po­wi­ta­nie bar­dzo jeno chłod­nem i po­wścią­gli­wem ski­nie­niem głowy. Jed­no­cze­śnie spoj­rze­nie, jakie po­słała mę­żowi mó­wiło, wy­raź­nie: Po­có­żeś go przyj­mo­wał? Od­prawże go w jakiś spo­sób!

Ar­nold za­sto­so­wałby się był z wielką ochotą do tego zle­ce­nia, ale nie­po­dobna prze­cież wy­rzu­cać za drzwi przy­ja­ciela mło­do­ści pa­stora Jo­er­gen­sena, zwłasz­cza, że za­cho­wa­nie się go­ścia było bez za­rzutu... Przy­tem... jak po­wie­dział przy­były... była to wła­śnie ostat­nia noc za­pustna.

Nie było innej rady, jak zgo­dzić się na za­in­sce­ni­zo­wany żart. Ar­nold sta­rał się wedle sła­bych sił swo­ich wznieść na wy­żyny hu­moru i po­wie­dział z uśmie­chem:

— Po­zwól przed­sta­wić sobie do­stoj­nego go­ścia na­szego... Jego Ksią­żęca Mość Kar­na­wał! Ema wo­dziła spoj­rze­niem po obu męż­czy­znach, nie tając wcale, że jest ob­ra­żona. Sły­szała wszystko nie­mal, co nie­zna­jomy mówił do męża, a po­nadto do­wie­działa się od dziew­czyny słu­żeb­nej, że przy­wiózł ze sobą dwa wiel­kie kufry pod­ręczne i po­pro­sił bez wszel­kich ogró­dek, by je wsta­wiono do go­ścin­nego po­koju. Bez­czel­no­ści po­dob­nej nie za­znała dotąd w życiu.

Gość sta­nął przed nią i po­wtó­rzył w wy­mow­nych sło­wach, czy­niąc wy­kwintne gesty, wy­ja­śnie­nia, oraz pro­sił o prze­ba­cze­nie swego nie­zwy­kłego za­cho­wa­nia. Pa­trzyła nań po­dejrz­li­wie i mil­czała, ale on zda­wał się nie do­strze­gać wcale nie­ko­rzyst­nego wra­że­nia.

Ema, po kilku mi­nu­tach (rzu­ciw­szy po­now­nie wy­mowne spoj­rze­nie mę­żowi) wy­co­fała się do są­sied­niego po­koju, ale gość, wziąw­szy to jakby za nieme przy­zwo­le­nie, po­szedł za nią, wy­sła­wia­jąc po ry­cer­sku powab urzą­dze­nia domu i za­cisz­ność kom­nat.

Zmie­szany Ar­nold to­wa­rzy­szył im. I jemu też żart wydał się nie­smacz­nym i uznał, że trwa zbyt długo. Ale gość roz­glą­dał się z uśmie­chem wokół, cho­dził po po­koju, przy­pa­try­wał się róż­nym przed­mio­tom i nie wy­bie­rał się wcale w drogę, co uczy­nić po­wi­nien był wobec ta­kiego przy­ję­cia ze strony pani domu.

Za­trzy­mał się przy for­te­pia­nie. Na ścia­nie wi­siał nie­wielki por­tret fa­mi­lijny. Nie­zna­jomy za­czął roz­wo­dzić się sze­roko nad traf­nym i es­te­tycz­nym do­bo­rem ko­lo­rów, pytał kogo wy­obraża, sta­rał się od­kryć na­zwi­sko ma­la­rza i nie­zwłocz­nie nie­mal od­gadł je też, mimo że autor nie za­li­czał się do wy­bit­nych mi­strzów.

— Czyżby to był ma­larz? — po­my­ślał Ar­nold i spoj­rzał na żonę, która w spo­sób zgoła de­mon­stra­cyjny usia­dła w rogu ka­napy, bio­rąc do rąk ro­botę szy­deł­kową.

Przy­bysz chciał iść dalej, gdy nagle uwagę jego zwró­cił otwarty for­te­pian.

— Ach! — za­wo­łał — Stary in­stru­ment! Wyrób Mar­schala! To coś w isto­cie nie­zwy­kłego! W mło­do­ści, na takim wła­śnie in­stru­men­cie roz­po­czą­łem pierw­sze swe pię­cio­pal­cówki i od tego czasu ko­cham po­pro­stu jego dźwięki! Pani po­zwoli, że spró­buję...?

Nie cze­ka­jąc od­po­wie­dzi, usiadł na ta­bu­re­cie, który stęk­nął ża­ło­śli­wie pod kil­ku­set­fun­to­wym jego cię­ża­rem.

Ar­nold i Ema spo­glą­dali na sie­bie bez­rad­nie. Zwłasz­cza wy­mowne, sowie oczy Emy wy­ra­żały bła­galną prośbę. Cóż mieli po­cząć z tym sza­lo­nym czło­wie­kiem?

— Ła­skawa pani grywa oczy­wi­ście... — spy­tał nie­zna­jomy.

— Żona moja — od­rzekł za nią mąż — za­wie­siła mu­zykę na kołku. Pani domu, go­spo­dyni i matka nie ma czasu na tego ro­dzaju przy­jem­no­ści!

— Ach, to wielka szkoda! — za­wo­łał gość — In­stru­ment jest dobry, bar­dzo dobry, tylko mało ograny.

Trze­baby go czę­ściej uży­wać! Prze­biegł pal­cami klaw­ja­turę i za­czął grać me­nuet Szu­berta, znany Emie do­sko­nale, bo swego czasu ćwi­czyła go ze swym na­uczy­cie­lem mu­zyki. Umie­jąc na pa­mięć każdy ton, mogła zu­peł­nie rze­czowo oce­nić grę i zdu­miała ją mi­strzow­ska tech­nika i bra­wura eks­pre­sji.

Gdy skoń­czył, z ust jej wy­rwały się mi­mo­woli słowa wy­ra­ża­jące myśli:

— Pan jest zna­ko­mi­tym mu­zy­kiem... może nawet kom­po­zy­to­rem!

Uśmiech­nął się, wstał i, kła­dąc rękę na sercu, rzekł z głę­bo­kim ukło­nem:

— Ła­skawa Pani! Pro­szę naj­po­kor­niej wie­rzyć mi, że je­stem tym wła­śnie, za kogo się po­daję. Zna pani tedy już mój ród do­stojny! Dzia­dem mym był zna­ko­mity Dyl So­wi­zdrzał, oj­ciec mój zwał się Jan Kwast, a sio­strzan mój to słynny Ar­le­kin. Oj­czy­zną mą jest ba­śniowy Kraj Do­sytu, ja zaś sam je­stem agen­tem, han­dlu­ją­cym pie­czo­nemi go­łąb­kami, które każ­demu wpa­dają do ust, skoro je tylko raczy dość sze­roko otwo­rzyć.

Ar­nold ro­ze­śmiał się znowu gło­śno, z przy­mu­sem, a Ema znie­ru­cho­miała i przy­brała po­stawę de­fen­zywną prze­ciw jego dow­ci­pom. Ża­ło­wała, że doń prze­mó­wiła, a mina ob­ra­żo­nej go­spo­dyni domu, jaką przy­brała, nie zdra­dzała ani tro­chę, że ją za­in­te­re­so­wał nie­zwy­kle.

Pod­czas gdy grał, malcy wy­sta­wili głowy z ja­dalni, a słu­żąca, która się rów­nież zja­wiła, otrzy­mała zle­ce­nie po­ło­że­nia ich do łóżek. W tej chwili znowu otwarły się zci­cha drzwi ja­dalni, ale nie wszedł nikt.

— Czy zna pani to co gra­łem? — spy­tał nie­zna­jomy.

— Tak! — od­parła obo­jęt­nym gło­sem — To me­nuet Szu­berta! — Nie mogła się po­wstrzy­mać, by mu nie dać po­znać, że zna się po­tro­chu na mu­zyce, a jed­no­cze­śnie gnie­wało ją, iż znów się doń ode­zwała.

— Czy pan wy­soko ceni Szu­berta? — spy­tał Ar­nold, który o mu­zyce nie miał wy­obra­że­nia, ale po­sia­dał sła­bostkę re­zo­no­wa­nia o wszyst­kiem.

— Tak. Bar­dzo go lubię! — od­rzekł gość — Jest ser­deczny, szczery i po­godny. Na razie jed­nak ulu­bio­nym mym kom­po­zy­to­rem jest Pie­czow, gen­jalny mistrz ro­syj­ski. Zna­cie go pań­stwo za­pewne?

Ema nie rze­kła nic, nie sły­szała bo­wiem w życiu tego na­zwi­ska, ale Ar­nold spy­tał:

— Którą z jego kom­po­zy­cyj uzna­jesz pan za naj­świet­niej­szą?

Gość na­my­ślał się przez chwilę z miną chy­trą, potem wy­cią­gnął ręce i za­wo­łał:

— Ta­niec umar­łych! Nie mogę nigdy bez strasz­nego dresz­czu słu­chać prze­dziw­nych akor­dów wstęp­nych. Tak bę­dzie za­iste brzmiała kie­dyś po­budka, która zbu­dzi śpio­chów, ocze­ku­ją­cych w gro­bach dnia Sądu Osta­tecz­nego. Jest to coś jak za­wrotny lot pro­sto w siódme niebo!

Drzwi od ja­dalni otwarły się teraz sze­roko i uka­zała się w nich pod­sta­rzała, sto­jąca tu od­dawna na cza­tach ku­charka. Wto­czyła się pod po­zo­rem za­się­gnię­cia zle­ceń od­no­śnie do ko­la­cji, a szło jej o przyj­rze­nie się go­ściowi i zba­da­nie, co to za cuda dzieją się w po­koju.

Ema dała jej znak, by wy­szła. Uczy­niła z rogu sofy, gdzie cią­gle sie­działa, gest znie­cier­pli­wie­nia.

Ale uparta słu­żąca nie ustą­piła. Sto­jąc w drzwiach, wy­ba­łu­szyła na przy­by­sza swe wiel­kie, żółte nie­ru­chome oczy.

— Mo­żesz odejść! — po­wie­działa jej wresz­cie Ema — Przyjdę zaraz i za­rzą­dzę co trzeba!

Ku­charka od­to­czyła się za­dą­sana.

— Może zagra nam panów danse ma­ca­bre?

— za­pro­po­no­wał Ar­nold.

— Je­stem jeno li­chym dy­le­tan­tem... — od­rzekł przy­były — ale jeśli pań­stwo będą po­błaż­liwi...

Usiadł po­now­nie, prze­biegł akor­dami klaw­ja­turę, ale wstrzy­mał się po chwili, po­trzą­snął głową i wstał.

Oparty łok­ciem o for­te­pian, roz­glą­dał się nie­spo­koj­nie po po­koju.

— Pań­stwo po­my­ślą pew­nie znowu, że jest we mnie coś nie­sa­mo­wi­tego, — po­wie­dział — ale nie mogę się oprzeć wy­ra­że­niu pew­nej prośby. Rad­bym po­za­świe­cać wszyst­kie świece w ży­ran­dolu. Wszyst­kie wo­góle świa­tła w całym domu! Chciał­bym się też prze­brać. Uprzed­nio już po­pro­si­łem o wsta­wie­nie mych ku­fer­ków do go­ścin­nego po­koju. Jak rze­kłem, je­stem jeno dy­le­tan­tem i nie mogę w żaden spo­sób wpra­wić się w na­le­żyty na­strój mu­zyczny, gdy nie mam na sobie fraka!

Ar­nold i Ema za­drżeli for­mal­nie i mi­mo­woli spoj­rzeli po sobie. Nie ule­gało już żad­nej wąt­pli­wo­ści, nie­zwy­kły ich gość miał myszki w gło­wie.

Zbli­żył się do nich i naj­spo­koj­niej ob­ja­śniał swą prośbę. Z mu­zyką Pie­czowa po­czy­nił te same do­świad­cze­nia, co przy­ja­ciel jego z utwo­rami Szek­spira. Otóż nie mógł on zno­sić tego mi­strza ina­czej, jak w te­atrze.

Przy­ja­cie­lowi tem u udzie­lił ktoś rady, by ubrał się w strój wi­zy­towy, przy­brał pokój kwia­tami i po­za­pa­lał świa­tła, zu­peł­nie jakby ocze­ki­wał przy­by­cia zna­ko­mi­tych gości. Po­le­cono mu w ta­kiem śro­do­wi­sku usiąść w fo­telu i czy­tać: „Jak się wam to po­doba?“ Usłu­chał i przy­znał, że onej nocy nie tylko ob­ja­wiła mu się w całej swej po­tę­dze po­ezja Szek­spira, ale także zro­zu­miał istotę po­ezji ca­łego świata.

— Tak to — za­koń­czył — dzieje się z nami, bied­nymi śmier­tel­ni­kami, gdy idzie o sztukę, a nawet o samo życie. Kto nie ma tro­chę dja­bła w sobie, nie poj­mie dzieł gen­ju­szu, a nawet dzieł Boga. Sam się o tem prze­ko­na­łem od­no­śnie do mu­zyki Pie­czowa.

Cho­dził tam i z po­wro­tem po dy­wa­nie, za­cie­ra­jąc ręce i wzno­sząc je w górę. Po chwilę za­trzy­mał się przed Emą i, prze­chy­la­jąc głowę na bok ge­stem prośby, po­wie­dział:

— Czy wzię­łaby mi pani za złe, gdy­bym przy­po­mniał pani o pew­nej bla­do­sza­fi­ro­wej, czy też kre­mo­wej, je­dwab­nej sukni, tkwią­cej od lat ca­łych w sar­ko­fagu ogrom­nej szafy, od­da­nej na łup molom i innym po­czwa­rom ciem­no­ści? A pan, drogi dok­to­rze, czyż nie za­chciał­byś wziąć na się fraczka i za­wią­zać na szyi biały kra­wat, ku czci dzi­siej­szego święta zmar­twych­wsta­nia Pie­czowa? Czyż po­zwo­li­cie mi pań­stwo po­nadto, oczy­wi­ście w gra­ni­cach do­brego tonu prze­wró­cić tro­chę dom do góry no­gami? Wszakże dziś ostat­nia noc kar­na­wału, przeto nie wolno ni­komu dawać roz­sąd­nych ad­mo­ni­cyj!

Jasne jego, piwne, nieco fau­now­skie oczy śli­zgały się po­ku­śli­wie i wa­biąco od jed­nego do dru­giego. Gdy żadne nie ozwało się sło­wem, po­że­gnał ich, skła­nia­jąc się z usza­no­wa­niem. Wy­cho­dząc, wy­ra­ził pra­gnie­nie, by ra­czyli dać się sku­sić jego wy­mo­wie, pa­miętni onego je­go­mo­ści, który żąda ręki, gdy mu się poda palec.

W sa­mych jesz­cze drzwiach skło­nił się dwu­krot­nie i rzekł z uśmie­chem:

— Do mi­łego wi­dze­nia!

Le­d­wie znikł, Ema rzu­ciła ro­botę, ze­rwała się z ka­napy i przy­stą­piła do męża.

— To straszne! Cóż po­czniemy? To czło­wiek sza­lony!

— Nie­wąt­pli­wie, ma myszki! — przy­znał Ar­nold.

— Któżto jest? Jak ci się zdaje?

— Nie wiem tego. Na­to­miast przy­po­mi­nam sobie, że pa­stor Jo­er­gen­sen opo­wia­dał mi o swym przy­ja­cielu, zda się wła­ści­cielu dóbr, który wy­padł z po­wozu pod­czas ja­kiejś wy­cieczki i od tego czasu szwan­kuje na umy­śle.

— Cze­mu­żeś go przyj­mo­wał? Źle się stało! — za­wo­łała.

Po­wie­działa to w ten spo­sób, że mu­siał się mi­mo­woli ro­ze­śmiać. Przy­wio­dła mu na pa­mięć one dni dziew­częce, kiedy to prze­ra­żona byle czem ucie­kała się pod jego opiekę.

— Na­stra­szył cię po­rząd­nie, jak widzę! — po­wie­dział, obej­mu­jąc ją ra­mie­niem — Bije ci serce!

— Może... może... ale po­wiedzże, co mamy czy­nić?

— Mu­simy go trak­to­wać z wielką uprzej­mo­ścią i wzglę­dami. Za żadną cenę nie mogę dać pa­sto­rowi po­wodu uskar­ża­nia się, że przy­ja­ciel jego do­znał przy­kro­ści w na­szym domu. Każ przy­rzą­dzić sutą ko­la­cję, do­brze się składa, że mamy wła­śnie w domu różne przy­smaki. Trzeba także podać czer­wone wino i sherry, kiedy już jest w piw­nicy.

— Ale prawda, że sam uzna­jesz go za war­jata?

— War­jata? Nie! Wy­ra­że­nia tego sto­so­wać doń nie można. Ma fioła w gło­wie, nie ulega kwe­stji, ale na tem też ko­niec. Zresztą jest bar­dzo miły. Chce nam grać! Jakże się zowie ten muzyk ro­syj­ski?

Ema po­wie­działa na­zwi­sko z roz­tar­gnie­niem. Ob­jęła ra­mie­niem szyję męża i, jakby prze­ra­żona, przy­lgnęła doń mięk­kiem, cie­płem cia­łem swem.

Ar­nold uspa­ka­jał ją dalej.

— Gra do­brze, nawet nad­zwy­czajną po­siada bie­głość, to też za­po­wiada się śliczny wie­czo­rek mu­zyczny, a jak ci wia­domo, strasz­nie nam tego bra­ko­wało w ciągu ostat­nich lat.

Ema chwy­ciła guzik ka­mi­zelki, wy­chy­la­jący się z po­śród klap szla­froka.

— Ar­nol­dzie, nie mo­żesz chyba chcieć na serjo... bym... jak mówił ten sza­le­niec... ubrała się w je­dwabną, ró­żową suk­nię z ko­ron­kami...?

Ro­ze­śmiał się.

— Oo... nie, tego nie chcę na serjo... Cho­ciaż... wiesz co? Dla­cze­góżby nie? Rad­bym cię zo­ba­czyć w peł­nej gali! Od czasu wiel­kiego balu u wuja nie mia­łaś tej sukni na sobie!... Pa­mię­tasz? Zresztą... wszakże to dziś ostat­nia noc kar­na­wału! Cze­muż tak pa­trzysz na mnie? Mówię cał­kiem serjo!

— Dajże spo­kój, Ar­nol­dzie... to sza­leń­stwo... to głup­stwo!

Szar­pała go for­mal­nie za guzik i czer­wie­niła się coraz to bar­dziej.

On tym­cza­sem na­brał nie­po­wścią­gnio­nej ochoty urzą­dze­nia przy­ję­cia. Oto­czył ją oboma rę­kami i chciał po­ca­ło­wać.

— Po­wia­dam ci, mówię cał­kiem serjo. Chcę się po­ba­wić! Raz kozie śmierć! Sły­szysz, Emo? Mu­sisz się ubrać w je­dwabną suk­nię! Chcę cię ko­niecz­nie uj­rzeć w całym bla­sku!

— I cóż ci z tego przyj­dzie, Ar­nol­dzie? Nie, nie... Je­stem stara... po­myśl tylko sam! Cóż na to po­wie­dzą dziew­częta?

— Dziew­częta?

— Tak. Cała wieś bę­dzie jutro o tem ga­dała!

Pro­roc­two to ochło­dziło nieco jego zapał. Wi­dział już w duchu na­uczy­ciela So­eren­sena, kol­por­tu­ją­cego no­winę ze zło­śli­wemi do­dat­kami i uwa­gami. Ale wła­śnie ta myśl pod­nie­ciła go jesz­cze bar­dziej.

— Niech sobie ga­dają! — po­wie­dział — Cóż nas to może ob­cho­dzić? Zresztą chłopi zwy­kli w tej oko­licy urzą­dzać ma­ska­rady w Za­pu­sty! Da­lejże, ubie­rajmy się oboje i upięk­szajmy co sił!

— Nie, Ar­nol­dzie! Nie uczy­nię tego! Suk­nia bę­dzie zresztą oczy­wi­ście za cia­sna na mnie, nie­modna i zu­peł­nie nie­od­po­wied­nia!

— Cóż to szko­dzi? Czyż uda­jemy się na bal do radcy ko­mer­cjal­nego.

— Jest bar­dzo de­kol­to­wana!

— Tem le­piej! Naj­pięk­niej­sza je­steś i tak w owej bla­do­ró­żo­wej je­dwab­nej su­kience, którą ci uszył sam Stwórca... Au!

Ude­rzyła go sil­nie po uchu.

— Cicho bądź! Cóż to za głup­stwa!

Ro­ze­śmiał się, objął ją powyż kolan, pod­niósł.

— To sza­leń­stwo... Ar­nol­dzie... to sza­leń­stwo! — po­wta­rzała fi­ka­jąc no­gami. Ale, nie bro­niąc się na serjo, dała się nieść w kie­runku sy­pialni — Czy­ście oba do­stali bzika?

Nagle po­sta­wił ją na ziemi i od­sko­czyli od sie­bie. Skrzyp­nęły drzwi ja­dalni i wpeł­zła po­now­nie z głu­chym sze­le­stem pan­to­fli, stara Anna, chcąc się ko­niecz­nie do­wie­dzieć, co bę­dzie na ko­la­cję. Mu­siała coś po­sły­szeć, bo sta­nęła przy drzwiach, otwarła na ścię­żaj i tak sze­ro­kie usta i tkwiła bez słowa, niby słup soli.

Ar­nold wpadł na nią z pasją i za­czął bur­czyć, ale Ema, od­zy­skaw­szy prędko rów­no­wagę umy­słu, za­ła­go­dziła sprawę i w spo­sób godny go­spo­dyni domu, z wła­ściwą sobie ści­sło­ścią wy­dała roz­kazy. Pie­czone kaczki ka­zała podać na zimno z sa­łatą, a do śliw­ko­wego tortu zro­bić krem śmie­tan­kowy. Masło po­le­ciła podać w for­mie kulek, a ser po­kra­jać w kostki i uło­żyć go na ser­we­cie.

— Ob­cho­dzimy uro­czy­stość! — po­wie­dział Ar­nold z nad­mier­nem ja­kiemś oży­wie­niem — Czyś za­po­mniała, Emo, że to dziś ostat­nia noc kar­na­wału?

★

Onej wy­gwież­dżo­nej nocy je­sien­nej przed sze­ściu laty z okła­dem, kiedy to Ar­nold i Ema przy­byli do So­en­der­bo­elu wozem pocz­to­wym, zrzu­cono całe mnó­stwo pa­kun­ków wprost na go­ści­niec, bo­wiem poczta cze­kać nie mogła. Po­śród ol­brzy­miej sterty prze­róż­nych tłu­mo­ków, miesz­czą­cych całe bo­gac­two no­wo­żeń­ców, był też no­wiu­teńki kosz, nad któ­rym Ema czu­wała z wielką tro­skli­wo­ścią i zaraz go po­sta­wiła na ho­no­ro­wem miej­scu w po­koju.

Otwarła też ten wła­śnie kosz na­za­jutrz w pierw­szej linji, za­bie­ra­jąc się do urzą­dze­nia no­wego do­mo­stwa. Były tam świę­to­ści z cza­sów pa­nień­skich, oraz pa­miątki z we­sela, a więc suk­nia ślubna, welon, wia­nek mir­towy, oraz bu­kiet, otrzy­many od na­rze­czo­nego przed ślu­bem, spis po­traw uczty we­sel­nej, dru­ko­wane kartki z wier­szami, śpie­wa­nemi przy stole, listy Ar­nolda, drobne po­da­runki z na­rze­czeń­skich cza­sów, a w końcu naj­dro­go­cen­niej­sza rzecz z całej wy­prawy, ró­żowa, je­dwabna suk­nia, przy­brana ko­ron­kami. Ema miała ją na sobie po raz pierw­szy i ostatni pod­czas ro­dzin­nego przy­ję­cia tuż przed we­se­lem.

W pierw­szym roku mał­żeń­stwa czę­sto ucie­kała się do tych klej­no­tów swo­ich pod­czas dłu­gich i nie­za­peł­nio­nych ni­czem go­dzin sa­mot­no­ści, gdy Ar­nold za­jęty był swą prak­tyką. Sia­dy­wała na brzegu wy­su­nię­tej szu­flady i, oglą­da­jąc jedną rzecz po dru­giej, od­da­wała się ma­rze­niom i roz­my­śla­niom. Cza­sem przy­wdzie­wała nawet piękne stroje i przy­stra­jała włosy kwia­tami i bi­żu­terją. Za­ba­wiała się w ten na­iwny i sen­ty­men­talny spo­sób, z któ­rego w cza­sach póź­niej­szych śmiała się sama ser­decz­nie.

Miała też nie­długo inne za­ję­cia i myśli, a szu­fladę, za­jęły rze­czy re­al­niej­sze i prak­tycz­niej­sze. Nie wy­szła jej z pa­mięci dotąd owa ra­dy­kalna prze­miana, któ­rej ule­gła du­chowo pod­czas ciąży. Od tego, co — prze­mi­nęło, zwró­ciła się ku przy­szło­ści. Z każ­dym ro­kiem mu­siała opróż­niać szu­flady z nie­po­trzeb­nego ba­la­stu, by zna­leźć miej­sce na gar­de­robę dzieci.

To też sukni nie było na daw­nem miej­scu. Scho­wana w wiel­kie pudło, stała na sza­fie z bie­li­zną, a gdy ją Ema zdjęła i roz­ło­żyła, po­rzu­ciła nie­zwłocz­nie myśl wło­że­nia na sie­bie daw­nej, ga­lo­wej szaty i po­sta­no­wiła nie brać żad­nego udziału w głup­stwie, za­in­sce­ni­zo­wa­nem przez dziw­nego go­ścia.

Mę­stwo ule­ciało rów­nież z duszy Ar­nolda. Samo zdję­cie szla­froka i szu­ka­nie wi­zy­to­wego stroju otrzeź­wiło go w znacz­nym stop­niu. Nie spo­sób jed­nak było cofać się w roz­pę­dzie, przeto chcąc pod­nie­cić sa­mego sie­bie, za­czął bur­czyć na żonę. Po­pę­dzał ją, by się spie­szyła, by nic sobie nie ro­biła z tego, że suk­nia jest po­mięta i wy­szła z mody... Cóż to szko­dzi? Wszakże idzie jeno o żart kar­na­wa­łowy.

Ale Ema nie chciała o ni­czem sły­szeć. Nie­za­do­wo­lona sie­działa na brzegu łóżka i od­mó­wiła mu po­mocy w szu­ka­niu bia­łej kra­watki.

Tym­cza­sem ro­ze­grała się burz­liwa scena.

Stara Anna drep­tała w pan­to­flach i mru­czała, jak to zresztą czy­niła za­wsze, gdy nie wszystko szło po jej myśli. Wy­nio­sła wła­śnie z piw­nicy miskę z zim­nemi kacz­kami i roz­ka­zała po­moc­nicy po­sta­wić garnki na ogniu, gdy nagle uchy­liły się drzwi i sta­nął w nich nie­zna­jomy we fraku, bia­łym kra­wa­cie, z różą we­tkniętą w bu­to­nierkę.

Ku­charka ma­chi­nal­nie padła na jedno ko­lano i jęk­nęła gło­śno. Nie­wiele bra­kło, by upu­ściła miskę z mię­si­wem. Gdyby uj­rzała przed sobą dja­bła we wła­snej oso­bie, nie mo­głaby się prze­ra­zić bar­dziej.

On stał w drzwiach uśmiech­nięty i spo­zie­rał na nią przy­jaź­nie.

— Nie prze­szka­dzam... nie prze­szka­dzam... chcia­łem tylko po­wie­dzieć... Widzę, że ku­cha­reczka za­częła na­kry­wać do stołu w ja­dalni. Ale tam dosyć chłodno i jakoś nie przy­tul­nie! Mo­żeby było le­piej na­kryć w sa­lo­nie. W ja­dalni moż­naby w takim razie przy­rzą­dzać pół­mi­ski przed po­da­niem na stół.

Anna po­sta­wiła miskę z kacz­kami na stole ku­chen­nym z takim roz­ma­chem, że za­dud­niło gło­śno.

— Pro­szę pa­mię­tać, że słu­cham tylko roz­ka­zów pań­stwa... ro­zu­miesz pan? — wrza­snęła nie­przy­jaź­nie.

Pa­trzył na nią przez chwilę ostrym wzro­kiem.

— Wiem o tem bar­dzo do­brze — od­rzekł po na­my­śle tym samym ła­god­nym tonem — wiem, że nie je­stem panem domu. To też zro­bi­łem tylko pro­po­zy­cję. Mam przy­tem pew­ność, że pani dok­to­rowa zgo­dzi­łaby się na to chęt­nie. Pro­szę tedy bar­dzo zro­bić co po­wia­dam. A może jest w domu ja­kieś piękne na­czy­nie srebrne lub por­ce­la­nowe, waza, lub coś po­dob­nego... Pro­szę je w takim razie użyć do przy­bra­nia stołu...

— Nie wiem co się tu dzieje! — za­wo­łała stara Anna z wście­kło­ści i coraz to więk­szego stra­chu bli­sko pła­czu — Hola!... Nie chcę przy­kła­dać ręki do ta­kich rze­czy!

Ze­rwała ze sie­bie far­tuch, rzu­ciła go na sto­łek ku­chenny, wy­to­czyła się do swej iz­debki i za­trza­snęła za sobą drzwi z ło­sko­tem.

Nie­zna­jomy wzru­szył ra­mio­nami.

Potem ski­nął na po­moc­nicę, która skryła się w kąt za piec pie­kar­ski. Była to pięt­na­sto­let­nia dziew­czyna o ró­żo­wych po­licz­kach, ja­snych wło­sach i bla­do­nie­bie­skich na­iw­nych, a we­so­łych oczach.

— Chodźno do mnie, dzie­cino! — po­wie­dział nie­zna­jomy przy­chleb­nie.

Usłu­chała na­tych­miast, jakby ule­gła hyp­no­zie. Po­de­szła doń i sta­nęła, pod­nió­sł­szy głowę, a opusz­cza­jąc wzdłuż ciała ręce, niby uczen­nica w ob­li­czu na­uczy­ciela.

— Chodź ze mną do po­koju. Na­kry­jemy razem stół. Ale mu­simy się spra­wiać cicho, ani mrumru, ro­zu­miesz? Po­każno mi przed­tem co masz na no­gach.

Jak na ko­mendę wy­sta­wiła przed sie­bie nogę i po­ka­zała, że odziana jest w samą poń­czo­chę.

— No do­brze! — za­wy­ro­ko­wał — Ale nie wolno nic mówić! Pa­mię­taj sobie. To bę­dzie wielka nie­spo­dzianka... ro­zu­miesz? Cze­kajże! Jak ci na imię?

— Abe­lona.

Po­gła­dził jej po­li­czek i po­wie­dział:

— Ładne imię, uro­czy­ste imię. Teraz słu­chaj mnie, dziecko. Pew­nie masz inną su­kienkę prócz tej sta­rej opoń­czy? Masz czarną su­kienkę,... prawda? A także czy­sty, biały far­tu­szek? Do­brze, chodźże tedy ze mną!

Po­czy­nił już sam przy­go­to­wa­nia w sa­lo­nie. Zdjął do­niczki z kwia­tami usta­wione w bez­dusz­nych sze­re­gach na de­skach okien­nych i po­roz­sta­wiał je po po­koju. Od­su­nął też od sofy okrą­gły stół i po­sta­wił go na środku pod ży­ran­do­lem. Tutaj kazał na­kry­wać Abe­lo­nie.

Zrazu nie mógł sobie dać rady i nie­mal w roz­pacz po­grą­żyło go po­słu­szeń­stwo dziew­czyny. Ruchy jej były zgoła au­to­ma­tyczne, ale re­ago­wała na roz­kazy wprost na­wspak. Nie śmiał mówić, gdyż sy­pial­nia po­ło­żona była tuż obok, mu­siał tedy po­prze­stać na ge­stach i zna­kach. Gdy jej zle­cił przy­nieść kie­liszki, spie­szyła co tchu do kuchni i wra­cała z dużą szczotką do za­mia­ta­nia, gdy kazał podać sobie wazon, wlo­kła duże, pełne wody wia­dro.

Nagle usły­szał kroki. Ktoś szedł szybko sie­nią. Znie­ru­cho­miał, wy­tę­ża­jąc słuch. Ale idący minął salon i wszystko uci­chło.

Był to Ar­nold w bie­liź­nie ze świecą w ręku, szedł na strych, by zna­leźć frak, wi­szący w któ­rejś ze sta­rych szaf, oto­czo­nych roz­ma­itemi gra­tami. Nucił pół­gło­sem, ale był w okrop­nym hu­mo­rze. Czuł w głębi duszy nie­miłe za­kło­po­ta­nie i pra­gnął usil­nie, by dja­beł po­rwał sobie swego go­ścia wraz z jego kar­na­wa­ło­wemi żar­tami.

Zna­la­zł­szy się sam, na ciem­nym stry­chu, przy­szedł na­ko­niec do sie­bie. Do­znał wiel­kiej ulgi oswo­bo­dze­nia od dziw­nego przy­musu, jaki go gnę­bił i przy­znał, że Ema ma zu­pełną słusz­ność. Omal nie wy­sta­wił się na bła­zna i nie ścią­gnął na sie­bie śmiesz­no­ści wiel­kiej.

Zo­sta­wił frak w sza­fie i ze­szedł na dół spo­kojny i zde­cy­do­wany.

Nie było jed­nak w jego mocy kie­ro­wać dziś bie­giem losu, ni cof­nąć się z drogi. Wró­ciw­szy do sy­pialni, olśniony zo­stał wi­do­kiem, który zmy­sły jego roz­pło­mie­nił do ja­snego żaru.

Ema nie mogła się na­prawdę oprzeć uro­kowi ró­żo­wej je­dwab­nej sukni. Przy­wdziała ją na próbę, gdy mąż wy­szedł i teraz stała przed lu­strem wspięta na palce, wy­cią­ga­jąc się co sił, by przez to zcień­czyć się w pasie i móc do­piąć sta­nik.

— Emo! — za­wo­łał, pod­no­sząc w górę ręce — Je­steś prze­śliczna!

Zde­ner­wo­wana, nie mogła za­piąć ha­ftek, po­liczki jej pa­łały ru­mień­cami. Bała się strasz­nie, że wyda mu się śmieszną i bę­dzie kpił. To też na od­głos jego kro­ków w sieni za­częło jej bić mocno serce.

— Czy mi jesz­cze do­brze w tej sukni? — spy­tała.

— Śliczna je­steś, droga moja! Prze­śliczna! Suk­nia leży do­sko­nale! To dziwne, żeś się wcale nie zmie­niła przez sześć lat!

— Są­dzisz, że mogę i to wziąć? — spy­tała, wyj­mu­jąc ze szka­tułki dwa listki dę­bowe, wy­kute ze sre­bra, z bry­lan­ci­kami na­śla­du­ją­cemi kro­ple rosy.

Ar­nold sta­nął za nią i pa­trzył w lu­stro po­przez jej głowę, ona zaś upi­nała ozdobę we wło­sach tak, że listki utwo­rzyły dia­dem.

— Czy pa­mię­tasz ten dia­dem? — spy­tała.

— Ach... na­tu­ral­nie... — od­rzekł... Ileż to mi­nęło czasu... po­wiedz!

— Czy mogę się w tem po­ka­zać?

— Oczy­wi­ście! Ślicz­nie wy­glą­dasz! Nie byłaś nigdy pięk­niej­szą! Istna z cie­bie księż­niczka z bajki!

Za­ru­mie­niła się jesz­cze moc­niej i, ogar­nięta nagle upo­je­niem ba­chanc­kiem, prze­gięła się w tył i, ob­jąw­szy ra­mio­nami jego głowę, przy­ci­snęła usta do jego ust.

— Jesz­cze raz! — po­wie­działa ze śmie­chem.

Ca­ło­wała długo, aż mu zbra­kło tchu.

W tej chwili roz­le­gły się dźwięki for­te­pianu w sa­lo­nie.

Prze­ra­żeni od­sko­czyli od sie­bie. Zu­peł­nie za­po­mnieli o dziw­nym go­ściu swoim.

— To straszne! — szep­nęła Ema — Już przy­szedł!

— Mniej­sza z tem! — uspo­koił ją Ar­nold — Niech sobie gra!

Koń­czyli tu­aletę przy dźwię­kach mu­zyki, brzmią­cych niby trium­falny marsz. Ar­nold mu­siał udać się po­now­nie na strych. Przy­tem z ko­niecz­no­ści mu­siał także po­ma­gać żonie, po­da­wać szpilki i przy­szy­wać fałdy sukni, by ją do­pro­wa­dzić do po­rządku. Wszystko to za­brało sporo czasu, bo prze­pla­tali te czyn­no­ści po­ca­łun­kami i piesz­czo­tami, za­cho­wu­jąc się tak, jakby to był okres mio­do­wych mie­sięcy.

Na­ko­niec od­byli ostat­nią rewję przed lu­strem i po­szli do sa­lonu. U drzwi sto­czyli ostat­nią walkę z onie­śmie­le­niem i wa­ha­niem, potem Ar­nold na­ci­snął klamkę, drzwi od­sko­czyły i oboje wpły­nęli peł­nemi ża­glami na prze­stwór ba­wialni.

To, co uj­rzeli, wpra­wiło ich w takie zdu­mie­nie, że sta­nęli nie­ru­chomo i otwarli usta. Potem wy­dali mi­mo­wolny okrzyk. Nie po­znali wła­snego miesz­ka­nia.

Ży­ran­dol pło­nął świa­tłem, a świa­tło pły­nęło także z kin­kie­tów ścien­nych, nie uży­wa­nych od czasu chrztu pier­wo­rod­nego dziecka. Wszę­dzie były kwiaty. Po­środku stołu zo­ba­czyli czarę pełną żół­tych róż, z po­śród któ­rych wy­glą­dały brzo­skwi­nie i ciemne wi­no­grona. Po ob­ru­sie roz­rzu­cono małe bu­kie­ciki fjoł­ków.

Nie­zna­jomy wstał od for­te­pianu i, kła­dąc rękę na sercu, po­zdro­wił ich z sza­cun­kiem.

— Ła­skawa pani i czci­godny dok­to­rze! — po­wie­dział — Mam na­dzieję uzy­skać prze­ba­cze­nie za to, że na­rzu­ci­łem się pań­stwu na mi­strza ce­re­monji tej małej kar­na­wa­ło­wej uro­czy­sto­ści. Pro­szę mi też nie brać za złe, że nie chcąc jawić się z pu­stemi rę­kami, przy­czy­ni­łem się do uświet­nie­nia wie­czoru kilku dro­bia­zgami, przy­wie­zio­nemi ze sobą w od­wie­dziny do pa­stor­stwa.

Ar­nold i Ema prze­stali się już dzi­wo­wać. Ema obe­szła stół wo­koło, niby dziecko cho­inkę, ra­du­jąc się wielce, zaś Ar­nold pod­parł się pod boki, sto­jąc u drzwi i wo­dził oczyma po po­koju. Nagle wy­buchł roz­gło­śnym śmie­chem, pod­szedł do go­ścia i uści­snął mu ser­decz­nie dłoń.

— Wasza Ksią­żęca Mości! — za­wo­łał bez żad­nego przy­musu, ra­do­śnie i szcze­rze — Pro­szę tedy uprzej­mie za­pro­wa­dzić żonę mą do stołu.

★

W ciągu nie­spełna go­dziny ko­la­cja do­bie­gła do de­seru. Mała, ru­miana Abe­lona, po­da­jąca po­trawy, wy­glą­dała uro­czo w swej czar­nej su­kience kon­firm antki i bia­łym far­tuszku z na­pier­śni­kiem. Nie­stety zręcz­ność jej po­zo­sta­wiała dużo do ży­cze­nia. Raz nawet za­plą­taw­szy się w swej przy­dłu­giej szatce upu­ściła na zie­mię kilka ta­le­rzy. Zmie­szała się okrop­nie tem co się stało, ale osłu­piała wprost nie usły­szaw­szy zwy­czaj­nej po­ła­janki, z jaką oswo­jona była zdawna. Dok­tor ro­ze­śmiał się nawet i za­wo­łał: Da capo!

Stara Anna stała na cza­tach u uchy­lo­nych drzwi ja­dalni. Nie mogła długo utrzy­mać na wodzy swej cie­ka­wo­ści. Po na­my­śle wzięła nawet udział w na­kry­wa­niu stołu. Teraz jed­nak ogar­nęło ją po­now­nie ogrom­nie obu­rze­nie na to, co się działo w sa­lo­nie.

Nie­zna­jomy mówił przez cały czas nie­mal wy­łącz­nie sam. Ar­nold śmiał się bez prze­rwy i mówić nie mógł wcale, Ema zaś mil­czała od sa­mego po­czątku. Oboje wy­rze­kli się ba­da­nia kim jest gość nie­zwy­kły i ode­szła ich ochota do­wia­dy­wa­nia się. Wy­star­czało im w zu­peł­no­ści, iż pod­trzy­my­wał roz­mowę i nie dawał zga­snąć na­stro­jowi ba­śnio­wemu, jaki wy­wo­łał. Słu­chali z wielką przy­jem­no­ścią opo­wia­dań jego, dyk­te­ry­jek i żar­to­bli­wych po­my­słów, któ­remi da­rzył ich ob­fi­cie.

Ema nie wy­zbyła się jesz­cze nie­po­koju i miała się cią­gle na bacz­no­ści. Żar­ciki nie­zna­jo­mego przy­bie­rały czę­sto formę fry­wolną, mimo to jed­nak po­do­bały się Emie. Śmiała się z nich w duchu, za­cho­wu­jąc pozór obo­jęt­no­ści. Opo­wia­dał z wiel­kim spo­ko­jem, po­waż­nie, a owa sta­ro­modna me­toda two­rzyła coś w ro­dzaju we­lonu, pod któ­rym zni­kały draż­liwe szcze­góły.