Księgi zapomnianych żyć ebook

Nic­kowi

CZĘŚĆ PIERW­SZA

I

Kiedy przy­szedł list, by­łem na polu, wią­za­łem ostatni sno­pek zboża rę­kami, które tak się trzę­sły, że le­dwo zdo­ła­łem za­ci­snąć wę­zeł. Z mo­jej winy mu­sie­li­śmy ro­bić to po sta­remu i prę­dzej szlag by mnie tra­fił, niż­bym się miał pod­dać; prze­trwa­łem po­po­łu­dniowy skwar, od­pę­dza­jąc plamy ciem­no­ści ma­ja­czące mi przed oczami, i te­raz, o zmroku, już pra­wie skoń­czy­łem. Inni ze­szli z pola, kiedy za­szło słońce, wy­krzy­ku­jąc po­zdro­wie­nia przez ra­mię, i bar­dzo mnie to cie­szyło. Przy­naj­mniej te­raz, sam, nie mu­sia­łem już uda­wać, że mogę utrzy­mać ich tempo. Pra­co­wa­łem, sta­ra­jąc się nie my­śleć, o ile ła­twiej by mi było z kom­baj­nem. By­łem zbyt chory, by spraw­dzić ma­szynę – nie że­bym wiele pa­mię­tał, lato było pełne... ech, du­chów i bo­le­snych dziur prze­ty­ka­nych pla­mami przy­tom­no­ści – a nikt inny nie miał do tego głowy. Każ­dego dnia na­po­ty­ka­łem ja­kiś obo­wią­zek, któ­rego nie zdo­ła­łem wy­peł­nić; tato sta­rał się naj­le­piej, jak mógł, ale nie był w sta­nie zro­bić wszyst­kiego. Przeze mnie by­li­śmy cały rok w plecy.

Mocno zwią­za­łem źdźbła w po­ło­wie snopka i po­sta­wi­łem go obok reszty. Zro­bione. Mo­głem wra­cać do domu... Ale cie­nie głęb­sze od ciem­no­fio­le­to­wego zmierz­chu pul­so­wały i wi­ro­wały wo­kół mnie, a ko­lana mi się trzę­sły. Ukuc­ną­łem, ła­piąc od­dech, bo za­bo­lały mnie ko­ści. Było już le­piej – mi­nęły prze­szy­wa­jące, mdlące spa­zmy, które na­cho­dziły mnie znie­nacka przez całe mie­siące – na­dal czu­łem się jed­nak kru­chy jak sta­ru­szek. Za­ci­sną­łem zęby. By­łem taki słaby, że chciało mi się pła­kać; ale nie będę pła­kał, prę­dzej umrę, na­wet je­śli wi­dzi mnie tylko sierp­niowy księ­życ w pełni.

– Em­mett? Em­mett!

To tylko Alta, która szła ku mnie przez ścier­ni­sko, ale pod­nio­słem się i pró­bo­wa­łem od­pę­dzić sła­bość. Blade gwiazdy nade mną prze­su­nęły się naj­pierw w jedną, a po­tem w drugą stronę. Od­chrząk­ną­łem.

– Tu­taj.

– Dla­czego nie po­pro­si­łeś ko­goś, żeby ci po­mógł? Mama się mar­twiła, kiedy wszy­scy wró­cili z pola, a cie­bie nie...

– Nie mu­siała się mar­twić. Nie je­stem dziec­kiem. – Kciuk mi krwa­wił w miej­scu, gdzie za­cią­łem się źdźbłem. Krew sma­ko­wała ku­rzem i go­rączką.

Alta za­wa­hała się. Rok temu by­łem z nich naj­sil­niej­szy. Te­raz, prze­chy­liw­szy głowę, pa­trzyła na mnie, jak­bym był młod­szy od niej.

– Nie, ale...

– Chcia­łem obej­rzeć wschód księ­życa.

– No ja­sne. – Zmierzch roz­mył jej rysy, ale wi­dzia­łem jej prze­bie­gły wzrok. – Ani nie od­pocz­niesz. Je­śli nie chcesz wy­do­brzeć...

– Brzmisz jak mama.

– Bo ma ra­cję! Nie mo­żesz ocze­ki­wać, że od razu wró­cisz do sie­bie, nie po ta­kiej po­waż­nej cho­ro­bie.

Cho­ro­bie. Jak­bym się w łóżku z kasz­lem zma­gał albo le­żał po­kryty wrzo­dami czy wy­mio­to­wał. Mimo mgły kosz­ma­rów pa­mię­ta­łem wię­cej, niż im się zda­wało; wie­dzia­łem o krzy­kach i ma­ja­kach, o dniach, kiedy cały czas pła­ka­łem albo nie roz­po­zna­wa­łem ni­kogo, o nocy, kiedy go­łymi rę­kami roz­bi­łem okno. Ża­ło­wa­łem, że ca­łymi dniami nie wy­sry­wa­łem so­bie wnętrz­no­ści – by­łoby to lep­sze od blizn na nad­garst­kach po tym, jak mu­sieli mnie przy­wią­zy­wać do łóżka. Od­wró­ci­łem się od niej i sku­pi­łem na wy­sy­sa­niu ranki u pod­stawy kciuka, pra­cu­jąc ję­zy­kiem tak długo, aż nie czu­łem już smaku krwi.

– Em­mett, pro­szę – po­wie­działa Alta i po­tarła koł­nierz mo­jej ko­szuli pal­cami. – Na­pra­co­wa­łeś się dzi­siaj jak nikt. Czy wró­cisz do domu?

– No do­brze. – Wło­ski na karku pod­nio­sły mi się od wia­tru. Alta zo­ba­czyła, jak drżę, i opu­ściła wzrok. – Co jest na ko­la­cję?

Wy­szcze­rzyła zęby w uśmie­chu.

– Je­śli się nie ru­szysz, to nic.

– Świet­nie. Ści­gamy się?

– Chęt­nie, jak nie będę w gor­se­cie. – Od­wró­ciła się, za­ku­rzony rą­bek spód­nicy za­wi­ro­wał wo­kół ko­stek. Kiedy się śmiała, na­dal wy­glą­dała jak dziecko, ale pa­rob­ko­wie już wo­kół niej wę­szyli; w do­brym świe­tle wy­glą­dała jak ko­bieta.

Drep­ta­łem obok niej, wy­czer­pany tak bar­dzo, że czu­łem się ni­czym pi­jany. Ciem­ność gęst­niała, zbie­rała się pod drze­wami i krza­kami, a księ­życ przy­ćmie­wał gwiazdy. Po­my­śla­łem o zim­nej wo­dzie ze studni, czy­stej jak szkło, o ma­łych zie­lo­nych pa­prosz­kach na dnie – albo nie, o pi­wie, tra­wia­stym i gorz­kim, bursz­ty­no­wym, do­pra­wio­nym spe­cjalną mie­szanką zio­łową taty. Od razu bym po nim za­snął, ale to do­brze; chcia­łem zga­snąć jak świeca, za­paść się w nie­przy­tom­ność bez snów. Żad­nych kosz­ma­rów, noc­nych stra­chów, obu­dzić się rano w czy­stym świe­tle sło­necz­nym.

Kiedy prze­cho­dzi­li­śmy przez furtkę na po­dwórko, wio­skowy ze­gar wy­bił dzie­wiątą.

– Je­stem taka głodna – po­wie­działa Alta. – Wy­słali mnie po cie­bie, za­nim...

Urwała, sły­sząc głos na­szej matki. Krzy­czała.

Alta sta­nęła, furtka za nami za­mknęła się sama. Spoj­rze­li­śmy so­bie w oczy. Do­tarło do nas kilka słów: „Jak mo­żesz tak mó­wić... nie mo­żemy, po pro­stu nie mo­żemy...”.

Mię­śnie nóg drżały mi od bez­ru­chu. Opar­łem się o mur, moje serce biło jak sza­lone. Klin świa­tła wci­nał się w ciem­ność przez dziurę w ku­chen­nych za­sło­nach, co ja­kiś czas prze­ci­nał go cień. Mój oj­ciec, cho­dzący tam i z po­wro­tem.

– Nie mo­żemy tu stać całą noc – po­wie­działa Alta, nie­mal szep­cząc.

– To pew­nie nic. – Cały ty­dzień kłó­cili się o kom­bajn i o to, dla­czego nikt go wcze­śniej nie spraw­dził. Żadne z nich nie po­wie­działo, że to było moje za­da­nie.

Ude­rze­nie: pięść o stół. Tato pod­niósł głos:

– A co chcesz, że­bym zro­bił? Od­mó­wił? Ta cho­lerna wiedźma prze­klnie nas, jak tylko...

– Już nas prze­klęła! Po­patrz na niego, Ro­ber­cie! A je­śli ni­gdy nie wy­do­brzeje? To jej wina...

– Chcesz po­wie­dzieć: jego wina! Gdyby nie... – W uszach mi za­dzwo­niło i prze­sta­łem sły­szeć głos taty. Świat się prze­krzy­wił i wy­pro­sto­wał, zu­peł­nie jakby ob­ró­cił się wo­kół wła­snej osi. Prze­łkną­łem gulę mdło­ści. Kiedy znów mo­głem się sku­pić, pa­no­wała ci­sza.

– Tego nie wiemy – po­wie­dział w końcu tato, wy­star­cza­jąco gło­śno, że­by­śmy usły­szeli. – Może mu po­może. Ca­łymi ty­go­dniami pi­sała i py­tała, jak się mie­wał.

– Bo go chciała! Nie, Ro­bert, nie, nie po­zwolę na to, jego miej­sce jest z nami! Co­kol­wiek by zro­bił, to na­dal nasz syn, a ona? Aż mi ciarki cho­dzą po ple­cach...

– Ni­gdy jej nie spo­tka­łaś. Nie ty mu­sia­łaś tam je­chać i...

– Nie ob­cho­dzi mnie to! Już wy­star­cza­jąco na­mie­szała. Nie do­sta­nie go.

Alta spoj­rzała na mnie. Coś się zmie­niło w wy­ra­zie jej twa­rzy, zła­pała mnie za nad­gar­stek i po­cią­gnęła.

– Wcho­dzimy – po­wie­działa wy­so­kim, pew­nym sie­bie gło­sem, któ­rym na­wo­ły­wała kury. – To był długi dzień, mu­sisz być strasz­nie głodny. Ja na pewno je­stem. Mam na­dzieję, że zo­sta­wili nam za­pie­kanki, bo ina­czej ko­goś za­biję. Wi­del­cem w serce. I zjem. – Za­trzy­mała się przed drzwiami i do­rzu­ciła: – Z musz­tardą. – A po­tem otwo­rzyła drzwi.

Ro­dzice stali po dwóch stro­nach kuchni: tato przy oknie, od­wró­cony do nas ple­cami, mama przy ko­minku, czer­wone plamy na jej po­licz­kach wy­glą­dały jak róż. Na stole mię­dzy nimi le­żała karta gru­bego, kre­mo­wego pa­pieru i otwarta ko­perta. Mama szybko spoj­rzała na Altę i na mnie i zro­biła pół kroku ku sto­łowi.

– Ko­la­cja – po­wie­działa Alta. – Em­mett, sia­daj, wy­glą­dasz, jak­byś miał ze­mdleć. Na Boga, nikt na­wet nie na­krył do stołu. Mam na­dzieję, że w piecu jest za­pie­kanka. – Po­sta­wiła obok mnie stertę ta­le­rzy. – Chleba? Piwa? Na­prawdę, mo­gła­bym być po­ko­jówką... – Znik­nęła w spi­żarce.

– Em­mett – po­wie­dział tato, nie od­wra­ca­jąc się. – Na stole leży list. Prze­czy­taj go.

Prze­su­ną­łem kartę ku so­bie. Li­tery na pa­pie­rze wy­glą­dały jak bez­kształtne plamy.

– Mam kurz w oczach. Po­wiedz mi, co w nim jest.

Tato po­chy­lił głowę, mię­śnie na jego karku na­pięły się, jakby cią­gnął coś cięż­kiego.

– Opra­wiaczka chce ucznia.

Mama wy­dała z sie­bie dźwięk, jakby słowo ucięte w po­ło­wie.

– Ucznia? – po­wie­dzia­łem.

Ci­sza. Ka­wa­łek księ­życa za­glą­dał przez szparę mię­dzy za­sło­nami, po­kry­wa­jąc wszystko, co na­po­tkał, srebrną po­światą. Tato wy­glą­dał, jakby miał siwe, tłu­ste włosy.

– Cie­bie – rzekł.

Alta sta­nęła w drzwiach do spi­żarni ze sło­ikiem pi­kli w ob­ję­ciach. Przez chwilę są­dzi­łem, że go upu­ści, ale ostroż­nie od­sta­wiła go na kre­dens. Stuk­nię­cie szkła o drewno było gło­śniej­sze, niż gdyby słój zbił się z trza­skiem.

– Je­stem za stary na ucznia.

– Nie we­dług niej.

– My­śla­łem... – Moja dłoń roz­płasz­czyła się na stole. Chuda, blada dłoń, którą le­dwo roz­po­zna­wa­łem. Dłoń, która le­dwo da­wała radę pra­co­wać przez je­den dzień. – Czuję się co­raz le­piej. Nie­długo... – Urwa­łem, bo głos mia­łem rów­nie nie­swój jak palce.

– Nie o to cho­dzi, synu.

– Wiem, że te­raz się do ni­czego nie na­daję...

– Och, ko­cha­nie – po­wie­działa mama. – To nie twoja wina... To nie dla­tego, że cho­ro­wa­łeś. Nie­długo wró­cisz do sie­bie. Gdyby to tylko o to cho­dziło... Wiesz, że za­wsze my­śle­li­śmy, że po­pro­wa­dzisz z oj­cem go­spo­dar­stwo. I mógł­byś, na­dal mógł­byś, ale... – Po­pa­trzyła na tatę. – Nie od­sy­łamy cię. Ona o cie­bie prosi.

– Ja jej na­wet nie znam.

– Opra­wia­nie... to do­bry fach. Uczciwy fach. Nie ma się czego bać. – Alta oparła się o kre­dens i mama spoj­rzała przez ra­mię, wy­cią­ga­jąc szybko rękę i ła­piąc ta­lerz, za­nim spadł na pod­łogę. – Alta, uwa­żaj.

Serce wa­liło mi jak mło­tem.

– Ale... wy nie­na­wi­dzi­cie ksią­żek. Są złe. Za­wsze mi mó­wi­li­ście... Kiedy jedną przy­nio­słem z jar­marku wiel­ka­noc­nego...

Wy­mie­nili spoj­rze­nie, zbyt szyb­kie, bym mógł je od­czy­tać.

– Nie przej­muj się tym te­raz – po­wie­dział tato.

– Ale... – Spoj­rza­łem na mamę. Nie umia­łem ubrać tego w słowa: szyb­kiej zmiany te­matu, kiedy ktoś wspo­mi­nał o książ­kach, gry­masu nie­smaku na dźwięk słowa, wy­razu ich twa­rzy... Tego, jak kiedy by­łem mały, pew­nego dnia zgu­bi­li­śmy się w Ca­stle­for­dzie, a ona po­nura cią­gnęła mnie za rękę przed brudną wy­stawą skle­pową: „A. Fo­ga­tini, Lom­bard i Li­cen­cjo­no­wana Księ­gar­nia”. – Jak to: to do­bry fach?

– To nie jest... – Mama zro­biła wdech. – Może nie tak so­bie wcze­śniej wy­obra­ża­łam twoją przy­szłość...

– Hilda. – Tato roz­ma­so­wy­wał so­bie mię­śnie w karku, jakby go bo­lały. – Nie masz wy­boru, chłop­cze. To bę­dzie sta­bilne ży­cie. Bar­dzo da­leko od wszyst­kich ludz­kich osad, ale to do­brze. Spo­koj­nie. Praca nie jest ciężka, nikt nie bę­dzie cię ku­sił, żeby zbo­czyć z wą­skiej i pro­stej... – Od­chrząk­nął. – Nie wszy­scy są tacy jak ona. Uspo­ko­isz się, na­uczysz fa­chu, a po­tem... No cóż. W mie­ście są opra­wia­cze, któ­rzy jeż­dżą wła­snymi po­wo­zami.

Ci­sza. Alta po­stu­kała pa­znok­ciem w za­krętkę słoja i spoj­rzała na mnie.

– Ale ja nie... Ja ni­gdy... Dla­czego ona uważa, że ja...? – Te­raz żadne z nich nie chciało spoj­rzeć mi w oczy. – Ale jak to: nie mam wy­boru?

Nie od­po­wie­dzieli. Alta w końcu po­de­szła do stołu i pod­nio­sła list.

– „Kiedy tylko bę­dzie mógł po­dró­żo­wać” – prze­czy­tała. – „Warsz­tat bywa w zi­mie bar­dzo chłodny. Pro­szę wy­po­sa­żyć go w cie­płe ubra­nia”. Dla­czego na­pi­sała do was, a nie do Em­metta? Nie wie­działa, że on umie czy­tać?

– Oni tak to ro­bią – po­wie­dział tato. – O ucznia prosi się ro­dzi­ców, taki jest zwy­czaj.

Nie ob­cho­dziło mnie to. Moje dło­nie na stole skła­dały się z ko­ści i ścię­gien. Rok temu były opa­lone i umię­śnione, pra­wie mę­skie; te­raz były ni­ja­kie. Nada­wały się tylko do wy­ko­ny­wa­nia pracy, którą moi ro­dzice po­gar­dzali. Ale dla­czego wy­brała aku­rat mnie, skoro jej o to nie pro­sili? Roz­ło­ży­łem palce i na­ci­sną­łem na drew­niany blat, jak­bym mógł jego moc we­ssać w skórę dłoni.

– A je­śli od­mó­wię?

Tato pod­szedł do kre­densu, schy­lił się i wy­jął bu­telkę dżinu je­ży­no­wego. Była to słodka, mocna na­lewka, którą mama prze­cho­wy­wała na święta i do le­cze­nia, ale nie pi­snęła ani słowa, kiedy tato na­lał so­bie pół kubka.

– Tu nie ma dla cie­bie miej­sca. Może po­wi­nie­neś być wdzięczny. To bę­dzie ja­kaś ro­bota dla cie­bie. – Łyk­nął po­łowę dżinu na­raz i się roz­kasz­lał.

Wzią­łem wdech, bar­dzo się sta­ra­jąc, by głos mi się nie za­ła­mał.

– Jak wy­do­brzeję, będę sil­niej­szy od...

– Wy­ko­rzy­staj tę oka­zję naj­le­piej, jak się da – po­wie­dział.

– Ale ja nie...

– Em­mett – ode­zwała się mama. – Pro­szę... To wła­ściwe roz­wią­za­nie. Ona bę­dzie wie­działa, co z tobą zro­bić.

– Co ze mną zro­bić?

– My­śla­łam... Je­śli znowu za­cho­ru­jesz, to ona...

– To wa­riat­kowo? To o to cho­dzi? Od­sy­ła­cie mnie w ja­kieś miej­sce na końcu świata tylko dla­tego, że w każ­dej chwili znów mogę stra­cić ro­zum?

– Ona cię chce – rze­kła mama, ści­ska­jąc spód­nicę, jakby wy­krę­cała z niej wodę. – Ja nie chcę, że­byś je­chał.

– To nie po­jadę!

– Po­je­dziesz, chłop­cze – po­wie­dział tato. – Na Boga, już wy­star­cza­jąco dużo kło­po­tów temu do­mowi przy­spo­rzy­łeś.

– Ro­bert, nie...

– Po­je­dziesz. Choć­bym miał cię w kij zwią­zać i rzu­cić jej na próg, po­je­dziesz. Przy­go­tuj się na ju­tro.

– Ju­tro? – Alta od­wró­ciła się tak szybko, że jej war­kocz strze­lił ni­czym bicz. – Nie może po­je­chać ju­tro, musi się spa­ko­wać, a poza tym są żniwa i uczta do­żyn­kowa... Tato, pro­szę.

– Za­mknij się!

Ci­sza.

– Ju­tro? – Plamy na po­licz­kach mamy przy­brały ko­lor szkar­łatu. – Nie po­wie­dzie­li­śmy... – Urwała. Mój oj­ciec do­koń­czył dżin, krzy­wiąc się przy tym tak, jakby jego usta pełne były ka­mieni.

Otwo­rzy­łem usta, by oznaj­mić, że w po­rządku, po­jadę, nie będą się już mu­sieli o mnie mar­twić, ale moje gar­dło było wy­su­szone po ca­łym dniu ko­sze­nia.

– Jesz­cze kilka dni. Ro­bert, inni ucznio­wie wy­ru­szają do­piero po żni­wach, a on na­dal nie czuje się naj­le­piej, jesz­cze parę dni...

– Są od niego młodsi. A poza tym jest zdatny do po­dróży, je­śli wy­trzy­mał cały dzień na polu.

– Tak, ale... – Po­de­szła do niego i zła­pała go za ra­mię tak, aby nie mógł się od­wró­cić. – Tro­chę dłu­żej.

– Na li­tość bo­ską, Hilda! – Za­dła­wił się, pró­bu­jąc się wy­swo­bo­dzić. – Nie utrud­niaj bar­dziej, niż po­trzeba. My­ślisz, że ja chcę go pu­ścić? My­ślisz, że po tym, jak się sta­ra­li­śmy... wal­czy­li­śmy o utrzy­ma­nie czy­stego domu... My­ślisz, że je­stem z tego dumny, skoro mój wła­sny oj­ciec na Kru­cja­cie stra­cił oko?

Mama zer­k­nęła na mnie i Altę.

– Nie przy...

– A ja­kie to ma te­raz zna­cze­nie? – Prze­tarł twarz przed­ra­mie­niem, a po­tem bez­rad­nie rzu­cił kub­kiem. Nie stłukł się. Alta pa­trzyła, jak się ku niej to­czy i za­trzy­muje. Tato od­wró­cił się do nas ple­cami i oparł o kre­dens, jakby pró­bo­wał zła­pać dech. Za­pa­dła ci­sza.

– Po­jadę – rze­kłem. – Po­jadę ju­tro. – Nie mo­głem na nich pa­trzeć. Wsta­łem, ode­pchną­łem krze­sło i ude­rzy­łem ko­la­nem w róg stołu. Ru­szy­łem do drzwi. Ry­giel wy­da­wał się mniej­szy i sztyw­niej­szy niż za­zwy­czaj, a szczęk, kiedy pu­ścił, od­bił się echem od ścian.

Na ze­wnątrz księ­życ dzie­lił świat na gra­na­towy i srebrny. Po­wie­trze było cie­płe i mięk­kie jak śmie­tana, pach­nące sia­nem i let­nim ku­rzem. Na polu nie­opo­dal za­hu­kała sowa.

Do­to­czy­łem się do końca ogrodu i opar­łem o ścianę. Trudno mi było zła­pać dech. W uszach dzwo­niły mi słowa mamy: „Ta cho­lerna wiedźma nas prze­klnie”, i od­po­wiedź taty: „Już nas prze­klęła”.

Mieli ra­cję: by­łem do ni­czego. Wez­brała we mnie fala roz­pa­czy, silna jak prze­szy­wa­jące bóle w no­gach. Za­nim to się wy­da­rzyło, ni­gdy w ży­ciu nie cho­ro­wa­łem. Nie są­dzi­łem, że ciało może mnie zdra­dzić, że świa­do­mość może zga­snąć jak lampa i że za­padnę się w ciem­ność. Nie pa­mię­ta­łem, jak za­cho­ro­wa­łem; kiedy pró­bo­wa­łem so­bie przy­po­mnieć, po­ja­wiał się tylko ba­ła­gan pe­łen kosz­ma­rów. Na­wet wspo­mnie­nia wcze­śniej­szego ży­cia – ze­szła wio­sna, ze­szłe lato – po­kryły się tym sa­mym ro­pie­ją­cym cie­niem, zu­peł­nie jakby już nic nie było zdrowe. Wie­dzia­łem, że roz­pa­dłem się po let­nim prze­si­le­niu, bo mama mi o tym po­wie­działa, i że wra­ca­łem do domu z Ca­stle­fordu, ale nikt mi nie wy­ja­śnił, ani gdzie by­łem, ani co się stało. Mu­sia­łem je­chać wo­zem – bez ka­pe­lu­sza, pew­nie w peł­nym słońcu – ale kiedy pró­bo­wa­łem o tym po­my­śleć, po­ja­wiało się tylko drżące po­wie­trze, ostatni wi­ru­jący błysk słońca... a po­tem za­pa­dła ciem­ność. Przez na­stępne ty­go­dnie wy­nu­rza­łem się z niej z krzy­kiem, szar­pa­łem się i bła­ga­łem, by mnie roz­wią­zali. Nic dziw­nego, że chcieli się mnie po­zbyć.

Za­mkną­łem oczy. Na­dal wi­dzia­łem całą trójkę, obej­mu­jącą się na­wza­jem. Coś za mną za­szep­tało, za­dra­pało w ścianę su­chymi szpo­nami. Nie było praw­dziwe, ale za­głu­szyło sowę i szum drzew. Scho­wa­łem głowę w ra­mio­nach i uda­wa­łem, że tego nie sły­szę.

Mu­sia­łem się in­stynk­tow­nie scho­wać w naj­głęb­szym cie­niu, bo kiedy otwo­rzy­łem oczy, Alta stała na środku po­dwórka i wo­łała mnie, na­wet nie spoj­rzaw­szy w moją stronę. Księ­życ się prze­su­nął; znaj­do­wał się nad szczy­tem da­chu domu, a cie­nie zro­biły się krót­kie i sze­ro­kie.

– Em­mett?

– Tu­taj – po­wie­dzia­łem. Alta pod­sko­czyła i zro­biła krok w moim kie­runku.

– Co ty tu ro­bisz? Spa­łeś?

– Nie.

Za­wa­hała się. Za nią w oknie na gó­rze mi­gnęło świa­tło lampy: ktoś kładł się spać. Za­czą­łem się pod­no­sić i znie­ru­cho­mia­łem, krzy­wiąc się, bo ból prze­szył mi stawy.

Ob­ser­wo­wała mnie, jak gra­molę się na nogi, ale nie za­ofe­ro­wała po­mocy.

– Na­prawdę tak zro­bisz? Po­je­dziesz? Ju­tro?

– Tato nie żar­to­wał, kiedy po­wie­dział, że nie mam wy­boru.

Cze­ka­łem na jej za­prze­cze­nie. Alta była by­stra, za­wsze znaj­do­wała nowe ścieżki albo nowe spo­soby na roz­wią­za­nie pro­ble­mów, pod­wa­ża­jąc sche­maty. Ale te­raz prze­chy­liła głowę i wy­sta­wiła twarz do księ­życa, jakby chciała się w jego świe­tle wy­bie­lić. Prze­łkną­łem ślinę. Głu­pia sła­bość wró­ciła na­gle, za­ko­le­ba­łem się naj­pierw w jedną, a po­tem w drugą stronę i opar­łem o ścianę, pró­bu­jąc zła­pać dech.

– Em­mett? Do­brze się czu­jesz? – Przy­gry­zła wargę. – No oczy­wi­ście, że nie. Sia­daj.

Nie chcia­łem jej po­słu­chać, ale ko­lana same się pode mną ugięły. Za­mkną­łem oczy i wdy­cha­łem nocne za­pa­chy siana i sty­gną­cej ziemi, mdłą słod­kość zdep­ta­nych ziół i kwa­śny po­wiew gno­jówki. Alta usia­dła obok mnie, jej spód­nica wy­dęła się i za­sze­le­ściła.

– Wo­la­ła­bym, że­byś nie je­chał.

Nie pa­trząc w jej kie­runku, unio­słem jedno ra­mię i po­zwo­li­łem mu opaść.

– Ale... może tak bę­dzie naj­le­piej...

– Niby jak? – Prze­łkną­łem, pró­bu­jąc za­ma­sko­wać drże­nie głosu. – Ja­sne, ro­zu­miem. Nie ma tu ze mnie po­żytku. Wszyst­kim wam bę­dzie le­piej, kiedy so­bie po­jadę do... tam, gdzie ona mieszka, ta opra­wiaczka.

– Na mo­kra­dłach, przy dro­dze na Ca­stle­ford.

– Aha. – Jak będą pach­niały mo­kra­dła? Sto­jąca woda, gni­jące trzciny. Muł. Muł, który po­ły­kał cię żyw­cem, je­śli zbo­czy­łeś z drogi, i ni­gdy nie wy­plu­wał... – Skąd tyle o niej wiesz?

– Mama i tato dbają o cie­bie. Po tym wszyst­kim, co się wy­da­rzyło... Tam bę­dziesz bez­pieczny.

– Tak mówi mama.

Ci­sza. Alta za­częła ob­gry­zać pa­zno­kieć kciuka. W sa­dzie za staj­niami sło­wik za­śpie­wał i za­milkł.

– Nie wiesz, ja­kie to było dla nich trudne. Cią­gle się bali. Je­steś im wi­nien tro­chę spo­koju.

– Nie moja wina, że się roz­cho­ro­wa­łem!

– Ale twoja wina, że... – Wes­tchnęła. – Nie, wiem, nie chcia­łam tego po­wie­dzieć, ale po pro­stu my wszy­scy... Nie złość się, pro­szę. To do­brze. Na­uczysz się fa­chu.

– Tak. Ro­bie­nia ksią­żek.

Za­drżała.

– Wy­brała cię. To musi ozna­czać...

– Co to ozna­cza? Jak mo­gła mnie wy­brać, skoro ni­gdy w ży­ciu mnie nie wi­działa?

Wy­da­wało mi się, że Alta za­częła coś mó­wić, ale kiedy na nią spoj­rza­łem, ga­piła się na księ­życ z twa­rzą bez wy­razu. Po­liczki miała szczu­plej­sze niż przed moją cho­robą, a skóra pod oczami wy­glą­dała jak maź­nięta po­pio­łem. Była obca, poza za­się­giem.

– Będę cię od­wie­dzać, jak tylko będę mo­gła... – po­wie­działa, jakby to miała być od­po­wiedź.

Od­chy­li­łem głowę, aż po­czu­łem pod po­ty­licą ka­mienną ścianę.

– Prze­ka­ba­cili cię, prawda?

– Ni­gdy taty ta­kiego nie wi­dzia­łam – od­rze­kła. – Tak wście­kłego.

– Ja wi­dzia­łem – po­wie­dzia­łem. – Raz mnie ude­rzył.

– Tak – rze­kła. – My­ślę, że ty... – Urwała.

– Kiedy by­łem mały – spro­sto­wa­łem. – Nie mo­żesz tego pa­mię­tać, za mała by­łaś. To było pod­czas jar­marku wiel­ka­noc­nego.

– Och... – Kiedy na nią spoj­rza­łem, ucie­kła wzro­kiem. – Nie. Tego nie pa­mię­tam.

– Ku­pi­łem... Był tam czło­wiek, który sprze­da­wał książki. – Pa­mię­ta­łem, jak oszczęd­no­ści grze­cho­tały mi w kie­szeni... sześć pen­sów w mie­dzia­kach, tyle ich było, że wy­py­chały mi spodnie... i to in­ten­sywne, bez­tro­skie uczu­cie, z któ­rym wy­ru­szy­łem na jar­mark, odłą­czy­łem się od in­nych i za­sta­na­wia­łem się, co ku­pić. Mi­ną­łem mięso i kur­czaki, ryby z Col­dwa­ter i per­kale z Ca­stle­fordu, za­trzy­ma­łem się przy stra­ga­nie ze sło­dy­czami i po­tem od­wró­ci­łem ku ko­lej­nemu, sto­ją­cemu w głębi, który przy­kuł moją uwagę bły­skiem złota i ko­lo­rów. To wła­ści­wie nie był stra­gan, tylko strze­żony przez męż­czy­znę o roz­bie­ga­nych oczach blat na ko­złach, wy­ła­do­wany książ­kami. – Pierw­szy raz w ży­ciu je wtedy wi­dzia­łem. Nie wie­dzia­łem, czym były.

Ten wy­raz ostroż­nego za­cie­ka­wie­nia na twa­rzy Alty, znowu.

– To zna­czy...?

– Nie­ważne. – Nie wie­dzia­łem, dla­czego za­czą­łem jej to opo­wia­dać; nie chcia­łem pa­mię­tać. Ale wspo­mnie­nie nie dało się już ze­pchnąć w ciem­ność. My­śla­łem, że to były pu­dełka, małe skrzynki ze zło­co­nej skóry, w któ­rych cho­wało się rze­czy ta­kie jak naj­lep­sze sre­bra mamy albo fi­gury sza­chowe taty. Pod­sze­dłem bli­żej, po­trzą­sa­jąc pie­niędzmi w kie­szeni, i męż­czy­zna naj­pierw rzu­cił okiem przez oba ra­miona, za­nim się do mnie uśmiech­nął.

– Ach, ja­kiż zło­to­włosy mały książę! Przy­szedł pa­nicz po opo­wieść? Hi­sto­rię o mor­der­stwie albo ka­zi­rodz­twie, wsty­dzie czy chwale, mi­ło­ści tak prze­szy­wa­ją­cej, że le­piej o niej nie pa­mię­tać, czy o mrocz­nych uczyn­kach? Tra­fił pa­nicz do wła­ści­wego czło­wieka, to sama śmie­tanka, opo­wie­dzą hi­sto­rie praw­dziwe i wstrzą­sa­jące, gwał­towne, na­miętne i pod­nie­ca­jące, a je­śli szuka pa­nicz ko­me­dii, też ta­kie mam, naj­rzad­sze ze wszyst­kich, rze­czy, któ­rych lu­dzie się po­zby­wają! Niech pa­nicz spoj­rzy, oczy swe na tę skie­ruje... Opra­wiona przez mi­strza z Ca­stle­fordu wiele lat temu.

Nie po­do­bało mi się, że na­zy­wał mnie pa­ni­czem, ale książka otwo­rzyła się, kiedy mi ją po­da­wał, i nie mo­głem jej od­dać. Gdy tylko uj­rza­łem li­tery na stro­nach, zro­zu­mia­łem: to były strony ści­śnięte ra­zem, jak li­sty, wiele li­stów, tylko w lep­szym pu­dełku – i hi­sto­ria to­czyła się da­lej.

– Ile za nią?

– Ach, ta, pa­ni­czu. Ma pa­nicz wspa­niały gust jak na ko­goś tak mło­dego, ta jest wy­jąt­kowa, praw­dzi­wie przy­go­dowa, zwala z nóg ni­czym szarża ka­wa­le­ryj­ska. Dzie­więć pen­sów. Albo dwie za szy­linga.

Chcia­łem tę książkę. Nie wie­dzia­łem dla­czego, ale opuszki pal­ców mnie swę­działy.

– Mam tylko sześć pen­sów.

– We­zmę – po­wie­dział i strze­lił pal­cami. Sze­roki uśmiech znik­nął z jego twa­rzy; kiedy po­dą­ży­łem za jego wzro­kiem, zo­ba­czy­łem zbie­ra­jącą się nie­opo­dal grupę męż­czyzn mam­ro­czą­cych coś do sie­bie.

– Pro­szę. – Opróż­ni­łem kie­szeń z mie­dzia­ków wprost na jego dłoń. Je­den uciekł, ale męż­czy­zna ga­pił się na grupę i nie schy­lił się, by pod­nieść mo­netę. – Dzię­kuję.

Zła­pa­łem książkę i od­da­li­łem się, pe­łen ra­do­ści i nie­po­koju. Kiedy do­tar­łem do głów­nego targu, za­trzy­ma­łem się i od­wró­ci­łem; grupa męż­czyzn zbli­żała się do stra­ganu han­dla­rza, który go­rącz­kowo pa­ko­wał książki na odra­pany wó­zek za sobą.

Coś mnie ostrze­gło, żeby się nie ga­pić. Po­bie­głem do domu, trzy­ma­jąc książkę przez rę­kaw ko­szuli, żeby nie za­bru­dzić okładki spo­co­nymi pal­cami. Usia­dłem w słońcu na stop­niach sto­doły – nikt by mnie nie zo­ba­czył, wszy­scy byli na targu – i obej­rza­łem ją. Ni­czego po­dob­nego wcze­śniej nie wi­dzia­łem. Okładka była w ko­lo­rze głę­bo­kiej czer­wieni, zdo­biona zło­tem i miękka w do­tyku jak ludzka skóra. Kiedy ją otwo­rzy­łem, ze środka uniósł się za­pach ple­śni i drewna, jakby jej od lat nie do­ty­kano.

Wcią­gnęła mnie.

Ak­cja roz­gry­wała się w obo­zie woj­sko­wym w ob­cym kraju i na po­czątku nie bar­dzo ją ro­zu­mia­łem: ro­iło się w niej od ka­pi­ta­nów, ma­jo­rów i puł­kow­ni­ków, kłótni o tak­tykę na­tar­cia i gróźb sądu po­lo­wego. Ale nie mo­głem prze­stać czy­tać: wi­dzia­łem wszystko, każdy szcze­gół, sły­sza­łem ko­nie i szum wia­tru w płót­nie na­miotu, czu­łem, jak serce mi przy­spie­sza, kiedy po­czu­łem proch strzel­ni­czy... Brną­łem da­lej, za­ab­sor­bo­wany, cho­ciaż wcale tego nie chcia­łem, i do­tarło do mnie po­woli, że to był wie­czór przed bi­twą, a czło­wiek z książki był bo­ha­te­rem. Kiedy słońce wsta­nie, ten czło­wiek po­pro­wa­dzi ich ku wspa­nia­łemu zwy­cię­stwu – i czu­łem jego pod­nie­ce­nie, ocze­ki­wa­nie, czu­łem je w so­bie...

– Co ty, u dia­bła, wy­pra­wiasz?

Czar prysł. In­stynk­tow­nie ze­rwa­łem się na nogi, mru­ga­jąc w słońcu. Tato i inni za nim, mama z Altą na bio­drze, wszy­scy wró­cili już z targu. Już... ale ro­biło się ciemno.

– Py­ta­łem, co ro­bisz, Em­mett! – Nie po­cze­kał na od­po­wiedź i wy­rwał mi książkę. Kiedy ją zo­ba­czył, twarz mu stę­żała. – Skąd to wzią­łeś?

Od fa­ceta, chcia­łem po­wie­dzieć, fa­ceta na jar­marku; miał ich tu­ziny i wy­glą­dały jak pu­dełka na bi­żu­te­rię, całe w skó­rze i zło­cie... Ale kiedy uj­rza­łem wy­raz twa­rzy taty, coś mnie chwy­ciło za gar­dło i nie mo­głem wy­do­być z sie­bie ani słowa.

– Ro­bert? Co...? – Mama się­gnęła po książkę i cof­nęła rękę, jakby ją coś ugry­zło.

– Spalę ją.

– Nie! – Mama po­sta­wiła za­sko­czoną Altę na ziemi i ru­szyła do przodu, ła­piąc tatę za rękę. – Nie, jak mo­żesz? Za­kop ją!

– Jest stara, Hildo. Oni już wszy­scy dawno temu umarli.

– Nie wolno ci. Na wszelki wy­pa­dek. Po­zbądź się jej. Wy­rzuć.

– Żeby ktoś inny ją zna­lazł?

– Wiesz, że nie mo­żesz jej spa­lić. – Przez chwilę pa­trzyli na sie­bie z na­pię­ciem na twa­rzach. – Za­kop ją. W bez­piecz­nym miej­scu.

Tato w końcu szybko kiw­nął głową. Alta czknęła i za­częła pła­kać. Tato we­pchnął książkę w ręce jed­nego z pa­rob­ków.

– Masz. Owiń ją w coś. Od­dam ją gra­ba­rzowi. – A po­tem od­wró­cił się do mnie. – Em­mett – po­wie­dział. – Że­bym cię ni­gdy wię­cej nie wi­dział z książką. Zro­zu­miano?

Nie ro­zu­mia­łem. Co się stało? Ku­pi­łem ją, a nie ukra­dłem, ale oka­zało się, że zro­bi­łem coś nie­wy­ba­czal­nego. Kiw­ną­łem głową, na­dal otę­piały od wi­zji, które ob­ser­wo­wa­łem. By­łem gdzieś in­dziej, w in­nym świe­cie.

– Do­brze. Ni­gdy tego nie za­po­mnij – rzekł tato.

A po­tem mnie ude­rzył.

„Że­bym cię ni­gdy wię­cej nie wi­dział z książką”.

A te­raz od­sy­łali mnie do opra­wiaczki, zu­peł­nie jakby nie­bez­pie­czeń­stwa, przed któ­rymi mnie tato ostrze­gał, zo­stały za­stą­pione in­nymi, więk­szymi. Zu­peł­nie jak­bym te­raz to ja sta­no­wił nie­bez­pie­czeń­stwo.

Rzu­ci­łem okiem w bok. Alta pa­trzyła na swoje stopy. Nie, nie pa­mię­tała tam­tego dnia. Nikt o nim ni­gdy nie roz­ma­wiał. Nikt ni­gdy nie wy­ja­śnił, dla­czego książki przy­no­siły wstyd. Kie­dyś w szkole ktoś mruk­nął, że stary lord Kent miał bi­blio­tekę, ale kiedy wszy­scy za­chi­cho­tali i prze­wró­cili oczami, nie za­py­ta­łem, co w tym było złego. Ja bym książkę prze­czy­tał; skoro z nim było coś nie tak, było coś nie tak rów­nież ze mną. Głę­boko we mnie, za­grze­bany pod wie­loma war­stwami, krył się wstyd.

Ba­łem się. Strach był bez­kształtny i peł­za­jący, ni­czym mgła nad­cią­ga­jąca znad rzeki. Owi­nął mnie lo­do­wa­tymi mac­kami, wsu­nął je do płuc. Nie chcia­łem się zbli­żać do opra­wiaczki, ale mu­sia­łem.

– Alta...

– Mu­szę iść – po­wie­działa i ze­rwała się na równe nogi. – Ty też się zbie­raj, Em, mu­sisz się spa­ko­wać i długa droga cię ju­tro czeka. Do­bra­noc. – Prze­mknęła przez po­dwó­rze, ba­wiąc się war­ko­czem tak, że­bym nie wi­dział wy­razu jej twa­rzy. Od drzwi za­wo­łała znów: – Do ju­tra! – Na­wet się nie oglą­da­jąc. Może te słowa za­brzmiały tak fał­szy­wie, bo od­biły się od ściany stajni.

Ju­tro.

Pa­trzy­łem na księ­życ, aż strach zro­bił się za duży. Wtedy wsta­łem, po­sze­dłem do swo­jego po­koju i spa­ko­wa­łem się.

II

Z drogi in­tro­li­ga­tor­nia wy­glą­dała, jakby stała w ogniu. Słońce za­cho­dziło za nami, a jego ostat­nie czer­wo­no­złote pro­mie­nie od­bi­jały się w oknach. Każda szyba pod czarną strze­chą była pło­mien­nym pro­sto­ką­tem, zbyt nie­ru­cho­mym, by być praw­dzi­wym ogniem, ale tak ja­snym, że po­czu­łem, jak dło­nie pocą mi się od go­rąca. Moje ko­ści prze­szył dreszcz, jak­bym to miej­sce już wi­dział we śnie.

Ści­sną­łem moc­niej sfa­ty­go­waną torbę, którą trzy­ma­łem na ko­la­nach, i od­wró­ci­łem wzrok. Po dru­giej stro­nie drogi, oświe­tlane za­cho­dzą­cym słoń­cem, roz­cią­gały się mo­kra­dła: zie­leń na­kra­piana be­żem i brą­zem, błysz­cząca od wody. Za­pach wil­goci pod­szyty był kwa­śną, bu­twie­jącą nutą, a sze­ro­kie, ga­snące niebo nad nami było bled­sze, niż po­winno. Oczy mnie bo­lały, a ciało po­kry­wała mapa za­dra­pań od wczo­raj­szej pracy w polu. Po­wi­nie­nem te­raz być wła­śnie tam i po­ma­gać przy żni­wach, a za­miast tego tato i ja tłu­kli­śmy się w mil­cze­niu po wy­bo­istej, błot­ni­stej dro­dze. Wy­ru­szy­li­śmy przed świ­tem i od tam­tego czasu nie za­mie­ni­li­śmy ani słowa, i na­dal nie mie­li­śmy so­bie ni­czego do po­wie­dze­nia. Słowa pod­no­siły mi się w gar­dle i pę­kały jak bańki na ba­gnie, zo­sta­wia­jąc na ję­zyku de­li­katny po­smak zgni­li­zny.

Kiedy prze­jeż­dża­li­śmy po wy­bo­jach ku wy­so­kiej tra­wie ro­sną­cej przed do­mem, rzu­ci­łem okiem na twarz taty. Szcze­cina na jego pod­bródku wy­glą­dała jak pieprz z solą, a oczy za­pa­dły się od ze­szłej wio­sny. Kiedy cho­ro­wa­łem, wszy­scy się po­sta­rzeli: zu­peł­nie jak­bym się obu­dził i oka­zało się, że prze­spa­łem rok.

Za­trzy­ma­li­śmy się.

– Je­ste­śmy na miej­scu.

Prze­szył mnie dreszcz. Chcia­łem albo zwy­mio­to­wać, albo bła­gać tatę, żeby za­brał mnie z po­wro­tem do domu. Zła­pa­łem swoją torbę i ze­sko­czy­łem; nogi się pra­wie pode mną ugięły, kiedy sta­ną­łem na ziemi. Wśród kęp trawy wiła się do domu wy­dep­tana ścieżka. Ni­gdy wcze­śniej tu nie by­łem, ale dźwięk dzwonka wy­da­wał się zna­jomy, jak ze snu. Cze­ka­łem, tak bar­dzo nie chcąc pa­trzeć na tatę, że wy­da­wało mi się, że drzwi się ko­ły­szą i drżą.

– Em­mett. – Drzwi na­gle się otwo­rzyły. Przez chwilę wi­dzia­łem je­dy­nie parę piw­nych oczu, tak ja­snych, że źre­nice były za­ska­ku­jąco czarne. – Wi­taj.

Prze­łkną­łem ślinę. Była stara – bo­le­śnie stara, jak szkie­let – i si­wo­włosa, z twa­rzą ni­czym zmięta kartka pa­pieru i ustami bla­dymi jak jej po­liczki, ale jed­no­cze­śnie tak wy­soka jak ja i ze wzro­kiem by­strym jak spoj­rze­nie Alty. No­siła skó­rzany far­tuch, ko­szulę i spodnie, jak męż­czy­zna. Dłoń, którą na mnie ski­nęła, była szczu­pła, ale umię­śniona, żyły od­zna­czały się na ścię­gnach ni­czym nie­bie­skie stru­mie­nie.

– Se­re­dith – po­wie­działa. – Wejdź.

Za­wa­ha­łem się. Dwa ude­rze­nia serca za­jęło mi zro­zu­mie­nie, że wła­śnie się przed­sta­wiła.

– Wejdź. – A po­tem, po­nad moim ra­mie­niem: – Dzię­kuję, Ro­ber­cie.

Nie usły­sza­łem, że tato zsiadł z ko­zła, ale kiedy się ob­ró­ci­łem, stał za mną. Od­kaszl­nął i mruk­nął:

– Zo­ba­czymy się nie­długo, prawda, Em­mett?

– Tato...

Na­wet na mnie nie spoj­rzał. Rzu­cił opra­wiaczce dłu­gie, bez­radne spoj­rze­nie; po­tem do­tknął czoła, jakby nie wie­dział, co zro­bić, i od­szedł ku wo­zowi. Za­czą­łem za nim wo­łać, ale po­dmuch wia­tru po­rwał słowa, a on się nie od­wró­cił. Pa­trzy­łem, jak wspina się na ko­zioł i cmoka na klacz.

– Em­mett. – Jej głos przy­wo­łał mnie do rze­czy­wi­sto­ści. – Wchodź. – Zo­rien­to­wa­łem się, że nie na­wy­kła do po­wta­rza­nia cze­go­kol­wiek po raz trzeci.

– Tak. – Trzy­ma­łem swoją torbę tak mocno, że zbie­lały mi palce. Po­wie­działa do taty: „Ro­ber­cie”, jakby go znała. Zro­bi­łem je­den krok, po­tem drugi. Prze­kro­czy­łem próg i zna­la­złem się w ciem­nym holu, na­prze­ciwko scho­dów. Ze­gar sto­jący ty­kał. Na lewo, za uchy­lo­nymi drzwiami, wi­dać było kuch­nię; na prawo ko­lejne drzwi pro­wa­dziły do...

Ko­lana się pode mną ugięły, jakby ktoś pod­ciął mi ścię­gna. Mdło­ści ro­ze­szły się sze­roką falą, gry­ząc moje wnętrz­no­ści. Mia­łem go­rączkę i drża­łem, pró­bu­jąc utrzy­mać rów­no­wagę, kiedy świat wi­ro­wał. By­łem tu­taj wcze­śniej... ale nie...

– Cho­lera ja­sna – po­wie­działa opra­wiaczka i zła­pała mnie. – No już, chłop­cze, od­dy­chaj.

– Nic mi nie jest – po­wie­dzia­łem, dumny z tego, że tak wy­raź­nie wy­ma­wiam spół­gło­ski. A po­tem przy­szła ciem­ność.

Kiedy się obu­dzi­łem, świa­tło sło­neczne na su­fi­cie tań­czyło we wzdy­ma­ją­cej się sieci, zmarszczki na wo­dzie na­kła­dały się na wą­ski pro­sto­kąt bla­sku, który wy­le­wał się spo­mię­dzy za­słon. Białe ściany wy­da­wały się zie­lon­kawe ni­czym miąższ jabłka, po­zna­czony tu i ów­dzie pianą wil­goci. Ptak na ze­wnątrz po­gwiz­dy­wał, jakby wo­łał mnie po imie­niu.

Dom opra­wiaczki. Usia­dłem, serce za­częło mi wa­lić. Ale nie mia­łem czego się bać, jesz­cze nie; by­łem tu tylko ja, po­kój i od­bity sło­neczny blask. Zła­pa­łem się na na­słu­chi­wa­niu od­gło­sów zwie­rząt, wszech­obec­nych w go­spo­dar­stwie, ale sły­sza­łem tylko ptaka i sze­lest wia­tru w trzci­nach. Wy­bla­kłe za­słonki wy­dęły się i na su­fi­cie po­ja­wił się szer­szy pas świa­tła. Po­duszki pach­niały la­wendą.

Wczo­raj w nocy...

Spoj­rza­łem na ścianę na­prze­ciwko, ba­da­jąc wy­brzu­sze­nie i krzy­wi­znę pęk­nię­cia w gip­sie. Ze­mdla­łem i pa­mię­ta­łem je­dy­nie cie­nie i strach. Kosz­mary. W świe­tle dnia wy­da­wały się bar­dzo od­le­głe; ale były złe, wcią­gały mnie w sie­bie pod po­wierzch­nią snu. Pra­wie się od nich uwol­ni­łem raz czy drugi, ale cię­żar wła­snego ciała znów mnie po­grą­żył, po­cią­gnął w ciem­ność dła­wiącą jak smoła. Słaby po­smak pa­lo­nego oleju wciąż za­le­gał mi w gar­dle. Dawno już nie było tak źle. Od prze­ciągu po­kry­łem się gę­sią skórką. Tak ze­mdleć, pro­sto w ra­miona Se­re­dith... To na pewno od zmę­cze­nia po­dróżą, bólu głowy, słońca w oczy i tego, że tato od­je­chał, na­wet się za sie­bie nie oglą­da­jąc.

Spodnie i ko­szula prze­wie­szone zo­stały przez opar­cie je­dy­nego krze­sła. Wsta­łem i na­cią­gną­łem je na sie­bie sztyw­nymi pal­cami, pró­bu­jąc so­bie nie wy­obra­żać, jak Se­re­dith mnie roz­bie­rała. Przy­naj­mniej zo­sta­łem w ka­le­so­nach. Oprócz krze­sła i łóżka w po­koju nie było wiele sprzę­tów: skrzy­nia w no­gach łóżka, sto­lik pod oknem, wy­bla­kłe, po­wie­wa­jące za­słony. Ani ob­raz­ków, ani lu­stra. Po­do­bało mi się to. W domu od­wra­ca­łem wzrok od zwier­cia­dła w ko­ry­ta­rzu. Tu­taj po­zo­sta­wa­łem nie­wi­dzialny; mo­głem być czę­ścią pustki.

Dom był ci­chy. Kiedy wy­sze­dłem na ko­ry­tarz, sły­sza­łem ptaki na­wo­łu­jące się na mo­kra­dłach i ty­ka­nie ze­gara pię­tro ni­żej, a także do­cho­dzący skądś od­głos tę­pych ude­rzeń; ale pod spodem trwała ci­sza tak głę­boka, że dźwięk śli­zgał się po niej jak ka­myki po lo­dzie. Wiatr po­ła­sko­tał mnie w kark, a ja obej­rza­łem się przez ra­mię, zu­peł­nie jak­bym się ko­goś spo­dzie­wał. Pu­sty po­kój po­grą­żył się na chwilę w mroku, gdy chmura prze­sło­niła słońce; a po­tem znów się roz­ja­śnił i róg za­słony za­czął ło­po­tać na wie­trze ni­czym flaga.

Pra­wie wró­ci­łem do łóżka, jak dziecko. Ale te­raz tu­taj miesz­ka­łem. Nie mo­głem ca­łego ży­cia spę­dzić w tym po­koju.

Schody skrzy­piały mi pod sto­pami. Po­ręcz była wy­po­le­ro­wana la­tami użyt­ko­wa­nia, ale w słońcu uno­sił się kurz, a ze ścian ob­ła­ziła farba. Star­szy niż na­sze go­spo­dar­stwo, star­szy niż na­sza wio­ska. Ilu opra­wia­czy tu­taj miesz­kało? A kiedy pew­nego dnia ta opra­wiaczka – Se­re­dith – umrze... czy wtedy ten dom bę­dzie mój? Po­woli scho­dzi­łem po scho­dach, jak­bym się bał, że się za­ła­mią.

Ude­rze­nia uci­chły; usły­sza­łem kroki. Se­re­dith otwo­rzyła jedne z drzwi w holu.

– Ach, Em­mett. – Nie za­py­tała, czy do­brze spa­łem. – Chodź do warsz­tatu.

Po­sze­dłem za nią. Spo­sób, w jaki wy­po­wie­działa moje imię, spra­wił, że szczęki mi się za­ci­snęły, ale była moim mi­strzem – nie, moją pa­nią; nie, moim mi­strzem – i mu­sia­łem jej słu­chać.

Na progu warsz­tatu się za­trzy­mała. Przez chwilę wy­da­wało mi się, że pu­ści mnie przo­dem, ale po­tem we­szła pierw­sza i za­pa­ko­wała coś szybko w ka­wa­łek szmatki.

– Wejdź, chłop­cze.

Prze­kro­czy­łem próg. Po­kój był długi, z ni­skim su­fi­tem, pe­łen po­ran­nego świa­tła wpa­da­ją­cego przez rząd wy­so­kich okien. Pod dwiema ścia­nami stały ławy ro­bo­cze, a mię­dzy nimi znaj­do­wały się rze­czy, któ­rych nazw jesz­cze nie zna­łem. Za­uwa­ży­łem blask wy­świech­ta­nej wełny, ostry błysk noża, me­ta­lowe rączki uwa­lane sma­rem... ale zbyt wiele było tych rze­czy, moje oczy nie mo­gły się na nich sku­pić. Na końcu po­koju stał piec, zbu­do­wany z ka­fli w ko­lo­rach ochry, zie­leni i sta­rego różu. Nad moją głową z drutu zwi­sały ar­ku­sze pa­pieru, zwy­kłe in­ten­sywne ko­lory prze­ty­kane były kar­tami po­dob­nymi do ka­mieni, piór albo li­ści. Się­gną­łem ku naj­bliż­szej; zu­peł­nie jakby nad moją głową trze­po­tały błę­kitne skrzy­dła zi­mo­rodka...

Opra­wiaczka odło­żyła za­wi­niątko i po­de­szła do mnie, wska­zu­jąc przed­mioty:

– Prasa do skła­da­nia. Gi­lo­tyna. Prasa do wy­koń­czeń. Skrzy­nia na czcionki, za tobą, chłop­cze, na­rzę­dzia są w tej ko­mo­dzie i tej na­stęp­nej, obok skóra i szmatki. W tam­tym ko­szyku do­dat­kowy pa­pier, mo­żesz go uży­wać. Pędzle na tej półce, a klej na tej.

Nie ogar­nia­łem tego. Spró­bo­wa­łem wszystko za­pa­mię­tać, a po­tem się pod­da­łem i cze­ka­łem, aż skoń­czy mó­wić. W końcu spoj­rzała na mnie zmru­żo­nymi oczami.

– Usiądź.

Po­czu­łem się dziw­nie. Ale nie zro­biło mi się ani nie­do­brze, ani się nie wy­stra­szy­łem. Ra­czej jakby coś we mnie bu­dziło się i po­ru­szało. Słoje drewna na bla­cie ławy przede mną wy­da­wały się mapą miej­sca, które kie­dyś zna­łem.

– Za­bawne uczu­cie, prawda, chłop­cze?

– Co?

Mru­gnęła do mnie, jej jedno oko wy­da­wało się nie­mal białe od słońca świe­cą­cego jej na twarz.

– Wszystko tu­taj na­tych­miast cię ru­sza, je­śli je­steś uro­dzo­nym opra­wia­czem. A ty je­steś, chłop­cze.

Nie ro­zu­mia­łem, co mó­wiła. A jed­nak... Ten po­kój wy­da­wał się wła­ści­wym miej­scem, coś w nim nie­spo­dzie­wa­nie spra­wiało, że serce mi ro­sło. Zu­peł­nie jak­bym po fali upa­łów czuł deszcz w po­wie­trzu albo wi­dział daw­nego sie­bie, sprzed cho­roby. Tak długo ni­g­dzie nie przy­na­le­ża­łem, a te­raz ten po­kój, za­pach pa­pieru i skóry, przyj­mo­wał mnie do sie­bie.

– Nie wiesz za dużo o książ­kach, prawda? – za­py­tała Se­re­dith.

– Nie.

– My­ślisz, że je­stem wiedźmą?

– Co? Oczy­wi­ście, że nie... – wy­ją­ka­łem, ale mach­nęła ręką, żeby mnie uci­szyć; w ką­ciku jej ust tań­czył uśmiech.

– Nie szko­dzi. My­ślisz, że prze­ży­łam tyle lat, nie wie­dząc, co lu­dzie o mnie ga­dają? O nas. – Od­wró­ci­łem wzrok, a ona mó­wiła da­lej, jakby tego nie za­uwa­żyła: – Twoi ro­dzice trzy­mali cię z dala od ksią­żek, prawda? A ty nie wiesz, co tu ro­bisz.

– Po­pro­si­łaś o mnie. Prawda?

Chyba nie usły­szała.

– Nie przej­muj się. To taki sam fach jak inne. I do tego do­bry. Opra­wia­nie jest tak stare jak al­fa­bet, może jesz­cze star­sze. Lu­dzie go nie ro­zu­mieją i nic w tym dziw­nego. – Wy­krzy­wiła twarz. – Przy­naj­mniej Kru­cjata się skoń­czyła. Za młody je­steś, żeby ją pa­mię­tać. Masz szczę­ście.

Ci­sza. Nie ro­zu­mia­łem, jak opra­wia­nie mo­gło być star­sze od ksią­żek, ale Se­re­dith pa­trzyła na prze­strzał przeze mnie. Wiatr za­ko­ły­sał dru­tem, ko­lo­rowy pa­pier za­trze­po­tał. Za­mru­gała, po­dra­pała się w pod­bró­dek i znów na mnie spoj­rzała.

– Ju­tro za­czniemy od pod­staw. Sprzą­ta­nie, czysz­cze­nie pędzli, ta­kie rze­czy. Może bę­dziesz przy­ci­nał skórę.

Po­ki­wa­łem głową. Chcia­łem zo­stać tu­taj sam. Chcia­łem po­rząd­nie przyj­rzeć się ko­lo­rom, przej­rzeć szafki i zwa­żyć na­rzę­dzia w dło­niach. Cały po­kój do mnie śpie­wał, za­pra­szał.

– Mo­żesz się ro­zej­rzeć, je­śli chcesz. – Kiedy za­czą­łem wsta­wać, mach­nęła ręką, jak­bym zro­bił coś wbrew jej woli. – Nie te­raz. Póź­niej. – Pod­nio­sła za­wi­niątko i ru­szyła ku nie­wiel­kim drzwiom w rogu, któ­rych wcze­śniej nie za­uwa­ży­łem. Trzy klu­cze prze­krę­ciły się w trzech zam­kach. Za­nim odło­żyła za­wi­niątko na półkę tuż za drzwiami, od­wró­ciła się i za­mknęła je, za­uwa­ży­łem schody pro­wa­dzące w ciem­ność. Prze­krę­ciła klu­cze w zam­kach, nie pa­trząc na mnie, osła­nia­jąc je cia­łem. – Wiele jesz­cze czasu upły­nie, za­nim tam zej­dziesz, chłop­cze. – Nie wie­dzia­łem, czy mnie ostrzega, czy po­cie­sza. – Nie zbli­żaj się do rze­czy za­mknię­tych, a nic ci się nie sta­nie.

Wzią­łem głę­boki wdech. Po­kój na­dal do mnie śpie­wał, ale sło­dycz miała w so­bie te­raz ostrą nutę. Pod czy­stym, oświe­tlo­nym słoń­cem warsz­ta­tem strome schody pro­wa­dziły w ciem­ność. Czu­łem pustkę pod sto­pami, jakby pod­łoga za­częła się ugi­nać. Chwilę temu czu­łem się bez­piecz­nie. Nie. Czu­łem się... uwo­dzony. Uczu­cie prze­brzmiało, kiedy rzu­ci­łem okiem w ciem­ność; zu­peł­nie jak w chwili, kiedy sen zmie­nia się w kosz­mar.

– Nie walcz z tym, chłop­cze.

Czyli wie­działa. To się działo na­prawdę, a nie w mo­jej wy­obraźni. Spoj­rza­łem w górę, na wpół prze­ra­żony, że na­po­tkam jej wzrok, ale pa­trzyła na mo­kra­dła, mru­żąc oczy w słońcu. Wy­da­wała się star­sza niż kto­kol­wiek, kogo zna­łem.

Wsta­łem. Słońce na­dal świe­ciło, ale świa­tło w po­koju wy­da­wało się za­bru­dzone. Nie chcia­łem już za­glą­dać do sza­fek ani wy­cią­gać zwo­jów ma­te­riału, żeby je obej­rzeć. Prze­sze­dłem jed­nak wzdłuż kre­den­sów, za­uwa­ża­jąc ety­kiety, ma­towe brą­zowe klamki i zie­lony ka­wa­łek skóry wy­glą­da­jący spod drzwi. Od­wró­ci­łem się i ru­szy­łem przez śro­dek, gdzie pod­łoga była wy­gła­dzona wie­loma sto­pami, które przez lata się tu­taj po­ru­szały.

Pod­sze­dłem do ko­lej­nych drzwi. Były bliź­nia­czo po­dobne do pierw­szych, umiesz­czone po dru­giej stro­nie ka­flo­wego pieca. Też miały trzy zamki. Ale lu­dzie przez nie wcho­dzili i wy­cho­dzili, wi­dzia­łem to po de­skach pod­ło­go­wych, wy­dep­ta­nej ścieżce, na któ­rej na­wet ku­rzu było mniej. Po co przy­cho­dzili? Co opra­wiaczka ro­biła za tymi drzwiami?

W ką­ci­kach oczu za­mi­go­tała mi ciem­ność. Ktoś szep­tał bez słów.

– Już do­brze – po­wie­działa. Na­gle była tuż obok mnie, cią­gnęła mnie na sto­łek, na­ci­skała na kark. – Wsadź głowę mię­dzy ko­lana.

– Ja... nie...

– Ci­cho, chłop­cze. To cho­roba. Przej­dzie.

To było praw­dziwe. By­łem tego pe­wien. Ostra, nie­na­sy­cona nie­wła­ści­wość go­towa mnie po­chło­nąć, zmie­nić w ko­goś in­nego. Ale opra­wiaczka we­pchnęła mi głowę mię­dzy ko­lana i trzy­mała mnie, i pew­ność od­pły­nęła. By­łem chory. Ten sam strach zmu­sił mnie do za­ata­ko­wa­nia taty i mamy... Za­ci­sną­łem zęby. Nie mo­głem się temu pod­dać. Gdy­bym po­zwo­lił so­bie opaść...

– Do­brze. Do­bry chło­pak.

Słowa bez sensu, jak­bym był zwie­rzę­ciem. W końcu się wy­pro­sto­wa­łem, krzy­wiąc się, kiedy krew wró­ciła mi do głowy.

– Le­piej?

Po­ki­wa­łem głową, zwal­cza­jąc kwa­śny po­smak mdło­ści. Dło­nie mi drżały, jak­bym miał atak epi­lep­sji. Za­ci­sną­łem pię­ści i spró­bo­wa­łem wy­obra­zić so­bie ko­rzy­sta­nie z noża dłońmi, któ­rym nie mo­głem ufać. Głu­pota. Utnę so­bie kciuk. By­łem zbyt chory, żeby tu być, a jed­nak...

– Dla­czego? – za­py­ta­łem, a słowo przy­po­mi­nało sko­wyt. – Dla­czego mnie wy­bra­łaś? Dla­czego mnie?

Opra­wiaczka znów zwró­ciła twarz ku oknu i wpa­trzyła się w słońce.

– Czy dla­tego, że było ci mnie żal? Biedny sza­lony Em­mett, który już nie może pra­co­wać w polu? Tu­taj przy­naj­mniej bę­dzie bez­pieczny i sam, i nie bę­dzie de­ner­wo­wał ro­dziny...

– Tak wła­śnie my­ślisz?

– A co in­nego? Nie znasz mnie. Dla­czego mia­ła­byś wy­brać ko­goś cho­rego?

– No wła­śnie: dla­czego? – Jej głos za­zgrzy­tał, ale po­tem wes­tchnęła i spoj­rzała na mnie. – Pa­mię­tasz, kiedy to się za­częło? Ta go­rączka?

– Wy­daje mi się, że by­łem... – Ode­tchną­łem, pró­bu­jąc uspo­koić my­śli. – Po­je­cha­łem do Ca­stle­fordu i w dro­dze po­wrot­nej... Kiedy się obu­dzi­łem, by­łem w domu... – Urwa­łem. Nie chcia­łem my­śleć o lu­kach i kosz­ma­rach, o ata­kach pa­niki, na­głych, obrzy­dli­wych mo­men­tach przy­tom­no­ści, kiedy wie­dzia­łem, gdzie by­łem... Całe lato było po­szar­pane, zje­dzone go­rączką, przy­po­mi­nało dziurę, a nie wspo­mnie­nie.

– By­łeś tu­taj, chłop­cze. Za­cho­ro­wa­łeś tu­taj. Oj­ciec po cie­bie przy­je­chał. Pa­mię­tasz?

– Co? Nie. Co ja tu ro­bi­łem?

– Miesz­kam przy dro­dze na Ca­stle­ford – od­rze­kła z bla­dym uśmie­chem. – Ale przy go­rączce... cza­sami pa­mię­tasz, a cza­sami nie. Mię­dzy in­nymi dla­tego cho­ru­jesz.

– Nie mogę tu­taj zo­stać. To miej­sce... te za­mknięte drzwi. Jest mi od nich go­rzej.

– To mi­nie. Za­ufaj mi. A tu­taj mi­nie szyb­ciej i ła­twiej niż w ja­kim­kol­wiek in­nym miej­scu.

W jej gło­sie po­brzmie­wała ja­kaś dziwna nuta, jakby wstydu.

Ogar­nął mnie nowy ro­dzaj stra­chu. Mu­sia­łem zo­stać tu­taj i bać się, do­póki nie po­czuję się le­piej; wcale nie mia­łem na to ochoty, chcia­łem ucie­kać...

Spoj­rzała na za­mknięte drzwi.

– My­ślę – rze­kła – że rze­czy­wi­ście wy­bra­łam cię, po­nie­waż cho­ru­jesz. Ale to nie tak, jak my­ślisz. Nie jest mi cię żal, Em­mett.

Ob­ró­ciła się na­gle i mi­nęła mnie, a ja zo­sta­łem, ga­piąc się na kurz, który uno­sił się w drzwiach.

Kła­mała. Sły­sza­łem to w jej gło­sie.

Było jej mnie żal.

Ale chyba miała ra­cję. Było w ci­szy sta­rego domu, w tym, jak ni­skie po­koje wy­peł­niały się je­sien­nym świa­tłem, i w po­rządku warsz­tatu coś, co roz­su­pły­wało za­ci­śnięte we mnie mroczne więzy. Dzień mi­jał za dniem, aż miej­sce prze­stało być nowe i obce; a po­tem ty­dzień za ty­go­dniem... Uczy­łem się na pa­mięć po­gię­tych od­bić na su­fi­cie, du­żych szwów na koł­drze przy­kry­wa­ją­cej moje łóżko, tego, że każdy sto­pień scho­dów skrzy­piał ina­czej, gdy na niego stą­pa­łem. I jesz­cze warsz­tat, błysk ka­fli na piecu, sza­fra­nowo-zie­mi­sty za­pach her­baty, opa­li­zu­jąca masa do­brze wy­mie­sza­nej pa­sty w szkla­nym sło­iku... Go­dziny mi­jały po­woli, pełne drob­nych, twar­dych szcze­gó­łów; w domu, w za­mie­sza­niu w go­spo­dar­stwie, ni­gdy nie mia­łem czasu, żeby sie­dzieć i po pro­stu pa­trzeć przed sie­bie albo zwra­cać uwagę na to, jak wy­gląda na­rzę­dzie i jak do­brze zo­stało wy­ko­nane, za­nim za­czą­łem go uży­wać. Tu­taj ze­gar w holu wy­ła­wiał se­kundy ni­czym ka­mie­nie i wrzu­cał je z po­wro­tem do sa­dzawki dnia, po­zwa­la­jąc zmarszcz­kom w cza­sie po­więk­szać się i łą­czyć.

Za­da­nia, które do­sta­wa­łem w warsz­ta­cie, były pro­ste i drobne. Se­re­dith była do­brą na­uczy­cielką, cier­pliwą i pre­cy­zyjną. Na­uczy­łem się ro­bić wy­klejki, przy­ci­nać skórę, wy­tła­czać li­tery pu­ste i zło­cone. Pew­nie była roz­cza­ro­wana moją nie­zgrab­no­ścią – tym, że skle­ja­łem so­bie palce z kartką albo w sa­mym środku pięk­nego per­ga­minu ro­bi­łem dziurę wy­bi­ja­kiem – ale nie mó­wiła nic oprócz: „Wy­rzuć to i za­cznij od nowa” od czasu do czasu. Kiedy ćwi­czy­łem, ona szła na spa­cer albo sia­dała na ławce za mną i pi­sała li­stę spra­wun­ków do za­mó­wie­nia na­stępną pocztą, albo go­to­wała i dom wy­peł­niał się za­pa­chem mięsa i cia­sta. Resztę obo­wiąz­ków dzie­li­li­śmy po równo, a po po­ran­kach spę­dzo­nych nad pracą wy­ma­ga­jącą sku­pie­nia cie­szy­łem się, że mo­głem rą­bać drewno albo grzać wodę na pra­nie. Kiedy czu­łem się słabo, przy­po­mi­na­łem so­bie, że za­nim przy­je­cha­łem, Se­re­dith ro­biła to wszystko sama.

Ale wszystko, co ro­bi­łem – i wszystko, co ona ro­biła – ogra­ni­czało się do przy­go­to­wy­wa­nia ma­te­ria­łów albo ćwi­cze­nia wy­koń­czeń; ni­gdy nie wi­dzia­łem stosu kar­tek ani ukoń­czo­nej książki. Pew­nego wie­czoru, kiedy je­dli­śmy w kuchni ko­la­cję, za­py­ta­łem:

– Se­re­dith, gdzie są książki?

– W skarbcu – od­po­wie­działa. – Kiedy są skoń­czone, trzeba na nie uwa­żać.

– Ale... – Za­wa­ha­łem się, my­śląc o go­spo­dar­stwie, o tym, jak ciężko wszy­scy pra­co­wa­li­śmy i jak nam ni­gdy nie star­czało na ży­cie; jak się wiecz­nie kłó­ci­łem z tatą, żeby wdra­żać każdy nowy wy­na­la­zek i wy­cią­gać z pól jak naj­wię­cej. – Dla­czego nie ro­bimy ich wię­cej? Prze­cież im wię­cej zro­bimy, tym wię­cej mo­żemy sprze­dać?

Pod­nio­sła głowę, jakby za­mie­rzała ostro od­po­wie­dzieć; po­tem nią po­krę­ciła.

– Nie ro­bimy ksią­żek na sprze­daż, chłop­cze. Sprze­da­wa­nie ksią­żek jest złe. Twoi ro­dzice przy­naj­mniej co do tego mieli ra­cję.

– Wo­bec tego... nie ro­zu­miem...

– Li­czy się opra­wia­nie. Rze­mio­sło, jego god­ność. Po­wiedzmy, że ko­bieta przy­cho­dzi do mnie po książkę. Ro­bię dla niej książkę. Dla niej, ro­zu­miesz? Nie po to, by się na nią ga­pili obcy. – Siorb­nęła zupę z łyżki. – Są opra­wia­cze, któ­rzy pra­cują tylko dla zy­sków, któ­rych ob­cho­dzi wy­łącz­nie ich konto ban­kowe, któ­rzy, tak, sprze­dają książki, ale ty ni­gdy nie bę­dziesz do nich na­le­żeć.

– Ale... do cie­bie nikt nie przy­cho­dzi... – Ga­pi­łem się na nią kom­plet­nie skon­fun­do­wany. – Kiedy za­cznę wy­ko­rzy­sty­wać to, czego mnie uczysz? Po­ka­zu­jesz mi rzecz, a ja na­wet nie...

– Nie­długo na­uczysz się wię­cej – od­po­wie­działa i wstała po chleb. – Nie spieszmy się, Em­mett. By­łeś chory. Na wszystko przy­cho­dzi czas.

Na wszystko przy­cho­dzi czas. Gdyby po­wie­działa to moja matka, par­sk­nął­bym śmie­chem; te­raz mil­cza­łem, bo rze­czy­wi­ście ten czas przy­cho­dził. Kosz­mary po­ja­wiały się rza­dziej, a cie­nie cza­jące się za dnia od­cho­dziły. Mo­głem już stać co­raz dłu­żej bez za­wro­tów głowy; cza­sami wi­dzia­łem już tak wy­raź­nie, jak kie­dyś. Po kilku ty­go­dniach prze­sta­łem zwra­cać uwagę na za­mknięte drzwi na końcu warsz­tatu. Ławy, na­rzę­dzia i prasy mru­czały do mnie uspo­ka­ja­jąco; wszystko było przy­datne, wszystko na swoim miej­scu. Nie­ważne, do czego słu­żyło, oprócz tego, że pę­dzel do kleju był do kleju, a nóż do cię­cia skóry ciął skórę. Cza­sami, kiedy na chwilę prze­ry­wa­łem pracę, by oce­nić gru­bość skóry – w nie­któ­rych miej­scach mu­siała być cień­sza od pa­znok­cia, ina­czej źle by się skła­dała – pod­no­si­łem wzrok znad sterty ciem­nych skó­rza­nych skraw­ków i czu­łem, że znaj­do­wa­łem się we wła­ści­wym miej­scu. Wie­dzia­łem, co mia­łem ro­bić, i to ro­bi­łem – na­wet je­śli były to tylko ćwi­cze­nia. Umia­łem to zro­bić. To się nie zda­rzyło po cho­ro­bie.

Oczy­wi­ście, że tę­sk­ni­łem za do­mem. Pi­sa­łem li­sty, a li­sty od nich spra­wiały, że czu­łem się jed­no­cze­śnie za­do­wo­lony i nie­szczę­śliwy. Chciał­bym być na wie­cze­rzy do­żyn­ko­wej i na tań­cach; a ra­czej po­przedni ja chciałby... Czy­ta­łem ten list w kółko, za­nim go zmią­łem, i sie­dzia­łem, wpa­tru­jąc się w błę­kitną ciem­ność za pło­mie­niem lampy i pró­bu­jąc zi­gno­ro­wać ból w gar­dle. Ale ta część mnie, która tę­sk­niła za mu­zyką i zgieł­kiem, to była stara, zdrowa część; wie­dzia­łem, że te­raz po­trze­bo­wa­łem ci­szy, pracy i od­po­czynku. Na­wet je­śli nie­kiedy czu­łem się tak sa­motny, że le­dwo mo­głem to znieść.

Ci­che dni cią­gnęły się, jak­by­śmy na coś cze­kali.

Kiedy to było? By­łem w in­tro­li­ga­torni od dwóch ty­go­dni, może mie­siąca, i był to pierw­szy dzień, który do­kład­nie za­pa­mię­ta­łem. Po­ra­nek był ja­sny i chłodny, a ja ćwi­czy­łem zło­ce­nia na paru ka­wał­kach skóry, bar­dzo się sku­pia­jąc. Za­da­nie było trudne i kiedy ścią­gną­łem fo­lię, a pod spodem uka­zały się nie­równe, nie­wy­raźne li­tery mo­jego na­zwi­ska, za­klą­łem i po­krę­ci­łem głową, żeby roz­ru­szać obo­lałą szyję. Coś się po­ru­szyło na ze­wnątrz; pod­nio­słem wzrok. Słońce mnie ośle­piło i przez chwilę wi­dzia­łem tylko kształt ob­ry­so­wany świa­tłem. Zmru­ży­łem oczy i blask ze­lżał. Przy­glą­dał mi się chło­pak – nie, młody męż­czy­zna, w moim wieku albo star­szy – z ciem­nymi oczami i wło­sami, o po­cią­głej, bla­dej twa­rzy.

Pod­sko­czy­łem i nie­malże po­pa­rzy­łem się o na­rzę­dzie, któ­rego uży­wa­łem. Jak długo tam stał i przy­glą­dał mi się czar­nymi, ka­mien­nymi oczami? Ostroż­nie wło­ży­łem na­rzę­dzie do pa­le­ni­ska, prze­kli­na­jąc na­gły dreszcz, przez który sta­łem się nie­zdarny jak sta­rzec. Kim on niby był, że tak się czaił i szpie­go­wał?

Za­pu­kał w szybę. Od­wró­ci­łem się do niego ple­cami, ale kiedy rzu­ci­łem okiem przez ra­mię, na­dal stał w miej­scu. Po­ka­zał na nie­wiel­kie tylne drzwi, które otwie­rały się na mo­kra­dła. Chciał, że­bym go wpu­ścił.

Wy­obra­zi­łem so­bie, jak się po­woli za­pada w błoto, naj­pierw do ko­lan, a po­tem do pasa. Nie mo­głem znieść my­śli o roz­mo­wie z nim. Przez wiele dni wi­dy­wa­łem wy­łącz­nie Se­re­dith; ale nie tylko o to cho­dziło – to jego wzrok, tak nie­ru­chomy, że wy­da­wało mi się, że wpy­chał mi pa­lec mię­dzy oczy. Sta­łem ple­cami do okna, zmia­ta­jąc strzępki skóry na pod­łogę, odło­ży­łem płatki złota do pu­dełka i po­lu­zo­wa­łem śrubę go­rą­cego składu, że­bym mógł wy­sy­pać czcionki na ławę. Za chwilę wy­sty­gną na tyle, że będę mógł je scho­wać do kaszt. Roz­dzie­lacz, przy­po­mi­na­jący brą­zową drza­zgę, spadł na pod­łogę, więc schy­li­łem się po niego.

Kiedy się wy­pro­sto­wa­łem, by go rzu­cić na ławę, cień na­dal tam był. Po­ssa­łem po­pa­rzony pa­lec i przy­zna­łem się do po­rażki.

Tylne drzwi spu­chły od wil­goci – kiedy ostatni raz ktoś ich uży­wał? – i za­kli­no­wały się we fra­mu­dze. Kiedy je otwo­rzy­łem, serce mi wa­liło z wy­siłku. Nie­zna­jomy i ja ga­pi­li­śmy się na sie­bie. W końcu się ode­zwa­łem:

– Czego pan chce? – To było głu­pie py­ta­nie; naj­wy­raź­niej nie był ani sprze­dawcą, ani przy­ja­cie­lem Se­re­dith, który przy­je­chał z wi­zytą.

– Ja... – Od­wró­cił wzrok. Mo­kra­dło za nim lśniło ni­czym stare zwier­cia­dło, zma­to­wiałe i brudne, ale na­dal przej­rzy­ste. Kiedy znów na mnie spoj­rzał, miał za­ciętą minę. – Przy­sze­dłem zo­ba­czyć się z opra­wiaczką.

Chcia­łem za­trza­snąć przed nim drzwi. Ale był klien­tem – pierw­szym od mo­jego przy­jazdu – a ja by­łem je­dy­nie cze­lad­ni­kiem. Cof­ną­łem się i otwo­rzy­łem drzwi sze­rzej.

– Dzięki. – Rzekł to z pew­nym wy­sił­kiem i stał nie­ru­chomo na progu, jakby przej­ście obok mnie mo­gło za­bru­dzić jego odzie­nie. Od­wró­ci­łem się i wsze­dłem do warsz­tatu; skoro go wpu­ści­łem, to już nie był mój pro­blem. Mógł za­dzwo­nić po Se­re­dith. Nie za­mie­rza­łem z jego po­wodu prze­ry­wać pracy. Nie prze­pro­sił, że mi prze­szko­dził ani że się na mnie ga­pił.

Usły­sza­łem, jak się waha, a po­tem idzie za mną.

Pod­sze­dłem do ławy i po­chy­li­łem się nad wy­tło­cze­niem, nad któ­rym pra­co­wa­łem. Po­tar­łem jedno ze słów, by spraw­dzić, czy li­tery nie staną się od tego wy­raź­niej­sze. Przy dru­gim po­dej­ściu na­rzę­dzie było za go­rące albo za długo je trzy­ma­łem i złoto się roz­myło; trze­cie było lep­sze, ale nie na­ci­ska­łem równo. Od otwar­tych drzwi warsz­tatu za­cią­gnęło zim­nem, usły­sza­łem kroki. Sta­nął za mną. Pa­trzy­łem na niego tylko przez se­kundę, ale na­dal wi­dzia­łem jego twarz tak wy­raź­nie, jakby od­bi­jała się w oknie: bladą, pełną cieni, z za­czer­wie­nio­nymi oczami. Twarz umie­ra­ją­cego, twarz, na którą nikt nie chciał pa­trzeć.

– Em­mett?

Serce mi sta­nęło, bo mo­jego imie­nia znać nie po­wi­nien.

A po­tem do mnie do­tarło: wy­tło­cze­nie. „EM­METT FAR­MER”. Mu­siało być wy­star­cza­jąco duże, by od­czy­tać je z od­le­gło­ści kilku stóp. Po­ło­ży­łem skórę na ła­wie li­cem do dołu. Oczy­wi­ście za późno. Uśmiech­nął się do mnie krzy­wym, pu­stym uśmie­chem, jakby był dumny, że za­uwa­żył, za­do­wo­lony, że drgną­łem. Za­czął coś mó­wić.

– Nie wiem, czy opra­wiaczka w tej chwili przyj­muje zle­ce­nia – po­wie­dzia­łem, ale on pa­trzył na mnie z dziw­nym, spra­gnio­nym pół­u­śmie­chem. – Je­śli po to pan tu­taj przy­szedł. I nie sprze­daje ksią­żek.

– Jak długo tu je­steś?

– Od żniw. – Nie miał prawa py­tać; nie wiem, dla­czego od­po­wie­dzia­łem, prócz tego, że chcia­łem, by dał mi spo­kój.

– Je­steś jej cze­lad­ni­kiem?

– Tak.

Ro­zej­rzał się po warsz­ta­cie, a po­tem spoj­rzał na mnie. Coś w jego spoj­rze­niu – zbyt­nia po­wol­ność, zbyt­nia pre­me­dy­ta­cja – su­ge­ro­wało, że nie po­wo­duje nim wy­łącz­nie cie­ka­wość.

– Czy to... do­bre ży­cie? – Nuta po­gardy w jego gło­sie. – Tu­taj, tylko z nią?

Słodki za­pach me­ta­lo­wych wy­bi­ja­ków roz­grze­wa­ją­cych się w pa­le­ni­sku przy­pra­wiał mnie o ból głowy. Się­gną­łem po naj­mniej­szy, ze skom­pli­ko­wa­nym wzo­rem, który ni­gdy do­brze nie od­bi­jał mi się w zło­cie. Za­sta­no­wi­łem się, jak by to było, gdy­bym się nim ude­rzył w wierzch dłoni. Albo gdy­bym ude­rzył jego.

– Em­mett. – Za­brzmiało to jak prze­kleń­stwo.

Odło­ży­łem wy­bi­jak i się­gną­łem po ko­lejny ka­wa­łek skóry.

– Mu­szę się za­bie­rać do pracy.

– Prze­pra­szam.

Ci­sza. Przy­cią­łem skórę w kwa­drat i umo­co­wa­łem na ra­mie. Przy­glą­dał mi się. Za­wa­ha­łem się i nie­mal od­cią­łem so­bie kciuk skal­pe­lem. Zu­peł­nie jakby do­okoła mo­ich pal­ców za­wią­zana była nie­wi­dzialna nić. Od­wró­ci­łem się do niego.

– Chce pan, abym za­wo­łał Sere... opra­wiaczkę?

– Ja... Jesz­cze nie. Jesz­cze nie te­raz.

Bał się. Za­sko­czyła mnie ta ob­ser­wa­cja. Przez chwilę prze­sta­łem go wi­dzieć przez pry­zmat mej nie­chęci. Ni­gdy nie spo­tka­łem ni­kogo tak wy­stra­szo­nego i nie­szczę­śli­wego. Był zde­spe­ro­wany. Za­la­ty­wało od niego de­spe­ra­cją jak go­rączką. Ale nie po­tra­fi­łem mu współ­czuć, bo w spo­so­bie, w jaki na mnie pa­trzył, było coś jesz­cze. Nie­na­wiść. Zda­wał się mnie nie­na­wi­dzić.

– Nie chcieli, że­bym tu­taj przy­szedł – rzekł. – To zna­czy mój oj­ciec. Uważa, że opra­wia­nie jest dla in­nych, nie dla nas. Gdyby wie­dział, że tu je­stem... – Skrzy­wił się. – Ale kiedy wrócę do domu, bę­dzie już za późno. Nie uka­rze mnie. Jak by mógł?

Nie od­po­wie­dzia­łem. Nie chcia­łem się na­wet za­sta­na­wiać, o co mu cho­dziło.

– Nie by­łem pe­wien. Nie są­dzi­łem... – Od­chrząk­nął. – Sły­sza­łem, że cię wy­brała, i po­my­śla­łem, że przyjdę i... Ale nie są­dzi­łem, że chcę... do­póki cię tu­taj nie zo­ba­czy­łem...

– Mnie?

Wziął wdech i wy­cią­gnął dłoń, by zmieść py­łek z prasy. Jego pa­lec drżał, a ja wi­dzia­łem żyłkę pul­su­jącą mu u pod­stawy szyi. Ro­ze­śmiał się, ale bez ra­do­ści.

– Nie ob­cho­dzi cię to, co? Zresztą trudno się dzi­wić. Nie masz po­ję­cia, kim je­stem.

– Nie, nie mam.

– Em­mett – ode­zwał się znów, po­ły­ka­jąc sy­laby. – Pro­szę, po­patrz na mnie, tylko przez chwilę, pro­szę. Nie ro­zu­miem...

Czu­łem się tak, jak­bym się po­ru­szał, a świat do­okoła mnie pę­dził zbyt szybko, bym zdo­łał go do­strzec, pęd za­głu­szał słowa. Za­mru­ga­łem i spró­bo­wa­łem się bro­nić, ale mdlący prąd mnie po­rwał i po­niósł w dół nurtu. Gość mó­wił, ale słowa omi­jały mnie łu­kiem.

– Co się dzieje? – roz­legł się głos Se­re­dith.

Od­wró­cił się. Jego po­liczki i czoło po­krył ru­mie­niec.

– Przy­sze­dłem po oprawę.

– Co pan robi w warsz­ta­cie? Em­mett, po­wi­nie­neś był mnie na­tych­miast za­wo­łać.

Spró­bo­wa­łem po­ko­nać mdło­ści.

– My­śla­łem...

– To nie wina Em­metta, tylko moja – po­wie­dział. – Na­zy­wam się Lu­cian Dar­nay. Pi­sa­łem.

– Lu­cian Dar­nay. – Se­re­dith zmarsz­czyła brwi. Na jej twa­rzy za­go­ścił dziwny, ostrożny wy­raz. – Jak długo roz­ma­wiał pan z Em... z moim cze­lad­ni­kiem? Nie­ważne. – Spoj­rzała na mnie, za­nim gość od­po­wie­dział. – Em­mett? – po­wie­działa ła­god­niej. – Wszystko w po­rządku?

Cie­nie wi­ro­wały wo­kół mnie i za­kry­wały mi pole wi­dze­nia, ale po­ki­wa­łem głową.

– To do­brze. Pro­szę za mną, pa­nie Dar­nay.

– Tak – po­wie­dział, ale się nie ru­szył. Czu­łem jego de­spe­ra­cję, pul­su­jącą mrocz­nymi fa­lami.

– Pro­szę – po­wtó­rzyła Se­re­dith, a on się wresz­cie od­wró­cił i ru­szył za nią. Się­gnęła po klu­cze i za­częła otwie­rać drzwi na końcu warsz­tatu, ale nie pa­trzyła na swoje dło­nie; pa­trzyła na mnie.

Drzwi się otwo­rzyły. Ode­tchną­łem. Nie wiem, czego się spo­dzie­wa­łem, ale uj­rza­łem czy­sty drew­niany stół, dwa krze­sła, kwa­drat sło­necz­nego bla­sku na pod­ło­dze. Po­wi­nie­nem był po­czuć ulgę, ale wo­kół mej piersi za­ci­snął się ostry szpon. Po­kój wy­da­wał się taki czy­sty, taki pu­sty, a jed­nak...

– Pro­szę, pa­nie Dar­nay. Niech pan usią­dzie i na mnie za­czeka.

Wziął długi, po­wolny wdech. Spoj­rzał na mnie raz, a gwał­tow­ność w jego spoj­rze­niu była jak nie­zro­zu­miała za­gadka. A po­tem prze­szedł przez drzwi. Kiedy usiadł, trzy­mał się bar­dzo pro­sto, jakby pró­bo­wał się nie trząść.

– Em­mett, do­brze się czu­jesz? Nie po­wi­nien był ni­gdy... – Jej oczy szu­kały na mo­jej twa­rzy re­ak­cji, któ­rej tam nie było. – Idź się po­ło­żyć.

– Nic mi nie jest.

– To idź do kuchni i wy­mie­szaj słoik pa­sty. – Pa­trzyła, jak ją mi­ja­łem. Mu­sia­łem się wy­si­lić, żeby się nie za­ta­czać. Do­okoła mnie ło­po­tały czarne skrzy­dła i trudno mi było za­uwa­żyć, do­kąd zmie­rzam. Ten po­kój, ten ci­chy, mały po­kój...

Usia­dłem na scho­dach. Świa­tło kła­dło się srebrną ko­ronką na de­skach pod­ło­go­wych. Jej kształt przy­wo­łał ja­kieś wspo­mnie­nie – na wpół za­po­mniane kosz­mary, błysk twa­rzy Lu­ciana Dar­naya, jego głodne, czarne oczy. Ciem­ność długo wi­siała wo­kół mnie ni­czym mgła; tylko te­raz było w niej coś no­wego, błysk zę­bów, ostrzej­szych, niż dało się znieść. Nie nie­na­wiść – ale coś, co roz­dar­łoby mnie na strzępy, gdyby tylko mo­gło.

A po­tem mnie oto­czyło – i było po mnie.

III

Po­woli wy­nu­rza­łem się ku sza­remu świa­tłu dnia i stłu­mio­nemu od­gło­sowi desz­czu. Sły­sza­łem też inny dźwięk, któ­rego nie zdo­ła­łem od razu zi­den­ty­fi­ko­wać: ga­pi­łem się na su­fit i za­sta­na­wia­łem le­ni­wie, co to. Sze­lest, prze­rwa, ludzki od­dech, sze­lest... Kiedy po dłu­gim cza­sie od­wró­ci­łem głowę, uj­rza­łem Se­re­dith sie­dzącą ze schy­loną głową przy stole obok okna. Miała przed sobą drew­nianą ramkę i składki pa­pieru. Zszy­wała strony ze sobą, naj­pierw w jedną stronę, po­tem w drugą, i to nić szep­tała, kiedy ją na­cią­gała. Długo ją ob­ser­wo­wa­łem, ko­ły­sany ryt­mem: włóż, po­cią­gnij, wyj­mij, prze­łóż, włóż... Za­cią­gnęła su­peł, ucięła nić, się­gnęła po szpulkę, od­mie­rzyła ko­lejną dłu­gość, za­wią­zała su­pe­łek. Było tak ci­cho, że usły­sza­łem ci­che pyk­nię­cie za­wią­zy­wa­nego su­pła. Spoj­rzała na mnie i się uśmiech­nęła.

– Jak się czu­jesz?

– Ja... – Prze­łkną­łem i su­chość w ustach przy­wró­ciła mnie do rze­czy­wi­sto­ści. Wszystko mnie bo­lało. Nad­garstki mnie pie­kły jak po chiń­skiej tor­tu­rze. Za­sko­czony spoj­rza­łem w bok. By­łem przy­wią­zany do łóżka pa­sami bia­ła­wej tka­niny, która zwi­nęła się w wą­ski ru­lon wci­na­jący mi się w ciało, jak­bym pró­bo­wał się uwol­nić.

– Mia­łeś kosz­mary – po­wie­działa Se­re­dith. – Pa­mię­tasz?

– Nie. – A może jed­nak? Wy­brzmie­wa­jące echo krzy­ków, ciemne oczy, które mnie ob­ser­wo­wały...

– Nie szko­dzi. Skoro się obu­dzi­łeś, to cię roz­wiążę.

Wstała, ostroż­nie odło­żyła igłę na szczyt do po­łowy zszy­tego bloku i schy­liła się, by ko­ści­stymi pal­cami roz­wią­zać wę­zeł. Le­ża­łem bez ru­chu, nie pa­trząc na nią. Co zro­bi­łem? Czy znów osza­la­łem? Ostat­nim ra­zem, kiedy było na­prawdę źle, za­ata­ko­wa­łem mamę i tatę. Alta bała się do mnie zbli­żyć. Czy za­ata­ko­wa­łem Se­re­dith?

– Pro­szę. – Przy­cią­gnęła krze­sło do mo­jego łóżka i usia­dła na nim z ostrym wy­de­chem. – Je­steś głodny?

– Nie.

– Bę­dziesz. Pięć dni cię nie było.

– Nie było?

– Jesz­cze dwa dni od­po­czynku. Po­tem mo­żesz pró­bo­wać wstać.

– Czuję się do­brze, mogę wstać te­raz. – Dźwi­gną­łem się do po­zy­cji bar­dziej pio­no­wej i zła­pa­łem boku łóżka, kiedy na­gle za­krę­ciło mi się w gło­wie. Za­wroty po­woli ustały, ale zu­żyły całą moją siłę i po­zwo­li­łem gło­wie opaść na po­duszkę. Za­ci­sną­łem po­wieki, za­ka­zu­jąc so­bie pła­kać. – Wy­da­wało mi się, że zdro­wieję.

– Bo zdro­wie­jesz.

– Ale... – Wo­la­łem nie my­śleć o tym, co się działo; jedna stara, kru­cha ko­bieta prze­ciw roz­sza­la­łemu, ma­ja­czą­cemu cze­lad­ni­kowi. Mo­głem zro­bić jej krzywdę albo i go­rzej...

Po­ru­szyła się.

– Otwórz oczy.

– Co?

– Spójrz na mnie. Tak le­piej. – Po­chy­liła się ku mnie. Czu­łem za­pach my­dła, kleju i skóry z far­tu­cha. – To był na­wrót. Ale naj­gor­sze mi­nęło.

Od­wró­ci­łem twarz. Sły­sza­łem, jak mama po­wta­rzała te słowa, za każ­dym ra­zem z mniej­szym prze­ko­na­niem.

– Za­ufaj mi, chłop­cze. Wiem co nieco o go­rączce opraw­czej. Za­zwy­czaj nie jest taka dra­ma­tyczna, ale... doj­dziesz do sie­bie. Oczy­wi­ście po­woli.

– Co? – Pod­nio­słem głowę tak szybko, że moją skroń prze­szył ostry ból. Czyli była na­zwa na to, co się ze mną działo? – My­śla­łem, że to po pro­stu... sza­leń­stwo.

Par­sk­nęła.

– Nie je­steś sza­lony, chłop­cze. Kto ci ta­kich bzdur na­opo­wia­dał? Nie, to po pro­stu cho­roba jak każda inna. To ro­dzaj przej­ścio­wego ataku.

Cho­roba, jak grypa, szkor­but albo czer­wonka. Bar­dzo chcia­łem w to uwie­rzyć. Spoj­rza­łem na czer­wone pręgi na nad­garst­kach. Wy­żej, na przed­ra­mie­niu, mia­łem dwie nie­bie­skawe smugi, jak od pal­ców. Prze­łkną­łem ślinę.

– Go­rączka opraw­cza? Co to ma wspól­nego z opra­wia­czami?

Za­wa­hała się.

– Tylko opra­wia­cze na nią cho­rują. Na­wet nie... Tylko lu­dzie, któ­rzy mo­gliby zo­stać opra­wia­czami. Kiedy masz po­wo­ła­nie... Cza­sami coś idzie nie tak w two­jej gło­wie. Stąd wie­dzia­łam, że bę­dziesz opra­wia­czem, i to do­brym. Nie ma się czego wsty­dzić. A jak już tu­taj je­steś, wszystko mi­nie.

– Czy wszy­scy opra­wia­cze cho­rują?

– Nie wszy­scy, nie. – W okno ude­rzył deszcz. Pod­nio­sła wzrok, a ja za nim po­dą­ży­łem: na ze­wnątrz były tylko szara pustka mo­kra­deł i we­lony mgły. – Jedna z naj­więk­szych opra­wia­czek nie­omal od niej umarła – rze­kła. – Mar­ga­ret Pe­ven­sie. Była wdową i żyła w śre­dnio­wie­czu, opra­wiła nie­mal dwa­dzie­ścia ksią­żek, a to wtedy było bar­dzo dużo. Kilka z nich prze­trwało. Kie­dyś wy­pra­wi­łam się do Haltby, żeby je obej­rzeć. – Spoj­rzała na mnie. – Mój mistrz po­wia­dał, że go­rączka opraw­cza od­róż­niała ar­ty­stów od zwy­kłych rze­mieśl­ni­ków. Za­wsze my­śla­łam, że się ze mnie na­bi­jał, ale je­śli miał ra­cję... no, bę­dzie z cie­bie świetny cze­lad­nik.

Po­ło­ży­łem dłoń na si­nia­kach na ra­mie­niu, przy­kła­da­jąc do nich palce. Wiatr mru­czał w strze­sze i ude­rzał o szyby ko­lej­nymi stru­gami desz­czu, ale dom miał grube, so­lidne ściany i był stary jak ka­mień. Go­rączka opra­wia­czy, nie sza­leń­stwo albo sła­bość.

– Przy­niosę ci tro­chę zupy. – Wstała, wło­żyła szpulkę nici i zszyte strony do kie­szeni far­tu­cha, a na­stęp­nie pod­nio­sła ramkę.

Wy­cią­gną­łem szyję.

– Czy to...?

– Tak. To bę­dzie książka Lu­ciana Dar­naya.

Jego na­zwi­sko było jak hak, który wbił się w moje wnętrz­no­ści i po­cią­gnął. Lu­cian Dar­nay, chło­pak, który mnie nie­na­wi­dził. Hak wbił się ni­żej, po­cią­gnął moc­niej.

– Co dla niego ro­bisz? – Se­re­dith spoj­rzała na mnie, ale nie od­po­wie­działa. – Mogę zo­ba­czyć?

– Nie. – Mi­nęła mnie i ru­szyła do drzwi.

Spró­bo­wa­łem wstać, ale po­kój za­wi­ro­wał.

– Czy to...

– Wra­caj do łóżka.

– ...on, Se­re­dith, czy ja... Czy ja za­cho­ro­wa­łem przez niego albo... Kto to był, dla­czego on...

– On nie wróci. Od­szedł.

– Skąd wiesz?

Od­wró­ciła wzrok. Nad nami za­skrzy­piała belka i dom wy­dał się na­gle kru­chy, jakby grube ściany były je­dy­nie złu­dze­niem.

– Przy­niosę ci zupy – po­wie­działa i za­mknęła drzwi.

Przez ja­kiś czas Se­re­dith za­my­kała się po­po­łu­dniami w warsz­ta­cie. Nie mó­wiła mi, co robi, a ja nie py­ta­łem; wie­dzia­łem jed­nak, że pra­cuje nad książką Dar­naya. Cza­sami, kiedy koń­czy­łem swoje prace, opie­ra­łem się o drzwi, na wpół na­słu­chu­jąc, na wpół śniąc, pró­bu­jąc zro­zu­mieć, co sły­sza­łem. Za­zwy­czaj ci­szę – dziwną, ciężką ci­szę, jakby cały dom na­słu­chi­wał ra­zem ze mną, każde włókno drewna i gipsu do­stra­jało się do nie­obec­no­ści dźwięku – ale od czasu do czasu coś stu­kało, coś szu­rało, a raz za­kle­ko­tał prze­wra­cany ku­bek. Im zim­niej się ro­biło, tym bar­dziej od sta­nia nie­ru­chomo bo­lały mnie stawy, ale nie mo­głem się ode­rwać. Nie­na­wi­dzi­łem przy­musu, który mnie tam trzy­mał w ocze­ki­wa­niu na coś, czego nie ro­zu­mia­łem, ale nie mo­głem mu się oprzeć; był mie­sza­niną cie­ka­wo­ści i prze­ra­że­nia, pod­sy­cany kosz­ma­rami, które wciąż mnie na­wie­dzały, na­wet te­raz, kiedy zdro­wia­łem.