Kto zapłacze nad twoim grobem. 101 lekcji o życiu ebook i audiobook

Komu będzie cie­bie brak?

Kto będzie po to­bie pła­kał?

Kto po to­bie za­tęsk­ni?

Co po so­bie zo­sta­wisz?

Ro­bin Shar­ma

Ży­cio­we lek­cje pły­nące z ksi­ążki

Mnich, któ­ry sprze­dał swo­je fer­ra­ri

De­dy­ku­ję tę ksi­ążkę To­bie, Czy­tel­ni­ku.

Mam na­dzie­ję, że dzi­ęki ży­cio­wym lek­cjom, z któ­ry­mi za­po­znasz się na tych stro­nach, zy­skasz mo­żli­wo­ść wy­ko­rzy­sta­nia w pe­łni swo­je­go ta­len­tu i wnie­siesz cen­ny wkład w ży­cie lu­dzi wo­kół.

De­dy­ku­ję tę ksi­ążkę rów­nież moim dzie­ciom, Col­by’emu i Bian­ce, dwoj­gu mo­ich naj­wspa­nial­szych na­uczy­cie­li. Ko­cham Was!

W ży­ciu tra­gicz­na nie jest śmie­rć,

lecz umie­ra­nie w środ­ku jesz­cze za ży­cia.

Nor­man Co­usins

Przed­mo­wa

Gra­tu­lu­ję ci, że si­ęgnąłeś po tę ksi­ążkę. Świad­czy to o tym, że po­sta­no­wi­łeś żyć bar­dziej świa­do­mie, bar­dziej ra­do­snym i pe­łniej­szym ży­ciem. Po­sta­no­wi­łeś iść przez ży­cie dro­gą wy­bo­rów, a nie przy­pad­ków. Chcesz de­cy­do­wać sam, za­miast po­le­gać na usta­wie­niach do­my­śl­nych. Za to na­le­żą ci się sło­wa uzna­nia.

Od­kąd wy­da­łem dwie moje po­przed­nie ksi­ążki z se­riiMnich, któ­ry sprze­dał swo­je fer­ra­ri, otrzy­mu­ję bar­dzo dużo li­stów od czy­tel­ni­ków, któ­rzy dzi­ęki za­war­tych w nim mądro­ściom zmie­ni­li swo­je ży­cie. Spo­strze­że­nia tych wszyst­kich lu­dzi po­ru­sza­ją mnie i sta­no­wią dla mnie źró­dło in­spi­ra­cji. W wie­lu li­stach czy­tam, że po­wi­nie­nem spró­bo­wać do­pre­cy­zo­wać wnio­ski, któ­re wy­ci­ągam na pod­sta­wie ko­lej­nych mo­ich ży­cio­wych do­świad­czeń. Po­sta­no­wi­łem więc ze­brać moje naj­wa­żniej­sze prze­my­śle­nia i za­wrzeć je w ksi­ążce, któ­ra – na to li­czę – po­mo­że ci od­mie­nić two­je ży­cie.

Na ko­lej­nych stro­nach znaj­dziesz sło­wa, któ­re pi­sa­łem od ser­ca i z na­dzie­ją na to, że po­mo­gą ci przy­swo­ić so­bie moje ży­cio­we mądro­ści, a po­tem wy­ko­rzy­stać je, aby trwa­le zmie­niać ży­cie na lep­sze we wszyst­kich jego wy­mia­rach. Ja sam nie­raz mia­łem oka­zję się prze­ko­nać, że nie wy­star­czy wie­dzieć, co ro­bić. Aby za­pew­nić so­bie ta­kie ży­cie, ja­kie­go się pra­gnie, trze­ba jesz­czedzia­łać zgod­nie z tą wie­dzą.

Mam na­dzie­ję, że pod­czas lek­tu­ry tej ksi­ążki z se­riiMnich, któ­ry sprze­dał swo­je fer­ra­ri od­kry­jesz po­kła­dy mądro­ści, któ­ra ubo­ga­ci cię w sfe­rze pry­wat­nej, za­wo­do­wej i du­cho­wej. Za­chęcam cię, abyś na­pi­sał do mnie list bądź e-mail – albo że­byś spo­tkał się ze mną pod­czas jed­ne­go z mo­ich se­mi­na­riów – żeby mi opo­wie­dzieć o tym, jak wy­ko­rzy­sta­łeś w prak­ty­ce lek­cje za­war­te w tej ksi­ążce. Będę się sta­rał od­po­wie­dzieć w paru sło­wach na ka­żdą taką wia­do­mo­ść. Ży­czę ci głębo­kie­go spo­ko­ju, wszel­kiej po­my­śl­no­ści i wie­lu szczęśli­wych dni pe­łnych po­czu­cia sen­su.

Ro­bin Shar­ma

LEK­CJA 1.

Od­kryj swo­je po­wo­ła­nie

Gdy by­łem mło­dym czło­wie­kiem, oj­ciec po­wie­dział mi coś, cze­go ni­g­dy nie za­pom­nę: „Synu, gdy się uro­dzi­łeś, cały świat się ra­do­wał, pod­czas gdy ty pła­ka­łeś. Żyj tak, żeby w chwi­li two­jej śmier­ci cały świat pła­kał, pod­czas gdy ty będziesz się ra­do­wał”. Ży­je­my w cza­sach, w któ­rych wie­lu lu­dzi za­po­mi­na, o co w ogó­le cho­dzi w ży­ciu. Po­tra­fi­my wy­słać czło­wie­ka na Ksi­ężyc, ale mamy kło­pot, żeby prze­jść na dru­gą stro­nę uli­cy i po­roz­ma­wiać z sąsia­dem. Po­tra­fi­my pre­cy­zyj­nie ob­rać cel i wy­strze­lić po­ci­ski na dru­gi ko­niec świa­ta, ale wca­le nie tak rzad­ko zda­rza nam się za­po­mnieć, że umó­wi­li­śmy się z dzie­ćmi na wspól­ną wy­pra­wę do bi­blio­te­ki. Dzi­ęki po­czcie elek­tro­nicz­nej, fak­som i smart­fo­nom mo­że­my cały czas po­zo­sta­wać w kon­tak­cie ze świa­tem, ale lu­dziom brak dziś kon­tak­tu z in­ny­mi jak ni­g­dy wcze­śniej... Stra­ci­li­śmy łącz­no­ść z wła­snym czło­wie­cze­ństwem. Stra­ci­li­śmy z oczu sens na­sze­go ży­cia. Gdzieś nam umknęło to, co naj­wa­żniej­sze.

Chcia­łbym więc za­cząć tę ksi­ążkę od py­ta­nia, któ­re za­da­ję w du­chu naj­wi­ęk­sze­go sza­cun­ku: kto za­pła­cze nad two­im gro­bem? Na ile ludz­kich ist­nień będziesz miał za­szczyt od­dzia­ły­wać w trak­cie swo­je­go ży­cia? Jaki wpływ będziesz miał na po­ko­le­nia, któ­re przyj­dą po to­bie? Jaką spu­ści­znę po so­bie po­zo­sta­wisz? Lata do­świad­czeń na tej pla­ne­cie na­uczy­ły mnie, że je­śli nie przej­miesz ini­cja­ty­wy w spra­wie wła­sne­go ży­cia, ono – ży­cie – zro­bi to za cie­bie. Ko­lej­ne dni przej­dą płyn­nie w ty­go­dnie, ty­go­dnie w mie­si­ące, a mie­si­ące w lata. Tak oto two­je ży­cie wkrót­ce do­bie­gnie ko­ńca, a two­je ser­ce prze­pe­łni wów­czas żal nad zmar­no­wa­nym cza­sem. Na py­ta­nie: „Co byś zro­bił, gdy­byś mógł prze­żyć swo­je ży­cie jesz­cze raz?”, Geo­r­ge Ber­nard Shaw na łożu śmier­ci od­po­wie­dział: „Chcia­łbym być tym czło­wie­kiem, któ­rym mo­głem być, ale któ­rym ni­g­dy nie by­łem”. Na­pi­sa­łem tę ksi­ążkę po to, aby cie­bie coś ta­kie­go nie spo­tka­ło.

Jako za­wo­do­wy pre­le­gent często mam oka­zję wy­gła­szać prze­mó­wie­nia otwie­ra­jące pod­czas ró­żnych kon­fe­ren­cji or­ga­ni­zo­wa­nych na te­re­nie Ame­ry­ki Pó­łnoc­nej. La­tam z mia­sta do mia­sta i dzie­lę się z sze­ro­ką pu­blicz­no­ścią swo­imi prze­my­śle­nia­mi na te­mat przy­wódz­twa w biz­ne­sie i nie tyl­ko. Słu­cha­ją mnie lu­dzie, któ­rzy mają bar­dzo ró­żne ży­cio­we do­świad­cze­nia. Ostat­nio jed­nak wszy­scy za­da­ją mi ta­kie same py­ta­nia. Jak zna­le­źć w ży­ciu wi­ęk­szy sens? Co ro­bić, żeby moja pra­ca zna­czy­ła coś istot­ne­go? Co ro­bić pro­ściej, żeby moja pod­róż przez ży­cie spra­wia­ła mi wi­ęcej ra­do­ści, za­nim będzie za pó­źno?

Na te py­ta­nia za­wsze od­po­wia­dam to samo: zna­le­źć swo­je po­wo­ła­nie. Głębo­ko wie­rzę, że w ka­żdym czło­wie­ku drze­mią wy­jąt­ko­we ta­len­ty, któ­re trze­ba je tyl­ko od­kryć, aby do­ko­nać dzi­ęki nim cze­goś wa­żne­go. Ka­żdy z nas przy­był na ten świat po to, aby do­ko­nać cze­goś kon­kret­ne­go – osi­ągnąć ja­kiś szla­chet­ny cel, po­przez któ­ry jego po­ten­cjał będzie się mógł w pe­łni urze­czy­wist­nić – a jed­no­cze­śnie zro­bić coś, co zmie­ni na lep­sze rze­czy­wi­sto­ść lu­dzi wo­kół. Wca­le nie trze­ba re­zy­gno­wać z do­tych­cza­so­wej pra­cy, aby od­kryć swo­je po­wo­ła­nie. Trze­ba się tyl­ko bar­dziej za­an­ga­żo­wać i bar­dziej sku­pić na tym, co się robi naj­le­piej. Trze­ba prze­stać cze­kać, aż inni lu­dzie zmie­nią to, co na­szym zda­niem po­win­no się zmie­nić. Weź so­bie do ser­ca sło­wa Ma­hat­my Gan­dhie­go: „Bądź zmia­ną, któ­rą naj­bar­dziej chcia­łbyś zo­ba­czyć w świe­cie”. W ten spo­sób od­mie­nisz swo­je ży­cie.

LEK­CJA 2.

Ka­żde­go dnia okaż życz­li­wo­ść ob­ce­mu czło­wie­ko­wi

Tuż przed śmier­cią Al­do­us Hux­ley za­sta­na­wiał się nad swo­imi ży­cio­wy­mi do­świad­cze­nia­mi i pod­su­mo­wał je w kil­ku pro­stych sło­wach: „Bądźmy dla sie­bie życz­liw­si”. Na­zbyt wie­lu lu­dzi wie­rzy, że aby na­praw­dę się w ży­ciu spe­łnić, trze­ba do­ko­nać cze­goś wiel­kie­go – trze­ba zro­bić coś, o czym będą pi­sać ga­ze­ty. Nic bar­dziej myl­ne­go! Ży­cie pe­łne sen­su to zbiór co­dzien­nych ak­tów przy­zwo­ito­ści i życz­li­wo­ści. Choć być może trud­no w to uwie­rzyć, to wła­śnie one skła­da­ją się na praw­dzi­wie wiel­kie ży­cie.

Ka­żdy czło­wiek, któ­ry po­ja­wia się w two­im ży­ciu, ma ci coś wa­żne­go do prze­ka­za­nia albo ja­kąś hi­sto­rię do opo­wie­dze­nia. Ka­żdy czło­wiek, któ­re­go spo­ty­kasz na swo­jej dro­dze, to ko­lej­na oka­zja, aby wy­ka­zać się wspó­łczu­ciem i uprzej­mo­ścią – czy­li tym, co de­fi­niu­je na­sze czło­wie­cze­ństwo. Spró­buj na co dzień w wi­ęk­szym stop­niu do­pusz­czać do gło­su to swo­je czło­wie­cze­ństwo i w ten spo­sób ubo­ga­cać świat wo­kół cie­bie. Moim zda­niem, je­śli zdo­łasz wy­wo­łać uśmiech na twa­rzy cho­ćby jed­ne­go czło­wie­ka, je­śli zdo­łasz po­pra­wić na­strój cho­ćby jed­nej ob­cej oso­bie, to twój dzień ab­so­lut­nie nie będzie zmar­no­wa­ny. Życz­li­wo­ść to swe­go ro­dza­ju czynsz, któ­ry po­win­ni­śmy pła­cić za miej­sce zaj­mo­wa­ne na tej pla­ne­cie.

Szu­kaj co­raz to no­wych spo­so­bów na to, aby oka­zy­wać ob­cym lu­dziom do­broć. Mo­żesz uiścić opła­tę za prze­jazd na au­to­stra­dzie w imie­niu kie­row­cy sa­mo­cho­du, któ­ry usta­wił się w ko­lej­ce za tobą. Mo­żesz ustąpić miej­sca w me­trze ko­muś, kto zda­je się go po­trze­bo­wać. Mo­żesz jako pierw­szy po­wie­dzieć: „dzień do­bry”. Do­sta­łem ostat­nio list od czy­tel­nicz­ki ksi­ążkiMnich, któ­ry sprze­dał swo­je fer­ra­ri. Pani tak pi­sa­ła do mnie ze sta­nu Wa­szyng­ton: „Mam w zwy­cza­ju wspie­rać fi­nan­so­wo lu­dzi, z któ­rych po­mo­cy ko­rzy­sta­łam pod­czas mo­jej pod­ró­ży du­cho­wej. Pro­szę przy­jąć ode mnie wy­ra­zy wdzi­ęcz­no­ści i bło­go­sła­wie­ństwo, a wraz z nimi czek na 100 do­la­rów”. W od­po­wie­dzi na ten szczo­dry gest wy­sła­łem czy­tel­nicz­ce je­den z mo­ich pro­gra­mów au­dio. To miał być wy­raz wdzi­ęcz­no­ści za jej po­da­ru­nek. Uzna­łem jej gest za cen­ną lek­cję. Na­uczy­łem się cze­goś o tym, jak da­wać coś in­nym szcze­rze i od ser­ca.

LEK­CJA 3.

Dbaj o per­spek­ty­wę

Jest taka sta­ra hi­sto­ria o czło­wie­ku, któ­ry pew­ne­go dnia tra­fił do szpi­ta­la w po­wa­żnym sta­nie. Ulo­ko­wa­no go w sali, w któ­rej łó­żko przy oknie zaj­mo­wał już inny pa­cjent. Dwaj mężczy­źni się za­przy­ja­źni­li. Ten le­żący pod oknem mógł wy­glądać na ze­wnątrz, więc za­ba­wiał przy­ku­te­go do łó­żka to­wa­rzy­sza wie­lo­go­dzin­ny­mi barw­ny­mi opo­wie­ścia­mi o tym, co tam wi­dzi. Cza­sem mó­wił o pi­ęk­nych drze­wach w par­ku po dru­giej stro­nie uli­cy, opi­su­jąc li­ście ta­ńczące na wie­trze. In­nym ra­zem ra­czył przy­ja­cie­la szcze­gó­ło­wą re­la­cją na te­mat po­czy­nań lu­dzi zmie­rza­jących do szpi­ta­la. Czas pły­nął, a czło­wiek przy­ku­ty do łó­żka co­raz bar­dziej za­zdro­ścił kom­pa­no­wi mo­żli­wo­ści ob­ser­wo­wa­nia wszyst­kich tych wspa­nia­łych rze­czy. W ko­ńcu za­czął ży­wić do nie­go nie­chęć, a wresz­cie go znie­na­wi­dził.

Pew­nej nocy pa­cjent le­żący przy oknie do­stał sil­ne­go na­pa­du kasz­lu. Za­miast we­zwać po­moc, jego to­wa­rzysz bier­nie się temu przy­glądał. Czło­wiek, któ­ry dał przy­ja­cie­lo­wi tyle szczęścia swo­imi opo­wie­ścia­mi o ży­ciu na ze­wnątrz, zma­rł. Gdy na­stęp­ne­go ran­ka wy­wo­żo­no go z sali, jego to­wa­rzysz po­pro­sił o prze­nie­sie­nie na łó­żko przy oknie. Pie­lęgniar­ka spe­łni­ła jego ży­cze­nie. Mężczy­zna wyj­rzał za okno i prze­żył wstrząs, bo­wiem po dru­giej stro­nie zo­ba­czył... po­nu­rą ścia­nę z ce­gły. Jego daw­ny to­wa­rzysz wy­my­ślał te wszyst­kie barw­ne hi­sto­rie, po­nie­waż był życz­li­wym czło­wie­kiem i chciał spra­wić przy­jem­no­ść dru­gie­mu czło­wie­ko­wi prze­ży­wa­jące­mu trud­ne chwi­le. Z jego stro­ny to był akt bez­in­te­re­sow­nej mi­ło­ści.

Ta hi­sto­ria za­wsze daje mi do my­śle­nia. Aby za­zna­wać w ży­ciu wi­ęcej szczęścia i spe­łnie­nia na­wet w ob­li­czu trud­no­ści, mu­si­my cały czas zmie­niać per­spek­ty­wę i za­da­wać so­bie py­ta­nie: „Czy to naj­mądrzej­sza i naj­bar­dziej oświe­co­na in­ter­pre­ta­cja tej po­zor­nie ne­ga­tyw­nej sy­tu­acji?”. Ste­phen Haw­king, je­den z naj­wy­bit­niej­szych fi­zy­ków w hi­sto­rii świa­ta, miał kie­dyś po­wie­dzieć, że ży­je­my na ma­lut­kiej pla­ne­cie krążącej wo­kół bar­dzo prze­ci­ęt­nej gwiaz­dy, któ­ra znaj­du­je się gdzieś na obrze­żach jed­nej z se­tek mi­liar­dów ga­lak­tyk. To do­pie­ro zmie­nia czło­wie­ko­wi per­spek­ty­wę! Czy słusz­nie przy­pi­su­jesz aż ta­kie zna­cze­nie swo­im bie­żącym do­świad­cze­niom czy wy­zwa­niom?

Ka­żdy z nas po­ja­wia się na tej pla­ne­cie tyl­ko na krót­ką chwi­lę. W ogól­niej­szym roz­ra­chun­ku na­sze ży­cie to za­le­d­wie mała kro­pecz­ka na płót­nie wiecz­no­ści. W du­chu mądro­ści po­sta­raj się cie­szyć tą pod­ró­żą i roz­ko­szo­wać tym pro­ce­sem.